[Script Info]
Title: 
[Events]
Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text
Dialogue: 0,0:00:15.53,0:00:19.16,Default,,0000,0000,0000,,Jak można sobie wyobrazić, 400 lat temu
Dialogue: 0,0:00:19.16,0:00:21.100,Default,,0000,0000,0000,,nawigacja oceaniczna była bardzo trudna.
Dialogue: 0,0:00:21.100,0:00:25.71,Default,,0000,0000,0000,,Wiatry i prądy morskie \Nspychały statki z kursu,
Dialogue: 0,0:00:25.71,0:00:29.51,Default,,0000,0000,0000,,a żeglarze wybierali kierunek \Nwedług opuszczanego portu
Dialogue: 0,0:00:29.51,0:00:35.08,Default,,0000,0000,0000,,próbując skrupulatnie notować \Npozycję statku i pokonaną odległość.
Dialogue: 0,0:00:35.08,0:00:38.38,Default,,0000,0000,0000,,Ten proces nazywany \Nbył nawigacją zliczeniową,
Dialogue: 0,0:00:38.38,0:00:43.29,Default,,0000,0000,0000,,bo pomyłka choćby o pół stopnia, \Nmogła spowodować ominięcie wyspy,
Dialogue: 0,0:00:43.29,0:00:45.98,Default,,0000,0000,0000,,leżącej tuż za horyzontem.
Dialogue: 0,0:00:45.98,0:00:49.61,Default,,0000,0000,0000,,Łatwo było popełnić taki błąd.
Dialogue: 0,0:00:49.61,0:00:53.50,Default,,0000,0000,0000,,Na szczęście sytuację współczesnej \Nnawigacji poprawiły trzy wynalazki:
Dialogue: 0,0:00:53.50,0:00:56.05,Default,,0000,0000,0000,,sekstanty, zegary oraz matematyka,
Dialogue: 0,0:00:56.05,0:01:02.07,Default,,0000,0000,0000,,niezbędna do szybkiego i dokładnego \Nprzeprowadzenia odpowiednich obliczeń.
Dialogue: 0,0:01:02.07,0:01:03.59,Default,,0000,0000,0000,,Wszystkie trzy są ważne.
Dialogue: 0,0:01:03.59,0:01:07.84,Default,,0000,0000,0000,,Bez odpowiednich narzędzi \Nżeglarze niechętnie odpływaliby od lądu.
Dialogue: 0,0:01:09.21,0:01:11.36,Default,,0000,0000,0000,,John Bird, lutnik z Londynu,
Dialogue: 0,0:01:11.36,0:01:13.99,Default,,0000,0000,0000,,stworzył pierwsze urządzenie, \Nktóre mierzyło kąt
Dialogue: 0,0:01:13.99,0:01:16.61,Default,,0000,0000,0000,,między słońcem a horyzontem \Nw ciągu dnia,
Dialogue: 0,0:01:16.61,0:01:18.43,Default,,0000,0000,0000,,zwane sekstantem.
Dialogue: 0,0:01:18.43,0:01:22.29,Default,,0000,0000,0000,,Znajomość tego kąta była ważna, \Nbo można go było porównać
Dialogue: 0,0:01:22.29,0:01:26.52,Default,,0000,0000,0000,,do kąta zmierzonego w Anglii \No tej samej godzinie.
Dialogue: 0,0:01:26.52,0:01:30.20,Default,,0000,0000,0000,,Porównanie było niezbędne \Ndo określenia długości geograficznej,
Dialogue: 0,0:01:30.20,0:01:31.98,Default,,0000,0000,0000,,na której znajdował się statek.
Dialogue: 0,0:01:31.98,0:01:33.52,Default,,0000,0000,0000,,Następne pojawiły się zegary.
Dialogue: 0,0:01:33.52,0:01:38.50,Default,,0000,0000,0000,,W 1761 roku, John Harrison, \Nangielski zegarmistrz i stolarz,
Dialogue: 0,0:01:38.50,0:01:41.98,Default,,0000,0000,0000,,zbudował zegar, który dokładnie \Nodmierzał czas na morzu.
Dialogue: 0,0:01:41.98,0:01:45.58,Default,,0000,0000,0000,,Instrument, który pokazywał \Ndokładne pomiary
Dialogue: 0,0:01:45.58,0:01:49.19,Default,,0000,0000,0000,,na chybotliwym pokładzie \Nw trudnych warunkach
Dialogue: 0,0:01:49.19,0:01:52.80,Default,,0000,0000,0000,,był niezbędny do oznaczenia godziny, \Nktórą pokazywały zegary w Anglii.
Dialogue: 0,0:01:52.80,0:01:54.88,Default,,0000,0000,0000,,Był tylko jeden haczyk:
Dialogue: 0,0:01:54.88,0:01:58.71,Default,,0000,0000,0000,,instrument wykonano ręcznie, \Nwięc był bardzo drogi.
Dialogue: 0,0:01:58.71,0:02:02.76,Default,,0000,0000,0000,,Metodą, która pozwalała \Nnieco zaoszczędzić,
Dialogue: 0,0:02:02.76,0:02:05.93,Default,,0000,0000,0000,,były pomiary księżycowe \Ni skrupulatne obliczenia.
Dialogue: 0,0:02:05.93,0:02:10.85,Default,,0000,0000,0000,,Określenie w ten sposób położenia statku \Nmogło trwać nawet wiele godzin.
Dialogue: 0,0:02:10.85,0:02:14.80,Default,,0000,0000,0000,,Ale sekstanty i zegary \Nbyły użyteczne wtedy,
Dialogue: 0,0:02:14.80,0:02:19.72,Default,,0000,0000,0000,,gdy załoga potrafiła z nich korzystać \Nprzy ustalaniu położenia.
Dialogue: 0,0:02:19.72,0:02:22.09,Default,,0000,0000,0000,,Na szczęście w XVII wieku \Npewien matematyk-amator
Dialogue: 0,0:02:22.09,0:02:24.35,Default,,0000,0000,0000,,wpadł na brakujący element układanki.
Dialogue: 0,0:02:24.35,0:02:29.24,Default,,0000,0000,0000,,John Napier trudził się w swoim \Nszkockim zamku przez ponad 20 lat
Dialogue: 0,0:02:29.24,0:02:33.14,Default,,0000,0000,0000,,nad opracowaniem logarytmów, \Nktóre ułatwiały obliczenia.
Dialogue: 0,0:02:33.14,0:02:36.22,Default,,0000,0000,0000,,Jego logarytmy występowały w postaci
Dialogue: 0,0:02:36.22,0:02:41.33,Default,,0000,0000,0000,,1/e i stałej 10 do 7 potęgi.
Dialogue: 0,0:02:41.33,0:02:45.43,Default,,0000,0000,0000,,Algebra w początkach XVII wieku \Nnie była jeszcze w pełni rozwinięta
Dialogue: 0,0:02:45.43,0:02:47.21,Default,,0000,0000,0000,,a logarytm liczby 1 Napiera
Dialogue: 0,0:02:47.21,0:02:49.33,Default,,0000,0000,0000,,nie równał się 0.
Dialogue: 0,0:02:49.33,0:02:52.14,Default,,0000,0000,0000,,To utrudniało obliczenia
Dialogue: 0,0:02:52.14,0:02:55.24,Default,,0000,0000,0000,,w porównaniu do logarytmów \No podstawie 10.
Dialogue: 0,0:02:55.24,0:02:59.55,Default,,0000,0000,0000,,Henry Briggs, sławny matematyk \Nz Gresham College w Londynie,
Dialogue: 0,0:02:59.55,0:03:03.39,Default,,0000,0000,0000,,przeczytał o pracy Napiera w 1614, \Na rok później ruszył
Dialogue: 0,0:03:03.39,0:03:07.22,Default,,0000,0000,0000,,w długą podróż do Edynburga, \Nby się z nim spotkać.
Dialogue: 0,0:03:07.22,0:03:11.06,Default,,0000,0000,0000,,Briggs pojawił się niezapowiedziany \Nu drzwi zamku Napiera
Dialogue: 0,0:03:11.06,0:03:15.76,Default,,0000,0000,0000,,i zaproponował, by John zamienił podstawę \Ni formę swoich logarytmów
Dialogue: 0,0:03:15.76,0:03:18.42,Default,,0000,0000,0000,,na coś znacznie prostszego.
Dialogue: 0,0:03:18.42,0:03:23.23,Default,,0000,0000,0000,,Obaj zgodzili się, że podstawa \Nrówna 10 z logarytmem 1 równym 0
Dialogue: 0,0:03:23.23,0:03:26.43,Default,,0000,0000,0000,,znacznie uprościłaby codzienne obliczenia.
Dialogue: 0,0:03:26.43,0:03:30.80,Default,,0000,0000,0000,,Dziś znamy je pod nazwą \Nlogarytmów dziesiętnych Briggsa.
Dialogue: 0,0:03:30.80,0:03:35.10,Default,,0000,0000,0000,,Aż do wynalezienia w XX wieku \Nelektrycznych maszyn liczących
Dialogue: 0,0:03:35.10,0:03:40.34,Default,,0000,0000,0000,,wszelkie mnożenie, dzielenie, silnie
Dialogue: 0,0:03:40.34,0:03:43.98,Default,,0000,0000,0000,,czy pierwiastkowanie małych i dużych liczb
Dialogue: 0,0:03:43.98,0:03:46.73,Default,,0000,0000,0000,,wykonywano przy użyciu logarytmów.
Dialogue: 0,0:03:46.73,0:03:50.18,Default,,0000,0000,0000,,Historia logarytmów to nie tylko \Nlekcja matematyki.
Dialogue: 0,0:03:50.18,0:03:54.38,Default,,0000,0000,0000,,Za udaną nawigację odpowiadało wiele osób.
Dialogue: 0,0:03:54.38,0:03:57.91,Default,,0000,0000,0000,,Lutnicy, astronomowie, matematycy
Dialogue: 0,0:03:57.91,0:03:59.98,Default,,0000,0000,0000,,i oczywiście żeglarze.
Dialogue: 0,0:03:59.98,0:04:04.10,Default,,0000,0000,0000,,Kreatywność nie polega jedynie \Nna zgłębieniu własnej specjalizacji.
Dialogue: 0,0:04:04.10,0:04:08.56,Default,,0000,0000,0000,,Trzeba czerpać inspirację \Ntakże z innych dziedzin.