[Script Info] Title: [Events] Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text Dialogue: 0,0:00:02.94,0:00:08.50,Default,,0000,0000,0000,,Internet: Shifrlash va ochiq kalitlar Dialogue: 0,0:00:08.99,0:00:14.15,Default,,0000,0000,0000,,Assalomu alaykum, mening ismim Mia Gil-Epner, \Nmening ixtisosligim UC Berkilida kompyuter fanlari bo'yicha Dialogue: 0,0:00:14.15,0:00:19.46,Default,,0000,0000,0000,,va Mudofaa vazirligida axborotni xavfsizligini\Nta'minlash bo'yicha ishlayman. Internet ochiq Dialogue: 0,0:00:19.46,0:00:25.51,Default,,0000,0000,0000,,va ommaviy tizimdir. Biz hammamiz umumiy simlar\Nva ulanishlar orqali axborot yuboramiz va Dialogue: 0,0:00:25.51,0:00:30.04,Default,,0000,0000,0000,,qabul qilamiz. Bu ochiq tizim bo'lsa ham,\Nbiz hatto ko'plab shaxsiy ma'lumotlarni Dialogue: 0,0:00:30.04,0:00:35.89,Default,,0000,0000,0000,,almashamiz. Kredit karta raqamlari, bank ma'lumotlari,\Nparollar va elektron pochta xabarlari kabi narsalar. Xo'sh, Dialogue: 0,0:00:35.89,0:00:40.69,Default,,0000,0000,0000,,qanday qilib bu shaxsiy narsalar maxfiy yuboriladi?\NShifrlash, asl matnni yashirish uchun xabarni Dialogue: 0,0:00:40.69,0:00:45.30,Default,,0000,0000,0000,,almashtirish yoki o'zgartirish kabi jarayonlar\Norqali har qanday ma'lumotlar sir saqlanishi Dialogue: 0,0:00:45.31,0:00:51.90,Default,,0000,0000,0000,,mumkin. Keyin uni deshifrlash bu xabarni o'qilishi \Nuchun uni yechish jarayonidir. Bu oddiy fikr aslida, Dialogue: 0,0:00:51.90,0:00:56.97,Default,,0000,0000,0000,,odamlar buni asrlar davomida amalga oshirib kelmoqdalar.\NShifrlashning birinchi taniqli usullaridan Dialogue: 0,0:00:56.97,0:01:02.38,Default,,0000,0000,0000,,biri Sezar shifrlash usulidir. Rim sarkardasi \NYuliy Sezar nomi bilan atalgan, Dialogue: 0,0:01:02.38,0:01:07.22,Default,,0000,0000,0000,,agar xabar dushmanlar qo'liga tushib qolsa, \Nuni o'qiy olmasliklariga ishonch hosil qilish Dialogue: 0,0:01:07.22,0:01:12.54,Default,,0000,0000,0000,,uchun harbiy buyruqlarini shifrlagan.\NSezar shifrlash - bu asl xabardagi har bir Dialogue: 0,0:01:12.54,0:01:16.76,Default,,0000,0000,0000,,harfni alifbo bo'yicha ma'lum qadamlar\Nqatoridagi harf bilan almashtiradigan algoritm. Dialogue: 0,0:01:16.76,0:01:21.26,Default,,0000,0000,0000,,Agar ushbu raqam faqat jo'natuvchi va qabul qiluvchiga\Nma'lum bo'lsa, u holda bu kalit deb nomlanadi. Dialogue: 0,0:01:21.26,0:01:28.64,Default,,0000,0000,0000,,Bu o'quvchiga maxfiy xabarni ochish imkoniyatini beradi.\NMasalan, agar sizning asl xabaringiz Dialogue: 0,0:01:28.64,0:01:35.87,Default,,0000,0000,0000,,"HELLO" bo'lsa, u holda Sezar algoritmidan \Nfoydalanib, kalit 5 bo'lgan holatda Dialogue: 0,0:01:35.87,0:01:43.26,Default,,0000,0000,0000,,shifrlangan xabar mana bu bo'ladi ... Xabarni\Ndeshifrlash uchun qabul qiluvchi tomon Dialogue: 0,0:01:43.26,0:01:50.18,Default,,0000,0000,0000,,jarayonni teskari tarzda kalitdan foydalangan holda amalga oshiradi.\NAmmo Sezar bilan bog'liq katta muammo bor, Dialogue: 0,0:01:50.18,0:01:55.57,Default,,0000,0000,0000,,har kim mumkin bo'lgan har qanday kalitni sinab\Nko'rish orqali shifrlangan xabarni osongina buzishi mumkin, Dialogue: 0,0:01:55.57,0:02:00.39,Default,,0000,0000,0000,,ingliz alifbosida atigi 26 ta harf bor, demak xabarni \Ndeshifrlash uchun siz eng ko'p 26 ta kalitni sinab Dialogue: 0,0:02:00.39,0:02:06.81,Default,,0000,0000,0000,,ko'rishingiz kerak, xolos. 26 ta mumkin bo'lgan holatlarni\Nsinab ko'rish juda qiyin emas, buning uchun ko'pi bilan Dialogue: 0,0:02:06.81,0:02:13.05,Default,,0000,0000,0000,,bir soat yoki ikki soat kerak bo'ladi.\NKeling, buni jarayonni qiyinlashtiraylik. Har bir harfni Dialogue: 0,0:02:13.05,0:02:18.92,Default,,0000,0000,0000,,bir xil miqdorda siljitish o'rniga, har\Nbir harfni har xil miqdorda siljitamiz. Ushbu misolda Dialogue: 0,0:02:18.92,0:02:26.56,Default,,0000,0000,0000,,o'n raqamli shifrlash har bir keyingi harf qancha\Npozitsiyani o'zgartirganligini va Dialogue: 0,0:02:26.56,0:02:34.16,Default,,0000,0000,0000,,undan uzunroq xabarni shifrlashi mumkinligini ko'rsatadi.\NUshbu kalitni taxmin qilish juda qiyin bo'ladi. Dialogue: 0,0:02:34.16,0:02:39.86,Default,,0000,0000,0000,,10 ta raqamli shifrlash yordamida 10 milliard\Nxil yechim bo'lishi mumkin. Dialogue: 0,0:02:39.86,0:02:46.03,Default,,0000,0000,0000,,Shubhasiz, buni hech bir inson qila olmaudi, uni\Nuchun bir necha asr vaqt kerak bo'ladi. Dialogue: 0,0:02:46.03,0:02:51.24,Default,,0000,0000,0000,,Ammo bugungi kunda oddiy kompyuter 10 milliard ehtimollikni\Nsinab ko'rish uchun bir necha soniya vaqt sarflaydi. Hozir zamonaviy dunyoda Dialogue: 0,0:02:51.24,0:02:57.89,Default,,0000,0000,0000,,yomon odamlar qalam o'rniga kompyuterlar bilan qurollangan edilar, qanday qilib xabarlarni umuman ochib bo'lmaydigan qilib ishonchli shifrlashingiz mumkin? Endi Dialogue: 0,0:02:57.89,0:03:03.76,Default,,0000,0000,0000,,qiyin qilib shifrlash degani, tekshirib ko'rish\Nimkoniyatlar turlari juda-juda ko'p bo'lishi kerakligini bildiradi.\NBugungi xavfsiz kommunikatsiyalar Dialogue: 0,0:03:03.76,0:03:10.20,Default,,0000,0000,0000,,256 bitli kalitlar yordamida shifrlangan.\NBu degani, sizning xabaringizni ochmoqchi bo'lgan odamning Dialogue: 0,0:03:10.20,0:03:16.29,Default,,0000,0000,0000,,kompyuteri ushbu ko'plab variantlarni toki kalitni \Ntopguncha va xabarni buzmaguncha sinab ko'rishi kerak... Dialogue: 0,0:03:16.29,0:03:24.04,Default,,0000,0000,0000,,Agar sizda 100,000 ta super kompyuter bo'lsa\Nva ularning har biri har soniyada million milliard Dialogue: 0,0:03:24.04,0:03:30.68,Default,,0000,0000,0000,,kalitni sinab ko'rishga qodir bo'lsa ham,\Nshunchaki 256 bitli shifrlash bilan himoyalangan Dialogue: 0,0:03:30.68,0:03:37.69,Default,,0000,0000,0000,,bitta xabarni buzish uchun har bir variantni\Nsinab ko'rish uchun trillionlab yillar kerak bo'ladi. Dialogue: 0,0:03:37.69,0:03:43.32,Default,,0000,0000,0000,,Albatta har yili kompyuter chiplari\Nikki baravar tezroq va hajmining yarmiga tenglashadi. Dialogue: 0,0:03:43.32,0:03:48.40,Default,,0000,0000,0000,,Agar ekspansional rivojlanishning bunday sur'ati davom etsa, kelajakdagi bir necha yuz yil ichida bugungi Dialogue: 0,0:03:48.40,0:03:54.68,Default,,0000,0000,0000,,imkonsiz muammolar yechilishi mumkin va 256 bit\Nxavfsizlik uchun yetarli bo'lmay qoladi. Faktga ko'ra Dialogue: 0,0:03:54.68,0:04:01.07,Default,,0000,0000,0000,,kompyuterlar tezligini inobatga olgan holda standart\Nkalit uzunligini allaqachon orttirishimizga to'g'ri keldi. Dialogue: 0,0:04:01.07,0:04:05.54,Default,,0000,0000,0000,,Yaxshi tarafi shundaki, uzunroq kalitdan foydalanish\Nxabarlarni shifrlashni ancha murakkablashtirmasa-da, Dialogue: 0,0:04:05.54,0:04:11.66,Default,,0000,0000,0000,,ammo shifrni buzish uchun zarur bo'lgan \Nehtimollar sonini keskin oshiradi. Dialogue: 0,0:04:11.66,0:04:16.78,Default,,0000,0000,0000,,Yuboruvchi va qabul qiluvchi bir xil kalitni ishlatganda, \Nbu shifrlash usuli Simmetrik shifrlash Dialogue: 0,0:04:16.78,0:04:24.20,Default,,0000,0000,0000,,deyiladi. Simmetrik shifrlashida Sezar usuli singari,\Nmaxfiy kalitni oldindan ikki kishi tomonidan Dialogue: 0,0:04:24.20,0:04:29.71,Default,,0000,0000,0000,,shaxsiy ravishda kelishib olish kerak.\NBu odamlar uchun juda qulay, ammo Internet butunlay ochiq, Dialogue: 0,0:04:29.71,0:04:35.84,Default,,0000,0000,0000,,shuning uchun ikkita kompyuterning maxfiy\Nkalit haqida kelishib olishlari uchun "gaplashish" mumkin emas. Dialogue: 0,0:04:35.84,0:04:41.60,Default,,0000,0000,0000,,Buning o'rniga kompyuterlar assimetrik shifrlash\Nusullaridan foydalanadilar, bu hamma uchun almashinish Dialogue: 0,0:04:41.60,0:04:49.02,Default,,0000,0000,0000,,mumkin bo'lgan ochiq kalit va yopiq kalitlardan iborat.\NOchiq kalit ma'lumotni shifrlash uchun ishlatiladi va Dialogue: 0,0:04:49.02,0:04:55.80,Default,,0000,0000,0000,,har kim undan maxfiy xabar yaratish uchun\Nfoydalanishi mumkin, ammo deshifrlashni faqat yopiq kalitga ega bo'lgan Dialogue: 0,0:04:55.80,0:05:01.27,Default,,0000,0000,0000,,kompyuter bajarishi mumkin. \NBu biz hozir uncha yaxshi bilmaydigan matematika asosida ishlaydi. Dialogue: 0,0:05:01.27,0:05:06.13,Default,,0000,0000,0000,,O'ylab ko'ring, sizning shaxsiy pochta qutingiz \Nborligini tasavvur qiling, u yerda hamma pochta Dialogue: 0,0:05:06.13,0:05:11.43,Default,,0000,0000,0000,,qutisini qo'yishi mumkin, ammo uni ochish\Nuchun ularga kalit kerak. Endi siz qo'yilgan kalitning Dialogue: 0,0:05:11.43,0:05:16.51,Default,,0000,0000,0000,,ko'p nusxalarini yaratishingiz va uni do'stingizga yuborishingiz\Nyoki hatto uni omma e'tiboriga havola qilishingiz mumkin. Dialogue: 0,0:05:16.51,0:05:21.40,Default,,0000,0000,0000,,Do'stingiz yoki hattoki begona odam ochiq kalit yordamida\Nsizning depozit manzilingizga kirish va xabarni tashlab Dialogue: 0,0:05:21.40,0:05:27.40,Default,,0000,0000,0000,,yuborishi mumkin, ammo siz olgan barcha maxfiy xabarlarga kirish uchun faqat siz o'zingizning yopiq kalitingiz bilan pochta qutisini ochishingiz mumkin. Dialogue: 0,0:05:27.40,0:05:31.54,Default,,0000,0000,0000,,Do'stingizga pochta qutisidagi ochiq depozit\Nkaliti yordamida xavfsiz xabarni qaytarib yuborishingiz mumkin. Dialogue: 0,0:05:31.54,0:05:37.62,Default,,0000,0000,0000,,Shunday qilib, odamlar hech qachon yopiq kalit bilan\Noldindan kelishishga hojat qoldirmasdan, Dialogue: 0,0:05:37.62,0:05:43.70,Default,,0000,0000,0000,,xavfsiz tarzda xabarlarni almashishlari mumkin.\NOchiq kalit kriptografiyasi ochiq Internetdagi Dialogue: 0,0:05:43.70,0:05:49.34,Default,,0000,0000,0000,,barcha xavfsiz xabar almashinuviga asos bo'ladi.\NInternetga kirishda bizni SSL va TLS deb nomlangan Dialogue: 0,0:05:49.34,0:05:55.90,Default,,0000,0000,0000,,xavfsizlik protokollari himoya qiladi.\NSizning kompyuteringiz buni bugun, xohlagan Dialogue: 0,0:05:55.90,0:06:01.40,Default,,0000,0000,0000,,vaqtda brauzeringiz manzil satrida kichik qulfni\Nyoki https harflarini ko'rganingizda ishlatadi. Dialogue: 0,0:06:01.40,0:06:07.41,Default,,0000,0000,0000,,Bu shuni anglatadiki, sizning kompyuteringiz\Nochiq veb-sayt bilan ma'lumotlarni xavfsiz Dialogue: 0,0:06:07.41,0:06:13.40,Default,,0000,0000,0000,,almashtirish uchun shifrlashning ochiq kalitidan\Nfoydalanmoqda. Odamlarning tobora ko'payib borishi Dialogue: 0,0:06:13.40,0:06:19.08,Default,,0000,0000,0000,,bilan shaxsiy ma'lumotlar tobora ko'payib boradi va\Nbu ma'lumotlarning xavfsizligini ta'minlash zaruriyati yanada muhimroq bo'ladi. Dialogue: 0,0:06:19.08,0:06:24.06,Default,,0000,0000,0000,,Kompyuterlarning hisob-kitoblash tezligi ortib borishi bilan\Nbiz kompyuterlarni buzish uchun juda qiyin bo'lgan Dialogue: 0,0:06:24.06,0:06:29.26,Default,,0000,0000,0000,,shifrlashning yangi usullarini ishlab chiqishga majbur bo'lamiz.\NMana shu ish bilan men shug'ullanib, doimo o'zgartirib boraman.