...
....
....
....
....
....
...
....
Ax kvadratı üstəgəl B üstəgəl C = 0.
Bu tənliyə əsasən x-in nəyə
bərabər olduğunu yazaq.
x = mənfi B müsbət və ya mənfi kökaltında
b kvadratı çıx 4 vur A vur C
böl 2A.
Bir nümunəyə nəzər salaq.
Bunun niyə belə yazıldığını
anlayacaqsınız.
Mənfi 9x kvadratı çıx
9x üstəgəl 6 = 0.
Burada A nəyə bərabərdir?
A x kvadratı həddinin əmsalıdır.
Burada x kvadratı həddinin əmsalı mənfi 9-dur.
Gəlin bunu yazaq.
A = mənfi 9 .
B nəyə bərabərdir?
B isə x həddinin əmsalıdır.
B də həmçinin mənfi 9-a bərabərdir.
C isə sabit həddir, 6-ya bərabərdir.
C = 6.
Bu qiymətləri buradakı bərabərlikdə
əvəz edək.
Mənfi B, yəni mənfi vur mənfi 9.
Bu, B-dir.
Müsbət və ya mənfi kökaltında B kvadratı,
yəni 81.
Doğrudur?
Mənfi 9 kvadratı.
Çıx 4 vur mənfi 9,
bu A-dır,
Vur C, yəni 6.
Məxrəcdə 2 vur mənfi 9,
yəni mənfi 18 yazılır.
2 vur mənfi 9, yəni 2A.
Bunu sadələşdirməyə çalışaq.
Mənfi mənfi 9 müsbət 9-dur.
Müsbət və ya mənfi kökaltında 81.
Davam edək.
Mənfi 4 vur mənfi 9.
Mənfi 4 vur mənfi 9 = müsbət 36.
Müsbət 36 vur 6 nəyə bərabərdir?
30 vur 6 = 180.
180 üstəgəl 36 = 216.
Üstəgəl 216.
180 üstəgəl 36 = 216.
Böl 2A.
2A mənfi 18-ə bərabərdir.
Sadələşdirək.
9 müsbət və ya mənfi kökaltında 81 üstəgəl 216.
Bunu 80 üstəgəl 217 kimi yaza bilərik.
297-yə bərabərdir.
Böl mənfi 18.
Bəzən kvadrat tənliyi həll edərkən
müşahidə edilən ən çətin
mərhələ ifadəni sadələşdirməkdir.
Bunu bir qədər sadələşdirməyə çalışaq.
Davam edək.
Bir ədədin rəqəmlər cəmi 9-ə bölünürsə,
deməli, həmin ədəd 9-a
bölünür.
Bu ədəd 9-a bölünür.
2 üstəgəl 9 üstəgəl 7 = 18.
Bu ədədi 9-a bölək.
Bunu digər tərəfdə yaza bilərik.
297 böl 9.
3 vur 27.
Cavab 33 olmalıdır, doğrudur?
9 müsbət və ya mənfi kökaltında
9 vur 33 böl mənfi 18.
9 tam kvadrat ədəddir.
Bunu belə yazmağımızı səbəbi bu idi.
9-u kökaltından çıxara bilərik.
O, tam kvadrat ədəddir.
Davam edək.
9 müsbət və ya mənfi 3 vur
kökaltında 33 böl mənfi 18.
Demək olar ki, cavabı tapdıq.
9, 3 və mənfi 18
3-ə bölünür.
Hər bir həddi 3-ə bölək.
3 müsbət və ya mənfi kökaltında 33 böl mənfi 6.
Bu qədər.
Gördüyünüz kimi belə tənliklərin ən çətin hissəsi
ifadəni sadələşdirməkdir.
Verilən ifadəni mümkün qədər
sadələşdirməyə çalışdıq.
Mənfi 9x kvadratı
çıx 9x üstəgəl 6.
Bu ifadəni 0-a bərabərləşdirən iki
qiymət tapmalıyıq.
x = 3 üstəgəl kökaltında 33
böl mənfi 6.
Yaxud x = 3 çıx kökaltında 33
böl mənfi 6.
..
..
..
..
..
Başqa bir nümunəyə nəzər salaq.
Mənfi 8x kvadratı
üstəgəl 5x üstəgəl 9.
Ümid edirəm ki, kvadrat tənliklərin necə
həll edildikləri yadınızdadır.
Burada da eyni üsuldan istifadə edəcəyik.
B 5-ə bərabərdir.
Bunu 0-a bərabərləşdiririk,
mənfi B.
Mənfi 5 müsbət və ya mənfi B kvadratı,
5 kvadratı = 25,
Mənfi 4 vur A, yəni mənfi 8,
vur C, yəni 9.
Böl 2 vur A.
A = mənfi 8, yəni böl mənfi 16.
Bu ifadəni sadələşdirək.
Mənfi 5 müsbət və ya mənfi
kökaltında 25.
Davam edək.
4 vur 8 = 32, mənfilər ixtisar edilir,
müsbət 32 vur 9.
Müsbət 32 vur 9 nəyə bərabərdir?
30 vur 9 = 270.
288.
Məncə
doğru hesabladıq.
288.
Böl mənfi 16.
Sadələşdirək.
Mənfi 5 müsbət və ya mənfi kökaltında,
25 üstəgəl
288 313-ə bərabərdir.
Böl mənfi 16.
Bunun doğruluğundan 100% əmin deyiləm.
Bunu yoxlamadıq.
313 ədədini tam kvadrat və başqa bir ədədin
hasili kimi yaza bilmərik.
Bu, sadə ədəddir.
Bunu yoxlaya bilərsiniz.
İfadəni sadələşdirdikdən sonra
bərabərliyin şərtini ödəyən iki
x qiymətini tapmalıyıq.
x = mənfi üstəgəl
kökaltıda 313 böl mənfi 16.
Yaxud x = mənfi 5 çıx
kökaltında 313 böl mənfi 16.
Doğru cavabı tapdıq.
...
...
...
...
...
..
...
...
...
...