-
Ne videon e fundit, u kam informuar se si duket neuroni
dhe kemi folur rreth pjeseve qe e formojne neuronin,
u kam shpjeguar gjithashtu ne vija te trasha funksionin e neuronit
Stimulohet tek dendritet--dhe
sa i perket stimulimit do te flasim ne videot e ardhme
se cka do te thote stimulim--dhe si impulsi
apo sinjali, informata shumohet.
Nese ekzistojne stimulime te shumta ne dendrite
te ndryshme, keto mblidhen dhe nese arrohet njefare nivel
i pragut, do te krijohet ky potencial i veprimit apo
sinjlai i cili udheton pergjate aksonit e me gjase stimulon edhe
neuronet apo muskujt tjere sepse keto pika terminale
te akosoneve mudn te jene te lidhura me dendritet
e neuroneve tjera apo qelizave muskulare.
Cfare dua te realizoj ne ekete video eshte venja
e disa blloqeve ndertuese rreth temes se cka eshte sinjali apo si
neuroni e percjell nje informate
pergjate aksonit--ne fakt, si perhapet nga
dendriti per ne akson?
Para se te flas per kete teme, na duhet te
i vendosim ca rregulla bazike--apo nje sqarim bazik lidhur
me potencalin voltazhik aktual pegjate
membranes se neuronit.
ne fakt te gjitha qelizat kane nje gradient potenciali voltazhik,
dhe se eshte ne vecanti relevant kur ne
flasim rreth neuronit dhe aftesise se tij qe te barte sinjale.
Te bejme nje zmadhim ne nivel te qelizes neuronale.
,
Do mund te beje nje rritje ne cilndo pike te qelizes e cila
nuk eshte e mbeshtjellur me cipen mielinike.
do te beje nje zmadhim ne mebranen e saj.
Te themi se kjo eshte membrana e
neuronit, mu keshtu.
Kjo eshte membrana.
Kjo eshte pjesa e jashtme e qelizes neuronale.
Kjo eshte brendia e qelizes neuronale.
Tani, keni jonet e natriumit dhe te kaliumit
te cilat notojne perreth.
Do te vizatoj natriumin ne kete menyre.
Natriumi do te bej me nje rreth.
Pra ky eshte natriumi dhe jonet e tij me ngarkese pozitive
kane ngarkese plus 1 dhe kaliumi, do i paraqes si
trekendesha te vegjel.
Te themi se ky eshte kaliumi--simboli per
kaliumin eshte K.
Ka ngarkese pozitive.
Dhe ndodhen te pezulluara mu perreth.
Te themi se nisemi nga pjese e brendshme
dhe pjesa e jashtme e qelizes.
,
Te gjitha kane ngarkese pozitive.
Natriumi brenda, nje pjese e natriumit jashte.
Tash na del qe qelizat kane me shume ngarkese pozitive
ne pjesen e jashtme te membranes se sa
ne pjesen brendshme te membranes.
Ne fakt kemi nje ndryshim potenciali qe poqese
membrana nuk do te ishte, ngarkesat negative do te donin te
iknin jashte dhe jonet pozitive
do te hynin brenda.
Pjesa e jashtme mbetet me pozitive, dhe do e spjegojme
se pse.
,
Pra ky eshte gradienti i potencialit elektrik, apo jo?
Nese kjo eshte me pozitive--nese kam nje ngarkese
poztieve ketu, do te deshiron te shkon ne drejtim te anes
me pozitive.
Do te donte te largohet nga
ngarkesat e tjera pozitive.
prapesohet nga ngarkesat e tjera pozitive.
Ne te njejten frome, nese e kam nje ngarkese naegative ketu, do te donte te shkonte
ne anen tjeter--apo ngarkesa pozitive, supozoj, do te ishte me e lumtur
te jete ketu, se sa ketu.
Pyetja eshte, si ndosh kjo?
Per shkakun se po te lihen vetvetiu, ngarkesat
do te shperndaheshin dhe nuk kishit per ta papsur kete gradient te potencialit.
Ne nje fomr duhet te e sistemojme energjine ne menyre
qe te prodhojme kete gjendje ku kemi me shume pozitivitet
ne anene e jashtme, se sa qe kemi ne anen e brendshme.
Dhe kjo arrihet permes pompes natrium-kalium.
do te e viztoj kete ne menyren time.
qartazi, qe kjo nuk eshte dujka e vertete e proteines, por
do te u jep nje ide se si e ben pompimin perjashta.
,
Do e paraqes ate pjese te proteines.
Ndoshta duket keshtu, besoj qe e keni idene se pse
e vizatova keshtu.
dhe kjo pjese e proteines apo enzimes--dhe mepastaj
pjesa tjeter, do e vizatoj ne kete menyre.
Duket disi keshtu, natyrishte qe proteina e vertete
nuk duket keshtu.
E keni pare paraqitjen qe u kam bere proteinave.
Atoo duken sikur konstelacione te medha dhe shume komplekse.
Pjese te ndryshme te proteinave mund te lidhen
per komponente te ndryshme dhe kur keto komponente lidhen per proteinat, ato e nderrojne formen.
Prandaj une po e bej ketu vetem nje paraqitje te thjeshte grafike dhe cka
dua te u shpjejgoj, kjo eshte pompa e natrium-kaliumit ne
gjendjen e saj inaktive.
Cfare ndodh ne kete situate eshte
lidhja e natriumit per keto pjese te vecanta ketu.
Ne kete situate, natriumi mund te lidhet per keto pjese
per enzimin appo proteinen.
Ne rast se lemi lidhje te natriumit, por ne te njejten kohe
nuk kemi pasur energji e cila gjenerohet ne sistem, me kete nuk do te ndodh asgje.
Thjeshte, do te mbetet ne kete gjendje.
Proteina aktuale mudn te duket si dic trente.
Proteina aktuale do mund te ishte proteine e madhe mjegullore
natriumet lidhen ketu, ketu dhe ketu.
Me gjase eshte nje nje forme ne brendi te proteines, por ende asgje
nuk ka per te ndodhur kur kemi lidhje te natriumit ne kete pjese
te proteines.
Ne menyre qe te kryej pune
do thote per te pompuar perjashta, e shfrytezon energjine nga ATP-ja.
Kemi pasur gjithe ato video lidhur me respirimin dhe u kam thene
qe ATP-ja eshte monedha e energjise per qelizen--pra,
kjo eshte dicka e dobishme per ATP qe ta bej.
iATP--apo adenozin trifosfati--do mund te shkonte
ne pjese te tjera te enzimit tone, por ne kete paraqitje tonen
me gjase qendron ne kete pjese te enzimit.
,
Ky enzim, eshte nje lloj i ATP-azes.
Kur them ATP-aza, e shkeput fosfatin nga ATP-ja
dhe kjo vetem nga virityti i formes.
eshte i afte qe ta shkepus.
Kur e shkeput fosfatin, e ndryshon formen.
,
Pra, hapi i pare, i kemi jonet e natriumit--le te i
bejme nje numerim te tyre.
I kemi tri natriume--keto jane raportet aktuale--tri
jone te natriumit nga pjesa e brendshme e qelizes appo neuronit.
Keto lidhen per pompen, qe ne fakt eshte nje proteine e cila e pershkon
membranen.
Tani, hapi i dyte, e kemi poashtu edhe ATP-en.
ATP zbethehet ne ADP plus fosfati ne proteinen
aktuale dhe kjo e nderron formen.
Kjo gjithashtu gjeneron energjine per te ndryshuar formen e pompes.
,
Kjo eshte gjendja e pompes me pare.
Me pas, pompa mund te duket dicka keshtu.
Te bej nje pastrim te kesaj hapesire keshtu.
Do e vizatoj pompen si duket me pas, mu aty.
,
Pra kjo eshte pompa me perpara.
Pasi qe fosfati te shkeputet nga ATP-ja, do mund te duket
dicka keshtu.
Ne vend te te pasurit kete strukture, hapet ne drejtimin
e kundert.
Tani do mund te dukej disi keshtu.
,
natyrishte qe i bart edhe keto grupe fosfatike.
Keto kane ngarkese pozitive.
,
Hapja duket kesisoji.
Kjo ane tani duket kesisoji.
Tani grupet fosfatike lirohen ne pjesen e jashtme.
Pra jane pompuar ne anen e jashtme.
Mbani ne mend, kjo eshte energjia e kerkuar sepse leviz
ne drejtim te kundert me gradientin natyral.
Jeni duke e marr ngarkesen pozitive dhe jeni duke e zhvendosur
ne ambientin i cili eshte edhe me pozitiv dhe jeni duke
e zhvendosur ne nje ambient ne te cilin ka me shumice
natrium, duke sjell ne kete menyre edhe me shume natrium.
Do te thote levizni kunder gradientit natyral te ngarkesave
dhe kunder gradientit te natriumit.
Tani- supozoj kete e quajme si hapi i trete--natriumi lirohet
ne pjesen e jashtme te qelizes.
dhe kur kjo e nderrron formen, nuk eshte aq i pershtatshem per te u lidhur
me natriuminm me.
Me gjase edhe kjo do te behet pak me ndryshe, pra
natriumi nuk do te lidhet me per kete strukture te re
strukture qe e ka ndryshuar proteina si rezultat i ATP-es.
Pra hapi i trete, keto tri pluse te natriumit, jone te natriumit--
lirohen ne pjesen e jashtme.
,
tani perderisa e ka kete strukuture, kemi te tera
keto jone pozitive ne kete pjese ketu.
Keto ngarkesa pozitive do te doni te largoheshin sa me shume nga njera tjetra
sa me shume qe eshte e mundur.
Me gjase do te terhiqeshin per vet qelizen
sepse qeliza ka ngarkese me te ulet pozitive ne pjesen e brendshme.
Nga kjo keto jone pozitive--dhe ne vecanti, kaliumi--
lidhet me kete ane te proteines kur ndodhet ne kete--
mund te themi ne kete strukture te aktivizuar.
Tani, kete, supozoj ta emerojme se hapi i katert.
,
Kemi dy jone te natriumit te lidhur--supozoj do mund ta quanim
pompen aktive--pompen e ndryshuar.
Apo ndoshta do mund te themi ne formen e saj te hapur.
Pra keto vijne ketu dhe kur te lidhen, e ri-ndryshojne
formen e kesaj proteine ne kete forme, ne
strukturen e saj te hapur.
Me rastin e kalimit ne formen e hapur, keto komponente
nuk ndodhen me ketu, por i kemi keto ody komponente te vendndodhura ketu
dhe ne kete dorme, mu ketu, keto gropeza krejt rastesishte==
ndoshta edhe nuk jane gropeza.
Ne realitet jane pjese ne kete konstellacion te madh proteinik.
Nuk jane aq te mira qe te qendrojne lidhur dhe mbajtur per keto
jone te natrumit, nga kjo jonet e natriumit lirohen apo futen brenda ne qelize.
Pra hapi i peste. pompa--kjo e nderron formen e pompes.
Dhe pompa me kete rast kalon ne formen e saj origjinale.
,
dhe posa te jemi ne kete ne kete pozite origjinale, keto dy jone te natriumit
futen brenda qelizes.
Do shohim ne videot ne vijim se pse eshte e dobishme te i kemi
keto jone te natriumit ne brendi.
Do mund te thonit, epo, pse nuk vazhdojme te bejme pompim te ketyre komponenteve
ne pjesen e jashtme ne menyre qe te kemi ndryshim te potencialit?
Por, do e shohim qe keto jone te natriumit jane
ne te vertete poashtu shume te dobishme.
dhe cili eshte efekti neto i ketij procesi?
Perfundojme me nje sasi me te madhe te joeneve te natriumit ne pjesen e jashtme
dhe me nje sasi me te madhe te joeneve te kaliumit ne pjesen e brendshme, por sic ju thash
pjesa e brendshme eshte me pak pozitive se sa pjesa e jashtme.
Por, keto te dy jane pozitive.
Nuk me intereson nese kam me shume kalium appo natrium, por nese i keni
kushtuar vemendje raporteve per te cilat kam folur, cdo here
qe shfrytezoje me nje ATP, pompojme per jashta tri jone te natriumit
dhe pompojme dy jone te kaliumit perbrenda, apo jo?
Kemi pompuar tri jone te natriumit dhe dy jone te kaliumit. Secila prej tyre
ka ngarkese plus 1, por sa here qe e realizojme kete, jemi duke
shtuar nje net ngarkese 1 ne pjesen e jashtme, apo jo?
3 ne pjesen e jashtme, 2 ne pjesen e brendshme.
Kemi net ngarkesen 1--kemi plus 1 ne pjesen e jashtme.
Me kete pjesa e jashtme behet me pozitive, ne vecanti ne
raport me pjesen e brendshme.
dhe kjo eshte ajo qe e krijon ndryshimin e potencialit.
Nese e mirni voltmetrin--voltmetri e mat
ndryshimin e potencilait elektrik--dhe me kete e masni
ndryshimin voltazhik ne mes kesaj dhe asaj pike--apo me
me specifikisht, ne mese kesaj dhe asaj pike, nese
kishit me e zbritur voltazhen ketu nga voltazha
atje, do te fitonit nje vlere prej 70 milivolt, qe ne pergjithesi
konsiderohet si diferenca voltazhike ne gjendje te qetesise, diferenca
e potencialit pergjate membranes se neuronit ne gjendjen
e qetesise.
Pra ne kete video, ne nje menyre i kam shtrire themelet e asaj se si qeliza
ben shfrytezimin e ATP-es nga ana e qelizes, shfrytezimin e energjise
dhe se, si e mban ndryshimin e potencialit pergjate membranes
ku pjesa e jashtme eshte lehtas me shume pozitive se sa pjesa e brendshme.
Ne realitet kemi nje ndryshim potenciali negativ nese e krahasojme
pjesen e brendshme me ate te jashtme.
Ngarkesa pozitive do donte te leviz ne drejtim perbrenda nese kishin per te u
lejuar, dhe ngarkesa negatibe do donte te levizte perjashta nese
kishte me u lejuar.
Tani do mund te kishim nje pyetje te fundit.
Do mund te thonit, epo, nese vazhdojme te shtojme ngarkese kendej
ndryshimi yne voltazhik vertet do te behej negativ.
Kjo do te behej shume me shume negativ se sa pjesa e jashtme.
Pse stabilizohet ne vleren prej 70?
Per te u pergjegjur kesaj pyetje--keto do te vihen ne loje
ne me shume detaje ne videot e ardhme--gjithashtu keni
kanalet, te cilat ne te vertet struktura proteinike qe ne pozicionin
e tyre te hapur do te lejojne kalimin e natriumit pergjate tyre.
Poashtu ekzistojne kanalet qe ne pozicionin e tyre
te hapur, do te lejojne kalimin e kaliumit pergjate tyre.
Jam duke e vizatuar pozicionin e tyre te mbyllur.
Do te flasim ne videot e rradhes se cka ndodh
kur keto hapen.
Edhe ne pozicioni e tyre te mbyllur jane
ngapak pershkuese.
,
Dhe nese them qe koncentrimi i joneve te kaliumit behet shume i larte
ketu poshte--dhe shume e larte e ka kuptimin kur fillojne te
arrijne pragun prej 70 milivolteve--apo me sakte,
kur natriumi vjen ne sasi te madhe ne kete pjese, vetem disa nga to do te
rrjedhin poshte.
Kur koncentrimi behet shume i larte dhe ky eshte
pozitiv per shkak te potencialit elektrik, disa
nga to do te pershkohen permes.
Dhe do e ,mbajne vleren prej 70 milivolteve.
Nese shkojme me poshte, ndoshta nje asi e kaliumit do te rrejdhe
ne nje rruge tjeter.
Pra edhe atehere kur keto jane te mbyllura--nese behet shume
qesharake--nese arrihet vlera 80 apo 90 milivolt
krej papritmas, do te kemi nje nxitje te madhe per disa
keto keto komponente qe te pershkohen neper kanalet e tyre respektive.
Pra kjo eshte ajo qe na mundeson te qendrojme
ne kete potencail voltazhik stabil.
Ne videto ne vijim do te shohim se cka ndodh me
me ket potencial voltazhik kur kemi stimulim te neuronit.
,