WEBVTT

00:00:01.660 --> 00:00:03.500
♪ (müzik) ♪

00:00:03.500 --> 00:00:08.500
İnternet: Şifreleme ve Genel Anahtarlar

00:00:08.850 --> 00:00:12.410
Merhaba, ismim Mia Gil-Epner.
Kaliforniya Üniversitesi, Berkeley'de

00:00:12.410 --> 00:00:15.760
Bilgisayar Bilimleri eğitimi alıyorum
ve Savunma Bakanlığında

00:00:15.760 --> 00:00:18.190
bilgiyi güvenli tutmaya çalışıyorum.

00:00:18.940 --> 00:00:21.950
İnternet açık ve genel bir sistemdir.

00:00:21.950 --> 00:00:26.610
Bilgiyi, paylaşımlı kablo ve bağlantılar
üzerinden alır ve göndeririz.

00:00:26.610 --> 00:00:30.989
Fakat açık bir sistem olmasına karşın
pek çok özel veri alışverişi de yaparız.

00:00:30.989 --> 00:00:35.890
Örneğin kredi kartı ve banka bilgileri,
parolalar ve e-postalar.

00:00:35.890 --> 00:00:38.600
Peki tüm bu özel bilgiler
nasıl gizli tutuluyor?

00:00:38.600 --> 00:00:43.009
Her türlü veri, asıl metni gizlemek için
mesajı karıştıran veya değiştiren

00:00:43.009 --> 00:00:45.989
"şifreleme" adlı bir işlemle
gizli tutulur.

00:00:45.989 --> 00:00:51.900
"Şifre çözme", mesajı okunabilir
kılmak için çözme sürecidir.

00:00:51.900 --> 00:00:55.740
Fikir basittir,
insanlar bunu yüzyıllardır yapıyor.

00:00:55.740 --> 00:00:59.869
En bilinen şifreleme yöntemlerinden biri
"Sezar Şifrelemesi"dir.

00:00:59.869 --> 00:01:02.929
Adını, Romalı general
Julius Sezar'dan almıştır.

00:01:02.929 --> 00:01:09.120
Askeri komutlarını, düşman yakalarsa
okuyamasın diye şifrelemiştir.

00:01:09.120 --> 00:01:12.230
Sezar Şifrelemesi bir "algoritma"dır.

00:01:12.230 --> 00:01:17.159
Asıl mesajdaki her bir harf alfabedeki
belli bir sayı sonrakinin yerini tutar.

00:01:17.189 --> 00:01:22.231
Yalnızca gönderici ve alıcının
bildiği bir sayıysa "anahtar" olur.

00:01:22.231 --> 00:01:27.320
Okuyucunun gizli mesajı çözmesini sağlar.

00:01:27.320 --> 00:01:32.759
Asıl mesajınız "HELLO (merhaba)" olsun.
Sezar Şifreleme algoritmasını

00:01:32.759 --> 00:01:39.589
5 anahtarıyla kullanırsanız
şifreli mesajınız şöyle olacaktır:

00:01:39.589 --> 00:01:45.639
Mesajı çözmek için alıcının
işlemi geriye çevirmesi yeterlidir.

00:01:45.639 --> 00:01:49.157
Fakat Sezar Şifrelemesinin
önemli bir sorunu vardır. Herhangi biri,

00:01:49.157 --> 00:01:54.359
olası tüm anahtarları deneyerek
şifreli mesajı kolaylıkla çözebilir.

00:01:54.359 --> 00:01:57.089
Ve İngilizce alfabede
yalnızca 26 harf bulunur.

00:01:57.089 --> 00:02:02.682
Yani bir mesajı çözmek için
en fazla 26 kez denemeniz gerekir.

00:02:02.682 --> 00:02:08.041
26 olası anahtarı denemek
zor değildir, en çok bir iki saat alır.

00:02:08.041 --> 00:02:12.920
O yüzden biraz zorlaştıralım. Her harfi
aynı sayı kadar kaydırmak yerine

00:02:12.920 --> 00:02:15.600
her bir harfi
farklı bir sayı kadar kaydıralım.

00:02:15.600 --> 00:02:21.430
Bu örnekte, 10 haneli bir anahtar
daha uzun bir mesajı şifrelemek için

00:02:21.430 --> 00:02:25.500
bir sonraki harfin
ne kadar ilerletileceğini gösterir.

00:02:25.910 --> 00:02:28.500
Sanırım bu anahtar
işleri oldukça zorlaştıracak.

00:02:28.500 --> 00:02:34.160
10 haneli şifreleme kullandığınızda
10 milyar olası anahtar çözümü olabilir.

00:02:34.160 --> 00:02:39.860
Herhangi bir insanın bunu çözmesinin
olanaksız olduğu açık. Yüzyıllar sürerdi.

00:02:39.860 --> 00:02:43.390
Fakat günümüzde ortalama bir bilgisayarın
10 milyar olasılığı denemesi

00:02:43.390 --> 00:02:45.390
sadece birkaç saniye sürer.

00:02:45.390 --> 00:02:51.240
Yani modern dünyada kötü adamlar
kalemle değil bilgisayarla silahlanırlarsa

00:02:51.240 --> 00:02:56.110
mesajları kırılamayacak kadar zor biçimde
ve güvenle nasıl şifreleyebilirsiniz?

00:02:56.110 --> 00:03:03.285
Çok zor, makul bir sürede hesaplanamayacak
kadar çok olasılık olması anlamına gelir.

00:03:03.285 --> 00:03:08.470
Günümüzün güvenli iletişimleri
256 bit'lik anahtarlar ile şifrelenir.

00:03:08.470 --> 00:03:12.190
Kötü adamın
mesajınızı yakalayan bilgisayarının

00:03:12.190 --> 00:03:14.650
bunca olasılığı denemesi gerekir.

00:03:14.650 --> 00:03:19.580
Ta ki anahtarı bulup mesajı kırana kadar.

00:03:19.580 --> 00:03:28.004
100000 süper bilgisayarınız olsa, her biri
saniyede milyarlarca anahtar denese bile

00:03:28.004 --> 00:03:32.480
256 bit'lik bir şifrelemeyle korunan
tek bir mesajı çözmek için

00:03:32.480 --> 00:03:37.690
her bir seçeneği denemeleri
trilyonlarca yıl alırdı.

00:03:37.690 --> 00:03:43.100
Elbette bilgisayar çipleri her yıl iki kat
hızlanıyor ve boyutları yarıya iniyor.

00:03:43.100 --> 00:03:48.080
Bu üstel gelişim hızı devam ederse
günümüzün çözülmesi imkansız problemleri

00:03:48.080 --> 00:03:50.860
önümüzdeki birkaç yüzyılda
çözülebilir hale gelecek

00:03:50.860 --> 00:03:54.260
ve 256 bit, güvenli olmaktan
çok uzak olacak.

00:03:54.260 --> 00:03:58.260
Aslında, mevcut durumda bile
bilgisayarların hızına yetişmek için

00:03:58.260 --> 00:04:01.070
standart anahtar uzunluğunu
artırmak zorundayız.

00:04:01.070 --> 00:04:05.540
İyi haber! Daha uzun bir anahtar kullanmak
şifreli mesajları çözmeyi zorlaştırmıyor

00:04:05.540 --> 00:04:11.660
fakat bir şifreyi çözmek için gereken
tahmin sayısını üstel olarak artırıyor.

00:04:11.660 --> 00:04:15.929
Göndericinin ve alıcının bir mesajı
karıştırmak ve çözmek için

00:04:15.929 --> 00:04:18.969
aynı anahtarı paylaşmasına
"Simetrik Şifreleme" denir.

00:04:18.969 --> 00:04:22.299
Simetrik Şifrelemeyle,
Sezar Şifrelemesinde olduğu gibi

00:04:22.299 --> 00:04:27.460
gizli anahtar iki kişi arasında
özel olarak önceden kararlaştırılmalıdır.

00:04:27.460 --> 00:04:31.100
İnsanlar için harika bir çözüm
fakat intenet açık ve geneldir.

00:04:31.100 --> 00:04:36.783
Yani iki bilgisayarın özel olarak buluşup
genel bir anahtara karar vermesi imkansız.

00:04:36.783 --> 00:04:39.419
Bilgisayarlar ise
asimetrik anahtarlar kullanır.

00:04:39.419 --> 00:04:40.669
"Asimetrik Şifreleme"

00:04:40.669 --> 00:04:46.660
Herkesle paylaşılabilen bir genel anahtar
ve paylaşılmayan özel bir anahtar.

00:04:46.660 --> 00:04:49.410
"Genel Anahtar"
veri şifrelemek için kullanılır

00:04:49.410 --> 00:04:52.830
ve herkes tarafından gizli bir mesaj
oluşturmak için faydalanılabilir.

00:04:52.830 --> 00:04:59.300
Fakat bu gizli mesaj, sadece özel anahtara
erişimi olan bir bilgisayarla çözülebilir.

00:04:59.300 --> 00:05:02.931
Bunu biraz matematikle halleder.
Ama o konuya hemen girmeyeceğiz.

00:05:02.931 --> 00:05:05.520
Şöyle düşünün, diyelim ki
herkesin posta bırakabileceği

00:05:05.520 --> 00:05:07.635
kişisel bir posta kutunuz var

00:05:07.635 --> 00:05:09.820
ama bunun için
bir anahtara ihtiyaçları var.

00:05:09.820 --> 00:05:13.634
Teslimat anahtarının kopyasını yaptırıp
arkadaşınıza gönderebilirsiniz

00:05:13.634 --> 00:05:16.509
veya herkese açık hale getirebilirsiniz.

00:05:16.509 --> 00:05:20.400
Arkadaşınız veya başka biri
teslimat alanına mesaj bırakmak için

00:05:20.400 --> 00:05:22.713
genel anahtarı kullanabilir.

00:05:22.713 --> 00:05:25.960
Fakat aldığınız gizli mesajlara
erişmek için posta kutunuzu

00:05:25.960 --> 00:05:28.721
özel anahtarınızla
sadece siz açabilirsiniz.

00:05:28.721 --> 00:05:33.409
Siz de arkadaşınızın posta kutusuna ait
genel teslimat anahtarını kullanarak

00:05:33.409 --> 00:05:35.549
ona güvenli bir mesaj gönderebilirsiniz.

00:05:35.549 --> 00:05:38.983
Böylece insanlar özel bir anahtar
kararlaştırmaya gerek duymadan

00:05:38.983 --> 00:05:40.883
güvenli mesajlar alıp gönderebilir.

00:05:40.883 --> 00:05:44.169
Genel Anahtar Şifrelemesi,
açık internetteki

00:05:44.169 --> 00:05:46.613
tüm güvenli mesajların temel taşıdır.

00:05:46.613 --> 00:05:54.500
Web'de gezinirken bizi koruyan
"Güvenlik Protokolleri SSL ve TLS" dahil.

00:05:54.500 --> 00:05:58.750
Tarayıcınızın adres çubuğunda
bu minik "kilidi" veya "https" harflerini

00:05:58.750 --> 00:06:02.310
gördüğünüzde bilgisayarınız
bunu kullanır.

00:06:02.310 --> 00:06:06.229
Bilgisayarınız, girdiğiniz web sitesiyle
güvenle veri alışverişi yapmak için

00:06:06.229 --> 00:06:08.979
Genel Anahtar Şifrelemesi
kullanıyor demektir.

00:06:08.979 --> 00:06:15.320
İnternete ne kadar insan girerse
o kadar özel veri aktarılır.

00:06:15.320 --> 00:06:19.080
Veriyi güvenli kılma ihtiyacı
daha da önemli hale gelir.

00:06:19.080 --> 00:06:23.059
Bilgisayarlar hızlandıkça
bilgisayarların kıramayacağı zorlukta

00:06:23.059 --> 00:06:26.089
yeni şifreleme yolları bulmak
zorunda kalacağız.

00:06:26.089 --> 00:06:29.599
İşte bu benim işim ve her daim değişiyor.