0:00:01.000,0:00:05.000
TED'in dolaylı temalarından birinin şefkat olması karşısında şaşkına döndüm

0:00:05.000,0:00:08.000
Gördüğümüz gibi bunlar etkileyici hareketlerdir:

0:00:09.000,0:00:13.000
Başkan Clinton un geçen akşam Afrika'daki HIV çalışması gibi.

0:00:13.000,0:00:18.000
İsterseniz şefkat hakkında global anlayış seviyesinden kişisel seviyeye

0:00:18.000,0:00:23.000
getirmek için benzer bir düşünceyi daha söyleyeyim.

0:00:23.000,0:00:25.000
Ben bir psikoloğum ama emin olun ki

0:00:25.000,0:00:26.000
bel altı konularına girmeyeceğim.

0:00:27.000,0:00:31.000
(gülüşmeler)

0:00:32.000,0:00:34.000
Kısa bir süre önce

0:00:34.000,0:00:38.000
Princeton İlahiyat Seminerinde yapılmış bir çalışmadan bahsedilmişti:

0:00:39.000,0:00:42.000
neden hepimizin yardım etmek için bir çok fırsatı olduğunda

0:00:42.000,0:00:45.000
bazen yardım ederiz, bazen de yardım etmeyiz.

0:00:46.000,0:00:49.000
Princeton İlahiyat Semineri’nde bir grup

0:00:50.000,0:00:54.000
ilahiyat öğrencisine bir vaaz vermeleri istendi

0:00:54.000,0:00:57.000
ve her birisine bir vaaz konusu verildi.

0:00:57.000,0:01:00.000
Öğrencilerin yarısına konu olarak

0:01:00.000,0:01:02.000
Şefkatli İnsanın kıssası verildi.

0:01:02.000,0:01:04.000
Yabancı birisine yardımı eden --

0:01:05.000,0:01:07.000
yolun kenarında yardıma ihtiyacı olan yabancıya yardım eden.

0:01:07.000,0:01:10.000
Yarısına İncil’den rastgele konular verildi.

0:01:10.000,0:01:13.000
Sonra birer birer diğer binaya gitmeleri ve vaazlarını

0:01:14.000,0:01:15.000
vermeleri istendi.

0:01:15.000,0:01:18.000
İlk binadan diğerine geçerken, hepsi iki büklüm olmuş

0:01:18.000,0:01:21.000
ve inleyen, belli ki ihtiyaç içinde birinin yanından geçti.

0:01:22.000,0:01:26.000
Soru şuydu: Yardım etmek için durdular mı?

0:01:26.000,0:01:27.000
Daha ilginç bir soru ise:

0:01:28.000,0:01:31.000
Şefkatli İnsanın kıssasını düşünmek birşey fark ettirdi mi?

0:01:31.000,0:01:35.000
Cevap: Hayır, hiçbir şey farkettirmedi.

0:01:36.000,0:01:39.000
Ortaya çıkan şey, muhtaç durumdaki bir

0:01:39.000,0:01:40.000
yabancıya durup yardım eden kişilerin, o anda düşündükleri

0:01:40.000,0:01:43.000
kadar acele içinde olup olmadıklarını belirlemek gerektiğiydi --

0:01:44.000,0:01:48.000
geç kaldıklarını mı düşünüyorlardı

0:01:48.000,0:01:49.000
yoksa hakkında konuşacakları şeye mi dalmışlardı?

0:01:50.000,0:01:52.000
Sanırım bizim yaşamımızın çıkmazı şudur:

0:01:53.000,0:01:57.000
Odağımız başka bir yönde olduğu için,

0:01:57.000,0:02:00.000
her yardım fırsatını değerlendirmiyoruz.

0:02:00.000,0:02:03.000
Beyin çalışmalarında yeni bir alan vardır, sosyal sinirbilimi.

0:02:04.000,0:02:08.000
Birbirleriyle etkileşirken iki insanın beyin aktivitelerini

0:02:08.000,0:02:10.000
incelemektedir.

0:02:10.000,0:02:14.000
Ve sosyal sinir biliminde şefkat konusundaki

0:02:14.000,0:02:18.000
yeni düşünceye göre özümüz yardım etmeye odaklıdır.

0:02:18.000,0:02:22.000
Sözün özü, eğer biz diğer kişiye kulak verirsek

0:02:23.000,0:02:26.000
otomatik olarak emtapi duyar, otomatik olarak onlarla beraber hissederiz.

0:02:27.000,0:02:29.000
Yeni tanımlanmış ve ayna nöron adı verilen nöronlar vardır;

0:02:29.000,0:02:33.000
bunlar birer nöro Wi-Fi gibi davranırlar; kendi içlerinde etkinleştikleri alanların

0:02:33.000,0:02:37.000
aynılarını beynimizde etkin hale getirirler. Biz de otomatik olarak "birlikte" hissederiz.

0:02:37.000,0:02:41.000
Kişi ihtiyaç içerisindeyse, eğer ki acı çekiyorsa,

0:02:42.000,0:02:46.000
otomatik olarak yardıma hazırızdır. En azından argüman bu yönde.

0:02:46.000,0:02:49.000
O zaman soru şu: Neden yardım etmiyoruz?

0:02:49.000,0:02:51.000
Bunun içine kapanmadan, farketmeye

0:02:52.000,0:02:54.000
empati kurmaya ve şefkate kadar uzanan

0:02:55.000,0:02:57.000
bir yelpazeye hitap ettiğini düşünüyorum.

0:02:57.000,0:03:01.000
Yalın gerçek şu ki, kendimize odaklandığımız, kendimiz meşgul olduğumuz sürece

0:03:02.000,0:03:05.000
ki eğer bunu gün boyunca yapıyorsak,

0:03:05.000,0:03:08.000
diğer insanların tam anlamıyla farkında olamayız.

0:03:08.000,0:03:10.000
Kendimiz ve başkalarına odaklanmaktaki fark çok küçük

0:03:10.000,0:03:11.000
olabilir.

0:03:11.000,0:03:15.000
Geçen gün faturalarımı gözden geçiriyordum ve yapmış olduğum

0:03:15.000,0:03:17.000
tüm bağışları listelediğimi farkettim

0:03:18.000,0:03:21.000
ve bir anda kafamda şimşekler çaktı -- Seva Vakfına

0:03:21.000,0:03:24.000
yaptığım bağış çekini buldum ve farkettim ki

0:03:24.000,0:03:26.000
oradaki çocuk, arkadaşım Larry Brillant Seva'

0:03:27.000,0:03:28.000
çok mutlu olacaktı.

0:03:28.000,0:03:31.000
Vermenin narsistik bir etkisi olduğunu farkettim

0:03:31.000,0:03:35.000
-- beni iyi hissettiren şey buydu.

0:03:35.000,0:03:40.000
İşte o zaman Himalayalardaki insanların kataraktlarına

0:03:40.000,0:03:42.000
yardım edilebileceğini düşünmeye başladım ve

0:03:43.000,0:03:46.000
farkettim ki bu tür narsistçe bencillikten ayrılıp başkalarını düşünmenin

0:03:47.000,0:03:50.000
fedakarca keyfine, yardım edilen insanlar için iyi hissetme

0:03:50.000,0:03:54.000
sonucuna vardım. Sanırım bu bir motivasyon sebebi.

0:03:54.000,0:03:57.000
Fakat kendimize odaklanmak ve

0:03:57.000,0:03:58.000
başkalarına odaklanmak arasındaki ayrım

0:03:58.000,0:04:01.000
hepimizi üzerinde durmaya davet ettiğim konu.

0:04:01.000,0:04:04.000
Kabaca bunu flört dünyasında görebilirsin.

0:04:05.000,0:04:08.000
Kısa bir süre önce sushi restoranındaydım ve

0:04:08.000,0:04:11.000
içlerinden birinin bekar olan erkek kardeşi hakkında konuşan

0:04:12.000,0:04:15.000
iki bayana kulak kabarttım. Bu bayan şöyle diyordu:

0:04:15.000,0:04:17.000
"Kardeşim flört etmekte problem yaşıyor,

0:04:17.000,0:04:19.000
bu yüzden hızlı flört yaşıyor." Hızlı flörtü biliyor musunuz bilmiyorum?

0:04:19.000,0:04:23.000
Bayanlar masada oturuyor ve adamlar masadan masaya geçiyorlar,

0:04:23.000,0:04:26.000
ve bir saat ve zil var, ve 5 dakikada, bingo,

0:04:27.000,0:04:29.000
konuşma sona eriyor ve sonunda kadın kartını

0:04:29.000,0:04:33.000
veya e-mail adresini buluşmanın devamı için adama verip vermeyeceği kararını verebiliyor.

0:04:33.000,0:04:35.000
Ve kadın şöyle devam etti,

0:04:35.000,0:04:39.000
"Benim kardeşime asla bir kart verilmedi ve kesinlikle niçin olduğunu biliyorum.

0:04:39.000,0:04:44.000
Oturduğu anda, kendisi hakkında durmaksızın konuşur,

0:04:44.000,0:04:45.000
kadınlar hakkında da asla sormaz."

0:04:46.000,0:04:51.000
Önceki evlilik hikayelerine bakarak, New York Times'ın

0:04:51.000,0:04:54.000
Pazar Stilleri'nde aynı araştırmayı yapıyordum --

0:04:54.000,0:04:57.000
çünkü çok ilginçlerdi -- ve Alice Charney Epstein'in

0:04:57.000,0:05:00.000
evliliğine denk geldim ve

0:05:00.000,0:05:02.000
Flört ettiği zaman insanlara

0:05:03.000,0:05:05.000
basit bir test uyguladığını söyledi.

0:05:06.000,0:05:08.000
Test şöyleydi: Buluştukları andan itibaren,

0:05:08.000,0:05:11.000
buluştuğu adamın "sen" ile başlayan bir soruyu kendisine sormasının

0:05:11.000,0:05:13.000
ne kadar zaman alacağıydı.

0:05:13.000,0:05:17.000
Görünüşe göre Epstein'ın testi ve konusu başarıya ulaştı.

0:05:17.000,0:05:18.000
(Gülüşmeler)

0:05:18.000,0:05:20.000
Bu ufak bir testtir.

0:05:20.000,0:05:22.000
Bunu partide denemenizi öneririm.

0:05:22.000,0:05:24.000
Burada TED'de büyük fırsatlar var.

0:05:26.000,0:05:29.000
Harvard Business Review 'da, işyerinde insanlarla

0:05:29.000,0:05:32.000
nasıl gerçek iletişim kurulacağıyla ilgili, "İnsan Önemi"

0:05:32.000,0:05:35.000
adıyla yakınlarda bir makale yayınlandı. Söylediklerine göre,

0:05:35.000,0:05:38.000
yapmanız gereken temel şey BlackBerry'nizi kapatmak,

0:05:39.000,0:05:42.000
laptopunuzu kapatmak ve hayal kurmaktan vazgeçip

0:05:43.000,0:05:45.000
karşındakine tam bir dikkat vermektir.

0:05:46.000,0:05:50.000
Yanımızdaki kişinin Blackberry'siyle ilgilendiği veya

0:05:51.000,0:05:54.000
cep telefonlarına cevap verdiği ve birdenbire artık var olmadığımız

0:05:54.000,0:05:57.000
anlar için İngilizceye yeni giren bir sözcük var.

0:05:58.000,0:06:02.000
Bu kelime "belaltı edilmiş"dir. Şaşırmış ve öfkeliden türetilmiş bir birleşimdir.

0:06:02.000,0:06:05.000
(Gülüşmeler)

0:06:05.000,0:06:11.000
Oldukça uygun olduğunu düşünüyorum. Bizi Makyavelist ve sosyopatlardan ayıran

0:06:12.000,0:06:15.000
empatimiz, uyum gösterme özelliğimizdir.

0:06:15.000,0:06:20.000
Terör ve korku uzmanı bir kayınbiraderim vardı --

0:06:20.000,0:06:23.000
Dipnot Dracula ve Frankenstein'ın Özü'nü yazdı --

0:06:23.000,0:06:24.000
Chaucer bilgini olarak eğitim aldı,

0:06:24.000,0:06:26.000
fakat Transilvanya'da doğmuş olması

0:06:26.000,0:06:28.000
galiba onu bir parça etkiledi.

0:06:28.000,0:06:32.000
Her halükarda, bir noktada kayınbiraderim Leonard

0:06:32.000,0:06:34.000
seri katillerle ilgili bir kitap yazmaya karar verdi.

0:06:34.000,0:06:37.000
Bu, yıllar önce çok yakın civarımıza korku salan adamdır.

0:06:38.000,0:06:40.000
Santa Cruz boğazlayıcısı olarak bilinirdi.

0:06:41.000,0:06:45.000
Yakalanmadan önce, büyükanne ve büyükbabasını, annesini ve

0:06:45.000,0:06:48.000
Santa Cruz California Üniversitesi'nden 5 okul arkadaşını öldürmüştü.

0:06:49.000,0:06:51.000
Kayınbiraderim bu katille görüşmeye gitti ve

0:06:52.000,0:06:54.000
buluştuklarında bu adamın tamamen korku

0:06:54.000,0:06:55.000
saldığını farketti.

0:06:56.000,0:06:58.000
İlk olarak adam 2 metreden uzundu.

0:06:58.000,0:07:01.000
Fakat onunla ilgili en çok korkutan bu değildi.

0:07:01.000,0:07:06.000
En korkuncu IQ'sunun 160 olmasıydı: Belgeli bir dahiydi.

0:07:07.000,0:07:11.000
Ama IQ ve duygusal empati, başkaları gibi hissetmek arasında hiç

0:07:11.000,0:07:12.000
alaka yoktur.

0:07:13.000,0:07:15.000
Bu ikisi beynin farklı yerleri tarafından kontrol edilir.

0:07:16.000,0:07:18.000
Bu noktada, kayınbiraderim cevabını öğrenebilmeyi çok

0:07:19.000,0:07:21.000
istediği soruyu sorabilecek cesareti toparladı.

0:07:21.000,0:07:24.000
"Bunu nasıl yapabildin?" diye sordu.

0:07:24.000,0:07:26.000
"Kurbanlarına hiç acımadın mı?"

0:07:26.000,0:07:29.000
Bunlar çok içten cinayetlerdi -- kurbanlarını boğmuştu.

0:07:30.000,0:07:32.000
Kurbanını boğan bu kişi sakince şöyle dedi:

0:07:32.000,0:07:37.000
"Yoo, hayır. Rahatsız olsam, bunu yapmazdım.

0:07:37.000,0:07:43.000
Bu yönümü silmeliydim. Bu yönümü silmeliydim."

0:07:43.000,0:07:48.000
Bunun çok rahatsız edici olduğunu düşünüyorum.

0:07:49.000,0:07:53.000
Bir bakıma, bu yönümüzü silmeyi düşünüyordum.

0:07:53.000,0:07:55.000
Herhangi bir aktivitede kendimize odaklandığımızda,

0:07:56.000,0:07:59.000
eğer karşımızda bir başkası varsa, bu yönümüzü siliyoruz.

0:08:00.000,0:08:05.000
Alışverişe çıkmayı ve şefkatli bir tüketiciliğin imkanlarını

0:08:05.000,0:08:07.000
düşünün.

0:08:08.000,0:08:10.000
Şimdi, Bill McDonough'ın vurguladığı gibi,

0:08:12.000,0:08:16.000
şu an satın aldığımız ve kullandığımız nesnelerin gizli sonuçları var.

0:08:16.000,0:08:19.000
Hepimiz toplu bir kör noktanın bilinçsiz kurbanlarıyız.

0:08:20.000,0:08:22.000
Farkına varmıyoruz ve

0:08:23.000,0:08:29.000
koltuklarının kumaşının veya halının zehir moleküllerini tuttuğunun da farkında değiliz.

0:08:30.000,0:08:35.000
yada da bu kumaşın teknolojik bir ürün olup olmadığını bilmiyoruz

0:08:35.000,0:08:39.000
veya üretilen bu gıdanın tekrardan kullanılabileceğini

0:08:39.000,0:08:41.000
veya çöp yığını olarak mı kalacağını.

0:08:41.000,0:08:46.000
Diğer bir deyişle, ekolojik ve toplum sağlığına, satın aldığımız şeylerin sosyal ve

0:08:47.000,0:08:50.000
ekonomik hakkaniyetlerinin sonuçlarına karşı

0:08:50.000,0:08:52.000
duyarsızız.

0:08:54.000,0:08:58.000
Diğer bir deyişle, aslında herşey çok açık ve ortada

0:08:58.000,0:09:02.000
ama biz göremiyoruz. Bizi işaret eden

0:09:02.000,0:09:05.000
sistemin kurbanları oluyoruz. Bunu düşünün.

0:09:06.000,0:09:09.000
Eşya: Gündelik Nesnelerin Gizli Hayatı

0:09:10.000,0:09:12.000
adında muhteşem bir kitap var.

0:09:13.000,0:09:16.000
Mesela bir t-shirt'ün yapımıyla ilgili bilgi vardır.

0:09:16.000,0:09:19.000
Pamuğunun nerede yetiştiği ve kullanılan gübre ile ilgili

0:09:19.000,0:09:21.000
ve bu gübrenin kullanımının topraktaki etkileriyle ilgili

0:09:21.000,0:09:25.000
bilgi verir. Mesela şundan da bahseder,

0:09:25.000,0:09:28.000
pamuk tekstil boyasına dirençlidir;

0:09:28.000,0:09:31.000
bu boyanın yüzde 60'ı yıkandığında atık suya karışır.

0:09:31.000,0:09:34.000
Salgın hastalık uzmanları tarafından, tekstil merkezlerine yakın

0:09:34.000,0:09:39.000
yaşayan çocukların, lösemiye yakalanma ihtimalinin yüksek olduğu iyi bilinir.

0:09:40.000,0:09:44.000
Polo.com'un, Victoria's Secret' ın tedarikçisi Bennett and Co. adında

0:09:45.000,0:09:50.000
bir şirket var -- bu durumun farkında olan CEO'ları sayesinde,

0:09:51.000,0:09:55.000
Çin'deki boyacıları ile atık suların yeraltı suyuna

0:09:55.000,0:09:57.000
karışmadan önce uygun bir şekilde

0:09:57.000,0:10:01.000
ilgilenileceğinden emin olacakları bir ortak girişim kurdular.

0:10:01.000,0:10:05.000
Şimdi, düzgün üretilmiş bir t-shirt'ün yerine kötü koşullarla üretilmişi

0:10:06.000,0:10:10.000
tercih etme şanımız yok. Peki bize bunu yaptıran nedir?

0:10:13.000,0:10:16.000
Bunun üzerinde düşünüyordum. İlk olarak,

0:10:16.000,0:10:21.000
raftaki bir ürünün baştan sona kadar hangi aşamalardan geçtiğini

0:10:21.000,0:10:25.000
bildiren yeni bir elektronik etiketleme sistemi var. Fabrikaya kadar takip edebilirsiniz.

0:10:26.000,0:10:28.000
Fabrikadaki kayıtlarına kadar

0:10:28.000,0:10:32.000
takip edebiliyorsanız, geçirdiği tüm üretim

0:10:32.000,0:10:36.000
sürecini de öğrenebilir ve düzgün üretilmişse,

0:10:36.000,0:10:40.000
bu şekilde hatırınıza alabilirsiniz. Eğer bu şekide üretilmemişse,

0:10:40.000,0:10:44.000
bunu da anlayabilirsiniz -- bugün, herhangi bir mağazaya gidin,

0:10:44.000,0:10:47.000
telefonunuzun barkod okuyucusuyla etiketi

0:10:47.000,0:10:49.000
tarayın ve sizi websitesine yönlendirsin.

0:10:49.000,0:10:51.000
Bunu fıstığa karşı alerjisi olanlar için kullanıyorlar.

0:10:52.000,0:10:54.000
Website baktığınız ürünle ilgili tüm bilgileri size verebilir.

0:10:55.000,0:10:56.000
Diğer bir deyişle,

0:10:56.000,0:11:00.000
satınalma noktasında şefkatli kararımızı verebilecek durumda oluruz.

0:11:00.000,0:11:06.000
Enformasyon biliminde bir deyiş vardır: Eninde sonunda

0:11:06.000,0:11:09.000
herkes herşeyi bilecek.

0:11:09.000,0:11:11.000
Şimdi soru şu: Bir fark yaratacak mı?

0:11:13.000,0:11:16.000
Bir süre önce New York Times'ta çalışırken,

0:11:17.000,0:11:19.000
80'li yıllardaydı bu, New York'ta ortaya çıkan yeni

0:11:19.000,0:11:21.000
bir problemle ilgili bir makale yazdım --

0:11:21.000,0:11:23.000
Sokaklardaki evsizlerle ilgiliydi.

0:11:23.000,0:11:27.000
Evsizlerden sorumlu bir sosyal hizmetler birimiyle beraber

0:11:27.000,0:11:30.000
iki haftamı geçirdim. Onların, evsizleri gidecek bir yerleri olmayan

0:11:30.000,0:11:35.000
psikolojik hastalar olarak gördüklerinin farkına vardım.

0:11:35.000,0:11:39.000
Onlara bir tanı konmuştu. Bana ne yaptığı --

0:11:40.000,0:11:43.000
bana yaptığı, gözümüzün önünde olmasına, gördüğümüz halde

0:11:44.000,0:11:47.000
yanından geçip gitmemize sebep olan

0:11:47.000,0:11:50.000
kentsel trans halinden beni çekip çıkarmasıydı.

0:11:52.000,0:11:54.000
Farkına varmıyor ve bu yüzden de tepki vermiyoruz.

0:11:57.000,0:12:02.000
Bundan bir gün sonra -- bir Cuma günüydü -- günün sonunda, metroya doğru

0:12:02.000,0:12:05.000
gittim -- metroya gidiyordum. İş çıkışı vaktiydi

0:12:05.000,0:12:07.000
ve binlerce insan merdivenlerden aşağı iniyordu.

0:12:07.000,0:12:09.000
Ve bir anda, merdivenlerden aşağı inerken,

0:12:09.000,0:12:12.000
insanların -- yüzlerce ve yüzlercesinin üzerinden geçtiği,

0:12:12.000,0:12:16.000
hareketsiz, üstünde bir şey olmayan, boylu boyunca yatan

0:12:17.000,0:12:18.000
bir adamı farkettim.

0:12:19.000,0:12:22.000
Kentsel trans halim bir şekilde zayıfladığından,

0:12:23.000,0:12:26.000
kendimi, sorunun ne olduğunu anlamak için dururken buldum.

0:12:27.000,0:12:29.000
Durduğum anda, yarım düzine insan bir anda adamın

0:12:30.000,0:12:31.000
çevresinde halka oldu.

0:12:32.000,0:12:34.000
Onun Bir Latin olduğunu, İngilizce bilmediğini,

0:12:34.000,0:12:39.000
parası olmadığını, sokaklarda amaçsız gezindiğini, açlık çektiğini ve açlıktan bitap düştüğünü

0:12:39.000,0:12:40.000
anladık.

0:12:40.000,0:12:42.000
Hemen birisi portakal suyu getirmeye gitti,

0:12:42.000,0:12:44.000
başka birisi sosisli sandviç satınaldı, bir diğeri metro polisini çağırdı.

0:12:45.000,0:12:48.000
Bu adam hemen ayakları üzerine dikildi.

0:12:48.000,0:12:52.000
Ve hepsi basit bir farkındalık sayesinde olmuştu.

0:12:53.000,0:12:54.000
Ve ben bu konuda iyimserim.

0:12:54.000,0:12:55.000
Çok teşekkür ederim.

0:12:55.000,0:12:57.000
(Alkış)