WEBVTT 00:00:01.000 --> 00:00:05.000 Uderzyło mnie, że jednym z poruszanych przez TED tematów 00:00:05.000 --> 00:00:08.000 jest współczucie. Dopiero co widzieliśmy wzruszające przykłady: 00:00:09.000 --> 00:00:13.000 HIV w Afryce, prezydent Clinton zeszłej nocy. 00:00:13.000 --> 00:00:18.000 Chciałbym podejść do współczucia z innej strony 00:00:18.000 --> 00:00:23.000 i sprowadzić je z poziomu globalnego do osobistego. 00:00:23.000 --> 00:00:25.000 Jestem psychologiem, ale nie bójcie się. 00:00:25.000 --> 00:00:26.000 Nie będzie żadnych aluzji seksualnych. NOTE Paragraph 00:00:27.000 --> 00:00:31.000 (śmiech) NOTE Paragraph 00:00:32.000 --> 00:00:34.000 Jakiś czas temu w Princeton Theological Seminary przeprowadzono 00:00:34.000 --> 00:00:38.000 bardzo ważne badania wyjaśniające, dlaczego jest tak, 00:00:39.000 --> 00:00:42.000 że kiedy wszyscy mamy tyle okazji, by komuś pomóc, 00:00:42.000 --> 00:00:45.000 to czasem to robimy, a czasem nie. 00:00:46.000 --> 00:00:49.000 Grupie studentów teologii w Princeton powiedziano, 00:00:50.000 --> 00:00:54.000 że mają wygłosić próbne kazanie. 00:00:54.000 --> 00:00:57.000 Każdy z nich dostał temat kazania. 00:00:57.000 --> 00:01:00.000 Połowa studentów jako temat otrzymała 00:01:00.000 --> 00:01:02.000 przypowieść o dobrym Samarytaninie: 00:01:02.000 --> 00:01:04.000 o człowieku, który zatrzymał nieznajomego w -- 00:01:05.000 --> 00:01:07.000 który na skraju drogi pomógł nieznajomemu w potrzebie. 00:01:07.000 --> 00:01:10.000 Druga połowa dostała losowe tematy z Biblii. 00:01:10.000 --> 00:01:13.000 Każdemu powiedziano, że ma przejść do innego budynku 00:01:14.000 --> 00:01:15.000 i wygłosić swoje kazanie. 00:01:15.000 --> 00:01:18.000 Każdy z nich, przechodząc z budynku do budynku 00:01:18.000 --> 00:01:21.000 mijał zgiętego w pół, jęczącego człowieka, który ewidentnie 00:01:22.000 --> 00:01:26.000 potrzebował pomocy. Pytanie: Czy zatrzymali się, by mu pomóc? NOTE Paragraph 00:01:26.000 --> 00:01:27.000 A bardziej interesujące pytanie: 00:01:28.000 --> 00:01:31.000 Czy miało znaczenie, że rozmyślali nad przypowieścią 00:01:31.000 --> 00:01:35.000 o dobrym Samarytaninie? Odp: Nie, ani trochę. 00:01:36.000 --> 00:01:39.000 Okazało się, że o tym, czy ktoś zatrzyma się i pomoże 00:01:39.000 --> 00:01:40.000 obcemu w potrzebie decydowało to, 00:01:40.000 --> 00:01:43.000 czy uważał, że bardzo mu się śpieszy - 00:01:44.000 --> 00:01:48.000 czy czuł się spóźniony, czy może był zaabsorbowany tym, 00:01:48.000 --> 00:01:49.000 o czym miał mówić. 00:01:50.000 --> 00:01:52.000 Myślę, że to właśnie jest nasz problem: 00:01:53.000 --> 00:01:57.000 nie wykorzystujemy każdej okazji, by pomóc, 00:01:57.000 --> 00:02:00.000 bo skupiamy się na niewłaściwych rzeczach. NOTE Paragraph 00:02:00.000 --> 00:02:03.000 Powstała nowa dziedzina neurobiologii, neurobiologia społeczna. 00:02:04.000 --> 00:02:08.000 Bada ona przewodzenie w mózgach dwojga ludzi, 00:02:08.000 --> 00:02:10.000 które powstaje, kiedy się ze sobą komunikują. 00:02:10.000 --> 00:02:14.000 Nowy sposób pojmowania współczucia, wywodzący się z neurobiologii, 00:02:14.000 --> 00:02:18.000 jest taki, że mamy docelowo zakodowaną chęć pomocy. 00:02:18.000 --> 00:02:22.000 To znaczy, że jeśli zajmujemy się drugą osobą, 00:02:23.000 --> 00:02:26.000 to automatycznie odczuwamy empatię, automatycznie odczuwamy to, co ona. 00:02:27.000 --> 00:02:29.000 Niedawno zidentyfikowano neurony zwane neuronami lustrzanymi, 00:02:29.000 --> 00:02:33.000 które działają jak neuro Wi-Fi, aktywując w naszym mózgu 00:02:33.000 --> 00:02:37.000 dokładnie te obszary, które są aktywne w ich mózgu. Automatycznie odczuwamy "z" kimś. 00:02:37.000 --> 00:02:41.000 I jeśli ta osoba potrzebuje pomocy, jeśli cierpi, 00:02:42.000 --> 00:02:46.000 jesteśmy automatycznie gotowi pomóc. A przynajmniej tak twierdzą neurobiolodzy. NOTE Paragraph 00:02:46.000 --> 00:02:49.000 Ale pytanie brzmi: Dlaczego tego nie robimy? 00:02:49.000 --> 00:02:51.000 Myślę, że to się odnosi do całego spektrum reakcji, 00:02:52.000 --> 00:02:54.000 sięgającego od całkowitego zapatrzenia w siebie, 00:02:55.000 --> 00:02:57.000 poprzez zauważanie i empatię, aż do współczucia. 00:02:57.000 --> 00:03:01.000 Prawda jest taka: jeśli jesteśmy skupieni na sobie, 00:03:02.000 --> 00:03:05.000 jeśli jesteśmy czymś zajęci, jak to bardzo często bywa w ciągu dnia, 00:03:05.000 --> 00:03:08.000 to tak naprawdę nie dostrzegamy innych w pełni. 00:03:08.000 --> 00:03:10.000 A ta różnica między skupieniem na sobie a na kimś innym 00:03:10.000 --> 00:03:11.000 może być bardzo subtelna. NOTE Paragraph 00:03:11.000 --> 00:03:15.000 Któregoś dnia wypełniałem swój PIT i doszedłem do punktu, 00:03:15.000 --> 00:03:17.000 w którym wymieniałem darowizny. 00:03:18.000 --> 00:03:21.000 Wtedy mnie olśniło, natrafiłem na swój czek 00:03:21.000 --> 00:03:24.000 dla Fundacji Seva i zauważyłem, że pomyślałem: 00:03:24.000 --> 00:03:26.000 mój przyjaciel Larry Brilliant bardzo by się ucieszył, 00:03:27.000 --> 00:03:28.000 że przekazałem pieniądze Sevie. 00:03:28.000 --> 00:03:31.000 Zdałem sobie sprawę, że dawanie było dla mnie 00:03:31.000 --> 00:03:35.000 jak działka narcyzmu - sprawiało, że dobrze o sobie myślałem. 00:03:35.000 --> 00:03:40.000 Wtedy pomyślałem o tych ludziach w Himalajach, 00:03:40.000 --> 00:03:42.000 których wyleczą z zaćmy i uświadomiłem sobie, 00:03:43.000 --> 00:03:46.000 że z tego narcystycznego skupienia na sobie przeszedłem 00:03:47.000 --> 00:03:50.000 do altruistycznej radości, do cieszenia się, 00:03:50.000 --> 00:03:54.000 że tym ludziom ktoś pomógł. Myślę, że to działa motywująco. NOTE Paragraph 00:03:54.000 --> 00:03:57.000 Ale to rozróżnienie między skupianiem się na sobie 00:03:57.000 --> 00:03:58.000 a skupianiem się na innych 00:03:58.000 --> 00:04:01.000 jest tym, na co chciałbym teraz zwrócić naszą uwagę. 00:04:01.000 --> 00:04:04.000 Widać to wyraźnie w świecie randek. 00:04:05.000 --> 00:04:08.000 Jaki czas temu byłem w restauracji z sushi 00:04:08.000 --> 00:04:11.000 i usłyszałem rozmowę dwóch kobiet o bracie jednej z nich, 00:04:12.000 --> 00:04:15.000 który był singlem. Ta kobieta powiedziała: 00:04:15.000 --> 00:04:17.000 - Mój brat ma problem z umawianiem się na randki, 00:04:17.000 --> 00:04:19.000 więc próbuje randek błyskawicznych. - Wiecie co to? 00:04:19.000 --> 00:04:23.000 Kobiety siedzą przy stolikach, mężczyźni przechodzą od stolika do stolika. 00:04:23.000 --> 00:04:26.000 a zegar z dzwonkiem odmierza czas, pięć minut i "dzyń!", 00:04:27.000 --> 00:04:29.000 rozmowa się kończy, a kobieta decyduje, 00:04:29.000 --> 00:04:33.000 czy dać mężczyźnie namiary na siebie 00:04:33.000 --> 00:04:35.000 by utrzymać znajomość. No i ta kobieta mówi: 00:04:35.000 --> 00:04:39.000 - Mój brat nigdy nie dostał wizytówki. Doskonale wiem, dlaczego. 00:04:39.000 --> 00:04:44.000 Gdy tylko siada przy stoliku, od razu zaczyna mówić non-stop o sobie, 00:04:44.000 --> 00:04:45.000 nie zadaje kobietom żadnych pytań. NOTE Paragraph 00:04:46.000 --> 00:04:51.000 Gdy przeglądałem Sunday Styles, dodatek do NY Timesa, 00:04:51.000 --> 00:04:54.000 przeczytałem na ostatniej stronie artykuły o małżeństwach -- 00:04:54.000 --> 00:04:57.000 ponieważ były bardzo interesujące -- doszedłem do małżeństwa 00:04:57.000 --> 00:05:00.000 Alice Chamey Epstein. Alice powiedziała, 00:05:00.000 --> 00:05:02.000 że kiedy chodziła na randki, 00:05:03.000 --> 00:05:05.000 poddawała ludzi prostemu testowi: 00:05:06.000 --> 00:05:08.000 sprawdzała, jak długo, od chwili spotkania 00:05:08.000 --> 00:05:11.000 zajmie facetowi zadanie jej pytania 00:05:11.000 --> 00:05:13.000 ze słowem "ty". 00:05:13.000 --> 00:05:17.000 Najwyraźniej pan Epstein zdał test śpiewająco, stąd ten artykuł. NOTE Paragraph 00:05:17.000 --> 00:05:18.000 (śmiech) NOTE Paragraph 00:05:18.000 --> 00:05:20.000 A teraz -- mały test, 00:05:20.000 --> 00:05:22.000 który możecie wypróbować na przyjęciu. 00:05:22.000 --> 00:05:24.000 Tutaj, w TED, jest wiele okazji. 00:05:26.000 --> 00:05:29.000 W Harvard Business Review był niedawno artykuł pod tytułem 00:05:29.000 --> 00:05:32.000 "Ludzka chwila", o tym, jak stworzyć prawdziwy kontakt 00:05:32.000 --> 00:05:35.000 ze współpracownikiem. Napisali, że, cóż, 00:05:35.000 --> 00:05:38.000 przede wszystkim trzeba wyłączyć komórkę, 00:05:39.000 --> 00:05:42.000 zamknąć laptopa, przestać myśleć o niebieskich migdałach 00:05:43.000 --> 00:05:45.000 i poświęcić tej osobie pełną uwagę. 00:05:46.000 --> 00:05:50.000 W angielskim istnieje nowo utworzone słowo na określenie 00:05:51.000 --> 00:05:54.000 chwili, w której osoba, z którą jesteśmy, wyciąga swoją komórkę 00:05:54.000 --> 00:05:57.000 lub odpowiada na telefon i nagle przestajemy dla niej istnieć. 00:05:58.000 --> 00:06:02.000 To słowo brzmi "wkurmiony", kombinacja wkurwionego i zdumionego. NOTE Paragraph 00:06:02.000 --> 00:06:05.000 (śmiech) NOTE Paragraph 00:06:05.000 --> 00:06:11.000 Myślę, że jest to adekwatne. To nasza empatia, nasze zaangażowanie 00:06:12.000 --> 00:06:15.000 oddziela nas od makiawelicznych cyników czy socjopatów. 00:06:15.000 --> 00:06:20.000 Mam szwagra, eksperta w dziedzinie horroru i terroru -- 00:06:20.000 --> 00:06:23.000 napisał "Annotated Dracula" i "Essential Frankenstein" -- 00:06:23.000 --> 00:06:24.000 z wykształcenia zajmującego się dziełami Chaucera, 00:06:24.000 --> 00:06:26.000 ale urodził się w Transylwanii 00:06:26.000 --> 00:06:28.000 i to, jak sądzę, miało na niego pewien wpływ. 00:06:28.000 --> 00:06:32.000 W każdym razie, mój szwagier, Leonard, 00:06:32.000 --> 00:06:34.000 postanowił napisać książkę o seryjnym mordercy. 00:06:34.000 --> 00:06:37.000 O człowieku, który wiele lat temu terroryzował okolicę. 00:06:38.000 --> 00:06:40.000 Był znany jako dusiciel z Santa Cruz. 00:06:41.000 --> 00:06:45.000 Zanim go aresztowano, zamordował swoich dziadków, matkę 00:06:45.000 --> 00:06:48.000 i pięciu studentów z University of California, Santa Cruz. NOTE Paragraph 00:06:49.000 --> 00:06:51.000 No więc mój szwagier idzie porozmawiać z tym mordercą 00:06:52.000 --> 00:06:54.000 i kiedy go spotyka, uświadamia sobie, 00:06:54.000 --> 00:06:55.000 że ten facet jest niesłychanie przerażający. 00:06:56.000 --> 00:06:58.000 Choćby to, że ma ponad 2 metry. 00:06:58.000 --> 00:07:01.000 Ale nie to jest w nim najbardziej przerażające. 00:07:01.000 --> 00:07:06.000 Najstraszniejsze jest to, że jego IQ wynosi 160 -- prawdziwy geniusz. 00:07:07.000 --> 00:07:11.000 Ale nie ma żadnego związku między IQ a emocjonalną empatią, 00:07:11.000 --> 00:07:12.000 czuciem tego, co druga osoba. 00:07:13.000 --> 00:07:15.000 Są kontrolowane przez inne części mózgu. NOTE Paragraph 00:07:16.000 --> 00:07:18.000 Tak więc, w pewnym momencie mój szwagier zbiera się na odwagę, 00:07:19.000 --> 00:07:21.000 by zadać jedyne pytanie, na które tak naprawdę chce znać odpowiedź. 00:07:21.000 --> 00:07:24.000 Brzmi ono: Jak mogłeś to zrobić? 00:07:24.000 --> 00:07:26.000 Nie było ci żal twoich ofiar? 00:07:26.000 --> 00:07:29.000 To były bardzo osobiste morderstwa, ofiary zostały uduszone. 00:07:30.000 --> 00:07:32.000 Na co morderca odpowiedział, bardzo rzeczowym tonem: 00:07:32.000 --> 00:07:37.000 - Och, nie. Gdybym czuł wtedy rozpacz, nie mógłbym tego zrobić. 00:07:37.000 --> 00:07:43.000 - Musiałem wyłączyć tę część mnie. Musiałem wyłączyć tę część mnie. NOTE Paragraph 00:07:43.000 --> 00:07:48.000 Myślę, że to bardzo niepokojące. 00:07:49.000 --> 00:07:53.000 Zastanawiałem się nad wyłączaniem tej części nas samych. 00:07:53.000 --> 00:07:55.000 Kiedy skupiamy się na sobie w dowolnej czynności, 00:07:56.000 --> 00:07:59.000 będąc z inną osobą, faktycznie wyłączamy tę część siebie. 00:08:00.000 --> 00:08:05.000 Pomyślcie o pójściu na zakupy i o możliwościach 00:08:05.000 --> 00:08:07.000 pełnego konsumpcjonizmu empatycznego. 00:08:08.000 --> 00:08:10.000 Właśnie teraz, jak zauważył Bill McDonough , 00:08:12.000 --> 00:08:16.000 przedmioty, które kupujemy i używamy, mają ukryte konsekwencje. 00:08:16.000 --> 00:08:19.000 Wszyscy jesteśmy nieświadomymi ofiarami wspólnego zaślepienia. 00:08:20.000 --> 00:08:22.000 Nie zauważamy i nie zauważamy tego, że nie zauważamy 00:08:23.000 --> 00:08:29.000 toksycznych molekuł wydzielanych przez dywan lub tkaninę na siedzeniach. 00:08:30.000 --> 00:08:35.000 Albo nie wiemy, czy ta tkanina jest technologicznie 00:08:35.000 --> 00:08:39.000 lub fabrycznie odżywcza; czy może być użyta ponownie, 00:08:39.000 --> 00:08:41.000 czy moze skończy na wysypisku? Innymi słowy, 00:08:41.000 --> 00:08:46.000 jesteśmy nieświadomi konsekwencji -- dla ekologii, 00:08:47.000 --> 00:08:50.000 zdrowia publicznego, społecznej i ekonomicznej sprawiedliwości -- 00:08:50.000 --> 00:08:52.000 rzeczy, które kupujemy i których używamy. 00:08:54.000 --> 00:08:58.000 W pewnym sensie, sam dywan jest zamiatany pod dywan, 00:08:58.000 --> 00:09:02.000 ale my tego nie widzimy. Staliśmy się ofiarami 00:09:02.000 --> 00:09:05.000 systemu, który wskazuje nam co innego. Pomyślcie o tym. NOTE Paragraph 00:09:06.000 --> 00:09:09.000 Jest świetna książka pod tytułem 00:09:10.000 --> 00:09:12.000 "Rzeczy: sekretne życie przedmiotów codziennego użytku". 00:09:13.000 --> 00:09:16.000 Opowiada ona nieznaną historię czegoś takiego jak t-shirt. 00:09:16.000 --> 00:09:19.000 Opowiada o tym, gdzie wyrosła użyta bawełna, 00:09:19.000 --> 00:09:21.000 jakich nawozów użyto i jakie miały one konsekwencje 00:09:21.000 --> 00:09:25.000 dla gleby. Mówi też, że na przykład 00:09:25.000 --> 00:09:28.000 bawełna jest bardzo odporna na barwniki do tkanin -- 00:09:28.000 --> 00:09:31.000 około 60% koloru wypłukuje się podczas prania. 00:09:31.000 --> 00:09:34.000 Epidemiolodzy dobrze wiedzą, że dzieciaki 00:09:34.000 --> 00:09:39.000 żyjące w pobliżu fabryk tkanin częściej chorują na białaczkę. 00:09:40.000 --> 00:09:44.000 Jest takie przedsiębiorstwo, Bennet and Company, które zaopatruje Polo.com, 00:09:45.000 --> 00:09:50.000 Victoria's Secret dzięki ich dyrektorowi, który wie o powyższym, 00:09:51.000 --> 00:09:55.000 utworzyli w Chinach joint venture z ich fabrykami barwników, 00:09:55.000 --> 00:09:57.000 żeby upewnić się, że woda z prania 00:09:57.000 --> 00:10:01.000 będzie odpowiednio przetworzona, zanim trafi do wód gruntowych. 00:10:01.000 --> 00:10:05.000 Dziś nie możemy wybrać uczciwego t-shirtu zamiast nieuczciwego. 00:10:06.000 --> 00:10:10.000 Czego potrzeba, abyśmy zyskali tę możliwość? NOTE Paragraph 00:10:13.000 --> 00:10:16.000 Zastanawiałem się nad tym. Np. 00:10:16.000 --> 00:10:21.000 jest taka nowa technologia elektronicznego metkowania, która umożliwia 00:10:21.000 --> 00:10:25.000 każdemu sklepowi poznanie całej historii każdego produktu. 00:10:26.000 --> 00:10:28.000 Można ją wyśledzić aż do fabryki. Kiedy się to zrobi, 00:10:28.000 --> 00:10:32.000 można się przyjrzeć procesom tworzenia 00:10:32.000 --> 00:10:36.000 użytym do wytworzenia produktu, i jeśli jest on 00:10:36.000 --> 00:10:40.000 uczciwy, można go tak oznaczyć. A jeśli nie jest, 00:10:40.000 --> 00:10:44.000 można wejść do -- dziś można wejść do każdego sklepu, 00:10:44.000 --> 00:10:47.000 przyłożyć skaner z palmtopa do kodu kreskowego 00:10:47.000 --> 00:10:49.000 i wejść na stronę internetową. 00:10:49.000 --> 00:10:51.000 Są takie strony dla ludzi uczulonych na orzeszki ziemne. 00:10:52.000 --> 00:10:54.000 Taka strona mogłaby dostarczyć informacji o tym przedmiocie. 00:10:55.000 --> 00:10:56.000 Innymi słowy, być może w momencie kupowania 00:10:56.000 --> 00:11:00.000 będziemy w stanie dokonać odpowiedzialnego wyboru. NOTE Paragraph 00:11:00.000 --> 00:11:06.000 W świecie informatyki jest takie powiedzenie: 00:11:06.000 --> 00:11:09.000 w końcu wszyscy będą wiedzieć wszystko. 00:11:09.000 --> 00:11:11.000 Pytanie brzmi: Czy to zrobi jakąś różnicę? 00:11:13.000 --> 00:11:16.000 Jakiś czas temu, kiedy pracowałem dla New York Timesa, 00:11:17.000 --> 00:11:19.000 w latach 80., napisałem artykuł 00:11:19.000 --> 00:11:21.000 o nowym problemie Nowego Jorku -- 00:11:21.000 --> 00:11:23.000 o bezdomnych na ulicach. 00:11:23.000 --> 00:11:27.000 Przez kilka tygodni chodziłem po ulicach z pracownikami socjalnymi, 00:11:27.000 --> 00:11:30.000 którzy zajmowali się bezdomnymi. Widząc tych bezdomnych ich oczami, 00:11:30.000 --> 00:11:35.000 zdałem sobie sprawę, że prawie wszyscy byli pacjentami psychiatrii, 00:11:35.000 --> 00:11:39.000 którzy nie mieli się gdzie podziać. Mieli postawioną diagnozę. To mnie -- 00:11:40.000 --> 00:11:43.000 to mnie wytrąciło z miejskiego transu, w którym, 00:11:44.000 --> 00:11:47.000 kiedy widzimy na skraju pola widzenia, kiedy mijamy kogoś, 00:11:47.000 --> 00:11:50.000 kto jest bezdomny, to pozostaje na tym skraju. 00:11:52.000 --> 00:11:54.000 Nie zauważamy i dlatego nie działamy. NOTE Paragraph 00:11:57.000 --> 00:12:02.000 Pewnego piątku krótko potem, pod koniec dnia 00:12:02.000 --> 00:12:05.000 schodziłem do metra. Były godziny szczytu 00:12:05.000 --> 00:12:07.000 i tysiące ludzi schodziło po schodach. 00:12:07.000 --> 00:12:09.000 Nagle zauważyłem, 00:12:09.000 --> 00:12:12.000 że jakiś mężczyzna osunął się na ziemię. 00:12:12.000 --> 00:12:16.000 Był bez koszuli, nie ruszał się, a ludzie po prostu nad nim przechodzili -- 00:12:17.000 --> 00:12:18.000 całe setki ludzi. 00:12:19.000 --> 00:12:22.000 Ponieważ mój miejski trans był trochę rozwiany, 00:12:23.000 --> 00:12:26.000 zatrzymałem się, żeby zobaczyć co z nim. 00:12:27.000 --> 00:12:29.000 W chwili, gdy się zatrzymałem, kilka innych osób 00:12:30.000 --> 00:12:31.000 nagle otoczyło tego faceta. 00:12:32.000 --> 00:12:34.000 Dowiedzieliśmy się, że był Latynosem, nie mówił po angielsku, 00:12:34.000 --> 00:12:39.000 nie miał pieniędzy, przez całe dni łaził po ulicach, głodując 00:12:39.000 --> 00:12:40.000 i teraz zemdlał z głodu. 00:12:40.000 --> 00:12:42.000 Ktoś bezzwłocznie poszedł po sok pomarańczowy, 00:12:42.000 --> 00:12:44.000 ktoś inny przyniósł hotdoga, ktoś przyprowadził strażnika z metra. 00:12:45.000 --> 00:12:48.000 Bez problemu postawiliśmy tego faceta na nogi. 00:12:48.000 --> 00:12:52.000 A wszystko to wymagało tylko zwrócenia uwagi. 00:12:53.000 --> 00:12:54.000 Tak więc, jestem dobrej myśli. NOTE Paragraph 00:12:54.000 --> 00:12:55.000 Bardzo dziękuję. NOTE Paragraph 00:12:55.000 --> 00:12:57.000 (oklaski)