WEBVTT

00:00:06.938 --> 00:00:09.008
Tıptaki gelişmelere rağmen,

00:00:09.008 --> 00:00:14.018
kanser, hastaların alabileceği en
korkunç tanılardan biri olmayı sürdürüyor.

00:00:14.018 --> 00:00:18.188
Tedaviyi zorlaştıran şey ise, 
kanserin bir hastalık değil de

00:00:18.188 --> 00:00:23.559
farklı hücrelerde ortaya çıkan
100'den fazla hastalığın ailesi olmasıdır.

00:00:23.559 --> 00:00:26.452
Ve kanserin bir türü,
herhangi bir türe göre çocuklara

00:00:26.452 --> 00:00:29.810
daha fazla acı veren
talihsiz bir ayrım yapmakta.

00:00:29.810 --> 00:00:31.730
İşte bunun adı lösemi,

00:00:31.730 --> 00:00:35.705
kemik iliğindeki kök hücrelerinde
başlayan bir kanser.

00:00:35.705 --> 00:00:38.342
Bir kök hücre, 
gelişmemiş ancak

00:00:38.342 --> 00:00:41.651
büyük bir potansiyele 
sahip bir bebek gibidir.

00:00:41.651 --> 00:00:44.830
Birçok kök hücresi gelişir
ve karaciğer, beyin ve kalp gibi

00:00:44.830 --> 00:00:47.719
organların hücreleri hâline gelir.

00:00:47.719 --> 00:00:49.033
Ancak bazı dokularda,

00:00:49.033 --> 00:00:52.993
sık sık yeni hücreler üretmek ve
vücut ihtiyaçlarını karşılamak için

00:00:52.993 --> 00:00:57.189
gelişme süresince ve erişkinliğe doğru
yeni kök hücrelerine bölünmeye

00:00:57.189 --> 00:00:59.342
devam edebilirler.

00:00:59.342 --> 00:01:01.694
Bir diğer örnek ise kök hücrelerinin

00:01:01.694 --> 00:01:05.576
birçok kan hücresi tipine
ayrıldığı kemik iliğidir.

00:01:05.576 --> 00:01:07.698
Kemik iliği, oksijeni akciğerlerden

00:01:07.698 --> 00:01:10.491
tüm dokulara taşıyan alyuvarları,
hasarlı kan damarlarına

00:01:10.491 --> 00:01:14.532
yapışarak kanamayı durdurmaya 
yardımcı olan trombositleri

00:01:14.532 --> 00:01:16.139
ve olası zararlı istilacıları

00:01:16.139 --> 00:01:20.250
yok ederek vücutta 
devriye gezen akyuvarları içerir.

00:01:20.250 --> 00:01:21.636
Arada bir,

00:01:21.636 --> 00:01:25.196
bir kök hücrenin özelleşme süreci
sırasında bir şeyler yanlış gider

00:01:25.196 --> 00:01:28.528
ve o hücrenin DNA'sında 
zararlı mutasyonlar oluşur.

00:01:28.528 --> 00:01:32.421
Güvenliği bozulan DNA'lı hücrelerin
kendi kendilerini imha etmeleri gerekir

00:01:32.421 --> 00:01:34.962
ancak bazı hasarlı hücreler 
kontrolsüzce çoğalarak

00:01:34.962 --> 00:01:39.778
bu düzeni görmezden gelirler, 
hatta asıl işlevlerini yitirirler.

00:01:39.778 --> 00:01:42.344
İşte bunlar kanser hücreleridir.

00:01:42.344 --> 00:01:46.847
Löseminin neden çocuklarda en sık görülen
kanser türü olduğu henüz net değil

00:01:46.847 --> 00:01:48.918
ancak buna katkısı olan 
etkenlerden biri,

00:01:48.918 --> 00:01:53.486
çoğu kanser türüne birçok DNA'nın 
değişime uğraması neden oluyorken

00:01:53.486 --> 00:01:56.937
löseminin sadece bir veya iki DNA'nın
değişime uğramasından kaynaklanması

00:01:56.937 --> 00:02:00.841
bu yüzden de diğer kanser türlerinden
daha hızlı ortaya çıkması olabilir.

00:02:00.841 --> 00:02:04.815
Üstelik, akyuvarlarda 
fetal gelişim sırasında

00:02:04.815 --> 00:02:06.625
erken lösemi riskini ayrıca arttıran

00:02:06.625 --> 00:02:09.331
bazı DNA değişiklikleri oluşabilir.

00:02:09.331 --> 00:02:12.270
Ancak çocukları diğer kanserlere 
kıyasla daha çok etkilese de

00:02:12.270 --> 00:02:16.037
lösemi hastalarının çoğunu
yetişkinler oluşturur.

00:02:16.037 --> 00:02:21.001
Lösemi saldırıya geçince, hasarlı hücreler
tüm kullanılabilir alanı ve kaynakları

00:02:21.001 --> 00:02:24.531
ele geçirene kadar kan
ve kemik iliğinde çoğalırlar.

00:02:24.531 --> 00:02:26.622
Kemik iliği artık gerekli miktarda

00:02:26.622 --> 00:02:28.898
işlevsel hücreler üretemediğinde ise

00:02:28.898 --> 00:02:30.671
kan tükenir.

00:02:30.671 --> 00:02:32.112
Alyuvarların eksikliği,

00:02:32.112 --> 00:02:34.841
kasların yeterli oksijeni almaması,

00:02:34.841 --> 00:02:38.661
sayıca azalan trombositlerin yaraları
onarmak için yeterli olmaması ve

00:02:38.661 --> 00:02:42.930
işlevsel akyuvar kıtlığının enfeksiyon
riskini arttırarak bağışıklık sistemini

00:02:42.930 --> 00:02:45.332
bozduğu anlamına gelir.

00:02:45.332 --> 00:02:47.484
Kanın normal işlevini kazanması 
için lösemili

00:02:47.484 --> 00:02:49.739
hücrelerin ortadan
kaldırılması gerekir

00:02:49.739 --> 00:02:52.111
fakat lösemiler katı tümörler
olmadığı için

00:02:52.111 --> 00:02:54.458
ameliyatla çıkarılamazlar.

00:02:54.458 --> 00:02:58.506
Bunun yerine hücreler, hızla çoğalan
hücreleri yok eden ilaçların

00:02:58.506 --> 00:03:00.490
bir bileşimi olan kemoterapiyi içeren

00:03:00.490 --> 00:03:04.666
çeşitli tedaviler kullanılarak
vücut içinde öldürülür.

00:03:04.666 --> 00:03:07.972
Ne yazık ki, bu tedavinin saç köklerinde
veya bağırsaklarda bulunan

00:03:07.972 --> 00:03:11.412
sağlıklı hücreleri öldürmek gibi
bir yan etkisi var.

00:03:11.412 --> 00:03:14.463
Bazı durumlarda, gerekli olan dozaj 
o kadar yüksektir ki

00:03:14.463 --> 00:03:16.683
kök hücreleri de dâhil olmak üzere

00:03:16.683 --> 00:03:19.047
kemik iliğindeki tüm hücreleri öldürür.

00:03:19.047 --> 00:03:24.285
Bu gerçekleştiğinde, vücut artık kendi
başına yeni kan hücreleri üretemez.

00:03:24.285 --> 00:03:28.269
Neyse ki dışarıdan gelen bir yardım
bir donörün kemik iliğinden

00:03:28.269 --> 00:03:30.354
gelen kök hücreler biçiminde olabilir.

00:03:30.354 --> 00:03:32.993
Hastaya nakledildiğinde,

00:03:32.993 --> 00:03:35.915
kemik iliğini ve kanı
hızla yeniden oluştururlar.

00:03:35.915 --> 00:03:38.997
Yine de, kemik iliği nakilleri nakledilen
hücrelerin hastanın

00:03:38.997 --> 00:03:43.041
kendi hücrelerine yabancı cisim olarak
saldırmasını engellemek için

00:03:43.041 --> 00:03:46.512
verici ve alıcı arasında antijen
uyumluluğunu gerektiren

00:03:46.512 --> 00:03:48.352
karmaşık bir süreçtir.

00:03:48.352 --> 00:03:49.836
Kan nakillerinin aksine,

00:03:49.836 --> 00:03:51.964
binlerce doku tipi (HLA) vardır ve

00:03:51.964 --> 00:03:56.529
kardeşler ve yakın akrabalar bile
uyumlu kemik iliğine sahip olmayabilir.

00:03:56.529 --> 00:04:00.245
Bu durumda, ilik araştırması 
milyonlarca gönüllü kemik iliği

00:04:00.245 --> 00:04:05.057
vericisinin genetik yapısını içeren
bir veritabanına kadar genişletilir.

00:04:05.057 --> 00:04:07.153
Potansiyel donör sayısı ne kadar
fazla olursa

00:04:07.153 --> 00:04:11.652
o kadar fazla sayıda hastanın hayatı 
başarılı nakiller yoluyla kurtulabilir.

00:04:11.657 --> 00:04:16.497
Lösemi korkutucu bir hastalık olabilir
fakat birlikten kuvvet doğar.