0:00:12.486,0:00:15.730
ئایە بیرکاری بەبێ مرۆڤ بوونی دەبوو؟

0:00:15.730,0:00:19.057
هەر لە کۆنەوە، [br]مرۆڤ گفتوگۆی تێر و تەسەلی کردووە

0:00:19.057,0:00:22.712
لەسەر ئەوەی ئایە بیرکاری [br]دۆزراوەتەوە یان داهێنراوە.

0:00:22.712,0:00:27.374
ئایا ئێمە بنەماکانی بیرکاریمان دامەزراند[br]بۆ ئەوەی لە گەردوون تێبگەین،

0:00:27.374,0:00:31.521
یاخوود بیرکاری زمانی دایکی گەردوونە

0:00:31.521,0:00:34.734
و بوونی هەیە جا ئێمە پەیی بە ڕاستییەکەی[br]ببەین یان نا؟

0:00:34.734,0:00:38.102
ئایە ژمارەکان و شێوە فرەلاکان و[br]هاوکێشەکان ڕاستەقینەن،

0:00:38.102,0:00:42.676
یان تەنها پێشبینییەکی ئاسمانییە بۆ[br]هەندێک ئامانجی تیۆری؟

0:00:42.676,0:00:46.235
ڕاستیگەری سەربەخۆیی بیرکاری[br]پشتگیری دێرینی هەیە.

0:00:46.235,0:00:49.796
پەیڕەوانی فیساگۆرسی سەدەی پێنجەمی یۆنان[br]بڕوایان وابوو کە ژمارەکان

0:00:49.796,0:00:53.261
پێکهاتەی زیندوو و یاسای بنەڕەتی گەردوونن.

0:00:53.261,0:00:57.568
بە ژمارە یەکییان دەگووت "مۆناد"[br]درووستکەری هەموو ژمارەکانی تر و

0:00:57.568,0:00:59.829
سەرچاوەی هەموو درووستکراوەکان.

0:00:59.829,0:01:02.644
ژمارەکان ئامێری چالاکبوونن لە ژینگەدا.

0:01:02.644,0:01:05.499
ئەفلاتون دەڵێت بنەماکانی بیرکاری[br]نەگۆڕن وەکو خودی گەردوون،

0:01:05.499,0:01:10.444
بەبێ ڕەچاوکردنی کە ئایا هیچ [br]شتێک دەربارەیان دەزانین یان نا.

0:01:10.444,0:01:13.897
یوکلید، کە ناسراوە بە باوکی ئەندازە،[br]پێیوابوو کە خودی سروشت

0:01:13.897,0:01:17.702
بەرجەستەی یاسا بیرکارییەکانە.

0:01:17.702,0:01:21.926
کەسانی تر هەن دەڵێن، ژمارەکان[br]بە بەرجەستەیی ڕەنگە بوونیان نەبێت،

0:01:21.926,0:01:25.047
دەقە بیرکاریەکان بە تەواوی ئەمە [br]ڕەت دەکەنەوە.

0:01:25.047,0:01:29.586
نرخی ڕاستیەکانییان بەندە بە چەند یاسایەک[br]کە مرۆڤ درووستی کردووە.

0:01:29.586,0:01:32.613
لەبەر ئەوە بیرکاری ڕاهێنانێکی [br]لۆژیکی داهێنراوە،

0:01:32.613,0:01:36.356
کە لە دەرەوەی مێشکی مرۆڤ بوونی نییە،

0:01:36.356,0:01:40.997
زمانی پەیوەندییە وەهمییەکان بەندن لەسەر[br]ئەو شێوانەی کە مێشك پەیان پێ دەبات،

0:01:40.997,0:01:46.694
مێشکیش بۆ داهێنانی بەسودی ڕێکخستن لە [br]ئاڵۆزییەکی زۆردا دروست بووە.

0:01:46.694,0:01:50.373
لیۆپۆڵد کڕۆنێکەر یەکێک بوو لەوانەی [br]کە پشتگیری ئەم بیرۆکەیەیان دەکرد،

0:01:50.373,0:01:53.997
کە ئەویش پڕۆفیسۆری بیرکاری بوو[br]لە سەدەی نۆزدەهەم لە ئەڵمانیا.

0:01:53.997,0:01:56.451
بیرۆکەکەی لە وتارێکی بەناوبانگیدا[br]دەرکەوت کە دەڵێت:

0:01:56.451,0:02:00.960
"خودا ژمارە سروشتییەکانی درووست کرد،[br]هەموو شتێکیتر دەستکردی مرۆڤە."

0:02:00.960,0:02:03.533
لە ژیانی بیرکاریزان دەڤید هیڵبێرت،

0:02:03.533,0:02:07.131
هەوڵێک هەبوو بۆ چەسپاندنی بیرکاری وەکو[br]درووستکراوێکی لۆژیکی.

0:02:07.131,0:02:10.501
هیڵبێرت هەوڵیدا بیرکاری بکاتە زانستێکی [br]بەڵگە نەوسیت،

0:02:10.501,0:02:12.969
وەکو چۆن "یوکڵێد" ئەندازەی والێکرد.

0:02:12.969,0:02:17.525
ئەو و چەند کەسانێکیتر هەوڵی ئەوەیان دا[br]کە بیرکاری وەکو یاریەکی فەلەسەفی لێبکەن

0:02:17.525,0:02:19.700
بەڵام چی یارییەک.

0:02:19.700,0:02:23.231
هێنری پۆین کە یەکێکە لە باوکانی [br]ئەندازەی نایوکڵیدی،

0:02:23.231,0:02:26.238
بڕوای وابوو، هەبوونی ئەندازەیی نایوکڵیدی[br]کار لەسەر

0:02:26.238,0:02:30.535
ڕووکەشی ناڕێکی[br]چەماوەیی بڕگە زیاد و هێلکەییەکان دەکات،

0:02:30.535,0:02:35.001
سەلماندی کە ئەندازەی یوکڵیدی[br]ئەندازەی ڕووکەشی تەختی

0:02:35.001,0:02:37.363
لە هەموو کات و شوێنێکدا ڕاست نییە،

0:02:37.363,0:02:42.051
بەڵام یەکێکە لە ئەنجامەکانی بەکارهێنانی[br]یاساکانی ئەم یارییە.

0:02:42.051,0:02:45.865
بەڵام لە ساڵی ١٩٦٠ براوەی خەڵاتی نۆبڵ [br]بۆ فیزیا "یوجین ڤیگنەر"

0:02:45.865,0:02:50.173
"کاریگەری ناعەقلانی بیرکاری"[br]داهێنا،

0:02:50.173,0:02:53.283
کە هەوڵ دەدات بیسەلمێنێت کە بیرکاری ڕاستە

0:02:53.283,0:02:55.482
لە لایەن خەڵکییەوە دۆزراوەتەوە.

0:02:55.482,0:02:58.388
وینگەر باسی ئەوەی کرد کە [br]زۆرینەی تیۆرە بیرکارییەکان

0:02:58.388,0:03:03.379
هەر لە خۆوە درووست کراون، بەبێ ئەوەی لە[br]هیچ دیاردەییەکی فیزیاییدا بوونیان هەبێت،

0:03:03.379,0:03:05.873
و دوای چەندین دەیە [br]یان چەند سەدەیەک دواتر

0:03:05.873,0:03:08.337
وەک بنچینەیەکی پێویست بۆ شیکردنەوەی

0:03:08.337,0:03:11.440
شێوازی کارکردنی گەردوون بەکاردێت.

0:03:11.440,0:03:15.688
بۆ نموونە بیردۆزی ژمارەیی [br]بیرکاریزانی بەریتانی گۆتفرید هاڕدی،

0:03:15.688,0:03:19.377
کە خۆی هەمیشە پێی وابوو[br]کە کارەکانی سوودیان بۆ

0:03:19.377,0:03:21.918
هیچ دیاردەییەکی ئەم جیهانە نابێت،

0:03:21.918,0:03:24.660
یارمەتی دامەزراندنی [br]زانستی پاراستنی زانیاری دا.

0:03:24.660,0:03:26.938
بەشێکی تر لە بەرهەمی بیردۆزەکەی ئەو

0:03:26.938,0:03:30.095
کە ناسرا بە یاسای (هاڕدی واینبێرگ)[br]لە بۆماوەزانیدا،

0:03:30.095,0:03:31.834
و خەڵاتی نۆبڵی بردەوە

0:03:31.834,0:03:34.426
فابیۆنۆچی زنجیرەی تایبەت بە خۆی دۆزییەوە

0:03:34.426,0:03:38.040
لە کاتی لێکۆڵینەوەی لە زیادبوونی ژمارەی[br]کەروێشک.

0:03:38.040,0:03:41.548
دواتر مرۆڤ ئەم زنجیرەیەی [br]لە هەموو سرووشتدا دۆزیەوە،

0:03:41.548,0:03:44.036
لە تۆوی گوڵەبەڕۆژە و[br]و شێوازی ڕێکخستنی گوڵەکان

0:03:44.036,0:03:45.857
و پێکهاتەی ئەناناس،

0:03:45.857,0:03:48.497
تەنانەت لقە بۆری هەوای سییەکانیش.

0:03:48.497,0:03:52.704
یاخود لە ساڵی ١٨٥٠کان کارێکی تری[br]نا ئەندازەیی بێرنهارد ڕێیمان

0:03:52.704,0:03:57.291
کە (ئاینشتاین) سەدەیک دواتر لە [br]بیردۆزی ڕێژەیی بەکاریهێنا.

0:03:57.291,0:03:58.707
بازدانێکی گەورەتریش هەیە:

0:03:58.707,0:04:02.933
بیردۆزی گرێی بیرکاری سەرەتا لە[br]١٧٧١ پەیدابوو

0:04:02.933,0:04:05.185
بۆ ڕوونکردنەوەی ئەندازەی شوێن،

0:04:05.185,0:04:10.033
لە کۆتای سەدەی بیستەم بەکارهێنرا بۆ[br]ڕوونکردنەوەی پارچەبوونی (دی ئێن ئەی)

0:04:10.033,0:04:12.212
لە کاتی پڕۆسەی دووپاتکردنەوە.

0:04:12.212,0:04:16.161
تەنانەت ڕەنگە ڕوونکردنەوەشمان بداتێ لەسەر[br]بیردۆزی ڕێسمانەکان.

0:04:16.161,0:04:18.791
بەشێک لە بیرکاریزان و زانا کاریگەرەکان

0:04:18.791,0:04:22.472
لە هەموو مێژووی مرۆڤایەتیدا[br]لەگەڵ کێشەکاندا خۆیان گوونجاندووە،

0:04:22.472,0:04:24.093
بە شێوازی چاوەڕوان نەکراو.

0:04:24.093,0:04:26.904
کەواتە، بیرکاری داهێنراوە یان دۆزراوەتەوە؟

0:04:26.904,0:04:29.851
درووستکراوی مرۆڤە یان [br]ڕاستیەکی گەردوونیە؟

0:04:29.851,0:04:34.017
بەرهەمی مرۆڤە، یان سرووشت،[br]یاخوود درووستکراوێکی ئاسمانییە؟

0:04:34.017,0:04:38.458
ئەم پرسیارانە ئەوەندە قوڵن، زۆر جار[br]لە قوڵایی ڕوحی سروشتەوە دێن.

0:04:38.458,0:04:41.550
وەڵامەکە ڕەنگە پەیوەست بێت [br]بەو بیرۆکانەی کە باس دەکرێن،

0:04:41.550,0:04:45.177
بەڵام هیچ کام لە بییردۆزەکان بە تەواوی[br]ڕون نین.

0:04:45.177,0:04:48.806
ئەگەر چەند دارێک هەبێت لە دارستانێك[br]بەڵام کەس نەی ژماردوون،

0:04:48.806,0:04:50.726
کەواتە ژمارەی دارەکان بوونی هەیە؟