WEBVTT

00:00:01.957 --> 00:00:03.518
Opowiem wam historię

00:00:03.518 --> 00:00:06.724
o małej dziewczynce o imieniu Naghma.

00:00:06.724 --> 00:00:08.546
Mieszkała w obozie dla uchodźców

00:00:08.546 --> 00:00:11.425
z rodzicami i ośmiorgiem rodzeństwa.

00:00:11.425 --> 00:00:13.361
Jej ojciec wstawał każdego dnia

00:00:13.361 --> 00:00:15.801
z nadzieją, że wybiorą go
do pracy na budowie.

00:00:15.801 --> 00:00:19.367
W dobrym miesiącu mógł zarobić 50 dolarów.

00:00:19.367 --> 00:00:20.755
Zima była bardzo surowa.

00:00:20.755 --> 00:00:23.439
Niestety brat Naghmy zmarł,

00:00:23.439 --> 00:00:25.359
a jej matka ciężko zachorowała.

00:00:25.359 --> 00:00:27.939
Zdesperowany ojciec wybrał się do sąsiada,

00:00:27.939 --> 00:00:30.336
by pożyczyć 2500 dolarów.

00:00:30.336 --> 00:00:32.250
Po kilku miesiącach czekania

00:00:32.250 --> 00:00:33.767
sąsiad zniecierpliwił się

00:00:33.767 --> 00:00:36.485
i zażądał zwrotu pożyczki.

00:00:36.485 --> 00:00:38.929
Niestety ojciec Naghmy
nie miał pieniędzy,

00:00:38.929 --> 00:00:41.764
więc mężczyźni zgodzili się na dżirgę.

00:00:41.764 --> 00:00:44.294
Dżirga jest formą mediacji

00:00:44.294 --> 00:00:47.534
stosowaną w nieoficjalnym
afgańskim systemie prawnym.

00:00:47.534 --> 00:00:50.988
Przewodniczą jej religijni przywódcy

00:00:50.988 --> 00:00:52.686
albo starsi wioski.

00:00:52.686 --> 00:00:55.886
Dżirga często ma miejsce 
w rolniczych krajach typu Afganistan,

00:00:55.886 --> 00:00:57.737
gdzie panuje głęboka niechęć

00:00:57.737 --> 00:00:59.999
do oficjalnego systemu.

00:00:59.999 --> 00:01:02.337
Podczas dżirgi mężczyźni usiedli

00:01:02.337 --> 00:01:05.251
i doszli do wniosku, 
że najlepszą formą spłaty długu

00:01:05.251 --> 00:01:09.840
będzie wydanie Naghmy 
za 21-letniego syna sąsiada.

00:01:09.840 --> 00:01:12.500
Miała sześć lat.

NOTE Paragraph

00:01:12.500 --> 00:01:14.565
Niestey podobne historie

00:01:14.565 --> 00:01:16.253
zdarzają się zbyt często.

00:01:16.253 --> 00:01:17.748
Mając wygodne życie,

00:01:17.748 --> 00:01:19.503
możemy uznać tego typu historie

00:01:19.503 --> 00:01:21.763
za kolejne pogwałcenie praw kobiet.

00:01:21.763 --> 00:01:24.294
Oglądając Afganistan
w serwisach informacyjnych,

00:01:24.294 --> 00:01:27.993
można mieć wrażenie,
że to przegrane państwo.

00:01:27.993 --> 00:01:31.809
Jednak Afganistan ma swój system prawny.

00:01:31.809 --> 00:01:35.671
Dżirgi są oparte na dawnych 
zwyczajach plemiennych.

00:01:35.671 --> 00:01:39.034
Nawet podczas dżirgi
należy przestrzegać prawa.

00:01:39.034 --> 00:01:40.962
Nie ma wątpliwości,

00:01:40.962 --> 00:01:43.583
że oddanie dziecka
w zamian za umorzenie długu

00:01:43.583 --> 00:01:47.649
jest nie tylko wysoce niemoralne,
ale też nielegalne.

NOTE Paragraph

00:01:47.649 --> 00:01:50.176
W 2008 roku pojechałam do Afganistanu

00:01:50.176 --> 00:01:52.496
w ramach programu o sprawiedliwości.

00:01:52.496 --> 00:01:55.203
Wstępnie miałam
tam spędzić dziewięć miesięcy

00:01:55.203 --> 00:01:57.115
i szkolić afgańskich prawników.

00:01:57.115 --> 00:01:59.376
W tym czasie podróżowałam po kraju

00:01:59.376 --> 00:02:02.312
i rozmawiałam z setkami uwięzionych ludzi.

00:02:02.312 --> 00:02:03.910
Rozmawiałam z przedsiębiorcami

00:02:03.910 --> 00:02:06.440
działającymi w Afganistanie.

00:02:06.440 --> 00:02:07.784
Podczas tych rozmów

00:02:07.784 --> 00:02:09.655
zaczęłam widzieć związek

00:02:09.655 --> 00:02:11.645
między światem biznesu a ludźmi.

00:02:11.645 --> 00:02:13.715
Rzadko korzystano z praw,

00:02:13.715 --> 00:02:15.416
które miały zapewnić im ochronę,

00:02:15.416 --> 00:02:19.474
za to rażąco nadużywano
nielegalnych metod karania.

00:02:19.474 --> 00:02:22.298
Zaczęłam zastanawiać się
nad kwestią słuszności.

00:02:22.298 --> 00:02:25.020
Dla mnie słuszność oznacza,

00:02:25.020 --> 00:02:28.715
że prawo stosuje się 
w jego oryginalnym zamyśle,

00:02:28.715 --> 00:02:31.040
czyli do ochrony.

00:02:31.040 --> 00:02:34.543
Prawo powinno chronić.

00:02:34.543 --> 00:02:38.258
W końcu zdecydowałam się
na otwarcie prywatnej praktyki.

00:02:38.258 --> 00:02:40.599
Tak zostałam pierwszym obcokrajowcem

00:02:40.599 --> 00:02:42.815
występującym w procesach
w afgańskich sądach.

00:02:42.815 --> 00:02:45.672
W tym okresie studiowałam wiele kodeksów,

00:02:45.672 --> 00:02:47.202
rozmawiałam z różnymi ludźmi.

00:02:47.202 --> 00:02:48.373
Poznawałam nowe sprawy.

00:02:48.373 --> 00:02:50.763
Doszłam do wniosku, że brak słuszności

00:02:50.763 --> 00:02:52.749
to nie tylko problem Afganistanu,

00:02:52.749 --> 00:02:55.070
to problem na skalę światową.

00:02:55.070 --> 00:02:56.821
Na początku nie chciałam występować

00:02:56.821 --> 00:02:58.938
w obronie praw człowieka,

00:02:58.938 --> 00:03:01.117
ponieważ bałam się,

00:03:01.117 --> 00:03:03.760
że odbije się to na moim 
życiu zawodowym i osobistym.

00:03:03.760 --> 00:03:06.513
Uznałam, że potrzeba
sprawiedliwości jest zbyt duża

00:03:06.513 --> 00:03:08.384
i nie mogę wciąż jej ignorować.

00:03:08.384 --> 00:03:10.701
Zaczęłam reprezentować
osoby takie jak Naghma,

00:03:10.701 --> 00:03:13.157
także pro bono.

NOTE Paragraph

00:03:13.157 --> 00:03:14.863
Podczas pobytu w Afganistanie

00:03:14.863 --> 00:03:17.326
i podczas dziesięciu lat pracy
jako adwokat

00:03:17.326 --> 00:03:21.040
reprezentowałam
wpływowych dyrektorów generalnych,

00:03:21.040 --> 00:03:23.368
ambasadorów
i dziewczynki takie jak Naghma.

00:03:23.368 --> 00:03:24.918
I to z sukcesami.

00:03:24.918 --> 00:03:27.833
Mój sukces łatwo wyjaśnić.

00:03:27.833 --> 00:03:29.843
Rozpracowuję system od środka

00:03:29.843 --> 00:03:31.262
i stosuję prawo w sposób,

00:03:31.262 --> 00:03:33.998
w który powinno być stosowane.

NOTE Paragraph

00:03:33.998 --> 00:03:36.120
Sądzę, że dojście do słusznośći

00:03:36.120 --> 00:03:39.536
w miejscach takich jak Afganistan

00:03:39.536 --> 00:03:41.684
jest niezmiernie trudne z trzech powodów.

00:03:41.684 --> 00:03:44.240
Po pierwsze ludzie są słabo wykształceni

00:03:44.240 --> 00:03:47.339
i nie wiedzą, jak prawa im przysługują.

00:03:47.339 --> 00:03:49.930
Uważam, że to problem na skalę światową.

00:03:49.930 --> 00:03:51.144
Po drugie

00:03:51.144 --> 00:03:54.583
mimo że prawo jest spisane w kodeksach,

00:03:54.583 --> 00:03:56.848
to często się je zastępuje albo ignoruje.

00:03:56.848 --> 00:03:59.170
Zamiast tego obowiązują
zwyczaje typu dżirga,

00:03:59.170 --> 00:04:00.702
podczas której sprzedano Naghmę.

00:04:00.702 --> 00:04:03.404
Trzeci problem z dojściem
do słusznośći to fakt,

00:04:03.404 --> 00:04:06.216
że mimo opracowania dobrych kodeksów

00:04:06.216 --> 00:04:08.032
nie ma osób czy prawników

00:04:08.032 --> 00:04:10.558
gotowych walczyć o te prawa.

00:04:10.558 --> 00:04:13.432
Właśnie to robię:
przestrzegam istniejącego prawa.

00:04:13.432 --> 00:04:15.231
Często zapomnianego prawa.

00:04:15.231 --> 00:04:18.865
Przestrzegam go na korzyść moich klientów.

00:04:18.865 --> 00:04:21.413
Musimy stworzyć

NOTE Paragraph

00:04:21.413 --> 00:04:23.241
światową kulturę praw człowieka.

00:04:23.241 --> 00:04:25.990
Trzeba inwestować w światową 
gospodarkę praw człowieka.

00:04:25.990 --> 00:04:27.757
Przy odpowiedniej mentalności

00:04:27.757 --> 00:04:30.474
możemy udoskonalić
sprawiedliwość na całym świecie.

NOTE Paragraph

00:04:30.474 --> 00:04:32.866
Wróćmy do historii Naghmy.

00:04:32.866 --> 00:04:35.265
Kilka osób słyszało o tej historii,

00:04:35.265 --> 00:04:36.790
skontaktowali się ze mną,

00:04:36.790 --> 00:04:39.355
bo chcieli spłacić dług, te 2500 dolarów.

00:04:39.355 --> 00:04:41.216
Nie można rozwiązywać problemów

00:04:41.216 --> 00:04:42.998
za pomocą pieniędzy, to nie tak.

00:04:42.998 --> 00:04:44.151
Problemy będą nadal.

00:04:44.151 --> 00:04:46.632
W Afganistanie to tak nie działa.

00:04:46.632 --> 00:04:50.030
Oznajmiłam, że się zaangażuję,

00:04:50.030 --> 00:04:52.318
ale pod warunkiem,

00:04:52.318 --> 00:04:55.141
że zwołają kolejną dżirgę.

00:04:55.141 --> 00:04:57.250
Dżirgę apelacyjną.

00:04:57.250 --> 00:04:59.501
Żeby tak się stało,

00:04:59.501 --> 00:05:02.206
musieliśmy zebrać starszych wioski,

00:05:02.206 --> 00:05:04.467
musieliśmy zebrać przywódców plemiennych,

00:05:04.467 --> 00:05:06.056
przywódców duchowych.

00:05:06.056 --> 00:05:07.630
Ojciec Naghmy musiał się zgodzić,

00:05:07.630 --> 00:05:08.881
sąsiad musiał się zgodzić,

00:05:08.881 --> 00:05:11.085
a także syn sąsiada.

00:05:11.085 --> 00:05:15.110
Skoro miałam się zaangażować w sprawę,

00:05:15.110 --> 00:05:18.765
to musieli się zgodzić,
bym ja ją prowadziła.

NOTE Paragraph

00:05:18.765 --> 00:05:21.735
Po kilku godzinach dyskusji,

00:05:21.735 --> 00:05:22.943
wywierania nacisku,

00:05:22.943 --> 00:05:25.806
po 30 kubkach herbaty,

00:05:25.806 --> 00:05:27.718
zgodzili się wreszcie

00:05:27.718 --> 00:05:31.050
na zwołanie drugiej dżirgi.

00:05:31.050 --> 00:05:33.134
W odróżnieniu od pierwszej dżirgi,

00:05:33.134 --> 00:05:35.709
tym razem prawo było punktem odniesienia,

00:05:35.709 --> 00:05:37.053
a co ważne,

00:05:37.053 --> 00:05:38.811
zrozumiano,

00:05:38.811 --> 00:05:41.150
że Naghma ma prawo do ochrony.

00:05:41.150 --> 00:05:42.696
Pod koniec dżirgi

00:05:42.696 --> 00:05:44.989
sędzia zarządził,

00:05:44.989 --> 00:05:48.825
że pierwszy wyrok zostanie zmieniony,

00:05:48.825 --> 00:05:52.257
Spłacono 2500 dolarów dolarów długu.

00:05:52.257 --> 00:05:54.090
Podpisaliśmy dokument,

00:05:54.090 --> 00:05:55.481
w którym mężczyźni przyznali,

00:05:55.481 --> 00:05:57.601
że ich czyn był nielegalny.

00:05:57.601 --> 00:06:02.399
Jeśli zrobią to ponownie,
trafią do więzienia.

00:06:02.399 --> 00:06:04.168
Co więcej...

00:06:04.168 --> 00:06:05.636
(Brawa)

00:06:05.636 --> 00:06:07.483
Dziękuję.

00:06:07.483 --> 00:06:09.299
Co więcej

00:06:09.299 --> 00:06:10.800
zaręczyny zerwano

00:06:10.800 --> 00:06:12.809
i Naghma była wolna.

00:06:12.809 --> 00:06:15.666
Chroniąc Naghmę i jej prawo do wolności,

00:06:15.666 --> 00:06:18.300
chronimy samych siebie.

NOTE Paragraph

00:06:18.300 --> 00:06:21.762
Moja praca wiąże się

00:06:21.762 --> 00:06:24.505
z niezwykłym ryzykiem.

00:06:24.505 --> 00:06:27.212
Zostałam tymczasowo aresztowana.

00:06:27.212 --> 00:06:29.805
Oskarżano mnie o prowadzenie burdelu.

00:06:29.805 --> 00:06:32.110
O szpiegostwo.

00:06:32.110 --> 00:06:34.238
Do mojego biura wrzucono granat.

00:06:34.238 --> 00:06:36.937
Na szczęście nie wybuchł.

00:06:36.937 --> 00:06:38.537
Jednak uważam, że korzyści

00:06:38.537 --> 00:06:41.503
płynące z mojej pracy przewyższają ryzyko.

00:06:41.503 --> 00:06:43.877
Sporo ryzykuję,

00:06:43.877 --> 00:06:45.846
ale moi klienci ryzykują jeszcze więcej,

00:06:45.846 --> 00:06:47.349
bo mają więcej do stracenia,

00:06:47.349 --> 00:06:49.169
jeśli ich sprawy zostaną zignorowane,

00:06:49.169 --> 00:06:51.962
albo jeśli spotka ich kara za to,
że byłam ich adwokatem.

00:06:51.962 --> 00:06:53.736
Z każdą nową sprawą

00:06:53.736 --> 00:06:56.656
zdaję sobie sprawę, że nie tylko
ja wspieram moich klientów,

00:06:56.656 --> 00:06:58.669
oni także wspierają mnie.

00:06:58.669 --> 00:07:02.462
To daje mi siłę do działania.

NOTE Paragraph

00:07:02.462 --> 00:07:04.359
Prawo to środek nacisku,

00:07:04.359 --> 00:07:06.881
który gra najważniejszą rolę
w ochronie nas samych.

00:07:06.881 --> 00:07:09.517
Dziennikarze bardzo dbają o to,

00:07:09.517 --> 00:07:12.791
by informacje trafiły do publiczności.

00:07:12.791 --> 00:07:15.277
Dziennikarze przynoszą nam wieści,

00:07:15.277 --> 00:07:18.921
a my zapominamy,
jak zdobyto tę informację.

00:07:18.921 --> 00:07:21.507
Tutaj widzimy zdjęcia

00:07:21.507 --> 00:07:23.500
brytyjskich dziennikarzy w Afganistanie.

00:07:23.500 --> 00:07:26.649
Mój przyjaciel David Gill
zrobił to zdjęcie kilka lat temu.

00:07:26.649 --> 00:07:28.517
Według Komitetu Obrony Dziennikarzy

00:07:28.517 --> 00:07:31.363
od 2010 roku tysiące dziennikarzy

00:07:31.363 --> 00:07:33.241
zastraszano, raniono,

00:07:33.241 --> 00:07:35.873
mordowano czy aresztowano.

00:07:35.873 --> 00:07:38.112
Otrzymując wiadomości,
zbyt często zapominamy,

00:07:38.112 --> 00:07:39.336
na kogo ma to wpływ

00:07:39.336 --> 00:07:42.634
albo jak ta informacja do nas trafiła.

00:07:42.634 --> 00:07:45.244
Praca dziennikarzy,
tych zagranicznych i lokalnych,

00:07:45.244 --> 00:07:49.315
jest godna uwagi,
zwłaszcza w miejscach jak Afganistan.

00:07:49.315 --> 00:07:50.887
Powinniśmy zawsze o tym pamiętać,

00:07:50.887 --> 00:07:52.243
ponieważ oni chronią

00:07:52.243 --> 00:07:54.525
nie tylko nasze prawo do informacji,

00:07:54.525 --> 00:07:56.582
ale także wolność słowa,
która jest istotna

00:07:56.582 --> 00:07:59.458
dla demokratycznego społeczeństwa.

NOTE Paragraph

00:07:59.458 --> 00:08:03.343
Matt Rosenberg
jest dziennikarzem w Afganistanie.

00:08:03.343 --> 00:08:05.233
Pracuje dla "The New York Times".

00:08:05.233 --> 00:08:06.850
Niestety kilka miesięcy temu

00:08:06.850 --> 00:08:07.990
napisał artykuł,

00:08:07.990 --> 00:08:10.296
który nie spodobał się rządzącym.

00:08:10.296 --> 00:08:13.546
W efekcie aresztowano go

00:08:13.546 --> 00:08:17.859
i nielegalnie wydalono z kraju.

00:08:17.859 --> 00:08:19.911
Reprezentuję Matta,

00:08:19.911 --> 00:08:22.039
a po porozumieniu z rządem

00:08:22.039 --> 00:08:23.719
otrzymałam sądowe potwierdzenie,

00:08:23.719 --> 00:08:26.780
że Matta wydalono bezprawnie,

00:08:26.780 --> 00:08:29.840
że wolność słowa istnieje w Afganistanie.

00:08:29.840 --> 00:08:32.372
Nieprzestrzeganie prawa
grozi konsekwencjami.

00:08:32.372 --> 00:08:34.118
Z radością informuję was,

00:08:34.118 --> 00:08:36.206
że kilka dni temu

00:08:36.206 --> 00:08:37.532
afgański rząd

00:08:37.532 --> 00:08:39.744
oficjalnie zaprosił go
z powrotem do kraju.

00:08:39.744 --> 00:08:43.377
Cofnięto decyzję o wydaleniu.

NOTE Paragraph

00:08:43.377 --> 00:08:47.016
(Brawa)

NOTE Paragraph

00:08:48.049 --> 00:08:51.252
Cenzurując jednego dziennikarza,
zastrasza się innych.

00:08:51.252 --> 00:08:53.224
W rezultacie narody milczą.

00:08:53.224 --> 00:08:55.942
Należy chronić dziennikarzy,

00:08:55.942 --> 00:08:57.719
wolność prasy, ponieważ wtedy

00:08:57.719 --> 00:08:59.778
rządy stają się bardziej odpowiedzialne

00:08:59.778 --> 00:09:01.763
i bardziej jawne.

00:09:01.763 --> 00:09:05.100
Chroniąc dziennikarzy 
i nasze prawo do informacji,

00:09:05.100 --> 00:09:07.844
chronimy samych siebie.

NOTE Paragraph

00:09:07.844 --> 00:09:10.860
Świat się zmienia.
Żyjemy w innym świecie.

00:09:10.860 --> 00:09:13.243
Problemy, które kiedyś były osobiste,

00:09:13.243 --> 00:09:16.061
stały się problemami
dla wszystkich ludzi na świecie.

00:09:16.061 --> 00:09:19.700
Dwa tygodnie temu w Afganistanie nastąpiło

00:09:19.700 --> 00:09:21.691
pierwsze demokratyczne przejęcie władzy.

00:09:21.691 --> 00:09:24.943
Prezydentem został Ashraf Ghani.

00:09:24.943 --> 00:09:27.440
Optymistycznie myślę o jego
rządach, mam nadzieję,

00:09:27.440 --> 00:09:29.419
że wprowadzi w Afganistanie

00:09:29.419 --> 00:09:30.690
potrzebne zmiany,

00:09:30.690 --> 00:09:33.187
szczególnie w sektorze prawnym.

00:09:33.187 --> 00:09:35.090
Żyjemy w innym świecie.

00:09:35.090 --> 00:09:37.439
Żyjemy w świecie,
w którym moja 8-letnia córka

00:09:37.439 --> 00:09:40.153
zna tylko czarnoskórego prezydenta.

00:09:40.153 --> 00:09:42.861
Bardzo możliwe, że następnym prezydentem

00:09:42.861 --> 00:09:44.197
będzie kobieta.

00:09:44.197 --> 00:09:47.145
Gdy córka podrośnie, może zapyta,

00:09:47.145 --> 00:09:48.845
czy może być biały prezydent?

00:09:48.845 --> 00:09:50.619
(Śmiech)

00:09:50.619 --> 00:09:53.730
(Brawa)

NOTE Paragraph

00:09:53.730 --> 00:09:56.910
Świat się zmienia i trzeba 
zmieniać się wraz z nim.

00:09:56.910 --> 00:09:58.542
Problemy jednostki

00:09:58.542 --> 00:10:01.390
stały się problemami nas wszystkich.

00:10:01.390 --> 00:10:03.468
Według UNICEF-u

00:10:03.468 --> 00:10:09.509
na świecie żyje ponad 280 milionów

00:10:09.509 --> 00:10:11.394
żonatych chłopców i zamężnych dziewcząt

00:10:11.394 --> 00:10:13.176
poniżej 15. roku życia.

00:10:13.176 --> 00:10:15.219
Dwieście osiemdziesiąt milionów.

00:10:15.219 --> 00:10:17.761
Małżeństwa dzieci
przedłużają to błędne koło biedy,

00:10:17.761 --> 00:10:22.181
słabego zdrowia, braku wykształcenia.

NOTE Paragraph

00:10:22.181 --> 00:10:26.868
Gdy Sahar miała 12 lat, wydano ją za mąż.

00:10:26.868 --> 00:10:28.717
Zmuszono ją do tego małżeństwa.

00:10:28.717 --> 00:10:30.417
Sprzedał ją brat.

00:10:30.417 --> 00:10:32.485
Gdy trafiła do domu teściów,

00:10:32.485 --> 00:10:35.173
zmuszono ją do prostytucji.

00:10:35.173 --> 00:10:38.986
Torturowano ją, bo odmówiła.

00:10:38.986 --> 00:10:43.011
Dotkliwie bito ją metalowymi prętami.

00:10:43.011 --> 00:10:45.803
Przypalano jej ciało.

00:10:45.803 --> 00:10:49.293
Przetrzymywano ją związaną
w piwnicy i głodzono.

00:10:49.293 --> 00:10:53.503
Obcęgami wyrywano jej paznokcie.

00:10:53.503 --> 00:10:55.332
W pewnym momencie

00:10:55.332 --> 00:10:58.537
udało jej się uciec z domu tortur

00:10:58.537 --> 00:11:00.910
do domu sąsiada.

00:11:00.910 --> 00:11:04.206
Zamiast ją ochronić,

00:11:04.206 --> 00:11:06.221
sąsiedzi zaciągnęli ją

00:11:06.221 --> 00:11:07.857
z powrotem do domu męża,

00:11:07.857 --> 00:11:10.708
gdzie tortury się wzmogły.

NOTE Paragraph

00:11:13.864 --> 00:11:16.425
Kiedy pierwszy raz spotkałam Sahar,

00:11:16.425 --> 00:11:19.026
organizacja "Women for Afghan Women",

00:11:19.026 --> 00:11:21.534
udzieliła jej schronienia.

00:11:21.534 --> 00:11:24.720
Jako adwokat staram się być silna

00:11:24.720 --> 00:11:26.379
dla wszystkich moich klientów,

00:11:26.379 --> 00:11:30.193
to dla mnie bardzo ważne.

00:11:30.193 --> 00:11:33.122
Widząc ją taką,

00:11:33.122 --> 00:11:37.024
złamaną i słabą,

00:11:37.024 --> 00:11:40.321
trudno mi było o siłę.

00:11:40.321 --> 00:11:43.808
Kilka tygodni trwało, zanim doszliśmy,

00:11:43.808 --> 00:11:47.164
co naprawdę się z nią działo

00:11:47.164 --> 00:11:49.120
w tamtym domu.

00:11:49.120 --> 00:11:51.760
Stopniowo zaczęła się otwierać,

00:11:51.760 --> 00:11:54.080
a kiedy się na mnie otworzyła,

00:11:54.080 --> 00:11:55.552
usłyszałam, że nie wiedziała,

00:11:55.552 --> 00:11:58.152
jakie prawa jej przysługiwały,

00:11:58.152 --> 00:12:00.355
ale wiedziała, że zasługuje na ochronę

00:12:00.355 --> 00:12:02.982
ze strony państwa, a państwo ją zawiodło.

00:12:02.982 --> 00:12:04.584
Mogłyśmy porozmawiać,

00:12:04.584 --> 00:12:07.126
jakie środki prawne są możliwe.

NOTE Paragraph

00:12:07.126 --> 00:12:09.134
Zdecydowałyśmy, by przedstawić sprawę

00:12:09.134 --> 00:12:10.890
w Sądzie Najwyższym.

00:12:10.890 --> 00:12:12.760
To jest niezwykle istotne,

00:12:12.760 --> 00:12:14.673
bo po raz pierwszy

00:12:14.673 --> 00:12:17.509
ofiarę przemocy domowej w Afganistanie

00:12:17.509 --> 00:12:20.302
reprezentował adwokat.

00:12:20.302 --> 00:12:23.037
Prawo, które istniało przez lata
wyłącznie na papierze

00:12:23.037 --> 00:12:26.443
i do momentu sprawy Sahar,
nigdy go nie stosowano.

00:12:26.443 --> 00:12:28.655
Co więcej zdecydowałyśmy,

00:12:28.655 --> 00:12:30.378
aby wystąpić o odszkodowanie.

00:12:30.378 --> 00:12:33.325
Ponownie korzystając z prawa,
które było do tej pory martwe.

00:12:33.325 --> 00:12:36.353
Ale w przypadku Sahar
skorzystałyśmy z niego.

00:12:36.353 --> 00:12:38.615
Byłyśmy zatem w Sądzie Najwyższym,

00:12:38.615 --> 00:12:41.857
wystąpiłyśmy przed 12 afgańskimi sędziami.

00:12:41.857 --> 00:12:44.493
Amerykańska prawniczka

00:12:44.493 --> 00:12:47.980
i Sahar, młoda kobieta,

00:12:47.980 --> 00:12:53.163
która z początku 
ważyła się mówić tylko szeptem.

00:12:53.163 --> 00:12:54.834
Sahar wstała,

00:12:54.834 --> 00:12:57.120
podniosła głos

00:12:57.120 --> 00:12:59.917
i moja dziewczynka powiedziała im,
że żąda sprawiedliwości

00:12:59.917 --> 00:13:02.556
i ją otrzymała.

00:13:02.556 --> 00:13:05.385
Ostatecznie sąd jednogłośnie ogłosił,

00:13:05.385 --> 00:13:09.568
że teściowie powinni zostać
aresztowani za swoje czyny,

00:13:09.568 --> 00:13:12.177
a pieprzony brat także
powinien być aresztowany

00:13:12.177 --> 00:13:14.123
za to, że ją sprzedał.

00:13:14.123 --> 00:13:18.543
(Brawa)

00:13:18.543 --> 00:13:20.546
Uznali, że miała prawo

00:13:20.546 --> 00:13:22.964
do odszkodowania.

00:13:22.964 --> 00:13:25.743
Sahar udowodniła, że możemy walczyć

00:13:25.743 --> 00:13:28.521
z niesłusznym stosowaniem prawa

00:13:28.521 --> 00:13:31.459
w sposób, w jaki to prawo
powinno być wykorzystywane.

00:13:31.459 --> 00:13:33.940
Chroniąc Sahar,

00:13:33.940 --> 00:13:37.520
chronimy samych siebie.

NOTE Paragraph

00:13:37.520 --> 00:13:39.152
Pracuję w Afganistanie

00:13:39.152 --> 00:13:41.150
już od ponad sześciu lat,

00:13:41.150 --> 00:13:43.201
wielu moich krewnych i znajomych myśli,

00:13:43.201 --> 00:13:45.993
że moja praca wygląda właśnie tak.

00:13:45.993 --> 00:13:47.179
(Śmiech)

00:13:50.179 --> 00:13:53.137
Jednak właściwie wygląda to tak.

00:13:53.137 --> 00:13:55.010
Wszyscy możemy coś zrobić.

00:13:55.010 --> 00:13:57.790
Nie wszyscy musimy kupić
bilet i jechać do Afganistanu,

00:13:57.790 --> 00:14:00.812
ale każdy może mieć wkład

00:14:00.812 --> 00:14:02.871
do światowej gospodarki praw człowieka.

00:14:02.871 --> 00:14:05.139
Stwórzmy kulturę przejrzystości,

00:14:05.139 --> 00:14:06.463
odpowiedzialności za czyny.

00:14:06.463 --> 00:14:08.874
Sprawmy, by rządy
odpowiadały przed nami,

00:14:08.874 --> 00:14:11.897
tak jak my odpowiadamy przed nimi.

NOTE Paragraph

00:14:11.897 --> 00:14:13.889
Niedawno południowoafrykański prawnik

00:14:13.889 --> 00:14:15.644
odwiedził mnie w biurze

00:14:15.644 --> 00:14:17.569
i powiedział: "Chciałem cię spotkać

00:14:17.569 --> 00:14:21.563
i zobaczyć, jak wyglądają szaleńcy".

00:14:21.563 --> 00:14:23.542
Prawa są nasze,

00:14:23.542 --> 00:14:25.575
bez względu na pochodzenie,

00:14:25.575 --> 00:14:28.466
narodowość, płeć, rasę.

00:14:28.466 --> 00:14:30.585
Prawa się nam należą,

00:14:30.585 --> 00:14:35.374
walka o sprawiedliwość to nie szaleństwo.

00:14:35.374 --> 00:14:37.615
Świat biznesu też musi
działać w tym projekcie.

00:14:37.615 --> 00:14:39.336
Wkład korporacji w prawa człowieka,

00:14:39.336 --> 00:14:41.214
to zysk kapitałowy dla waszych firm.

00:14:41.214 --> 00:14:43.340
Czy jesteś biznesmenem,
czy działasz w NGO,

00:14:43.340 --> 00:14:44.875
czy jesteś zwykłym obywatelem,

00:14:44.875 --> 00:14:47.435
zasada korzyści z prawa 
dotyczy nas wszystkich.

00:14:47.435 --> 00:14:50.640
Poprzez współpracę i jednakową mentalność,

00:14:50.640 --> 00:14:53.206
przez ludzi, sektor publiczny i prywatny,

00:14:53.206 --> 00:14:55.643
można stworzyć światową
gospodarkę praw człowieka,

00:14:55.643 --> 00:14:59.036
stać się inwestorami w prawa człowieka.

00:14:59.036 --> 00:15:00.820
Działając w ten sposób,

00:15:00.820 --> 00:15:03.480
możemy wspólnie dojść do sprawiedliwości.

NOTE Paragraph

00:15:03.480 --> 00:15:05.573
Dziękuję.

NOTE Paragraph

00:15:05.573 --> 00:15:08.253
(Brawa)