WEBVTT

00:00:18.059 --> 00:00:19.322
Dobro jutro.

00:00:20.147 --> 00:00:22.086
Danas želim da vam pričam

00:00:22.110 --> 00:00:25.373
o teškoj temi koja mi je bliska,

00:00:25.397 --> 00:00:28.482
a vama je bliža
nego što možda mislite.

00:00:30.053 --> 00:00:35.335
U Ujedinjeno kraljevstvo došao sam
pre 21 godinu u potrazi za azilom.

00:00:36.046 --> 00:00:37.339
Imao sam 21 godinu.

00:00:37.950 --> 00:00:41.805
Bio sam primoran da napustim
Demokratsku republiku Kongo,

00:00:41.829 --> 00:00:45.212
moj dom, gde sam
bio student aktivista.

00:00:45.597 --> 00:00:49.435
Voleo bih da moja deca mogu
da upoznaju moju porodicu u Kongu.

00:00:53.023 --> 00:00:56.758
Želim da vam kažem
koja je veza između vas i Konga.

00:01:01.021 --> 00:01:04.748
Ali pre svega,
želim da mi učinite uslugu.

00:01:05.089 --> 00:01:10.366
Možete li svi da zavučete ruku u džepove
i izvadite svoj mobilni telefon?

00:01:18.619 --> 00:01:20.548
Osetite tu poznatu težinu,

00:01:23.223 --> 00:01:26.390
kako prirodno vaši prsti
kreću prema dugmićima.

00:01:26.414 --> 00:01:28.606
(Smeh)

00:01:29.614 --> 00:01:31.793
Možete li da zamislite
svoj svet bez njih?

00:01:34.017 --> 00:01:36.501
Oni nas povezuju
sa našim bližnjima,

00:01:36.525 --> 00:01:40.144
porodicom, prijateljima i kolegama,

00:01:40.168 --> 00:01:42.761
kod kuće i preko okeana.

00:01:46.985 --> 00:01:49.723
To je simbol povezanog sveta.

00:01:56.358 --> 00:02:02.180
Ali ono što držite u ruci
za sobom ima trag krvi,

00:02:02.204 --> 00:02:04.962
i sve se svodi na mineral:

00:02:06.089 --> 00:02:10.437
tantal, koji se u Kongu
iskopava kao koltan.

00:02:11.416 --> 00:02:14.313
To je provodnik toplote koji ne rđa.

00:02:15.716 --> 00:02:23.429
On skladišti energiju u telefonima,
Plejstejšn konzolama i laptop računarima.

00:02:24.216 --> 00:02:29.931
Koristi se u svemirskoj
i medicinskoj opremi kao legura.

00:02:32.310 --> 00:02:36.432
Toliko je moćan da su nam potrebne
samo malene količine.

00:02:37.943 --> 00:02:41.024
Bilo bi sjajno kada bi se
priča tu završavala.

00:02:41.809 --> 00:02:45.463
Nažalost, ono što držite u rukama

00:02:45.487 --> 00:02:51.200
ne samo da je omogućilo
neverovatan tehnološki razvoj

00:02:51.224 --> 00:02:54.057
i industrijsko proširenje,

00:02:54.081 --> 00:02:58.823
nego je takođe doprinelo
nezamislivoj ljudskoj patnji.

00:03:03.288 --> 00:03:09.095
Od 1996. preko pet miliona
ljudi je umrlo

00:03:09.129 --> 00:03:11.869
u Demokratskoj republici Kongo.

00:03:12.238 --> 00:03:19.035
Nebrojene žene, muškarci i deca
su silovani, mučeni ili porobljeni.

00:03:21.676 --> 00:03:24.479
Silovanje se koristi kao oružje rata,

00:03:24.503 --> 00:03:29.312
da se usadi strah
i isele čitava područja.

00:03:33.579 --> 00:03:37.526
Potraga za kopanjem ovog minerala

00:03:37.550 --> 00:03:42.209
ne samo da je pomogla,
nego je i pojačala

00:03:43.433 --> 00:03:47.090
postojeći rat u Kongu.

00:03:48.675 --> 00:03:51.026
Ali nemojte još da bacite
svoje telefone.

00:03:56.469 --> 00:04:01.990
30 000 dece je mobilisano

00:04:02.379 --> 00:04:05.966
i naterano da se bore
u naoružanim grupama.

00:04:08.229 --> 00:04:12.662
Kongo stalno ima
katastrofalne rezultate

00:04:13.139 --> 00:04:16.175
na svetskim listama
zdravlja i siromaštva.

00:04:16.416 --> 00:04:22.900
Ali neverovatno je da je
program UN za zaštitu okoline

00:04:22.934 --> 00:04:25.823
procenio bogatstvo zemlje

00:04:25.864 --> 00:04:30.907
na preko 24 biliona dolara.

00:04:43.226 --> 00:04:47.085
Rudarska industrija kojom
upravlja država je propala

00:04:47.909 --> 00:04:51.574
i kontrola nad rudnicima se raspodelila.

00:04:52.398 --> 00:04:57.285
Koltan lako kontrolišu
naoružane grupe.

00:05:02.646 --> 00:05:07.830
Jedna od poznatih zabranjenih ruta
je preko granice do Ruande

00:05:07.854 --> 00:05:11.660
gde se tantal iz Konga
prerušava u onaj iz Ruande.

00:05:12.211 --> 00:05:14.857
Ali nemojte još da bacite
svoje telefone

00:05:14.881 --> 00:05:17.714
jer je neverovatna ironija u tome

00:05:19.138 --> 00:05:22.482
da tehnologija koja je
stavila tako neodržive

00:05:22.506 --> 00:05:25.511
i razorne zahteve prema Kongu

00:05:25.535 --> 00:05:31.781
ista ta tehnologija
koja nam je predočila ovu situaciju.

00:05:33.201 --> 00:05:38.121
Toliko toga znamo
o situaciji u Kongu i unutar rudnika

00:05:38.145 --> 00:05:42.864
samo zbog vrste komunikacije
koju dozvoljavaju mobilni telefoni.

00:05:44.625 --> 00:05:46.903
Kao i kod Arapskog proleća,

00:05:48.127 --> 00:05:51.464
tokom skorašnjih izbora u Kongu

00:05:51.488 --> 00:05:57.537
glasači su mogli da šalju SMS poruke
od lokalnih glasačkih mesta

00:05:57.561 --> 00:06:01.029
do sedišta u glavnom gradu Kinšasi

00:06:02.273 --> 00:06:05.606
i nakon rezultata,

00:06:07.627 --> 00:06:11.324
dijaspora se udružila
sa Centrom Karter,

00:06:12.948 --> 00:06:16.305
katoličkom crkvom
i drugim posmatračima

00:06:16.329 --> 00:06:19.844
kako bi privukli pažnju
na nedemokratski rezultat.

00:06:22.632 --> 00:06:28.047
Mobilni telefon je ljudima
širom sveta dao

00:06:28.071 --> 00:06:32.348
važan alat za dobijanje
njihove političke slobode.

00:06:33.365 --> 00:06:38.352
Zaista je uveo revoluciju u način
na koji komuniciramo na planeti.

00:06:40.256 --> 00:06:44.536
Dozvolio je da se desi
ogromna politička promena.

00:06:47.372 --> 00:06:51.473
Dakle, suočeni smo s paradoksom.

00:06:53.303 --> 00:06:57.346
Mobilni telefon je uređaj slobode

00:06:57.370 --> 00:07:00.467
i uređaj represije.

00:07:02.815 --> 00:07:09.186
TED je uvek slavio
ono što tehnologija može da uradi za nas,

00:07:09.210 --> 00:07:11.741
tehnologija u svom krajnjem obliku.

00:07:13.365 --> 00:07:19.207
Vreme je da postavimo
pitanja o tehnologiji.

00:07:20.831 --> 00:07:22.442
Odakle ona dolazi?

00:07:23.164 --> 00:07:24.418
Ko je stvara?

00:07:25.815 --> 00:07:26.969
I za šta?

00:07:27.664 --> 00:07:31.068
Ovde vam direktno pričam,

00:07:31.089 --> 00:07:32.828
TED zajednici,

00:07:33.300 --> 00:07:37.092
i svima onima koji možda
gledaju ovo preko ekrana,

00:07:37.113 --> 00:07:40.466
na svom telefonu, širom sveta,

00:07:40.613 --> 00:07:41.969
u Kongu.

00:07:43.064 --> 00:07:47.334
Sva tehnologija je tu
da bismo mi komunicirali,

00:07:47.355 --> 00:07:51.018
i sva tehnologija je tu
da bismo preneli ovo.

00:07:51.359 --> 00:07:53.235
Ovog trenutka

00:07:53.259 --> 00:07:56.747
ne postoji jasno rešenje
za pravednu trgovinu,

00:07:57.887 --> 00:08:00.755
ali desio se ogroman napredak.

00:08:02.067 --> 00:08:05.695
SAD su nedavno usvojile zakon

00:08:06.319 --> 00:08:10.568
koji se odnosi na korupciju
i kršenje zakona u Kongu.

00:08:13.167 --> 00:08:17.076
Skorašnji zakoni Ujedinjenog kraljevstva
mogu se koristiti na isti način.

00:08:19.526 --> 00:08:25.781
Nokia je u februaru otkrila novu politiku
koja se tiče dobavljanja minerala iz Konga

00:08:26.605 --> 00:08:33.472
i postoji peticija za Epl
da napravi ajfon bez konflikta.

00:08:35.491 --> 00:08:40.780
Postoje kampanje
koje se šire kroz kampuse univerziteta,

00:08:41.876 --> 00:08:44.636
da bi njihovi fakulteti
postali bez konflikta.

00:08:47.535 --> 00:08:48.995
Ali još uvek nismo tu.

00:08:49.693 --> 00:08:55.712
Moramo da nastavimo s pritiskom
na telefonske kompanije

00:08:55.736 --> 00:08:58.297
kako bi one promenile
svoje procese snabdevanja.

00:09:06.506 --> 00:09:10.250
Kada sam prvi put došao
u Ujedinjeno kraljevstvo pre 21 godinu,

00:09:12.474 --> 00:09:13.788
bio sam nostalgičan.

00:09:14.843 --> 00:09:18.916
Nedostajali su mi porodica
i prijatelji koje sam ostavio.

00:09:20.045 --> 00:09:23.042
Komunikacija je bila izuzetno teška.

00:09:25.267 --> 00:09:28.971
Slanje i primanje pisama
trajali su mesecima,

00:09:28.995 --> 00:09:30.501
ako ste imali sreće.

00:09:30.525 --> 00:09:32.254
Često uopšte nisu stizala.

00:09:33.972 --> 00:09:39.315
Čak i da sam mogao da priuštim
telefonske razgovore do kuće,

00:09:39.339 --> 00:09:41.731
poput većine ljudi u Kongu,

00:09:41.755 --> 00:09:44.770
moji roditelji nisu imali
telefonsku vezu.

00:09:46.386 --> 00:09:49.235
Danas, moja dva sina

00:09:52.808 --> 00:09:54.862
Dejvid i Danijel

00:09:54.886 --> 00:09:59.452
mogu da pričaju sa mojim roditeljima
i da ih upoznaju.

00:10:00.317 --> 00:10:03.103
Zašto bismo dozvolili

00:10:03.127 --> 00:10:10.022
da takav divan, briljantan
i neophodan proizvod

00:10:10.046 --> 00:10:13.981
bude uzrok nepotrebne patnje

00:10:14.005 --> 00:10:15.195
za ljudska bića?

00:10:17.132 --> 00:10:21.596
Zahtevamo hranu kroz pravednu trgovinu
i odeću kroz pravednu trgovinu.

00:10:22.032 --> 00:10:26.079
Vreme je da zahtevamo telefone
dobijene kroz pravednu trgovinu.

00:10:26.858 --> 00:10:29.594
Ovo je ideja vredna širenja.

00:10:30.253 --> 00:10:31.411
Hvala vam.

00:10:31.435 --> 00:10:37.867
(Aplauz)