0:00:00.825,0:00:02.464
Haberi duydunuz mu?

0:00:02.488,0:00:05.362
Temiz enerji devrimindeyiz.

0:00:21.368,0:00:23.426
10 kat daha fazla güneş enerji santrali

0:00:05.362,0:00:07.482
Yaşadığım yer olan Berkeley, [br]Kaliforniya'da,

0:00:07.482,0:00:11.734
sanki her gün yeni güneş panelleri[br]takılmış bir çatı,

0:00:11.734,0:00:13.721
yollarda elektrikli arabalar görüyorum.

0:00:13.742,0:00:17.027
Almanya, bazen enerjisinin yarısını[br]güneş enerjisinden elde ediyor

0:00:17.051,0:00:21.368
ve şimdi Hindistan, 2022'ye kadar[br]Kaliforniya'da sahip olduğumuzdan

0:00:23.426,0:00:24.802
inşa etmeye kendisini adadı.

0:00:24.896,0:00:27.346
Nükleer bile geri dönüş [br]yapıyor gibi görünüyor.

0:00:27.804,0:00:30.919
Bill Gates Çin'de mühendislerle[br]birlikte çalışıyor,[br]

0:00:30.943,0:00:33.740
dayanıklı, kömürden daha ucuz,

0:00:33.764,0:00:37.089
ve atıklarla çalışan ilk reaktörü[br]inşa etmek için

0:00:37.113,0:00:38.480
yarışmaya çabalayan

0:00:38.480,0:00:40.462
birlikte çalışan 40 farklı firma var.

0:00:40.492,0:00:42.797
Ve bu nedenle sormaya başlayabilirsiniz:

0:00:43.290,0:00:45.227
Bu bütün küresel ısınma[br]problemini çözmek

0:00:45.251,0:00:48.201
kimsenin tahmin etmediğinden [br]çok daha kolay olacak mı?[br]

0:00:48.504,0:00:50.199
Bu bilmek istediğimiz soruydu,

0:00:50.199,0:00:53.831
meslektaşlarım ve ben eldeki verileri [br]derinlemesine incelemeye karar verdik.

0:00:53.831,0:00:55.772
Biz temiz enerji devrimi hikayesinin

0:00:55.796,0:00:57.803
bazı kısımlarına karşı biraz şüpheciydik,

0:00:57.827,0:01:00.587
fakat bulduklarımız [br]bizi gerçekten şaşırttı.

0:01:00.611,0:01:04.521
İlk şey temiz enerjinin [br]artmakta olduğuydu.

0:01:04.545,0:01:08.666
Bu son 20 yıl boyunca temiz enerji [br]kaynaklarından gelen elektrik.

0:01:09.023,0:01:12.695
Fakat temiz enerji kaynaklarından [br]gelen küresel elektiriğin

0:01:12.695,0:01:14.104
yüzdesine bakarsanız,

0:01:14.128,0:01:18.694
aslında yüzde 36'dan yüzde [br]31'e düşmüş durumdadır.

0:01:18.718,0:01:20.900
Ve iklim değişikliği [br]sizi ilgilendiriyorsa,

0:01:20.924,0:01:23.070
mümkün oldukça süratle elektriğimizin

0:01:23.094,0:01:26.644
yüzde 100'ünü temiz enerji [br]kaynaklarından elde etmek için

0:01:26.668,0:01:28.266
tam ters istikamete gitmeliyiz.

0:01:28.290,0:01:29.607
Şimdi, merak edebilirsiniz,

0:01:29.607,0:01:33.340
"Hadi canım, küresel elektiriğin[br]nasıl yüzde 5 puanı olabilir?"

0:01:33.364,0:01:35.131
Peki, bu ki biraz az gözüktü.

0:01:35.155,0:01:38.298
Bu Kaliforniya'nın son nükleer santrali

0:01:38.322,0:01:41.933
Diablo Kanyon gibi 60 nükleer santrale eş

0:01:41.957,0:01:44.840
ya da Kaliforniya'daki [br]kesinlikle bizim en büyük,

0:01:44.840,0:01:48.179
dünyadaki ise en büyük güneş[br]tarlalarından biri olan Topaz boyutlarında

0:01:48.203,0:01:50.829
900 güneş enerji santraline eş.

0:01:51.587,0:01:54.831
Bunun büyük bir kısmı fosil[br]yakıtların temiz enerjiden

0:01:54.855,0:01:56.108
daha hızlı arttığıdır.

0:01:56.112,0:01:57.421
Ve bu anlaşılır bir şey.

0:01:57.421,0:01:59.110
Temel enerji kaynağı olarak

0:01:59.134,0:02:00.751
hala odun, kömür ve

0:02:00.751,0:02:02.610
tezek kullanan bir sürü fakir ülke var

0:02:02.610,0:02:04.711
ve bunlar temiz yakıtlara[br]ihtiyaç duyuyorlar.

0:02:04.711,0:02:06.644
Fakat başka bir şey oluyor ki

0:02:06.668,0:02:10.723
bu temiz enerji kaynaklarından biri

0:02:10.747,0:02:14.155
göreceli olarak değil [br]mutlak veriler ışığında

0:02:14.179,0:02:15.680
özellikle düşüşte.

0:02:15.704,0:02:16.918
Ve bu nükleer enerjidir.

0:02:16.942,0:02:20.591
Son on yılda onun üretiminin yüzde yedi

0:02:20.615,0:02:22.452
azaldığını görebilirsin.

0:02:22.476,0:02:25.084
Şimdi, güneş ve rüzgar[br]büyük atılım yapmakta,

0:02:25.108,0:02:28.016
bu yüzden hiç de fark etmez gibi[br]konuşmalar duyarsınız,

0:02:28.040,0:02:30.778
çünkü güneş ve rüzgar fark yaratacaktır.

0:02:30.802,0:02:32.658
Fakat veriler farkı şeyler söylüyor.

0:02:32.682,0:02:35.727
Güneş ve rüzgardan elde edilen [br]enerjinin tamamını toplasan,

0:02:35.751,0:02:40.550
nükleerden azalan miktarın ancak [br]yarısı yapıyor olduğunu görürsün.

0:02:41.758,0:02:44.076
ABD'de buna daha detaylı[br]bir şekilde bakalım.

0:02:44.100,0:02:47.891
Son birkaç yılda –- gerçekten[br]2013, 2014--

0:02:47.915,0:02:51.384
biz nükleer santralleri daha [br]ömrü dolmadan tedavülden kaldırdık.

0:02:51.408,0:02:54.207
Onların yeri tamamen [br]fosil yakıtlarca alındı

0:02:54.231,0:02:57.737
ve bu yüzden sonuç şu ki neredeyse [br]güneşten aldığımız

0:02:57.761,0:03:02.687
temiz enerji elektriği kadarını yok ettik.

0:03:02.711,0:03:05.732
Ve bu bize has bir şey değil.

0:03:05.883,0:03:09.294
İnsanlar Kaliforniya'yı bir temiz enerji[br]ve iklim lideri olarak görüyor,

0:03:09.294,0:03:11.216
fakat verilere baktığımızda

0:03:11.240,0:03:12.741
bulduğumuz şey şu ki aslında

0:03:12.765,0:03:16.428
Kaliforniya 2000 ile 2015 arasında ulusal[br]ortalamadan daha yavaş bir şekilde

0:03:16.428,0:03:17.835
[br]emisyonları azaltıyor.

0:03:18.119,0:03:19.578
Peki Almanya'dan ne haber?

0:03:19.578,0:03:21.651
Çok fazla miktarda[br]temiz enerji üretiyorlar.

0:03:21.675,0:03:23.406
Fakat verilere baktığında,

0:03:23.430,0:03:26.708
2009'dan beri Almanya'da emisyonlarda[br]bir artış olduğudur

0:03:26.732,0:03:29.307
ve gerçekten 2020 iklim taahhütlerini[br]yakalayacaklarını

0:03:29.331,0:03:32.639
söylebilecek bir Allah'ın[br]kulunu bulamazsınız.

0:03:33.137,0:03:34.889
Sebebini anlamak zor değil.

0:03:34.913,0:03:38.216
Güneş ve rüzgar zamanın yüzde 10 [br]ile 20 arasında güç sağlıyor,

0:03:38.240,0:03:40.288
ki bu şu demek güneş olmadığında,

0:03:40.312,0:03:41.664
rüzgar esmediğinde,

0:03:41.688,0:03:43.839
sizin hastaneleriniz,[br]evleriniz, şehirleriniz

0:03:43.863,0:03:46.593
ve fabrikalarınız için hâlâ [br]enerjiye ihtiyacınız olacak.

0:03:46.617,0:03:50.521
Son zamanlarda pillerde harika [br]ilerlemeler olmuş olmasına rağmen,

0:03:50.545,0:03:53.253
gerçek şu ki onlar hiçbir zaman [br]elektrik şebekesi kadar

0:03:53.277,0:03:54.476
randımanlı olmayacaklar.

0:03:54.500,0:03:57.627
Elektriği pile koyduğun ve[br]çıkarttığın her zaman

0:03:57.651,0:04:00.907
gücün yaklaşık yüzde 20 ile 40'ını[br]kaybedersin.

0:04:01.470,0:04:03.617
İşte bu yüzden biz Kaliforniya'da

0:04:03.617,0:04:06.841
aktif hale getirdiğimiz güneş [br]enerjisiyle ilgilenmeye çalışıyoruz--

0:04:06.841,0:04:09.789
şu an elektriğin yaklaşık yüzde 10'unu [br]güneşten elde ediyoruz-

0:04:09.789,0:04:12.255
güneş battığında, ve insanlar[br]işten eve döndüğünde

0:04:12.279,0:04:14.769
ve klimalarını, televizyonlarını

0:04:14.793,0:04:16.691
ve evdeki diğer bütün[br]aletleri çalıştırdığında,

0:04:16.715,0:04:19.176
çok miktarda doğal gaz [br]desteğine ihtiyacımız olur.

0:04:19.200,0:04:20.365
Şimdiye kadar yaptığımız şey

0:04:20.389,0:04:23.303
dağın bir tarafına çok miktarda [br]doğal gaz depolamak.

0:04:23.616,0:04:25.865
Bu bir süre gayet güzel çalıştı,

0:04:25.889,0:04:28.880
fakat geçen senenin sonunda [br]sızdırmaya başladı.

0:04:28.904,0:04:30.744
Bu Aliso Kanyonu.

0:04:30.768,0:04:33.782
Çok fazla metan gazı çıkışı oldu,

0:04:33.806,0:04:36.992
bu, yollardaki yarım milyon arabanın [br]deposunu dolduracak kadara eşitti.

0:04:37.016,0:04:40.913
Bu bizim yıl için olan iklim [br]taahhütlerimizden uçtu gitti.

0:04:41.481,0:04:43.005
Peki, Hindistan'dan ne haber?

0:04:43.029,0:04:46.204
Bazen gerçekten doğru veriler için [br]o yerlere gitmeniz gerekiyor,

0:04:46.204,0:04:48.279
bu yüzden birkaç ay önce[br]Hindistan'a gittik.

0:04:48.279,0:04:51.510
Güneş, nükleer, diğer enerjilerin en [br]üst düzey yetkilileri ile buluştuk

0:04:51.510,0:04:53.005
ve bize dediler ki,

0:04:53.029,0:04:55.323
"Bizim Hem Almanya'dan hem de [br]Kaliforniya'dan daha ciddi

0:04:55.323,0:04:56.782
problemlerimiz var.

0:04:56.806,0:05:00.339
Bizde yedek yok, doğal gaz hiç yok.

0:05:00.363,0:05:02.895
Ve bu sadece başlangıç.

0:05:02.919,0:05:05.808
2022'e kadar 100 milyar vat [br]elde etmek istiyoruz.

0:05:05.832,0:05:07.784
Fakat geçen sene sadece beş

0:05:07.808,0:05:09.846
ve bir önceki yıl da beş yapabildik."

0:05:09.870,0:05:12.746
Nükleere daha yakından bakalım o zaman.

0:05:12.770,0:05:16.223
Birleşmiş Milletler Hükümetlerarası[br]İklim Değişikliği hakkındaki Paneli

0:05:16.223,0:05:18.988
farklı yakıtlardaki karbon[br]oranını inceledi

0:05:19.012,0:05:22.945
ve nükleerde gerçekten çok düşük çıktı, [br]bu aslında güneş enerjisinden bile az.

0:05:22.969,0:05:26.864
Ve nükleer açıkça günün 24 saati,

0:05:26.888,0:05:29.441
haftanın yedi günü çok [br]miktarda güç sağlıyor.

0:05:29.465,0:05:33.399
Bir santral zamanın yüzde 92'lik[br]kısmında güç sağlayabiliyor.

0:05:33.423,0:05:35.995
İlginç olan şey farklı çeşitlerde

0:05:36.019,0:05:38.455
temiz enerjinin yaygın olduğu[br]ülkelere baktığımızda,

0:05:38.455,0:05:40.975
iklim kriziyle mücadelede[br]istikrarlı bir hız sağlamış

0:05:40.975,0:05:42.908
sadece birkaç ülke var.

0:05:42.908,0:05:45.829
Bu yüzden nükleer gayet güzel bir [br]seçenek olarak gözüküyor,

0:05:45.829,0:05:47.501
fakat bunun da bir problemi var,

0:05:47.525,0:05:49.555
ki eminim ki hepinizin farkında olduğu

0:05:49.579,0:05:52.407
insanlar bunu pek sevmiyor.

0:05:52.431,0:05:55.622
Yaklaşık bir buçuk yıl önce dünya [br]genelinde insanlarla yapılmış,

0:05:55.646,0:05:58.149
--sadece ABD'de veya Avrupa'da değil

0:05:58.173,0:05:59.704
[br]bir anket vardı.

0:05:59.728,0:06:01.062
Buldukları şey

0:06:01.086,0:06:04.878
nükleerin gerçekten en az popüler olan [br]enerji çeşidi olduğuydu.

0:06:04.902,0:06:07.332
Petrol bile nükleerden da popüler.

0:06:07.356,0:06:10.522
Kömürle neredeyse eşit olsa da,

0:06:10.546,0:06:14.363
insanlar nükleerden korktukları [br]kadar kömürden korkmuyorlar,

0:06:14.387,0:06:16.804
ki bu bilinçsiz olduğumuzu gösteriyor.

0:06:16.828,0:06:18.463
Peki korktuğumuz şey ne o zaman?

0:06:18.487,0:06:20.037
Aslında üç şey var.

0:06:20.061,0:06:22.301
Santrallerin kendi güvenliği—

0:06:22.325,0:06:25.130
yıkılacakları veya zarara[br]neden olacakları;

0:06:25.154,0:06:26.499
onlardan çıkan atıklar

0:06:26.523,0:06:29.030
ve silahları çağrıştırıyor olması.

0:06:29.382,0:06:30.998
Ve sanırım, anlaşılır bir şekilde,

0:06:31.022,0:06:35.064
mühendisler bu çekinceleri dikkate alıyor [br]ve teknolojik çözümler araştırıyorlar.

0:06:35.088,0:06:38.071
İşte bu yüzden Bill Gates Çin'de[br]ileri reaktör geliştiriyor.

0:06:38.095,0:06:41.213
İşte bu yüzden 40 farklı girişimci [br]bu problem üzerinde çalışıyor.

0:06:41.213,0:06:43.504
Ben kendi adıma,bunun [br]hakkında çok heyecanlıyım.

0:06:43.504,0:06:46.350
Bir rapor hazırladık:“Nükleeri Nasıl [br]Ucuza Yaparız?” diye.

0:06:46.350,0:06:48.562
Özellikle toryum reaktörü [br]gelecek vaat ediyor.

0:06:48.586,0:06:50.204
İklim bilimci James Hansen

0:06:50.204,0:06:51.867
bana onunla birlikte Çin'e gitmek

0:06:51.867,0:06:55.501
ve Çin'in ileri nükleer programını[br]incelemek isteyip istemediğimi sorduğunda,

0:06:55.501,0:06:56.665
olaya balıklama atladım.

0:06:56.689,0:06:59.844
Orada MIT ve UC Berkeley' in[br]mühendisleriyle birlikteydik.

0:06:59.844,0:07:02.070
Çinlilerin yaptıkları[br]birçok şeyde olduğu gibi

0:07:02.070,0:07:03.916
nükleeri de yapabileceklerine dair

0:07:03.940,0:07:05.987
bir yargı vargı kafamda—

0:07:06.011,0:07:09.940
fabrika bantlarında çok sayıda küçük [br]nükleer reaktörler üretmek,

0:07:09.964,0:07:14.352
onları iPhonelar yada MacBooklar gibi [br]yüklemek ve dünyanın her yerine göndermek.

0:07:14.376,0:07:16.359
Berkeley de evde bir tane alabilirdim.

0:07:17.020,0:07:19.081
Fakat orada bulduğum[br]şey oldukça farklıydı.

0:07:19.105,0:07:22.009
Sunumlar heyecan verici ve[br]gelecek vaat ediciydi;

0:07:22.033,0:07:24.519
üzerinde çalıştıkları[br]çoklu reaktörler var.

0:07:24.543,0:07:27.848
Toryum reaktörüne sıra gelince, [br]aramızdan bir grup heyecanlandı.

0:07:27.872,0:07:31.271
Tüm sunumu yaptılar, [br]zamana riayet ettiler

0:07:31.295,0:07:32.552
ve dediler ki,

0:07:32.576,0:07:36.094
"2040 yılına kadar toryum[br]erimiş tuz reaktörünü

0:07:36.118,0:07:38.283
dünyaya satmaya[br]

0:07:38.307,0:07:39.869
hazır olacağız."

0:07:40.850,0:07:42.463
Ve ben "Yok artık!" dedim.

0:07:42.487,0:07:43.502
(Gülüşmeler)

0:07:43.526,0:07:45.534
Meslektaşlarıma baktım ve

0:07:45.558,0:07:46.700
"Afedersiniz--

0:07:46.700,0:07:49.380
şu işi biraz daha hızlandıramaz[br]mısınız? "der gibi oldum.

0:07:49.404,0:07:52.478
Çünkü şu an iklim krizinin [br]biraz içindeyiz de.

0:07:52.502,0:07:55.228
Bu arada şehirleriniz çok kirli."

0:07:55.252,0:07:57.274
Ve cevap verdiler,

0:07:57.274,0:08:00.328
"Bizim toryum programımız hakkında[br]ne duyduğunuzdan emin değiliz,

0:08:00.328,0:08:02.563
fakat bunu yapmak için [br]kaynağın üçte biri yok,

0:08:02.563,0:08:05.449
ve sizin enerji departmanınız [br]deneme reaktörleri hakkındaki

0:08:05.473,0:08:08.954
sahip olduğu verilerle [br]özellikle hazır değildi.

0:08:09.382,0:08:11.740
"O zaman bir fikrim var, dedim.

0:08:11.764,0:08:15.380
Sunumunu yeni yaptığınız reaktör için[br]10 yılınız olduğunu nasıl biliyorsunuz?

0:08:15.384,0:08:16.956
Haydi bu kısmı geçelim,

0:08:16.980,0:08:19.330
haydi direkt bunu[br]ticarileştirmeye geçelim.

0:08:19.354,0:08:21.000
Bu para ve zaman kazandırır."

0:08:21.379,0:08:23.971
Ve bir mühendis bana baktı ve dedi ki,

0:08:23.995,0:08:25.621
"Bir soru sarabilir miyim:

0:08:25.645,0:08:29.163
Hiç tanıtımı yapılmamış olan [br]bir araba satın alır mıydınız?

0:08:29.733,0:08:31.510
Diğer reaktörlerden ne haber o zaman?

0:08:31.534,0:08:34.986
Sanal bir reaktör var şimdi, onlar [br]bunu satmaya başlıyorlar.

0:08:35.010,0:08:36.796
Bu yüksek sıcaklıklı gaz reaktörü.

0:08:36.820,0:08:38.083
Kaza ihtimali yok.

0:08:38.845,0:08:41.580
Fakat bu çok büyük ve hantal,[br]bu güvenlik kısmı

0:08:41.604,0:08:43.892
ve hiç kimse onun sahip [br]olduğumuz reaktörlerden

0:08:43.916,0:08:45.856
daha ucuz olacağını düşünmüyor.

0:08:45.880,0:08:49.956
Yakıt olarak atıkları kullananlar[br]harika fikir, fakat gerçek şu ki

0:08:49.980,0:08:52.028
henüz bunun nasıl yapılacağını bilmiyoruz.

0:08:52.052,0:08:54.647
Aslında daha fazla[br]atık yapma gibi biraz riski var

0:08:54.671,0:08:57.465
ve bir çok insan bu atıkları

0:08:57.489,0:08:59.571
sürece dahil ederseniz,

0:08:59.595,0:09:02.556
bu bütün makineyi daha pahalı yapacak,

0:09:02.556,0:09:05.178
bu sadece başka bir zor adım [br]eklemek olur diyecekler.

0:09:05.765,0:09:07.059
Gerçek şu ki,

0:09:07.695,0:09:10.819
bizim bundan ne kadar yapacağımızla[br]alakalı ciddi sorular var.

0:09:10.819,0:09:13.755
Hindistan'a gittik ve nükleer programı[br]sorduk demek istiyorum.

0:09:13.779,0:09:16.177
Hükümet Paris iklim [br]görüşmelerinden önce

0:09:16.201,0:09:19.257
30 tane falan nükleer santral [br]yapacaklarını söyledi.

0:09:19.281,0:09:21.352
Fakat oraya gidip insanlarla[br]görüştüğümüzde

0:09:21.376,0:09:23.457
ve hatta iç dökümanlara baktığımızda,

0:09:23.481,0:09:25.917
şimdi diyorlar ki sadece beş [br]adet yapacaklar.

0:09:25.917,0:09:28.683
Ve dünyanın bir çok yerinde, [br]özellikle de zengin ülkelerde

0:09:28.683,0:09:30.813
yeni reaktör inşa etmeyi konuşmuyorlar.

0:09:30.837,0:09:33.125
Aslinda daha ömrünü[br]doldurmadan reaktörlerin

0:09:33.149,0:09:34.815
yıkılmasını konuşuyoruz.

0:09:34.839,0:09:37.627
Özellikle Almanya komşularına bunu [br]yapmaları için bastırıyor.

0:09:37.651,0:09:39.458
ABD'de gelecek 15 yıl içinde

0:09:39.482,0:09:43.825
reaktörlerimizin yarısını[br]kaybedebileceğimizden bahsetmiştim,

0:09:43.849,0:09:46.666
ki bu Temiz Enerji Planı [br]çerçevesindeki emisyonların

0:09:46.690,0:09:48.998
azaltımının yüzde 40'ını bitirecek.

0:09:48.998,0:09:52.099
Tabi ki Japonya'da, nükleer santrallerin[br]faaliyetlerini askıya aldılar,

0:09:52.099,0:09:54.486
onları kömür, doğal gaz, [br]petrol ile değiştirdiler

0:09:54.486,0:09:58.088
ve onlar sadece reaktörlerin 1/3 veya[br]2/3'ünü aktif hale getirecekler.

0:09:58.112,0:10:00.657
Rakamlara baktığımızda

0:10:00.681,0:10:02.274
ve onları üst üste koyduğumuzda--

0:10:02.274,0:10:04.923
gelecek 15 yıl içinde Çin ve Hindistan'da

0:10:04.923,0:10:07.135
ne kadar nükleerin aktif olacağını,

0:10:07.159,0:10:10.715
ne kadarının durdurulma riski [br]olduğunu görüyoruz—

0:10:10.739,0:10:13.028
işte bu en ürkütücü bulgu.

0:10:13.052,0:10:16.543
Bulduğumuz şu ki dünya son [br]10 yılda kaybettiğimizden

0:10:16.567,0:10:22.031
dört kat fazla temiz enerjiyi [br]kaybetme riskiyle karşı karşıya.

0:10:22.055,0:10:25.405
Diğer bir ifadeyle, temiz [br]enerji devriminde değiliz;

0:10:25.429,0:10:27.649
temiz enerji krizindeyiz.

0:10:28.992,0:10:32.658
Mühendislerin insanların nükleer korkusuna

0:10:32.658,0:10:35.142
teknik çözümler arayacak olması[br]anlaşılır bir durum.

0:10:35.166,0:10:37.796
Bunların hakkından gelinmesi güç [br]şeyler olduğunu,

0:10:37.796,0:10:40.251
çözmek için uzun bir vakit[br]alacağını düşünürseniz,

0:10:40.275,0:10:42.021
burada başka bir konu var,

0:10:42.045,0:10:45.352
ki bu teknik çözümler insanların [br]korkularının üstesinden gelecek mi?

0:10:45.828,0:10:47.386
Haydi güvenliği ele alalım.

0:10:47.410,0:10:49.895
Biliyorsunuz insanlar ne [br]düşünürlerse düşünsünler,

0:10:49.919,0:10:52.966
nükleer gücün nasıl daha güvenli [br]yapılacağını anlamak zor iş.

0:10:52.966,0:10:55.554
Demek istiyorum ki bununla [br]ilgilenen her tıp dergisi—

0:10:55.554,0:10:58.526
bu dünyanın en çok saygı [br]duyulanlarından biri olan

0:10:58.550,0:11:01.003
İngiliz dergisi Lancet' ten[br]en son çalışma,--

0:11:01.027,0:11:03.546
nükleer güvenilir güç için en güvenli yol.

0:11:03.570,0:11:05.351
Herkes kazalardan korkuyor.

0:11:05.375,0:11:07.669
Öyleyse gidip kaza verilerine bir bakın--

0:11:07.693,0:11:09.188
Fukişima, Çernobil—

0:11:09.212,0:11:11.915
Dünya Sağlık Örgütü de aynı şeyi buluyor:

0:11:11.939,0:11:15.914
zararın büyük bir kısmı insanların [br]panik yapmasından kaynaklanıyor,

0:11:15.938,0:11:18.258
panikliyorlar çünkü korkuyorlar.

0:11:18.282,0:11:19.507
Diğer bir ifadeyle

0:11:19.531,0:11:23.064
zarar aslında makinelerden [br]veya radyasyondan

0:11:23.088,0:11:24.469
meydana gelmiyor.

0:11:24.493,0:11:26.222
Korkularımızdan meydana geliyor.

0:11:26.573,0:11:28.018
Atıklardan ne haber?

0:11:28.042,0:11:29.634
Herkes atıklardan endişe ediyor.

0:11:29.658,0:11:31.841
İlginç olan şey aslında atıkların

0:11:31.865,0:11:33.284
ne kadar da az olduğudur.

0:11:33.308,0:11:34.685
Bu sadece bir santralden.

0:11:34.709,0:11:38.086
ABD'de bu güne kadar elde [br]edilen atıkların hepsini

0:11:38.110,0:11:40.309
bir futbol stadyumuna koyun, yığın,

0:11:40.333,0:11:42.540
sadece 6 metre yüksekliğe [br]ancak ulaşacaktır.

0:11:42.540,0:11:46.054
İnsanlar, insanları zehirlediğinden, [br]başka şeyler yaptığından bahsediyorlar—

0:11:46.054,0:11:48.777
öyle değil, onlar orada sadece [br]duruyor. Onlar izleniyor.

0:11:48.801,0:11:50.188
Onlardan çok yok.

0:11:50.212,0:11:54.035
Aksine, enerji üretiminden çıkan [br]kontrol etmediğimiz atıklar—

0:11:54.059,0:11:57.183
buna "kirlilik" diyoruz, yılda yedi[br]milyon insanı öldürüyor

0:11:57.207,0:12:00.036
ve küresel ısınma seviyelerini[br]çok ciddi tehdit ediyor.

0:12:00.060,0:12:04.012
Ve gerçek şu ki atığı yakıt olarak[br]kullanmada iyi olsak bile,

0:12:04.036,0:12:06.311
mutlaka her zaman biraz[br]artan yakıt olacak.

0:12:06.335,0:12:10.206
Bu demek oluyor ki gerçek atık[br]miktarını bilmemeleri gibi

0:12:10.230,0:12:13.534
nedenlerden dolayı her zaman bunun [br]büyük bir problem olduğunu düşünen

0:12:13.558,0:12:14.827
insanlar olacaktır.

0:12:14.851,0:12:16.596
Peki silahlardan ne haber?

0:12:17.052,0:12:20.345
Belki de en şaşırtıcı şey[br]nükleer gücü olan ve

0:12:20.369,0:12:22.322
haydi bir silahımız olsun diyen[br]

0:12:22.346,0:12:24.774
hiçbir ülke örneği bulamayız.

0:12:24.782,0:12:26.524
Aslında bu tam ters şekilde işliyor.

0:12:26.524,0:12:29.110
Bulduğumuz şey nükleer silahların[br]çoğundan kurtulmanın

0:12:29.110,0:12:31.166
tek yolunun nükleer[br]enerji santrallerimizde

0:12:31.190,0:12:33.990
savaş başlıklarındaki plutonyumun[br]yakıt olarak

0:12:34.014,0:12:36.466
kullanılmasıyla olabileceğidir.

0:12:36.490,0:12:40.404
Yani, daha fazla nükleer silahtan [br]kurtulmak istiyorsak,

0:12:40.428,0:12:43.400
o zaman daha fazla nükleer santrale [br]ihtiyacımız var demektir.

0:12:43.955,0:12:46.828
(Alkışlar)

0:12:49.515,0:12:50.845
Çin'den ayrılırken,

0:12:50.845,0:12:54.058
Bill Gates'in oraya götürdüğü [br]mühendislerden biri beni kenara çekip

0:12:54.058,0:12:56.899
dedi ki, "Michael, Biliyorsun, bütün [br]farklı nükleer kaynak

0:12:56.923,0:12:59.630
teknolojilerine olan ilgini[br]takdir ediyorum,

0:12:59.654,0:13:02.576
fakat burada daha basit bir mesele var,

0:13:02.600,0:13:05.103
bunun için küresel çapta bir talep yok.

0:13:05.103,0:13:08.088
Demek istiyorum ki bu makinaları[br]bantlarda çok sayıda üretebilirsin,

0:13:08.112,0:13:09.856
nasıl ucuza yapıldığını da biliyoruz,

0:13:09.880,0:13:12.252
fakat bunu isteyen insan[br]sayısı yeterli değil.

0:13:12.252,0:13:17.244
Bu yüzden biz güneş ve rüzgara,[br]enerji verimliliği ve korunmasına eğilelim.

0:13:17.268,0:13:19.552
Haydi ileri nükleer[br]programları hızlandıralım.

0:13:19.576,0:13:22.729
Bence ona harcadığımız paranın[br]miktarını üçe katlamalıyız.

0:13:23.054,0:13:25.443
Fakat en önemli şeyin,

0:13:25.467,0:13:27.623
iklim kriziyle baş edeceksek,

0:13:27.647,0:13:32.260
aklımızda tutmalıyız ki temiz enerji krizi

0:13:32.922,0:13:35.181
makinalardan kaynaklanmıyor,

0:13:35.205,0:13:37.463
kendimizden kaynaklanıyor [br]olduğunu düşünüyorum.

0:13:37.557,0:13:38.808
Çok teşekkür ederim.

0:13:38.832,0:13:41.953
(Alkışlar)