Mimo postępów w medycynie
nowotwór to jedna z najgorszych
diagnoz, jaką może usłyszeć pacjent.
Trudność w leczeniu polega na tym,
że rak nie jest pojedynczą chorobą,
ale grupą ponad 100 chorób,
obejmującą różne rodzaje komórek.
Jeden z rodzajów raka
ma tę straszną cechę,
że częściej atakuje dzieci.
To białaczka, rak, który powstaje
w komórkach macierzystych
znajdujących się w szpiku kostnym.
Komórka macierzysta przypomina noworodka,
ponieważ jest nierozwinięta,
ale obdarzona wielkim potencjałem.
Wiele z nich specjalizuje się,
tworząc komórki organów,
takich jak wątroba, mózg czy serce.
W niektórych tkankach
ulegają ciągłemu podziałowi na nowe
podczas naszego rozwoju.
Aż do dorosłości
stale tworzą nowe komórki,
zaspokajając tym samym
potrzeby organizmu.
Takim przykładem jest szpik kostny,
gdzie komórki macierzyste różnicują się
w różne rodzaje komórek krwi.
Dotyczy to krwinek czerwonych,
które transportują tlen
z płuc do wszystkich tkanek.
Płytek krwi, które hamują krwawienie,
zalepiając uszkodzone naczynia krwionośne.
Krwinek białych,
które patrolują organizm,
niszcząc szkodliwe drobnoustroje.
Czasami pojawia się błąd
w procesie specjalizacji,
który prowadzi do szkodliwych mutacji
w DNA komórek macierzystych.
Komórki z uszkodzonym DNA
powinny ulec autodestrukcji,
ale niektóre z nich ignorują ten nakaz,
dzieląc się na potęgę,
mimo utraty pierwotnej funkcji.
Takie są właśnie komórki nowotworowe.
Nie wiadomo, dlaczego białaczka
najczęściej atakuje dzieci,
ale jedną z przyczyn
może być jedna lub dwie zmiany w DNA,
zamiast wielu zmian,
przez co rozwija się szybciej
niż inne rodzaje raka.
Ponadto, niektóre zmiany w DNA
pojawiają się w krwinkach białych
podczas rozwoju płodowego,
co zwiększa ryzyko wczesnej białaczki.
Dzieci chorują na nią częściej
niż na inne rodzaje raka,
ale to dorośli stanowią większość
pacjentów z białaczką.
W białaczce uszkodzone komórki
namnażają się we krwi i szpiku kostnym,
aż wykorzystają całą przestrzeń i środki.
Kiedy szpik kostny nie może wytworzyć
odpowiedniej liczby
funkcjonalnych komórek,
wtedy zaczyna brakować krwi.
Brak krwinek czerwonych oznacza,
że mięśnie nie otrzymują
adekwatnej ilości tlenu,
a zmniejszona liczba płytek krwi
nie wystarcza do leczenia ran.
Niedobór funkcjonalnych krwinek białych
osłabia układ odpornościowy,
zwiększając ryzyko infekcji.
Przywrócenie prawidłowej funkcji krwi
wymaga usunięcia komórek rakowych.
Ze względu na to,
że białaczki nie tworzą guzów,
nie można usunąć ich chirurgicznie.
Komórki są zabijane wewnątrz organizmu
przy użyciu różnych metod,
łącznie z chemioterapią,
łączącą leki, które niszczą
szybko dzielące się komórki.
Niestety, w efekcie ubocznym
giną zdrowe komórki,
występujące w jelitach
czy w mieszkach włosowych.
Czasami wymagana dawka jest tak wysoka,
że zabija wszystkie komórki
w szpiku kostnym,
w tym komórki macierzyste.
Wtedy organizm nie produkuje
nowych komórek krwi.
Na szczęście z pomocą przychodzą
komórki macierzyste
ze szpiku kostnego dawcy.
U pacjenta po przeszczepie
te komórki natychmiast "zaludniają"
szpik kostny i krew.
Niestety, przeszczep szpiku
jest skomplikowanym procesem,
który wymaga zgodności antygenowej
między dawcą a biorcą,
aby przeszczepione komórki
nie zaatakowały komórek pacjenta,
uznając je za ciała obce.
W przeciwieństwie do transfuzji krwi,
tutaj występują tysiące typów HLA
i nawet u rodzeństwa lub krewnych
może nie być zgodności antygenowej.
Wtedy poszukuje się w bazie danych,
która zawiera genotypy
wielu honorowych dawców szpiku.
Im więcej potencjalnych dawców,
tym więcej jest pacjentów
uratowanych dzięki przeszczepom.
Białaczka to przerażająca choroba,
ale nadzieję i siłę dają liczby.