Tôi sẽ kể cho bạn một câu chuyện
về một bé gái tên là Naghma.
Naghma sống tại một trại tỵ nạn
với bố mẹ và 8 anh chị em
Vào mỗi sáng, bố cô thức dậy
cùng hi vọng sẽ được nhận làm thợ xây
và vào một tháng đẹp trời, ông có thể
kiếm được 50 đô la.
Mùa đông năm ấy khắc nghiệt,
và không may, anh trai của Nagma chết
và mẹ của em đổ bệnh nặng.
Trong tuyệt vọng, bố em đi sang láng giềng
để vay 2,500 đô la.
Sau vài tháng chờ đợi,
người láng giếng mất kiên nhẫn
và yêu cầu số tiền phải được trả lại.
Run rủi thay, bố Naghma không có đủ tiền
và hai người đàn ông đã đồng ý
theo lệ làng "jirga"
Jirga đơn giản là một tập tục hòa giải
được sử dụng tùy nghi tại Afghanistan.
Nó thường được quy định bởi những lãnh đạo
tôn giáo
và những già làng
Jirgas thường được sử dụng ở những
miền quê như Afghanistan,
nơi có sự thù ghét sâu sắc
đối với hệ thống (pháp luật) chính thống.
Tại buổi Jirga, 2 người đàn ông ngồi cạnh nhau
và họ quyết định
cách tốt nhất để giải quyết món nợ
là gả Naghma cho con trai 21 tuổi
của người láng giềng.
Em Nagma mới 6 tuổi.
Những câu chuyện tương tự như Naghma
không may lại quá phổ biến
và từ những mái ấm ở nơi khác,
chúng ta có thể xem những chuyện này
đe dọa nghiêm trọng tới quyền phụ nữ.
Và nếu bạn theo dõi tin tức về Afghanistan
bạn có thể cho rằng rằng
đây là một nhà nước thất bại.
Tuy nhiên Afghanistan có một hệ thống
pháp luật chính thống
và cho dù jirgas được xây dựng trên
thông lệ lâu đời của các bộ lạc
thì cũng phải tuân theo pháp luật,
và một điều không phải bàn cãi là
dùng con mình để trả nợ không chỉ
vô đạo đức mà còn trái pháp luật.
Vào năm 2008, tôi đến Afghanistan
trong một chương trình hỗ trợ pháp lý
Ban đầu, tôi đến đó trong chương trình
kéo dài 9 tháng
để đào tạo luật sư Afghanistan.
Trong 9 tháng ấy, tôi đi đến mọi vùng
trò chuyện với trăm người đang bị giam,
thảo luận với nhiều doanh nghiệp
đang hoạt động trên lãnh thổ Afghanistan.
Và qua những hội thoại này,
tôi bắt đầu thấy có sự nối kết
giữa những doanh nghiệp và người dân
và việc luật pháp đáng ra để bảo vệ họ
đang không được tận dụng đúng mức.
Trong khi đó những phương pháp trừng phạt
tồi tệ và phi lý lại đang bị lạm dụng.
Điều đó đặt tôi vào sứ mệnh tìm ra lẽ phải
và công lý đối với tôi nghĩa là
áp dụng luật pháp với mục đích ban đầu
hay chính là để bảo vệ.
Chức năng của pháp luật là bảo vệ.
Do đó, tôi quyết định theo đuổi một
dự định cá nhân,
trở thành người nước ngoài đầu tiên
biện hộ
tại tòa án Afghanistan.
Trong suốt quá trình đó, tôi nghiên cứu
rất nhiều điều luật,
tôi nói chuyện với nhiều người
đọc nhiều vụ kiện,
và nhận ra rằng thiếu công lý
không chỉ là vấn để của riêng Afghanistan
mà là vấn đề của cả thế giới.
Trước đây tôi vốn cố gắng tránh
đối mặt với những trường hợp nhân quyền
vì tôi lo lắng vì nó có thể
ảnh hướng đến tôi cả phương diện
sự nghiệp lẫn cá nhân
Tôi nhận ra nhu cầu đòi công lý
là quá lớn
khiến cho tôi không thể tiếp tục
lờ đi
Và do vậy tôi bắt đầu tình nguyện
đại diện
cho những người như Naghma
Đến nay, kể từ khi ở Afghanistan
và làm luật sư hơn 10 năm,
tôi đã làm đại diện cho nhiều CEO
của những công ty tốp 500 Fortune
cho đến những vị đại sứ, và những em bé
như Naghma
và gặt hái nhiều thành công.
Lý do thành công của tôi rất đơn giản
Tôi thay đổi hệ thống từ trong ra
và sử dụng luật pháp
theo đúng cách mà nó phải được thực thi.
Tôi nhận ra rằng
đạt được công bằng ở những nơi
như Afganistan
là rất khó do 3 nguyên nhân sau.
Điều thứ nhất đơn giản là
dân chúng hiểu biết rất ít
tới những quyền lợi pháp lý của họ
và đó là vấn đề mang tính toàn cầu
Vấn đề thứ hai là
ngay cả khi những điều luật
được viết ra trong sách
thì chúng cũng bị thay thế hoặc lờ đi
bởi những tập quán làng xã,
như thỏa thuận Jirga
mà Naghma bị đem đi bán.
Và vấn đề thứ ba để đạt được công lý
là ngay cả khi tồn tại những bộ luật
cực kỳ tốt trên văn bản
thì lại không có những con người
những luật sư sẵn sàng
tranh đấu cho công lý.
Và đó là những gì tôi làm:
tôi dùng những luật hiện hành
thường là những bộ luật bị bỏ lơ
Tôi làm những việc đấy phục vụ lợi ích
cho thân chủ của mình.
Tất cả chúng ta cần phải đưa nhân quyền
trở thành một nét văn hóa toàn cầu
và trở thành những nhà đầu tư
của một nền kinh tế nhân quyền toàn cầu
bằng cách làm việc dựa trên thái độ đó
chúng ta cùng nhau có thể cải thiện
công lý trên toàn cầu
Bây giờ trở lại với Naghma
Có một số người biết đến câu chuyện này
họ liên lạc với tôi vì họ muốn
trả số tiền nợ 2,500 đô la.
Nhưng vấn đề không đơn giản như vậy
Bạn không thể cứ đưa tiền vào vấn đề
và cho rằng nó sẽ biến mất.
Điều đó không có hiệu quả tại Afganistan
Và tôi trả lời với họ rằng tôi sẽ tham gia
Nhưng để tham gia, điều cần thiết
là phải có một cuộc họp Jirga lần hai
một phiên jirga kháng cáo.
Để điều này xảy ra
chúng tôi cần họp mặt những già làng
và những thủ lĩnh bộ lạc
những lãnh tụ tôn giáo với nhau.
Bố của Naghma cần phải đồng ý,
người láng giềng cần phải đồng ý,
và con trai của ông cũng vậy
Và tôi nghĩ, nếu tôi muốn tham gia
thì họ cần thiết phải đồng ý rằng
tôi sẽ chủ trì phiên họp.
Và sau hàng giờ tranh luận
tìm kiếm họ,
và sau khoảng 30 chén trà,
họ đồng ý rằng chúng tôi có thể có
một phiên Jirga thứ hai,
và chúng tôi đã thực hiện.
Và điều gì khác biệt ở phiên Jirga thứ hai
Lần này, chúng tôi đặt luật pháp ở tâm
và điều quan trọng với tôi
là tất cả họ phải hiểu được rằng Naghma
có quyền được bảo vệ.
Khi kết thúc phiên họp Jirga,
chủ tọa tuyên bố rằng
quyết định đầu tiên bị bãi bỏ
và khoản tiền 2,500 đô la được hoàn trả
và tất cả chúng tôi cùng ký vào một
biên bản ghi nhận
rằng hai người đàn ông đã
thừa nhận rằng
những gì họ làm là trái pháp luật
và nếu tái phạm, họ có thể
bị ngồi tù.
Hầu hết ---
(khán giả vỗ tay)
Xin cảm ơn.
Và điều quan trọng nhất là
thỏa thuận đầu tiên bị loại bỏ
và Naghma được tự do
Bảo vệ Naghma và quyền tự do của em
là bảo vệ chính chúng ta.
Công việc của tôi gắn liền với
mức rủi ro cao hơn trung bình.
Tôi đã từng bị tạm giam
bị cáo buộc chứa chấp gái mại dâm
bị cáo buộc gián điệp
đã từng nhận được một quả lựu đạn ném vào
văn phòng làm việc.
Mặc dù nó không phát nổ
Tôi nhận thấy công việc của tôi
mang lại nhiều thành tựu vượt trên
cả những nguy hiểm
và so với những nguy hiểm tôi
phải đối diện
thì khách hàng của tôi chịu nhiều
hiểm nguy hơn
bởi vì họ sẽ mất mát rất nhiều
nếu hoàn cảnh của họ không
được biết đến
hoặc tồi tệ hơn, nếu họ phải chịu phạt
vì để tôi làm luật sư.
Với mỗi vụ mà tôi đảm nhận,
tôi nhận ra rằng khi tôi ủng hộ họ,
thì họ cũng sẽ ủng hộ tôi,
và điều đó giúp tôi có thể tiếp tục.
Pháp luật như một điểm bật
rất quan trọng trong việc bảo về chúng ta
Những nhà báo đóng vai trò
quan trọng trong việc đảm bảo
rằng thông tin được đưa ra công luận.
Và lẽ thường tình, chúng ta nhận
thông tin từ báo chí
nhưng chúng ta quên mất rằng
làm sao họ có được thông tin đó
Đây là hình ảnh của
những tập đoàn báo chí Anh ở Afghanistan.
Nó được bạn tôi David Grill
chụp vài năm về trước.
Theo Ủy ban bảo vệ các nhà báo,
từ năm 2010, có hàng ngàn nhà báo
bị đe dọa, đánh đập,
giết hại, giam giữ.
Hẳn nhiên, khi chúng ta có được thông tin,
chúng ta quên mất nó ảnh hưởng đến ai
hoặc làm thế nào thông tin ấy đến được
với chúng ta.
Những gì nhiều nhà báo có thế làm,
cả trong và ngoài nước
rất đáng nói, đặc biệt
ở những nơi như Afghanistan,
và quan trọng là chúng ta không
bao giờ quên điều đó
bởi những gì họ đang bảo vệ
không chỉ là quyền của chúng ta được
tiếp nhận thông tin đó
mà còn bởi quyền tự do báo chí, thứ rất
quan trọng đối với xã hội dân chủ.
Matt Rosenberg là nhà báo ở Afghanistan.
Anh ấy làm cho tạp chí New York Times,
và trớ trêu thay, vài tháng trước
anh ấy có viết một bài đụng chạm đến
người trong chính phủ.
Kết quả là anh ấy bị giam giữ tạm thời
và sau đó là bị trục xuất trái pháp luật
ra khỏi quốc gia.
Tôi là luật sư đại diện cho Matt,
và sau khi làm việc với chính quyền,
Tôi được xác nhận pháp lý rằng
anh ấy đã bị trục xuất trái luật,
và quyền tự do báo chí mà ta nói
chẳng tồn tại ở Afghanistan,
và có những hậu quả nếu quyền đó
không được xem xét.
Và tôi vui mừng thông báo rằng
vài ngày trước,
chính quyền Afghanistan
đã chính thức mời anh ấy trở lại đất nước
và họ hủy bỏ lệnh trục xuất anh ấy.
(Vỗ tay)
Nếu cấm đoán một nhà báo,
thì sẽ đánh động đến những người khác
và chẳng chóng quốc gia bị buộc câm lặng.
Việc chúng ta bảo vệ các nhà báo
và quyền tự do báo chí rất quan trọng
bởi điều đó sẽ khiến chính quyền
có trách nhiệm hơn với chúng ta
và trở nên minh bạch hơn.
Bảo vệ nhà báo và quyền tiếp nhận
thông tin của chúng ta sẽ bảo vệ chúng ta.
Thế giới chúng ta đang đổi thay. Hiện
chúng ta sống trong một thế giới khác
và những gì từng chỉ là vấn đề của cá nhân
nay trở thành vấn đề của tất cả chúng ta.
Hai tuần trước, Afghanistan đã có sự
chuyển giao quyền lực dân chủ đầu tiên
và bầu ra tổng thống Ashraf Ghani, rất
quan trọng,
và tôi rất lạc quan về ông ấy,
và tôi hy vọng rằng ông ấy có thể đem đến
cho Afghanistan sự thay đổi mà nó cần,
đặc biệt là trong lĩnh vực pháp lý.
Chúng ta sống trong thế giới khác hẳn
Chúng ta đang sống trong thế giới mà
đứa con gái 8 tuổi của tôi
chỉ biết mỗi một vị tổng thống người da màu.
Có khả năng cao rằng tổng thống kế nhiệm
sẽ là một phụ nữ,
và khi con bé lớn lên, nó có thể tự hỏi,
liệu một người da trắng có thể là
tổng thống chăng?
(Cười)
(Vỗ tay)
Thế giới đang đổi thay, và chúng ta
cần phải thay đổi theo,
và những gì từng là vấn đề cá nhân
nay trở thành vấn đề của tất cả chúng ta.
Theo Quỹ nhi đồng LHQ,
hiện nay có khoảng hơn 280 triệu
người nam và nữ kết hôn
khi còn dưới 15 tuổi.
Hai trăm tám mươi triệu.
Tảo hôn làm dài thêm cái vòng lẩn quẩn
của nghèo đói, ốm yếu, mù chữ.
Ở độ tuổi 12, Sahar đã kết hôn.
Cô bé bị ép hôn
và bị chính anh trai mình bán đi.
Khi cô bé về nhà chồng,
họ bắt cô bé hành nghề mại dâm.
Khi cô bé từ chối, cô bé đã bị tra tấn.
Cô bé bị đánh đập dã man bằng roi kim loại
Chúng thiêu cô bé.
Chúng trói cô bé dưới tầng hầm và bỏ đói.
Chúng dùng kiềm để rút móng cô bé.
Đến lúc,
cô bé tìm cách trốn thoát khỏi
phòng tra tấn
đến nhà hàng xóm,
và khi đến đó, thay thì bảo vệ cô bé,
họ lại lôi cô bé
về lại nhà chồng,
cô bé thậm chí còn bị tra tấn dã man hơn
Vào lần đầu gặp Sahar, ơn trời,
tổ chức Phụ nữ vì Phụ nữ Afghanistan
đã cho cô bé chỗ ẩn náu an toàn.
Với tư cách là luật sư, tôi tỏ ra mạnh mẽ
vì thân chủ của mình,
bởi đó là điều quan trọng với tôi,
nhưng việc nhìn thấy cô bé,
bị tổn thương và yếu đuối biết chừng nào,
quả là một điều khó khăn.
Phải mất hàng tuần để chúng tôi có thể
chia sẻ về những gì xảy ra
khi cô bé ở trong ngôi nhà đó,
nhưng cuối cùng khi cô bé bắt đầu mở lòng
với tôi,
và khi cô bé cởi mở hơn,
những gì tôi nghe là
cô bé không hề biết mình có những quyền gì
nhưng cô bé biết mình có quyền
được bảo hộ nhất định
bởi chính phủ mà đã bỏ rơi cô bé,
vì thế khi chúng tôi có thể bàn
những lựa chọn pháp lý mà cô bé có.
Vì vậy chúng tôi quyết định đưa vụ án
lên Tòa án Tối cao.
Điều này hiện tại là cực kỳ có ý nghĩa,
bởi đây là lần đầu tiên
một nạn nhân của bạo hành gia đình ở
Afghanistan
được một luật sư đại diện,
điều luật mà còn trên sách vở
trong nhiều năm,
nhưng cho đến Sahar, chưa bao giờ
được dùng.
Thêm nữa, chúng tôi cũng quyết định
kiện đòi bồi thường dân sự,
và lần nữa một điều luật chưa từng dùng,
được chúng tôi áp dụng vào vụ của cô bé.
Chúng tôi tại Tòa án Tối cao
đã tranh luận trước 12 quan tòa
người Afghanistan
tôi với tư cách một nữ luật sư người Mỹ,
và Sahar, một cô gái trẻ
người mà khi tôi gặp lần đầu
không thể nói thành tiếng.
Cô ấy đứng dậy,
tìm thấy tiếng nói,
và cô gái của tôi đã nói rằng cô ấy muốn
công lý,
và cô ấy đã có nó,
Cuối phiên tòa, quan tòa nhất trí phán
rằng gia đình nhà chồng sẽ bị bắt vì
những gì họ làm với cô ấy,
và người anh trai đê tiện cũng sẽ bị bắt
vì đã buôn bán cô ấy ---
(Vỗ tay) ---
và họ đồng ý rằng cô ấy có quyền
được bồi thường dân sự.
Những gì Sahar cho chúng ta thấy là
chúng ta có thể tấn công
vào những hủ lậu xấu đang tồn tại
bằng cách dùng luật
theo cách mà chúng được định ra,
và bằng việc bảo vệ Sahar,
chúng ta đang bảo vệ chính mình.
Sau khi làm việc tại Afghanistan
được hơn sáu năm đến nay,
nhiều người trong gia đình và bạn bè nghĩ
rằng những gì tôi làm tương tự như thế này
(Cười)
Nhưng trên thực tế, những gì tôi làm
tương tự như thế này.
Hiện tại, tất cả chúng ta có thể làm
một điều gì đó.
Tôi không nói là chúng ta nên mua một vé
máy bay và đến Afghanistan
nhưng tất cả chúng ta có thể đóng góp
vào nền kinh tế nhân quyền toàn cầu.
Chúng ta có thể tạo làn sóng
văn hóa minh bạch
và trách nhiệm đối với pháp luật,
và buộc chính phủ có trách nhiệm
với chúng ta hơn,
như chúng ta có trách nhiệm với họ.
Vài tháng trước, một luật sư người Nam Phi
đến gặp tôi tại văn phòng
và bảo rằng "Tôi muốn gặp cô.
Tôi muốn xem một người điên trông như nào"
Luật pháp là của chúng ta,
và bất kể bạn thuộc dân tộc nào,
quốc gia nào, giới tính nào, chủng tộc nào
luật đều là của chúng ta,
và đấu tranh cho công lý không phải là
hành động điên rồ.
Những doanh nghiệp cũng cần phải đóng góp.
Một sự đầu tư về nhân quyền từ
doanh nghiệp
là một nguồn thu lớn đối với kinh doanh
và dù bạn có là doanh nghiệp, hay
tổ chức phi chính phủ
hay tư nhân, luật pháp đều làm lợi
tất cả chúng ta.
Và bằng việc hợp tác phối hợp nhau,
giữa mọi người, trong lĩnh vực công và tư,
chúng ta có thể tạo dựng một nền kinh tế
nhân quyền toàn cầu
và tất cả đều trở thành nhà đầu tư
về nhân quyền
Và bằng cách thực hiện điều này,
chúng ta có thể cùng nhau đạt được công lý
Xin cám ơn.
(Vỗ tay)