[Script Info] Title: [Events] Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text Dialogue: 0,0:00:00.09,0:00:03.51,Default,,0000,0000,0000,, Dialogue: 0,0:00:03.51,0:00:10.34,Default,,0000,0000,0000,, Dialogue: 0,0:00:10.34,0:00:13.98,Default,,0000,0000,0000,,He aha ahau te whakaaro ahau e pā ana ki? Dialogue: 0,0:00:13.98,0:00:17.26,Default,,0000,0000,0000,,Mokete, nama, te moni ka ringihia ... Dialogue: 0,0:00:17.26,0:00:20.74,Default,,0000,0000,0000,,Na ka ua ite e ahau he puranga ... e mohio ana ahau ki te mate pukupuku, ina ite e ahau. Dialogue: 0,0:00:20.74,0:00:24.90,Default,,0000,0000,0000,,Kei hea ia? He aha te mea ia ki runga ki te? E kore e karanga ana, e kore he kupu e mea ana ... Dialogue: 0,0:00:24.90,0:00:26.47,Default,,0000,0000,0000,,Ahotea. Dialogue: 0,0:00:26.47,0:00:28.78,Default,,0000,0000,0000,,Ko te pukaka o te katoa, Dialogue: 0,0:00:28.78,0:00:31.93,Default,,0000,0000,0000,,bedeviling to tatou feruriraa, arero tatou po, Dialogue: 0,0:00:31.93,0:00:36.48,Default,,0000,0000,0000,,turakina tatou taurite, engari kahore i nga wa katoa te reira na. Dialogue: 0,0:00:36.48,0:00:41.09,Default,,0000,0000,0000,,Kia, ko tona whakaaro ki te whakaora ia matou. Dialogue: 0,0:00:41.09,0:00:44.14,Default,,0000,0000,0000,,ki te koe i te kararehe whāngote noa te mea, te ahotea e pā ana ki Dialogue: 0,0:00:44.14,0:00:48.37,Default,,0000,0000,0000,,Ko e toru meneti o hamama wehi ki runga ki te Savannah, i muri nei te reira rānei Dialogue: 0,0:00:48.37,0:00:49.87,Default,,0000,0000,0000,,whiti tahi ia koutou ranei e koe i runga i ki. Dialogue: 0,0:00:49.87,0:00:53.11,Default,,0000,0000,0000,,Na ka puta ke nga mea katoa. Dialogue: 0,0:00:53.11,0:00:57.48,Default,,0000,0000,0000,,He aha i mua i tauturu ora tatou i teie nei, kua riro i te whiu o to tatou oraraa. Dialogue: 0,0:00:57.48,0:01:00.61,Default,,0000,0000,0000,,Na ahau pakaru tika ki roimata, ka tangi, ka tangi. Dialogue: 0,0:01:00.61,0:01:03.67,Default,,0000,0000,0000,,I teie mahana, Dialogue: 0,0:01:03.67,0:01:06.81,Default,,0000,0000,0000,,ngā āhuatanga pūtaiao, i roto i te mara Dialogue: 0,0:01:06.81,0:01:10.04,Default,,0000,0000,0000,,a i roto i te taiwhanga, Dialogue: 0,0:01:10.04,0:01:14.59,Default,,0000,0000,0000,,whakamatau kahore te mea e te ahotea he āhua o te ngakau, engari te tahi mea ine Dialogue: 0,0:01:14.59,0:01:20.33,Default,,0000,0000,0000,,a kino. E kore te mea ko ha fakakaukau ta'emahino tenei. Ehara i te tahi mea e Dialogue: 0,0:01:20.33,0:01:24.21,Default,,0000,0000,0000,,pea mahana kia meatia e koutou tetahi mea e pā ana ki. Me ki te haere ki reira a koutou Dialogue: 0,0:01:24.21,0:01:28.44,Default,,0000,0000,0000,,tenei ra. I roto i te tahi o nga wahi tino ohorere, Dialogue: 0,0:01:28.44,0:01:32.35,Default,,0000,0000,0000,,Kei te te heheu pūtaiao tika pehea e taea ahotea whakamate e. Dialogue: 0,0:01:32.35,0:01:35.91,Default,,0000,0000,0000,,Ahotea ma'i e taea e te tahi mea rite unsubtle Dialogue: 0,0:01:35.91,0:01:39.46,Default,,0000,0000,0000,,a grotesque rite whakamatea etahi o koutou pūtau roro. Dialogue: 0,0:01:39.46,0:01:44.53,Default,,0000,0000,0000,,Ka taea te kitea i te pānga o te ahotea i roto i hohonu tatou, e holomui matou roro, Dialogue: 0,0:01:44.53,0:01:49.01,Default,,0000,0000,0000,,tāpiri ngako ki to tatou puku, ara te hurahura tatou pūira. Dialogue: 0,0:01:49.01,0:01:52.78,Default,,0000,0000,0000,,Ko te mau tenei e kore ko te tika tētahi tenei Dialogue: 0,0:01:52.78,0:01:56.27,Default,,0000,0000,0000,,arahina. Dialogue: 0,0:01:56.27,0:01:59.58,Default,,0000,0000,0000,,Stress ... kaiwhakaora, pule kakaha, whiu ... Dialogue: 0,0:01:59.58,0:02:12.88,Default,,0000,0000,0000,,whakakitea tona whakaahua. Dialogue: 0,0:02:12.88,0:02:24.18,Default,,0000,0000,0000,, Dialogue: 0,0:02:24.18,0:02:29.60,Default,,0000,0000,0000,, Dialogue: 0,0:02:29.60,0:02:32.44,Default,,0000,0000,0000,, Dialogue: 0,0:02:32.44,0:02:35.50,Default,,0000,0000,0000,,Hanga tēnei hōtaka i taea e ngā ki o koutou Dialogue: 0,0:02:35.50,0:02:41.86,Default,,0000,0000,0000,,Teihana PBS i kaimätakitaki rite koe. Mauruuru e koe. Dialogue: 0,0:02:41.86,0:02:46.64,Default,,0000,0000,0000,,Ma'u ha vaha'angatae fakafo'ituitui ki te ahotea katoa o tatou, Dialogue: 0,0:02:46.64,0:02:49.93,Default,,0000,0000,0000,,engari torutoru o tatou e matau me pehea whakahaere i roto ia tatou, Dialogue: 0,0:02:49.93,0:02:54.43,Default,,0000,0000,0000,,te mārama me pēhea te aroraa o te ao hou ranei Dialogue: 0,0:02:54.43,0:03:01.31,Default,,0000,0000,0000,,Ka taea e fakamamafa'i ia tatou ki te mata o te mate. Dialogue: 0,0:03:01.31,0:03:10.06,Default,,0000,0000,0000,,Iti e matau tonu ki ta tatou e nehenehe e rave i te reira e pā ana ki. Dialogue: 0,0:03:10.06,0:03:13.22,Default,,0000,0000,0000,, Dialogue: 0,0:03:13.22,0:03:17.70,Default,,0000,0000,0000,,Otiia i runga i te toru tekau tau whakamutunga, University Stanford neurobiologist Dialogue: 0,0:03:17.70,0:03:21.65,Default,,0000,0000,0000,,Robert Sapolsky, kua atu tatou māramatanga ki o te ahotea, Dialogue: 0,0:03:21.65,0:03:27.34,Default,,0000,0000,0000,,pehea te reira pānga o matou tinana, a me pehea e taea te hanga matou ake to tatou tu pāpori Dialogue: 0,0:03:27.34,0:03:31.97,Default,,0000,0000,0000,,ranei iti haria. Ko te whakahiato rongo kino Dialogue: 0,0:03:31.97,0:03:35.87,Default,,0000,0000,0000,,me te ake ... te nuinga o te wa, ka taea e kitea e koe e whakaako ia ia, me te rangahau i roto i te Dialogue: 0,0:03:35.87,0:03:39.10,Default,,0000,0000,0000,,, ao fakamamafa'i nui-whakatutuki nui-o te pūtaiao roro. Dialogue: 0,0:03:39.10,0:03:42.22,Default,,0000,0000,0000,,Ko te pepa, ko tenei rerekē nui i waenganui i ... Dialogue: 0,0:03:42.22,0:03:45.89,Default,,0000,0000,0000,,te piha haapiiraa ... Ko e te anake wahi o tona kōrero. Dialogue: 0,0:03:45.89,0:03:51.11,Default,,0000,0000,0000,,Hoki te wiki ruarua nga tau ranei kia, Sapolsky te hünuku i tona taiwhanga ki te wahi atu Dialogue: 0,0:03:51.11,0:03:53.27,Default,,0000,0000,0000,,i te 9,000 maile atu Dialogue: 0,0:03:53.27,0:03:57.91,Default,,0000,0000,0000,,i runga i nga plaines o te hunga Masai Mara Rahui, i roto i Kenya, Africa Te Tai Rāwhiti. Dialogue: 0,0:03:57.91,0:04:01.00,Default,,0000,0000,0000,, Dialogue: 0,0:04:01.00,0:04:08.39,Default,,0000,0000,0000,, Dialogue: 0,0:04:08.39,0:04:12.97,Default,,0000,0000,0000,,Tuatahi ka haere Robert Sapolsky ki Africa i runga i te 30 tau ki muri i runga i te hunch. Dialogue: 0,0:04:12.97,0:04:18.33,Default,,0000,0000,0000,,Whakapae e ia i taea e ia kitea i roto i atu e pā ana ki te ahotea te tangata, me te mate Dialogue: 0,0:04:18.33,0:04:21.86,Default,,0000,0000,0000,,na roto i te titiro i-te tangata kore, a ka mohio ia ki Dialogue: 0,0:04:21.86,0:04:25.82,Default,,0000,0000,0000,,noa te-tangata kore. Dialogue: 0,0:04:25.82,0:04:29.43,Default,,0000,0000,0000,,Koe e ora i roto i te wahi rite tenei, ko koe te maki touwhero, a koe anake i ki te noho e pā ana ki Dialogue: 0,0:04:29.43,0:04:31.77,Default,,0000,0000,0000,,e toru haora i te ra whiwhi koutou Calories. Dialogue: 0,0:04:31.77,0:04:35.74,Default,,0000,0000,0000,,A, ki te koutou anake i ki te mahi e toru haora i te ra, ka koe e iwa haora o te wā noa Dialogue: 0,0:04:35.74,0:04:36.51,Default,,0000,0000,0000,,i nga ra katoa Dialogue: 0,0:04:36.51,0:04:40.02,Default,,0000,0000,0000,,ki te huna ki te hanga tahi atu pouri noa Dialogue: 0,0:04:40.02,0:04:48.00,Default,,0000,0000,0000,,E kore te fakamamafa'i ratou e raiona whai ratou i nga wa katoa, Dialogue: 0,0:04:48.00,0:04:51.72,Default,,0000,0000,0000,,kei te whakanuitia ratou e tetahi ki tetahi. E te whakanuitia ratou e pāpori, me te Dialogue: 0,0:04:51.72,0:04:53.29,Default,,0000,0000,0000,,ngangau hinengaro Dialogue: 0,0:04:53.29,0:04:57.55,Default,,0000,0000,0000,,whakaaro e ratou ake momo. Ko ratou he tauira tino mō te Westernized Dialogue: 0,0:04:57.55,0:04:58.59,Default,,0000,0000,0000,,-ahotea e pā ana mate. Dialogue: 0,0:04:58.59,0:05:03.19,Default,,0000,0000,0000,,Ki te whakatau tika te mea i tango ahotea takoha i runga i o ratou tinana, Dialogue: 0,0:05:03.19,0:05:08.02,Default,,0000,0000,0000,,Sapolsky hiahia ki te titiro roto i enei pikake mohoao i te taumata pūtau Dialogue: 0,0:05:08.02,0:05:11.59,Default,,0000,0000,0000,,mo te wa tuatahi. Ki te mahi i tenei Dialogue: 0,0:05:11.59,0:05:15.45,Default,,0000,0000,0000,,e whai ia ki te tango i to ratou toto i roto i te ara tino mārie. Dialogue: 0,0:05:15.45,0:05:21.16,Default,,0000,0000,0000,,Fele, he aha e whai ana koutou ki te mahi i te mea anaesthetize te maki touwhero, Dialogue: 0,0:05:21.16,0:05:25.62,Default,,0000,0000,0000,,kahore he mohio ki a ia te haere mai i te reira. No te mea e kore koe e hiahia ki te whai i tetahi Dialogue: 0,0:05:25.62,0:05:27.05,Default,,0000,0000,0000,,o tenei te ahotea anticipatory, Dialogue: 0,0:05:27.05,0:05:30.52,Default,,0000,0000,0000,,kia koe e taea e kore e tika, e matau ana koutou, te tiki i roto i to koutou waka, me te whai i te maki touwhero ake me iho te mara Dialogue: 0,0:05:30.52,0:05:32.96,Default,,0000,0000,0000,,mo te toru haora, a hopea ina te tikangakore ia, Dialogue: 0,0:05:32.96,0:05:38.47,Default,,0000,0000,0000,,e rere ki a ia me te whakarehu. Dialogue: 0,0:05:38.47,0:05:41.51,Default,,0000,0000,0000,,Na, ko te painga nui o te pū pupuhi Dialogue: 0,0:05:41.51,0:05:44.94,Default,,0000,0000,0000,,Ko e te reira tino nui puku, me te Dialogue: 0,0:05:44.94,0:05:48.60,Default,,0000,0000,0000,,e kore te rota katoa o nga wahi neke, engari ko te drawback nui Dialogue: 0,0:05:48.60,0:05:55.23,Default,,0000,0000,0000,,Ko e kore e haere te reira rawa tawhiti. Na te aha noho koutou tika Dialogue: 0,0:05:55.23,0:05:59.05,Default,,0000,0000,0000,,he nui rerekē o te wā mahi, kei te ngana ana ki te feruri i roto i Dialogue: 0,0:05:59.05,0:06:02.22,Default,,0000,0000,0000,,ki te titiro nonchalant huri noa i te maki touwhero. Dialogue: 0,0:06:02.22,0:06:05.71,Default,,0000,0000,0000,,Ka ki a ia ... Time? Dialogue: 0,0:06:05.71,0:06:09.37,Default,,0000,0000,0000,,Pai, ngaueue ia inaianei. Dialogue: 0,0:06:09.37,0:06:13.49,Default,,0000,0000,0000,,Whoop, i reira haere ia. Dialogue: 0,0:06:13.49,0:06:18.04,Default,,0000,0000,0000,,Mai ia tauira maki touwhero toto, i whanganga ano Robert taumata pokapū ki te ahotea o hormones Dialogue: 0,0:06:18.04,0:06:18.87,Default,,0000,0000,0000,,whakautu. Dialogue: 0,0:06:18.87,0:06:23.34,Default,,0000,0000,0000,,Enei Well, ki te hanga tikanga o te mea te tupu i roto i to koutou tinana, kua ka koe Dialogue: 0,0:06:23.34,0:06:27.69,Default,,0000,0000,0000,,e rua taiaki e nga workhorses o te whakautu ahotea katoa. Ko tētahi o ratou tatou katoa Dialogue: 0,0:06:27.69,0:06:28.11,Default,,0000,0000,0000,,mohio Dialogue: 0,0:06:28.11,0:06:32.57,Default,,0000,0000,0000,,hulu ', putanga American, epinephrine, te atu ko te Dialogue: 0,0:06:32.57,0:06:36.59,Default,,0000,0000,0000,,he taiaki i huaina glucocorticoids iti mohiotia e tae mai i roto i te repe adrenal Dialogue: 0,0:06:36.59,0:06:40.72,Default,,0000,0000,0000,,haere ki te hulu ', me ko nga backbones e rua o te whakautu ahotea enei. Dialogue: 0,0:06:40.72,0:06:43.89,Default,,0000,0000,0000,,Ko e whakautu te ahotea Dialogue: 0,0:06:43.89,0:06:47.14,Default,,0000,0000,0000,,me te hunga e hormones e rua e tino ki to tatou ora. Dialogue: 0,0:06:47.14,0:06:51.14,Default,,0000,0000,0000,, Dialogue: 0,0:06:51.14,0:06:54.60,Default,,0000,0000,0000,,No te aha te ahotea he e pā ana ki ko i tētahi ko te tino whakaaro i runga i te kai Dialogue: 0,0:06:54.60,0:06:58.65,Default,,0000,0000,0000,,koutou, a koutou ranei e tino loto ki runga ki te kai tētahi, a ki reira he raruraru tonu Dialogue: 0,0:06:58.65,0:06:59.32,Default,,0000,0000,0000,,haere i runga i. Dialogue: 0,0:06:59.32,0:07:03.40,Default,,0000,0000,0000,,A, no te rere koe mo tou ora, Dialogue: 0,0:07:03.40,0:07:08.89,Default,,0000,0000,0000,,Ko nga mea katoa e mea taketake. Mahi tuwhere pūkahukahu ki te papu rahinga Mammoth o Dialogue: 0,0:07:08.89,0:07:10.46,Default,,0000,0000,0000,,hāora ki te bloodstream. Dialogue: 0,0:07:10.46,0:07:15.13,Default,,0000,0000,0000,,Ko te iwi ngakau ki te papu i taua hāora, puta noa i te tinana Dialogue: 0,0:07:15.13,0:07:21.24,Default,,0000,0000,0000,,na pahono tonu uaua. Me ake e koe tou pēhanga toto ki te whakaora i te hunga e Dialogue: 0,0:07:21.24,0:07:22.09,Default,,0000,0000,0000,,pūngao. Dialogue: 0,0:07:22.09,0:07:27.01,Default,,0000,0000,0000,,Me koe ki te tahuri atu tetahi kahore he e faufaa ... tupu, uri, e matau ana koutou, Dialogue: 0,0:07:27.01,0:07:29.55,Default,,0000,0000,0000,,e rere koe mo tou ora te mea kahore he wa ki te tuku kākano tenei, Dialogue: 0,0:07:29.55,0:07:33.55,Default,,0000,0000,0000,,kiko hanga, katoa e ahua o te mea ... rave i te reira i muri mai, ki te mea he he i muri. Dialogue: 0,0:07:33.55,0:07:38.20,Default,,0000,0000,0000,,A, no te mawhiti te hepapa, tona whakautu ahotea puru ana ki raro. Dialogue: 0,0:07:38.20,0:07:42.38,Default,,0000,0000,0000,,Otiia e kore e taea te tangata titiro ki te kitea to ratou Dialogue: 0,0:07:42.38,0:07:46.65,Default,,0000,0000,0000,,pana atu. Tahuri tatou ki runga ki te tangohia whakautu ahotea taua Dialogue: 0,0:07:46.65,0:07:49.74,Default,,0000,0000,0000,,no te āhua pono hinengaro ... whakaaro e pā ana ki Dialogue: 0,0:07:49.74,0:07:54.23,Default,,0000,0000,0000,,te apa Ozone, nga takoha e haere mai ki runga, tahuti, Dialogue: 0,0:07:54.23,0:07:57.41,Default,,0000,0000,0000,,-Tau 30 mokete ... tahuri tatou i runga i te whakautu ahotea taua, me te kī Dialogue: 0,0:07:57.41,0:07:58.53,Default,,0000,0000,0000,,rerekētanga i reira he, Dialogue: 0,0:07:58.53,0:08:02.04,Default,,0000,0000,0000,,e kore e e tatou te mahi i te reira no te mau take whaiaroaro, me te e tatou te mahi i te reira Dialogue: 0,0:08:02.04,0:08:05.46,Default,,0000,0000,0000,,mutu-kore. Dialogue: 0,0:08:05.46,0:08:10.00,Default,,0000,0000,0000,,Na roto i te kore tahuri atu te whakautu ahotea, ka reacting ki jams waka o te ora, Dialogue: 0,0:08:10.00,0:08:13.83,Default,,0000,0000,0000,,okeoke tatou i roto i te pati ha'iriiri e o hormones. Dialogue: 0,0:08:13.83,0:08:17.04,Default,,0000,0000,0000,,Ahakoa e kore e te reira te ora ranei te mate, Dialogue: 0,0:08:17.04,0:08:20.11,Default,,0000,0000,0000,,hoha'a tatou, i to tatou aau tupa'i, Dialogue: 0,0:08:20.11,0:08:23.40,Default,,0000,0000,0000,,uaua kukū. Dialogue: 0,0:08:23.40,0:08:27.82,Default,,0000,0000,0000,,Nā te, i muri i te i te mea kei nui atu e totohu atu te te whakautu te ahotea Dialogue: 0,0:08:27.82,0:08:28.95,Default,,0000,0000,0000,,stressor ano, Dialogue: 0,0:08:28.95,0:08:32.64,Default,,0000,0000,0000,,no te mea te stressor ko etahi tito hinengaro e e hinga koutou mo. Dialogue: 0,0:08:32.64,0:08:37.43,Default,,0000,0000,0000,,Kahore hepapa i runga i te whenua, rere mo tona ora, e matau he aha ... Dialogue: 0,0:08:37.43,0:08:40.65,Default,,0000,0000,0000,,te wehi o te korero i roto i te iwi whānui Dialogue: 0,0:08:40.65,0:08:44.11,Default,,0000,0000,0000,,e meinga ki a koutou te huna i te taua hormones e ngā mahi i te reira i taua wāhi Dialogue: 0,0:08:44.11,0:08:45.25,Default,,0000,0000,0000,,ki te whakaora i tona ora. Dialogue: 0,0:08:45.25,0:08:50.43,Default,,0000,0000,0000,,Ahotea Ko te ara o te aranga ki te wero o te tinana, Dialogue: 0,0:08:50.43,0:08:53.70,Default,,0000,0000,0000,,ahakoa te titauraa he ora-te whakawehi, faufaa ore Dialogue: 0,0:08:53.70,0:08:59.23,Default,,0000,0000,0000,,ranei pārekareka. Whiwhi koe i te nui matau o te ahotea, me te karanga matou i te reira whakaongaonga. Dialogue: 0,0:08:59.23,0:09:02.74,Default,,0000,0000,0000,,Ko te whāinga i roto i te ora e kore ki te pehea e te ahotea, te whāinga i roto i te ora, ko te ki te whai i te tika Dialogue: 0,0:09:02.74,0:09:03.75,Default,,0000,0000,0000,,momo o te ahotea, Dialogue: 0,0:09:03.75,0:09:10.15,Default,,0000,0000,0000,,no te mea i te mea e te momo tika, e aroha ana tatou i te reira. Dialogue: 0,0:09:10.15,0:09:14.69,Default,,0000,0000,0000,,Peke tatou i roto i to tatou nohoanga ki te ite i te reira, e aufau tatou i te moni pai ki te kia fakamamafa'i e ara. Dialogue: 0,0:09:14.69,0:09:15.12,Default,,0000,0000,0000,, Dialogue: 0,0:09:15.12,0:09:20.53,Default,,0000,0000,0000,,Whangai te reira ki te waiho i te stressor āhua, te wahi kua ka koe he stressor e te rangitahi ... te reira Dialogue: 0,0:09:20.53,0:09:23.51,Default,,0000,0000,0000,,e kore hoki tetahi mea e kore e toru wiki te roa o ekengia takai rōnakinaki. Dialogue: 0,0:09:23.51,0:09:28.74,Default,,0000,0000,0000,,Na te nuinga o nga mea katoa, he aha e ratou e pā ana ki te mea e tangohia e koe he iti moka o te mana Dialogue: 0,0:09:28.74,0:09:34.66,Default,,0000,0000,0000,,i roto i te tautuhinga e whānui mana'o haumaru. Dialogue: 0,0:09:34.66,0:09:38.75,Default,,0000,0000,0000,,engari i roto i te ora tūturu hoki e rave rahi o tatou makimaki, tae atu Roberts pikake Dialogue: 0,0:09:38.75,0:09:50.83,Default,,0000,0000,0000,,E kore te mea mana i te kōwhiringa. Here to koutou i te nui tane Dialogue: 0,0:09:50.83,0:09:54.23,Default,,0000,0000,0000,,te tangata e ngaro te whawhai, e pei i te-pakeke iti Dialogue: 0,0:09:54.23,0:09:59.37,Default,,0000,0000,0000,,ko wai e ngau ana i runga i te wahine nei i pakia te tamariki e patoto ana te kohungahunga Dialogue: 0,0:09:59.37,0:10:02.42,Default,,0000,0000,0000,,i roto i te rakau, nga mea katoa i roto i te tekau ma rima hēkona Dialogue: 0,0:10:02.42,0:10:08.06,Default,,0000,0000,0000,,koutou e mohio i roto i te pera tae noa ki te wāhanga nui o te ahotea he Dialogue: 0,0:10:08.06,0:10:12.27,Default,,0000,0000,0000,,kore o te mana, te kore o te predictability e noho koutou ki reira, me te tika Dialogue: 0,0:10:12.27,0:10:13.42,Default,,0000,0000,0000,,te mātakitaki i te hepapa Dialogue: 0,0:10:13.42,0:10:18.01,Default,,0000,0000,0000,,me te tahi atu taata te he ra kino, a ko reira koutou-mutunga muri kei te haere e ki kia haehaenga Dialogue: 0,0:10:18.01,0:10:21.32,Default,,0000,0000,0000,,etahi rahi psychologically taumaha hoki Dialogue: 0,0:10:21.32,0:10:27.17,Default,,0000,0000,0000,,mo nga patata atu ki raro i runga i te nahanaha. Ko tētahi o Roberts Dialogue: 0,0:10:27.17,0:10:31.09,Default,,0000,0000,0000,,te tīmatanga o heheuraa i te tautuhi i te hononga i waenganui i te ahotea Dialogue: 0,0:10:31.09,0:10:37.08,Default,,0000,0000,0000,,me te raupapatanga i roto i te pikake. Kei runga te 100 kaha ētahi pikake hōia Dialogue: 0,0:10:37.08,0:10:42.03,Default,,0000,0000,0000,,rite tatou i tipu e ratou roro nui ki te whakatere i te hōhonutanga o te nui Dialogue: 0,0:10:42.03,0:10:43.78,Default,,0000,0000,0000,,sotaiete Dialogue: 0,0:10:43.78,0:10:46.95,Default,,0000,0000,0000,,titau i konei ora te ahua o Dialogue: 0,0:10:46.95,0:10:51.39,Default,,0000,0000,0000,,maki touwhero ka matika tōrangapū nga tane tino mohio, me te riri ki Dialogue: 0,0:10:51.39,0:10:54.54,Default,,0000,0000,0000,,te whiwhi runga, ki nga perks katoa, Dialogue: 0,0:10:54.54,0:10:58.29,Default,,0000,0000,0000,,uwha mo te maitiraa, te kai katoa e taea e kai ratou Dialogue: 0,0:10:58.29,0:11:05.33,Default,,0000,0000,0000,,me te retenue mutunga o groomers pai. Nga tane katoa e mohio kei hea ia Dialogue: 0,0:11:05.33,0:11:06.68,Default,,0000,0000,0000,,tu i roto i te te hapori Dialogue: 0,0:11:06.68,0:11:10.64,Default,,0000,0000,0000,,ko wai e ahei te haamauiui ia nei e taea e whakamamaetia ia Dialogue: 0,0:11:10.64,0:11:14.22,Default,,0000,0000,0000,,a ko wai i roto i te tahuri taea te torturee whakamamaetia Dialogue: 0,0:11:14.22,0:11:20.78,Default,,0000,0000,0000,,Well tangi te reira, ano he mea whakamataku ki te whakaae i muri i te toru tekau nga tau, engari Dialogue: 0,0:11:20.78,0:11:25.36,Default,,0000,0000,0000,,Mahi ahau e kore e mau rite pikake katoa e nui, me i reira kua eé takitahi i runga i te tau Dialogue: 0,0:11:25.36,0:11:26.64,Default,,0000,0000,0000,,e ahau tino aroha Dialogue: 0,0:11:26.64,0:11:30.76,Default,,0000,0000,0000,,ko ratou e enei rapu, hoki-wero Dialogue: 0,0:11:30.76,0:11:34.13,Default,,0000,0000,0000,,poriro machiavellian e kino ia ia atu Dialogue: 0,0:11:34.13,0:11:38.01,Default,,0000,0000,0000,,na kei nui hoki toku pūtaiao ratou, te tikanga e ahau e kore au e ahau i roto i konei ki te korero ki a ratou Dialogue: 0,0:11:38.01,0:11:42.19,Default,,0000,0000,0000,,kei tino tika ratou i te mea mo te ako ahau. 22 matahiti i ma'iri a'e Dialogue: 0,0:11:42.19,0:11:45.87,Default,,0000,0000,0000,,i te ao o te rangahau te rohe 30 Sapolsky o Dialogue: 0,0:11:45.87,0:11:49.72,Default,,0000,0000,0000,,roaa ia Genius te pai o te MacArthur Foundation Dialogue: 0,0:11:49.72,0:11:53.07,Default,,0000,0000,0000,,tana mahi wawe Dialogue: 0,0:11:53.07,0:11:58.45,Default,,0000,0000,0000,,te ine hormones te ahotea i te toto tangohia arahina ki ngā āhuatanga faahiahia e rua Dialogue: 0,0:11:58.45,0:12:03.57,Default,,0000,0000,0000,,tāupe o te maki touwhero whakatau i te taumata o te ahotea taiki i roto i tona pūnaha Dialogue: 0,0:12:03.57,0:12:06.74,Default,,0000,0000,0000,, Dialogue: 0,0:12:06.74,0:12:11.73,Default,,0000,0000,0000,,na, ki te koe i te tino tane taea e koe te mahara koutou hormones ahotea ki te kia iti Dialogue: 0,0:12:11.73,0:12:15.76,Default,,0000,0000,0000,,a ki te he auraro koe Dialogue: 0,0:12:15.76,0:12:20.87,Default,,0000,0000,0000,,nui teitei, engari i reira ko te kitea he ara atu whakakitenga Dialogue: 0,0:12:20.87,0:12:23.97,Default,,0000,0000,0000,,i roto i te tauira o Sapolsky o rankers iti Dialogue: 0,0:12:23.97,0:12:27.08,Default,,0000,0000,0000,,te whai-nots i nui haere auau ngakau Dialogue: 0,0:12:27.08,0:12:30.61,Default,,0000,0000,0000,,me te pēhanga toto teitei. Ko te wā tuatahi Dialogue: 0,0:12:30.61,0:12:34.12,Default,,0000,0000,0000,,hono tetahi i te ahotea ki te hauora tino taumaha Dialogue: 0,0:12:34.12,0:12:37.51,Default,,0000,0000,0000,,o te pīhopa i te parae. Fele Dialogue: 0,0:12:37.51,0:12:41.69,Default,,0000,0000,0000,,ki te koe i te fakamamafai, maki touwhero hawata ana i roto i te ope angamaheni Dialogue: 0,0:12:41.69,0:12:45.55,Default,,0000,0000,0000,,pēhanga toto tiketike. taumata mā'olunga o hormones ahotea, to koutou he ārai Dialogue: 0,0:12:45.55,0:12:47.31,Default,,0000,0000,0000,,pūnaha e kore e mahi i rite te pai Dialogue: 0,0:12:47.31,0:12:51.42,Default,,0000,0000,0000,,Ko atu whakaraerae ki te patototanga i roto i te whack koutou pūnaha whakaputa uri Dialogue: 0,0:12:51.42,0:12:56.24,Default,,0000,0000,0000,,tou matū roro, ko tetahi e whai etahi faitatau ki te mea e kite koe i roto i Dialogue: 0,0:12:56.24,0:12:57.76,Default,,0000,0000,0000,,tangata haumanu pōuri Dialogue: 0,0:12:57.76,0:13:07.61,Default,,0000,0000,0000,,a kahore katoa i te mea i te hunga he predictors o te Hale, me te tikanga mateoha i koroheketanga Dialogue: 0,0:13:07.61,0:13:09.71,Default,,0000,0000,0000,,i taea ano e parau mau mo e tenei Dialogue: 0,0:13:09.71,0:13:13.05,Default,,0000,0000,0000,,pīhopa atu rite Robert Sapolsky Dialogue: 0,0:13:13.05,0:13:17.37,Default,,0000,0000,0000,,i te aroturuki i te ahotea i roto i te pikake ahorangi Sir Michael Marmot Dialogue: 0,0:13:17.37,0:13:21.22,Default,,0000,0000,0000,,arahi i te ako i roto i te Great Britain aroturuki e ratou te hauora o neke atu i te Dialogue: 0,0:13:21.22,0:13:25.25,Default,,0000,0000,0000,,28,000 te iwi i runga i te akoranga o te wha tekau nga tau Dialogue: 0,0:13:25.25,0:13:28.32,Default,,0000,0000,0000,,I te ingoa i te reira no te Dialogue: 0,0:13:28.32,0:13:33.29,Default,,0000,0000,0000,,Whitehall, pai rawa o ture te mahi o Ingarangi te wahi runga nga mahi kei roto i te Dialogue: 0,0:13:33.29,0:13:34.69,Default,,0000,0000,0000,,nahanaha pau Dialogue: 0,0:13:34.69,0:13:40.26,Default,,0000,0000,0000,,te taiwhanga pūtaiao tino ki te whakatau mehemea i roto i te tangata Dialogue: 0,0:13:40.26,0:13:43.53,Default,,0000,0000,0000,,i reira kia he hononga i waenganui i te ana'iraa, me te ahotea Dialogue: 0,0:13:43.53,0:13:48.05,Default,,0000,0000,0000,,Tikanga e ahau e te i te mea e pā ana ki te ahotea whakaaro ahau kua ka koe ki te titiro i te reira i roto i rua Dialogue: 0,0:13:48.05,0:13:51.53,Default,,0000,0000,0000,,ngā whakapeka me ngā mau tonu te whakaaro ahau kua kua e ahau i raro i te ahotea ma'i Dialogue: 0,0:13:51.53,0:13:55.51,Default,,0000,0000,0000,,i roto i teie faanahonahoraa no te mea noa ahau he titi tapawha i roto i te poka a tawhio noa Dialogue: 0,0:13:55.51,0:13:59.86,Default,,0000,0000,0000,,Kevin Brooks Ko te rōia te kāwanatanga, tana ana'iraa Dialogue: 0,0:13:59.86,0:14:03.91,Default,,0000,0000,0000,,te tikanga taumata 7 e ia iti tona muanga i roto i tona tari Dialogue: 0,0:14:03.91,0:14:06.98,Default,,0000,0000,0000,,te ora ia i te ora o te kaimahi Dialogue: 0,0:14:06.98,0:14:13.30,Default,,0000,0000,0000,,Whakaaro ahau ki te mea i ahau i tino mōhio o i te wa i te mahi, me te pehea Dialogue: 0,0:14:13.30,0:14:16.70,Default,,0000,0000,0000,,Te nuinga o te reira i ahau i raro i te mana, engari kihai i tetahi o taku take Dialogue: 0,0:14:16.70,0:14:20.78,Default,,0000,0000,0000,,i pau katoa i raro i te mana, kia ahau pahuhu reira, a ko reira he bit rite Dialogue: 0,0:14:20.78,0:14:24.77,Default,,0000,0000,0000,,he i roto i te motokā patu i te hukapapa papaki Dialogue: 0,0:14:24.77,0:14:27.90,Default,,0000,0000,0000,,me te reti heoi ahau i haere mai i roto i Dialogue: 0,0:14:27.90,0:14:31.25,Default,,0000,0000,0000,,Rāhina te ata, me toku kaiwhakahaere tonu Dialogue: 0,0:14:31.25,0:14:34.82,Default,,0000,0000,0000,,kia karanga a ia Ben, ka hiahia ana te kupu ki a koutou, ka pera te ite nei tatou i te piha Dialogue: 0,0:14:34.82,0:14:38.05,Default,,0000,0000,0000,,araia mai e ia te tatau, ka mea ia e mohio ana koe ki ta i mea ai koe Dialogue: 0,0:14:38.05,0:14:42.29,Default,,0000,0000,0000,,e mohio ana koe he aha te tupu ia i a koutou atu e kore e taea e matou kitea tetahi o koutou kōnae Dialogue: 0,0:14:42.29,0:14:45.45,Default,,0000,0000,0000,,E mohio ana koe he aha e te auraa o? Ia noa i homai e ahau i te Dialogue: 0,0:14:45.45,0:14:48.81,Default,,0000,0000,0000,,pai whana, psychologically i ahau e ia i runga i Dialogue: 0,0:14:48.81,0:14:53.66,Default,,0000,0000,0000,,a ko reira atu tuma i te mutunga o te reira. I tika te reira e te pea te mea faatitiaifaroraa Dialogue: 0,0:14:53.66,0:14:57.67,Default,,0000,0000,0000,,na i mahue i ahau te piha whiti te kauhanga ki toku ruma ake Dialogue: 0,0:14:57.67,0:15:01.64,Default,,0000,0000,0000,,a pakaru noa ahau ki roimata, ka tangi, me te tangi Dialogue: 0,0:15:01.64,0:15:05.96,Default,,0000,0000,0000,, Dialogue: 0,0:15:05.96,0:15:09.80,Default,,0000,0000,0000,,Te mahi hoki a Hara Woodall mo te kāwanatanga Dialogue: 0,0:15:09.80,0:15:13.36,Default,,0000,0000,0000,,pera Kevin ko ia he ture pononga matua Dialogue: 0,0:15:13.36,0:15:17.37,Default,,0000,0000,0000,,i reira e pā ana ki te kotahi rau, e ono tekau te iwi pūrongo ki ahau te mutunga Dialogue: 0,0:15:17.37,0:15:21.17,Default,,0000,0000,0000,,tetahi ara ke i roto i te rängai ranei. Mahi ahau Dialogue: 0,0:15:21.17,0:15:24.91,Default,,0000,0000,0000,,tino pārekareka ki te mahi ki to tatou taviniraa te reira rawa he hihiri Dialogue: 0,0:15:24.91,0:15:28.78,Default,,0000,0000,0000,,taiao, e taea e te reira rawa whakaongaonga Dialogue: 0,0:15:28.78,0:15:32.05,Default,,0000,0000,0000,,He pai te mahi ahau ki te rota o te iwi Dialogue: 0,0:15:32.05,0:15:37.33,Default,,0000,0000,0000,,Tino ahau e oaoa i toku mahi. Taua whakaaro huritao tino rerekē Dialogue: 0,0:15:37.33,0:15:41.32,Default,,0000,0000,0000,,tino whakaatu i tetahi o nga kitenga pūtaiao tino fakaofo i roto i te Whitehall Dialogue: 0,0:15:41.32,0:15:41.89,Default,,0000,0000,0000,,ako Dialogue: 0,0:15:41.89,0:15:44.92,Default,,0000,0000,0000,,tuatahi whakakitea ia e Dialogue: 0,0:15:44.92,0:15:49.62,Default,,0000,0000,0000,,te raro koutou i roto i te nahanaha te teitei koutou mōrearea o te mate ngakau Dialogue: 0,0:15:49.62,0:15:53.34,Default,,0000,0000,0000,,me ētahi atu mate, na te iwi tuarua i te tihi Dialogue: 0,0:15:53.34,0:15:57.02,Default,,0000,0000,0000,,i mōrearea ki runga ake i te hunga i te iwi runga tuatoru i te tihi Dialogue: 0,0:15:57.02,0:16:00.08,Default,,0000,0000,0000,,i te mōrearea ki runga ake i te hunga e rua i te runga, a rere ana i te reira Dialogue: 0,0:16:00.08,0:16:05.19,Default,,0000,0000,0000,,te ara katoa i runga ki raro. Kei te mahi tatou i ki te iwi i roto i te mahi pūmau ki Dialogue: 0,0:16:05.19,0:16:07.10,Default,,0000,0000,0000,,kahore puaretanga ahumahi Dialogue: 0,0:16:07.10,0:16:10.35,Default,,0000,0000,0000,,a heoi koutou tūranga i roto i te nahanaha Dialogue: 0,0:16:10.35,0:16:13.56,Default,,0000,0000,0000,,te tane e pā ana ki to koutou mōrearea o te mate Dialogue: 0,0:16:13.56,0:16:16.69,Default,,0000,0000,0000,,me te lenght o te ora. Kua ahau rawa waimarie Dialogue: 0,0:16:16.69,0:16:19.83,Default,,0000,0000,0000,,E kore ahau i ite tetahi raruraru ki toku hauora Dialogue: 0,0:16:19.83,0:16:23.59,Default,,0000,0000,0000,,mai kua kua e ahau i roto i te mahi matua kihai i ahau i i te ra atu Dialogue: 0,0:16:23.59,0:16:26.87,Default,,0000,0000,0000,,ki te hauora kino, kua ahau rawa waimarie Dialogue: 0,0:16:26.87,0:16:31.58,Default,,0000,0000,0000,,I roto i toku tu'unga ake ahau whakaaro e he tino nui toku mahi Dialogue: 0,0:16:31.58,0:16:34.78,Default,,0000,0000,0000,,whakarihariha, ko te tino nui Dialogue: 0,0:16:34.78,0:16:39.89,Default,,0000,0000,0000,,hopukia no te mea kua ahau, mo te tauira, mo te toru tau e whakamutunga i te mahi kua ahau i runga i Dialogue: 0,0:16:39.89,0:16:40.55,Default,,0000,0000,0000,,mate Dialogue: 0,0:16:40.55,0:16:45.05,Default,,0000,0000,0000,,hoki pea e hawhe wa. Ko ahua o te Rosetta tenei ako ngā Dialogue: 0,0:16:45.05,0:16:46.59,Default,,0000,0000,0000,,Kohatu o te mara katoa no te Dialogue: 0,0:16:46.59,0:16:50.95,Default,,0000,0000,0000,,ngā te pūnaha mahi kāwanatanga o Ingarangi, ka te reira ngā katoa i te tiaki taua hauora Dialogue: 0,0:16:50.95,0:16:54.06,Default,,0000,0000,0000,,ka te katoa ngā te pūnaha tiaki hauora ao taua Dialogue: 0,0:16:54.06,0:16:57.52,Default,,0000,0000,0000,,rite noa nga pikake e kai te mea kotahi nga pikake katoa, e ratou i te taumata kotahi Dialogue: 0,0:16:57.52,0:16:58.43,Default,,0000,0000,0000,,o te mahi Dialogue: 0,0:16:58.43,0:17:02.28,Default,,0000,0000,0000,,e kore e te mea i te mea e oh ki te koe i te maki touwhero iti-te ana'iraa paipa koe ki te nui, me te Dialogue: 0,0:17:02.28,0:17:05.36,Default,,0000,0000,0000,,inu koutou rawa nui, me te ki te koe i te ratonga kāwanatanga Ingarangi iti-rangatira ★ Dialogue: 0,0:17:05.36,0:17:09.29,Default,,0000,0000,0000,,taata e kore koe e haere ki te tākuta, me te kore koutou e whiwhi kano ārai e rua o tenei Dialogue: 0,0:17:09.29,0:17:11.46,Default,,0000,0000,0000,,hei rangatira rangahau i tenei veuveuki katoa Dialogue: 0,0:17:11.46,0:17:16.83,Default,,0000,0000,0000,,a te hua ratou tata ngā kitenga. I te taha e rua o te pīhopa Dialogue: 0,0:17:16.83,0:17:17.62,Default,,0000,0000,0000,,wehe Dialogue: 0,0:17:17.62,0:17:21.56,Default,,0000,0000,0000,,i reira he wairua kōrero raveraa paari, me hopearaa ora-te whakawehi Dialogue: 0,0:17:21.56,0:17:25.85,Default,,0000,0000,0000,,Hoki nga kaimahi rite Kevin Dialogue: 0,0:17:25.85,0:17:29.74,Default,,0000,0000,0000,,ora i te ora o te maki touwhero papû ore i reira he Arepa Dialogue: 0,0:17:29.74,0:17:32.96,Default,,0000,0000,0000,,maranga tona mea, whakamanamana i roto i te kaha Dialogue: 0,0:17:32.96,0:17:36.33,Default,,0000,0000,0000,,i runga i tētahi atu te tangata ohorere Dialogue: 0,0:17:36.33,0:17:40.65,Default,,0000,0000,0000,,te tangata te ana'iraa iti Dialogue: 0,0:17:40.65,0:17:48.71,Default,,0000,0000,0000,, Dialogue: 0,0:17:48.71,0:17:51.56,Default,,0000,0000,0000,,Ka ki a ia. Dialogue: 0,0:17:51.56,0:17:56.34,Default,,0000,0000,0000,,12:46 e kite ranei o koutou wahi i te teka, ko? Dialogue: 0,0:17:56.34,0:17:59.99,Default,,0000,0000,0000,,Ae. Eé pai e koutou whakaaro ko wai te mea teitei-rangatira ★? Dialogue: 0,0:17:59.99,0:18:07.06,Default,,0000,0000,0000,,To tatou taata ... ae. Dialogue: 0,0:18:07.06,0:18:10.50,Default,,0000,0000,0000,,He nui āta kia kore e te tahi atu taata te hātepe ki a ia. Dialogue: 0,0:18:10.50,0:18:14.20,Default,,0000,0000,0000,,i tēnei tau Robert kawea tona hapu ki Awherika Dialogue: 0,0:18:14.20,0:18:18.16,Default,,0000,0000,0000,,tana neuropsychologist wahine Lisa Sapolsky Dialogue: 0,0:18:18.16,0:18:21.23,Default,,0000,0000,0000,,Kua mahi hoki whānui rangahau ki pikake Dialogue: 0,0:18:21.23,0:18:24.77,Default,,0000,0000,0000,,a mo te wa tuatahi i kawea mai e ratou haere ratou kuao Dialogue: 0,0:18:24.77,0:18:31.80,Default,,0000,0000,0000,,Pineamine a Rahera. Rite moe rite titiro ia ... Dialogue: 0,0:18:31.80,0:18:35.88,Default,,0000,0000,0000,, Dialogue: 0,0:18:35.88,0:18:40.91,Default,,0000,0000,0000,,Ko nga pikake katoa pai maitai ki te rawa freaked i te Dialogue: 0,0:18:40.91,0:18:44.59,Default,,0000,0000,0000,,he tangata e haere mai ana i runga i a pa ana tetahi o enei takatu engari hipokina e ia ki te Dialogue: 0,0:18:44.59,0:18:46.63,Default,,0000,0000,0000,,taratara, e kore e tīari ia i muri Dialogue: 0,0:18:46.63,0:18:54.94,Default,,0000,0000,0000,,oh toku Atua te ia i reira, te ia ... e kore e ki reira a muri ake Dialogue: 0,0:18:54.94,0:18:57.84,Default,,0000,0000,0000,,tenei e kore e te tino rite ki te tango i to outou kuao ki te mahi ra Dialogue: 0,0:18:57.84,0:19:01.51,Default,,0000,0000,0000,,engari te mea he āhuatanga tino pokapū o Dialogue: 0,0:19:01.51,0:19:05.29,Default,,0000,0000,0000,,ko wai ahau e teie nei, me te hunga e taku wahine, me te ahau he Dialogue: 0,0:19:05.29,0:19:09.82,Default,,0000,0000,0000,,me kuao e hiahia ana ki te matau ki te wahi i haere mai tatou i Dialogue: 0,0:19:09.82,0:19:13.84,Default,,0000,0000,0000,,me tenei, ko te tino faufaa. Ka rite ki i roto i te taima o mua Dialogue: 0,0:19:13.84,0:19:18.27,Default,,0000,0000,0000,,Robert ine pehea takitahi i nga taumata o te nahanaha maki touwhero Dialogue: 0,0:19:18.27,0:19:21.65,Default,,0000,0000,0000,,tauhohe ki a ora i te ahotea Dialogue: 0,0:19:21.65,0:19:26.39,Default,,0000,0000,0000,,, Haere inaianei Na he aha e tatou mahi he te reira tatou e ki te wero i te pūnaha Dialogue: 0,0:19:26.39,0:19:29.43,Default,,0000,0000,0000,,ki te whakanui ake i pota o te epinephrine Dialogue: 0,0:19:29.43,0:19:37.81,Default,,0000,0000,0000,,Kei te tonu whakautu o te maki touwhero tangohia ake i roto i ona toto Dialogue: 0,0:19:37.81,0:19:41.54,Default,,0000,0000,0000,,tohu faufaa e taea te whakatotoka hohonu i roto i te tonu Dialogue: 0,0:19:41.54,0:19:44.98,Default,,0000,0000,0000,, Dialogue: 0,0:19:44.98,0:19:50.05,Default,,0000,0000,0000,,Ko te tenei taonga o te matauranga pūmanawa, a ka e ahau 30 tau o te hunga tauira toto Dialogue: 0,0:19:50.05,0:19:51.74,Default,,0000,0000,0000,,whakatotoka ana atu i tēnei wā, no te Dialogue: 0,0:19:51.74,0:19:55.97,Default,,0000,0000,0000,,e kore koe e matau ina etahi taiaki hou ranei etahi mea hou atu pops ake ranei Dialogue: 0,0:19:55.97,0:20:00.69,Default,,0000,0000,0000,,me ko te mea ki te titiro i ka tīmata toia i tenei tauira hoki ki ka Dialogue: 0,0:20:00.69,0:20:05.85,Default,,0000,0000,0000,,e mohio ana koe Jimmy Carter te peresideni. 50 ... 25 ... Dialogue: 0,0:20:05.85,0:20:09.38,Default,,0000,0000,0000,,'amanaki Roa te taea o te ahotea ko te whakaaro tata, Dialogue: 0,0:20:09.38,0:20:14.31,Default,,0000,0000,0000,,hoki tetahi i te Robert tonu a Rahera, i whakapono pūtaiao ahotea ko te take Dialogue: 0,0:20:14.31,0:20:20.82,Default,,0000,0000,0000,,tetahi o anake raruraru nui. Ko te pikitia o te amerika nui tenei Dialogue: 0,0:20:20.82,0:20:26.05,Default,,0000,0000,0000,,raruraru kaimahi ... he nui kino e karanga tākuta i te whewhe peptic Dialogue: 0,0:20:26.05,0:20:33.58,Default,,0000,0000,0000,,e kai ana i te taiepa o te puku o te tangata. Dialogue: 0,0:20:33.58,0:20:36.76,Default,,0000,0000,0000,,Ko te hunga mamae puku e kōrero koe e pā ana ki, Dialogue: 0,0:20:36.76,0:20:40.32,Default,,0000,0000,0000,,te ngau, te tahunga, te hunga e tohu kitea o te whewhe pekitīlia. Dialogue: 0,0:20:40.32,0:20:44.46,Default,,0000,0000,0000,,E toru tekau tau ki muri, he aha te te mate e haere mai ana ki te ngakau o te katoa, no koutou Dialogue: 0,0:20:44.46,0:20:45.48,Default,,0000,0000,0000,,whakahua te ahotea ... Dialogue: 0,0:20:45.48,0:20:49.18,Default,,0000,0000,0000,,te reira mariao, te ahotea, me mariao. Na Dialogue: 0,0:20:49.18,0:20:52.84,Default,,0000,0000,0000,,Ko tenei te tuatahi mate e pā ana te ahotea kitea, i roto i te meka 70 tau ki muri. Dialogue: 0,0:20:52.84,0:20:57.41,Default,,0000,0000,0000,,He aha e hiahia ana ahau ki a koutou te mahi i te mea ki te mahi i runga i tou huru. Dialogue: 0,0:20:57.41,0:21:01.12,Default,,0000,0000,0000,,Toku huru? Ko e tika. Uri tuwhenua i runga i te ahua o nga mana'o he. Dialogue: 0,0:21:01.12,0:21:04.58,Default,,0000,0000,0000,,Kua ka koe ke faitotonu ki a koe e pā ana ki te ara ite koe e pā ana ki te reira. Dialogue: 0,0:21:04.58,0:21:07.69,Default,,0000,0000,0000,,Te kimi i tētahi tākuta hou tangi ano he pai whakahoki ki ahau. Dialogue: 0,0:21:07.69,0:21:10.74,Default,,0000,0000,0000,,Te hononga i waenga i te ahotea, me Dialogue: 0,0:21:10.74,0:21:15.31,Default,,0000,0000,0000,,tuwhenua te evanelia auraki hauora tae noa ki te tīmatanga o te 1980,. Dialogue: 0,0:21:15.31,0:21:19.43,Default,,0000,0000,0000,,Na ka tāutuhia kairangahau Ahitereiria i te huakita Dialogue: 0,0:21:19.43,0:21:22.16,Default,,0000,0000,0000,,rite te take nui o te keha. Dialogue: 0,0:21:22.16,0:21:25.60,Default,,0000,0000,0000,,Na ka hurihia iho te mara katoa tenei, ko tenei, Dialogue: 0,0:21:25.60,0:21:28.97,Default,,0000,0000,0000,,ka te reira ngā kahore ki te mahi ki te ahotea, te reira te mate kitakita. Dialogue: 0,0:21:28.97,0:21:32.43,Default,,0000,0000,0000,,Na ahau i pai ki te bet te hawhe te gastroenterologists runga i te whenua, ka ratou Dialogue: 0,0:21:32.43,0:21:36.11,Default,,0000,0000,0000,,rongo e pā ana ki tenei, ka haere ki waho, ka whakanuia i taua po. Tenei ko, rite tonu ki, ko te mea nui rawa Dialogue: 0,0:21:36.11,0:21:39.67,Default,,0000,0000,0000,,rongo ... e kore ano i haere ratou ki te whai ki te noho ki raro ratou tūroro, me Dialogue: 0,0:21:39.67,0:21:43.96,Default,,0000,0000,0000,,meinga kanohi whakapā, me te ui ratou pehea he haere i te reira, na, i tetahi mea taumaha ... Dialogue: 0,0:21:43.96,0:21:48.37,Default,,0000,0000,0000,,ka te reira ngā kahore ki te mahi ki te ahotea, te reira te mate kitakita ... Na e kore i pai te Dialogue: 0,0:21:48.37,0:21:50.27,Default,,0000,0000,0000,,otinga hei whakahaere ahotea, Dialogue: 0,0:21:50.27,0:21:53.48,Default,,0000,0000,0000,,inaianei i taea te reira e te tahi mea rite ohie, ano he pire. Dialogue: 0,0:21:53.48,0:22:00.83,Default,,0000,0000,0000,,Ko te he pakaruhanga nui. Kihai i meinga te ahotea mariao. Dialogue: 0,0:22:00.83,0:22:05.44,Default,,0000,0000,0000,,Katia take. Dialogue: 0,0:22:05.44,0:22:08.22,Default,,0000,0000,0000,,Ko te torutoru nga tau e i muri mai, Dialogue: 0,0:22:08.22,0:22:12.60,Default,,0000,0000,0000,,ka mau te rangahau he tea hou. Kitea kaipūtaiao e tenei Dialogue: 0,0:22:12.60,0:22:16.42,Default,,0000,0000,0000,,kihai i ahurei huakita whewhe-meinga ... i roto i te meka, Dialogue: 0,0:22:16.42,0:22:19.77,Default,,0000,0000,0000,,rite nui rite e rua hautoru o te taupori o te ao nei i te reira. Dialogue: 0,0:22:19.77,0:22:25.06,Default,,0000,0000,0000,,Na he aha e anake te hautanga o enei iwi whakawhanake mariao? Dialogue: 0,0:22:25.06,0:22:28.06,Default,,0000,0000,0000,,Whakakitea Rangahau e ka fakamamafa'i, Dialogue: 0,0:22:28.06,0:22:31.57,Default,,0000,0000,0000,,tīmata tutakina iho katoa pūnaha kore-faufaa te tinana, Dialogue: 0,0:22:31.57,0:22:35.76,Default,,0000,0000,0000,,tae atu i te pūnaha ārai mate. A ka mārama e, Dialogue: 0,0:22:35.76,0:22:39.29,Default,,0000,0000,0000,,ki te tutakina e koe ki raro te pūnaha ārai mate, huakita puku Dialogue: 0,0:22:39.29,0:22:43.63,Default,,0000,0000,0000,,Ka taea e rere Amoko ... No te aha te ahotea mahi, Dialogue: 0,0:22:43.63,0:22:48.31,Default,,0000,0000,0000,,Kei te muru i roto i te aravihi o to koutou tinana ki te haamata i ki te hanga o koutou taiepa puku Dialogue: 0,0:22:48.31,0:22:53.68,Default,,0000,0000,0000,,ka tīmata ratou pirau atu i tenei huakita ... Na te ahotea Dialogue: 0,0:22:53.68,0:22:59.18,Default,,0000,0000,0000,,Ka taea e meinga tuwhenua mā te kuku o te āheinga o to tatou tinana ki te whakaora ake. Dialogue: 0,0:22:59.18,0:23:02.72,Default,,0000,0000,0000,,Ki te taea e te ahotea faaino i te pūnaha ārai mate, Dialogue: 0,0:23:02.72,0:23:08.57,Default,,0000,0000,0000,,he aha atu te kaitukino e taea marohirohi i te reira? Kotahi whakahoki mai i te koroni o te whakaraua Dialogue: 0,0:23:08.57,0:23:09.86,Default,,0000,0000,0000,,makimaki macaque Dialogue: 0,0:23:09.86,0:23:15.21,Default,,0000,0000,0000,,e tata ana Winston-Harema, Te Tai Tokerau Carolina. Whakaaro te iwi o te ahotea rite tahi mea e pupuri ana Dialogue: 0,0:23:15.21,0:23:16.73,Default,,0000,0000,0000,,ratou ake i te po, e aore Dialogue: 0,0:23:16.73,0:23:19.82,Default,,0000,0000,0000,,te tahi mea e hanga ngangara i ratou kuao ratou. Dialogue: 0,0:23:19.82,0:23:23.14,Default,,0000,0000,0000,,Otira, ka ui ki a koutou ki ahau, he aha te mea te ahotea, ka mea ahau Dialogue: 0,0:23:23.14,0:23:26.15,Default,,0000,0000,0000,,titiro ki reira, te reira tenei tohu nui Dialogue: 0,0:23:26.15,0:23:29.42,Default,,0000,0000,0000,,i roto i tenei te AVC, e te aha te ahotea he. Dialogue: 0,0:23:29.42,0:23:32.43,Default,,0000,0000,0000,,No te tākuta e rua tekau Carol Shively Dialogue: 0,0:23:32.43,0:23:36.29,Default,,0000,0000,0000,,kua ako i te iatuku o macaques. Dialogue: 0,0:23:36.29,0:23:39.74,Default,,0000,0000,0000,,Rite pikake me Civil pononga o Ingarangi, Dialogue: 0,0:23:39.74,0:23:44.15,Default,,0000,0000,0000,,whakarite i enei makimaki ratou ki ngā rōpū ata aroākapa, Dialogue: 0,0:23:44.15,0:23:51.10,Default,,0000,0000,0000,,a ngohengohe tetahi ki tetahi, ki te ahotea pāpori. Dialogue: 0,0:23:51.10,0:23:56.02,Default,,0000,0000,0000,,Ka taea e hormones Stress tīmata te whakautu Cardiovascular kino kaha, Dialogue: 0,0:23:56.02,0:23:59.43,Default,,0000,0000,0000,,he ngakau e āki mai, i te nui ake te pēhanga toto Dialogue: 0,0:23:59.43,0:24:05.03,Default,,0000,0000,0000,,Na, ki te ahotea whai ana'iraa, pai te pūnaha Cardiovascular o te rangatira-teitei Dialogue: 0,0:24:05.03,0:24:06.00,Default,,0000,0000,0000,,macaque, Dialogue: 0,0:24:06.00,0:24:10.39,Default,,0000,0000,0000,,karanga ki a ia he Tumu pīhopa, kia rerekē i tona kaimahi? Dialogue: 0,0:24:10.39,0:24:12.38,Default,,0000,0000,0000,, Dialogue: 0,0:24:12.38,0:24:17.46,Default,,0000,0000,0000,,A, no te titiro Shively i nga iatuku o te makimaki tino, Dialogue: 0,0:24:17.46,0:24:21.20,Default,,0000,0000,0000,,tetahi ki iti hītori o te ahotea, he ma ona iatuku. Dialogue: 0,0:24:21.20,0:24:24.20,Default,,0000,0000,0000,,Ko iatuku o te makimaki kaimahi Dialogue: 0,0:24:24.20,0:24:28.34,Default,,0000,0000,0000,,ka korerotia e te korero ngali ... te te iatuku kaimahi Dialogue: 0,0:24:28.34,0:24:31.46,Default,,0000,0000,0000,,he rota atu hanga atherosclerosis Dialogue: 0,0:24:31.46,0:24:35.03,Default,,0000,0000,0000,,ki roto ki reira i te AVC tino nei. Dialogue: 0,0:24:35.03,0:24:38.33,Default,,0000,0000,0000,,Ahotea, a hua i te waipuke o nga hormones, i Dialogue: 0,0:24:38.33,0:24:41.44,Default,,0000,0000,0000,,pēhanga toto nui haere, hoko uaua taiepa, Dialogue: 0,0:24:41.44,0:24:45.52,Default,,0000,0000,0000,,hanga ratou puna mo te tohu. Dialogue: 0,0:24:45.52,0:24:50.02,Default,,0000,0000,0000,,Na inaianei, ka ite koe moorearea, koutou iatuku e kore e whakawhānui, Dialogue: 0,0:24:50.02,0:24:53.58,Default,,0000,0000,0000,,a e kore e uaua o koutou ngakau tiki atu toto, a e Dialogue: 0,0:24:53.58,0:24:59.09,Default,,0000,0000,0000,,Ka taea e arahi ki te whakaeke ngakau. E kore te mea he ariā waitara tenei, e kore e te reira te tahi mea Dialogue: 0,0:24:59.09,0:24:59.49,Default,,0000,0000,0000,,e Dialogue: 0,0:24:59.49,0:25:03.48,Default,,0000,0000,0000,,pea mahana kia meatia e koutou tetahi mea e pā ana ki, Me ki te haere ki reira a koutou Dialogue: 0,0:25:03.48,0:25:07.15,Default,,0000,0000,0000,,i tenei ra, no te mea te pa ana te reira i te ara o koutou mahi tinana, Dialogue: 0,0:25:07.15,0:25:12.14,Default,,0000,0000,0000,,a ka pā i te ahotea i tenei ra e ora ai koutou apopo, me te mo tau ki te haere mai. Dialogue: 0,0:25:12.14,0:25:16.75,Default,,0000,0000,0000,,Social me te ahotea hinengaro, Dialogue: 0,0:25:16.75,0:25:21.07,Default,,0000,0000,0000,,ahakoa macaque, te tangata, maki touwhero ranei, e taea te Toke matou iatuku, Dialogue: 0,0:25:21.07,0:25:24.79,Default,,0000,0000,0000,,te aukati i te rere toto, haafifi i te hauora o to tatou ngakau ... Dialogue: 0,0:25:24.79,0:25:28.75,Default,,0000,0000,0000,,me e te tika i te timatanga o te ahotea o Dialogue: 0,0:25:28.75,0:25:30.47,Default,,0000,0000,0000,,kanga whakamate. Dialogue: 0,0:25:30.47,0:25:33.52,Default,,0000,0000,0000,, Dialogue: 0,0:25:33.52,0:25:36.80,Default,,0000,0000,0000,,Rangahau wawe a Robert Dialogue: 0,0:25:36.80,0:25:41.54,Default,,0000,0000,0000,,faaite e taea ahotea te mahi ki runga ki a matou i roto i te ara i te noa atu fakailifia. Dialogue: 0,0:25:41.54,0:25:45.39,Default,,0000,0000,0000,,Well, hoki, i te ahau tīmata Dialogue: 0,0:25:45.39,0:25:49.78,Default,,0000,0000,0000,,i roto i tenei mahi te mea takai ana e ahau ake te arotahi ki te aha Dialogue: 0,0:25:49.78,0:25:52.92,Default,,0000,0000,0000,,au ra i te whakaaro implausible rawa i te wa, Dialogue: 0,0:25:52.92,0:25:56.95,Default,,0000,0000,0000,,i te ahotea ma'i, me te mau tonu te rongo ki Dialogue: 0,0:25:56.95,0:26:01.73,Default,,0000,0000,0000,,glucocorticoids taea e rave i te tahi e rite ana unsubtle me grotesque rite Dialogue: 0,0:26:01.73,0:26:07.61,Default,,0000,0000,0000,,patua e etahi o koutou pūtau roro. Ka rite ki te kaitono Kairangi i University Rockefeller i roto i Dialogue: 0,0:26:07.61,0:26:08.76,Default,,0000,0000,0000,,te tīmatanga o te 80, Dialogue: 0,0:26:08.76,0:26:13.21,Default,,0000,0000,0000,,Mahi tahi Sapolsky ki tona kaitohutohu, tākuta Bruce McEwan, Dialogue: 0,0:26:13.21,0:26:20.81,Default,,0000,0000,0000,,ki te whai i te ara o te ahotea ki te roro. I raro ratou kiore taiwhanga ki te mau tonu Dialogue: 0,0:26:20.81,0:26:21.69,Default,,0000,0000,0000,,ahotea, Dialogue: 0,0:26:21.69,0:26:27.03,Default,,0000,0000,0000,,a ka korenga i ratou pūtau roro. Hanga e te kapa te kitea fakaofo. Dialogue: 0,0:26:27.03,0:26:31.59,Default,,0000,0000,0000,,Ahakoa nga pūtau o roro noa kiore i manga whānui, Dialogue: 0,0:26:31.59,0:26:35.65,Default,,0000,0000,0000,,tino iti fakamamafa'i kiore pūtau roro i. Dialogue: 0,0:26:35.65,0:26:41.72,Default,,0000,0000,0000,,A he aha te tino ngā i roto i te huarahi maha, ko te wahi o te roro te wahi i tenei Dialogue: 0,0:26:41.72,0:26:42.58,Default,,0000,0000,0000,,I tupu ... Dialogue: 0,0:26:42.58,0:26:48.38,Default,,0000,0000,0000,,te hippocampus. Tango e koe Intro neave wā mo te 5000 tau ki muri, me te Dialogue: 0,0:26:48.38,0:26:49.17,Default,,0000,0000,0000,,he aha koutou ako he: Dialogue: 0,0:26:49.17,0:26:54.22,Default,,0000,0000,0000,,Kei te ako me te mahara hippocampus. Ahotea i roto i enei kiore Dialogue: 0,0:26:54.22,0:26:57.60,Default,,0000,0000,0000,,i manawapa ki te wahi o to ratou roro kawenga mō te mahara. Dialogue: 0,0:26:57.60,0:27:01.14,Default,,0000,0000,0000,,Stress pā mahara i roto i te rua ara. Dialogue: 0,0:27:01.14,0:27:04.14,Default,,0000,0000,0000,,Mau e taea te ahotea ma'i huri Dialogue: 0,0:27:04.14,0:27:08.00,Default,,0000,0000,0000,,iahiko roro, kia ngaro tatou i te aravihi Dialogue: 0,0:27:08.00,0:27:13.07,Default,,0000,0000,0000,,ki te mahara mea rite ti'a ia tatou ki te. Nui atu Dialogue: 0,0:27:13.07,0:27:17.02,Default,,0000,0000,0000,,Ka taea e te ahotea whakapeka i tetahi pānga, Dialogue: 0,0:27:17.02,0:27:20.84,Default,,0000,0000,0000,,i te mea pinepine ... tirohia tatou ki rite te ahotea hanga kuware koutou, Dialogue: 0,0:27:20.84,0:27:24.09,Default,,0000,0000,0000,,e te hanga e taea hoki ia koutou i roto i, Dialogue: 0,0:27:24.09,0:27:27.96,Default,,0000,0000,0000,,ki te wā poto o te wā mahara mea e matau ana koutou tino pai. Dialogue: 0,0:27:27.96,0:27:32.61,Default,,0000,0000,0000,,E matau ana matou katoa e tītohunga, e mohio ana tatou katoa e tetahi, i te hoki, i te fakamamafa'i matou Dialogue: 0,0:27:32.61,0:27:34.71,Default,,0000,0000,0000,,tatou e kore whiwhi i tetahi moe i te katoa. Na Dialogue: 0,0:27:34.71,0:27:38.30,Default,,0000,0000,0000,,te ata i muri mai i te toru o nga haora, e kore e taea e matou mahara he mea kotahi mō Dialogue: 0,0:27:38.30,0:27:39.51,Default,,0000,0000,0000,,e whakamātautau whakamutunga. Dialogue: 0,0:27:39.51,0:27:43.14,Default,,0000,0000,0000,,Tango e koe i te tangata, me te fakamamafai ratou-wa nui, te wā roa, Dialogue: 0,0:27:43.14,0:27:47.73,Default,,0000,0000,0000,,a ka haere koe ki te whai i te hippocampus e utu te utu e rite ana te pai. I tua atu ki te Dialogue: 0,0:27:47.73,0:27:49.19,Default,,0000,0000,0000,,kähaki to tatou hauora Dialogue: 0,0:27:49.19,0:27:52.31,Default,,0000,0000,0000,,Ka taea e te ahotea hanga tatou ite mania pouri Dialogue: 0,0:27:52.31,0:27:55.90,Default,,0000,0000,0000,,Whakaturia i roto i Carol Shively ki te kitea i roto i te aha Dialogue: 0,0:27:55.90,0:27:59.96,Default,,0000,0000,0000,,e kore ia e timata ki te ngakau pouri, engari ki te pai ai Dialogue: 0,0:27:59.96,0:28:03.92,Default,,0000,0000,0000,,Whakapae Shively e reira ko te hononga i waenganui i te ahotea Dialogue: 0,0:28:03.92,0:28:07.24,Default,,0000,0000,0000,,i pai a te wahi e tu tatou ki runga ki te nahanaha pāpori Dialogue: 0,0:28:07.24,0:28:12.05,Default,,0000,0000,0000,,rite noa te ahotea, hono i pai ai ki te matū o te roro Dialogue: 0,0:28:12.05,0:28:17.34,Default,,0000,0000,0000,,ka tukua he neurotransmitter i huaina dopamine te i roto i te roro Dialogue: 0,0:28:17.34,0:28:25.03,Default,,0000,0000,0000,,herea te reira ki receptors whakaoho i pai ai Dialogue: 0,0:28:25.03,0:28:29.23,Default,,0000,0000,0000,,Whakamahia Shively te matawai positron tukunga tomography ki te titiro i te roro o te-fakamamafa'i kore Dialogue: 0,0:28:29.23,0:28:30.01,Default,,0000,0000,0000,,pīhopa Dialogue: 0,0:28:30.01,0:28:35.51,Default,,0000,0000,0000,,to tatou Tumu pīhopa. He aha te kite tatou i Dialogue: 0,0:28:35.51,0:28:39.80,Default,,0000,0000,0000,,Ko e whakamarama nga roro o makimaki tino ake kanapa ki te rota o te dopamine Dialogue: 0,0:28:39.80,0:28:40.36,Default,,0000,0000,0000,,here Dialogue: 0,0:28:40.36,0:28:44.36,Default,,0000,0000,0000,,i roto i tenei rohe i te mea faufaa ki te utu me te mana'o i pai e pā ana ki te ora Dialogue: 0,0:28:44.36,0:28:47.44,Default,,0000,0000,0000,,Shively ka titiro i te roro kaiwhakahaere Dialogue: 0,0:28:47.44,0:28:51.76,Default,,0000,0000,0000,,he aha kitea tatou ko e nga roro o nga makimaki kaimahi Dialogue: 0,0:28:51.76,0:28:55.29,Default,,0000,0000,0000,,He tino puhoi no reira te Dialogue: 0,0:28:55.29,0:28:58.52,Default,,0000,0000,0000,,nui iti receptor-here e haere i runga i roto i tenei rohe Dialogue: 0,0:28:58.52,0:29:02.97,Default,,0000,0000,0000,,he aha e, he aha te mea te reira e pā ana ki tēnei wāhi o te roro Dialogue: 0,0:29:02.97,0:29:06.29,Default,,0000,0000,0000,,ka iti dopamine mea katoa i a koe Dialogue: 0,0:29:06.29,0:29:11.12,Default,,0000,0000,0000,,a tawhio noa koutou kia tikanga tango e koe i ahuareka i roto i. he iti pārekareka na te Dialogue: 0,0:29:11.12,0:29:14.32,Default,,0000,0000,0000,,E kore e Sun marama na kanapa kore ko te tarutaru kia matomato Dialogue: 0,0:29:14.32,0:29:18.32,Default,,0000,0000,0000,,e kore e kai pangia e rite te pai ki te reira no te mea o te ara, to koutou roro te mahi e Dialogue: 0,0:29:18.32,0:29:21.20,Default,,0000,0000,0000,,e koutou mahi e, e kei te mahi koutou roro taua ara no te mea he koe iti Dialogue: 0,0:29:21.20,0:29:24.98,Default,,0000,0000,0000,,i runga i te nahanaha mana pāpori. Ko tētahi āhuatanga o te ana'iraa iti te te iti Dialogue: 0,0:29:24.98,0:29:25.56,Default,,0000,0000,0000,,rangatira ★ Dialogue: 0,0:29:25.56,0:29:29.79,Default,,0000,0000,0000,,te mau, he ara kaha āhuatanga i whiwhi koe ki te tangata i te wa, ko te Dialogue: 0,0:29:29.79,0:29:32.91,Default,,0000,0000,0000,,e kore te noa te ana'iraa iti rawakore ranei, te reira mana'o Dialogue: 0,0:29:32.91,0:29:36.94,Default,,0000,0000,0000,,iti ao te ranei rawakore, e tetahi o nga ara pai mo te te hapori ki te hanga i ite koe Dialogue: 0,0:29:36.94,0:29:38.58,Default,,0000,0000,0000,,rite tetahi o te e-nots Dialogue: 0,0:29:38.58,0:29:41.67,Default,,0000,0000,0000,,Ko te ki te mirimiri tou ihu i runga, me te mo a mo ano Dialogue: 0,0:29:41.67,0:29:45.97,Default,,0000,0000,0000,,ki te mea e kore koutou e whai. Richmond California Dialogue: 0,0:29:45.97,0:29:50.11,Default,,0000,0000,0000,,he pa i reira e taea te purepure tika ngā rōpū tirohanga i tou waka Dialogue: 0,0:29:50.11,0:29:54.19,Default,,0000,0000,0000,,Ko te haere auau o te mafatu Jeffrey Ritterman tenei Dialogue: 0,0:29:54.19,0:29:58.25,Default,,0000,0000,0000,,Ka taea e koe te ako i te rota e pā ana ki te pouri me te Dialogue: 0,0:29:58.25,0:30:01.79,Default,,0000,0000,0000,,putanga hauora noa i te mau vahi e toro ana koe me Dialogue: 0,0:30:01.79,0:30:06.08,Default,,0000,0000,0000,,i roto i tenei tata, ko te tino pai te tümanako te ora, me te Dialogue: 0,0:30:06.08,0:30:11.53,Default,,0000,0000,0000,,He tino hauora te nuinga o te iwi, me te rite tae tatou i te tihi o te pukepuke i te reira Dialogue: 0,0:30:11.53,0:30:14.71,Default,,0000,0000,0000,,whiwhi ki te waiho he iti bit iti Dialogue: 0,0:30:14.71,0:30:18.22,Default,,0000,0000,0000,,fana'o a rite hanga tatou i tenei whakawhitinga Dialogue: 0,0:30:18.22,0:30:21.75,Default,,0000,0000,0000,,haamata te tūnga pāpori ki te maturuturu Dialogue: 0,0:30:21.75,0:30:24.96,Default,,0000,0000,0000,,a correspondingly i roto i aua wāhi Dialogue: 0,0:30:24.96,0:30:30.60,Default,,0000,0000,0000,,Ko nui kino te putanga hauora, me te kore e haere e enei iwi ki te whai Dialogue: 0,0:30:30.60,0:30:32.42,Default,,0000,0000,0000,,te tümanako ora taua Dialogue: 0,0:30:32.42,0:30:39.12,Default,,0000,0000,0000,,rite te iwi i roto i taua wāhi o te piha haapiiraa waenganui tatou tīmata i roto i. Dialogue: 0,0:30:39.12,0:30:44.07,Default,,0000,0000,0000,,He iwi i runga i te kaitiaki, e mataara, kei te noho ratou te iwi i te ora atu taumaha Dialogue: 0,0:30:44.07,0:30:49.09,Default,,0000,0000,0000,,Ko te hapori e hua hormones te ahotea nui i roto i te iwi i tenei Dialogue: 0,0:30:49.09,0:30:53.51,Default,,0000,0000,0000,,Me roanga TE E TE Reira TONA takoha. Ko tētahi O O tākuta Ritterman Dialogue: 0,0:30:53.51,0:30:56.78,Default,,0000,0000,0000,,manawanui ko-tau 65-tawhito Emanuel Johnson Dialogue: 0,0:30:56.78,0:31:02.53,Default,,0000,0000,0000,,tona mahi he whakaaro arata'iraa i roto i te kotahi o noho tino mōrearea Amerika o Dialogue: 0,0:31:02.53,0:31:05.90,Default,,0000,0000,0000,,pai whakamutunga tau mau ahau whakaaro i matou e wha tekau whitu homicides Dialogue: 0,0:31:05.90,0:31:10.38,Default,,0000,0000,0000,,te wha ra whakamutunga i roto i ta matou 11 pupuhiraa e toru mate Dialogue: 0,0:31:10.38,0:31:15.32,Default,,0000,0000,0000,,a ma iwa nga wa i roto i te tekau kei te haere te reira ki te waiho i te whanaunga Dialogue: 0,0:31:15.32,0:31:20.53,Default,,0000,0000,0000,,tangata ranei peti TE E E Ahau mohio Nga Ki kuao. Hoki Emanuel Johnson Dialogue: 0,0:31:20.53,0:31:23.78,Default,,0000,0000,0000,,i reira ko te utu mo te mau tonu te rongo ki tenei te ahotea Dialogue: 0,0:31:23.78,0:31:29.09,Default,,0000,0000,0000,,E Tau Rima Ki Muri I Ahau Ahau he whakaeke ngakau he Mate Huka Rawa. I Ki TE TE mahi I Runga I Reira E Ahau Dialogue: 0,0:31:29.09,0:31:30.02,Default,,0000,0000,0000,,tonu Dialogue: 0,0:31:30.02,0:31:33.38,Default,,0000,0000,0000,,no te mea kua i ahau i roto i tenei mahi e rua tekau nga tau, kia tika te reira taumaha Dialogue: 0,0:31:33.38,0:31:36.60,Default,,0000,0000,0000,,tika te mahi i te mahi, na i runga i nga tau e, e mohio ana koe Dialogue: 0,0:31:36.60,0:31:40.67,Default,,0000,0000,0000,,te cholesterol, te pēhanga toto, ka haere mai te huka i runga i muri mai Dialogue: 0,0:31:40.67,0:31:44.41,Default,,0000,0000,0000,,engari ko nga wa katoa te ahotea i roto i te aroaro o ka haere mai ratou i runga i Dialogue: 0,0:31:44.41,0:31:49.68,Default,,0000,0000,0000,,Kia korero ai te tinana Emanuel Johnson o ano tetahi atu kōrero o te ahotea Dialogue: 0,0:31:49.68,0:31:52.69,Default,,0000,0000,0000,,te ako Whitehall i Ingarangi Dialogue: 0,0:31:52.69,0:31:57.48,Default,,0000,0000,0000,,kitea te hononga i waenganui i maere ahotea, tou tūranga i roto i te aroākapa pāpori Dialogue: 0,0:31:57.48,0:32:02.92,Default,,0000,0000,0000,,Me pehea a kakahuria E E koe I Runga I taimaha TE. Na E E kore Kia Mau AI Ki tika Dialogue: 0,0:32:02.92,0:32:05.93,Default,,0000,0000,0000,,maka ana i runga i te taimaha o te tohanga, engari ano hoki Dialogue: 0,0:32:05.93,0:32:09.34,Default,,0000,0000,0000,,o taua taimaha, me te tohatoha o taua taimaha Dialogue: 0,0:32:09.34,0:32:14.19,Default,,0000,0000,0000,,whakawaha ana ki runga ki a tawhio noa te pokapū, ko te ana ki te tūranga i roto i te nahanaha Dialogue: 0,0:32:14.19,0:32:18.77,Default,,0000,0000,0000,,me i roto i te tahuri kia pā ana ki ngā huarahi ahotea ma'i Dialogue: 0,0:32:18.77,0:32:22.66,Default,,0000,0000,0000,,na ka mea tatou, e tupu i roto i te makimaki Dialogue: 0,0:32:22.66,0:32:27.01,Default,,0000,0000,0000,,no te mea whakarite ratou ratou i roto i te nahanaha rawa, a tahuri te reira i roto i taua reira Dialogue: 0,0:32:27.01,0:32:27.56,Default,,0000,0000,0000,,mahi Dialogue: 0,0:32:27.56,0:32:31.80,Default,,0000,0000,0000,,Ko atu pea ki te whai ngako i roto i to ratou puku makimaki kaimahi Dialogue: 0,0:32:31.80,0:32:37.60,Default,,0000,0000,0000,,he makimaki Tino. Whakaaro Ahau TE mīharo Rawa Dialogue: 0,0:32:37.60,0:32:40.86,Default,,0000,0000,0000,,kitea e Dialogue: 0,0:32:40.86,0:32:45.64,Default,,0000,0000,0000,,Kua hanga e ahau i roto i toku taiwhanga ko tenei whakaaro e te ahotea Dialogue: 0,0:32:45.64,0:32:49.61,Default,,0000,0000,0000,,mau i taea e te huri i te ara whakatakoto e koe te ngako ki runga ki o koutou tinana Dialogue: 0,0:32:49.61,0:32:53.95,Default,,0000,0000,0000,,ki ahau, ko taua he whakaaro rerekē e taea e koe mau Dialogue: 0,0:32:53.95,0:32:58.46,Default,,0000,0000,0000,,whakarereketia te ara tohaina ngako te Dialogue: 0,0:32:58.46,0:33:03.56,Default,,0000,0000,0000,,Whakaaro Sapolsky Shively me etahi atu te ahotea i taea e te take tino i roto i te ao Dialogue: 0,0:33:03.56,0:33:04.89,Default,,0000,0000,0000,,mōmona urutā Dialogue: 0,0:33:04.89,0:33:08.27,Default,,0000,0000,0000,,Kawea ngako Ahakoa kino i runga i te taha ahotea Dialogue: 0,0:33:08.27,0:33:15.37,Default,,0000,0000,0000,,Ko TE ngako Kino. E mohio ana koe E ngako kawea I Runga I TE kātua Mau ranei Dialogue: 0,0:33:15.37,0:33:20.63,Default,,0000,0000,0000,,i roto i te puku nui kino he mo koutou i te kawea ngako kē i roto i te tinana Dialogue: 0,0:33:20.63,0:33:24.82,Default,,0000,0000,0000,,mahi a te reira rerekē, hua reira ngā momo o Dialogue: 0,0:33:24.82,0:33:28.72,Default,,0000,0000,0000,,hormones me ngā matū, me he rerekē ngā pānga i runga i te hauora koutou Dialogue: 0,0:33:28.72,0:33:32.01,Default,,0000,0000,0000,,te mea e te reira e mahi Dialogue: 0,0:33:32.01,0:33:35.91,Default,,0000,0000,0000,,mo te takitahi, e hiahia ana ratou ki te utu Dialogue: 0,0:33:35.91,0:33:39.77,Default,,0000,0000,0000,,whakaiti TE ahotea. Whakaaro Ahau I TE I roto raruraru I to tatou sotaiete Ko E kore mahi Matou Dialogue: 0,0:33:39.77,0:33:42.92,Default,,0000,0000,0000,,uara te ahotea whakaiti tatou i roto i te meka uara te ritenga Dialogue: 0,0:33:42.92,0:33:48.42,Default,,0000,0000,0000,,Faahiahia matou i te tangata nei i multitasks kore anake, me te mahi e rua nga mea ei te kotahi Dialogue: 0,0:33:48.42,0:33:52.38,Default,,0000,0000,0000,,I mea engari Nga Rima E TE kotahi. Faahiahia Matou I taua tangata. Te aha ratou E whakahaere Dialogue: 0,0:33:52.38,0:33:52.85,Default,,0000,0000,0000,,e mohio ana koe Dialogue: 0,0:33:52.85,0:33:55.89,Default,,0000,0000,0000,,e te he taumaha mīharo Dialogue: 0,0:33:55.89,0:34:01.12,Default,,0000,0000,0000,,ara ki te ora to tatou ki te taui i to tatou uara me te iwi uara te hunga e matau Dialogue: 0,0:34:01.12,0:34:10.15,Default,,0000,0000,0000,,he ora taurite, me te nehenehe roa Dialogue: 0,0:34:10.15,0:34:14.59,Default,,0000,0000,0000,,heheu kotahi taime te faaho◊ii roto i te aamu e te ahotea kia roto i te meka Dialogue: 0,0:34:14.59,0:34:22.68,Default,,0000,0000,0000,,tūkino ia tatou i mua i te roa o tatou e ara mōhio Dialogue: 0,0:34:22.68,0:34:26.08,Default,,0000,0000,0000,,Holland mutunga 1944 Dialogue: 0,0:34:26.08,0:34:29.62,Default,,0000,0000,0000,,he hotoke nanakia, me te ope ta'efaimeesi mahi o Dialogue: 0,0:34:29.62,0:34:32.73,Default,,0000,0000,0000,,e runanga ana ki te hemokai i te iwi Dialogue: 0,0:34:32.73,0:34:37.64,Default,,0000,0000,0000,,Kei te mohiotia te reira rite te matekai hotoke Tatimana mo te hunga e ora i teie mahana Dialogue: 0,0:34:37.64,0:34:42.92,Default,,0000,0000,0000,,Kei te vavahi-haamana'oraa enei. Dialogue: 0,0:34:42.92,0:34:46.70,Default,,0000,0000,0000,,Kahore I Ahau. Ahau Taku TAMA I taea E, E kore whangai. Dialogue: 0,0:34:46.70,0:34:50.05,Default,,0000,0000,0000,,Ko ahau na te mate. Dialogue: 0,0:34:50.05,0:34:53.18,Default,,0000,0000,0000,,A ka ki te tango i te tiaki o te tamaiti ia koe. Dialogue: 0,0:34:53.18,0:34:56.09,Default,,0000,0000,0000,,Kitea e ahau e whakamataku. Dialogue: 0,0:34:56.09,0:34:59.40,Default,,0000,0000,0000,,Haere ahau ki te hahi i te Dam muri ki te whare, Dialogue: 0,0:34:59.40,0:35:03.33,Default,,0000,0000,0000,,a ka ui te wahine a te tohunga a ki te e whakaara ia taku tamaiti rite te roa rite ki te whawhai ka mau wahi. Dialogue: 0,0:35:03.33,0:35:09.08,Default,,0000,0000,0000,,No te mea e kore e taea e ahau te reira i muri. Dialogue: 0,0:35:09.08,0:35:13.73,Default,,0000,0000,0000,,rongo kairangahau Tatimana Tessa Roseboom i tokomaha o te hunga haamana'oraa fakamamahi Dialogue: 0,0:35:13.73,0:35:17.96,Default,,0000,0000,0000,,ia me tona tīma hiahia ki te mohio, ki te kahore tetahi pānga roa Dialogue: 0,0:35:17.96,0:35:21.54,Default,,0000,0000,0000,,I mohio Roseboom Dialogue: 0,0:35:21.54,0:35:25.63,Default,,0000,0000,0000,,e to tatou tino whakautu ki te matekai i te nui i te ara ano whakautu ratou ki ētahi atu Dialogue: 0,0:35:25.63,0:35:26.41,Default,,0000,0000,0000,,stressors Dialogue: 0,0:35:26.41,0:35:29.48,Default,,0000,0000,0000,,na whakaturia i roto i ia ki te kite, ki te i te fetuses o Dialogue: 0,0:35:29.48,0:35:34.80,Default,,0000,0000,0000,,wahine hapu i roto i enei ra fifi i taea pea te pāngia e te ahotea Dialogue: 0,0:35:34.80,0:35:40.62,Default,,0000,0000,0000,,no te mea o te hu'ahu'a record hono tauhi-i te Tati Dialogue: 0,0:35:40.62,0:35:44.56,Default,,0000,0000,0000,,I taea e ki te tāutu i runga i 2400 te iwi Roseboom Dialogue: 0,0:35:44.56,0:35:49.74,Default,,0000,0000,0000,,Ko Wai I ahei I pānga. Ia Me TONA KAPA Dialogue: 0,0:35:49.74,0:35:53.43,Default,,0000,0000,0000,,tātarihia te raraunga i te hunga i whanau i roto iai muri i te matekai Dialogue: 0,0:35:53.43,0:35:59.47,Default,,0000,0000,0000,,Mai Ki Ka haere a TE mutunga maere. Whakaaro Ahau taea E E E mea koutou Dialogue: 0,0:35:59.47,0:36:02.58,Default,,0000,0000,0000,,i kitea enei pēpi ki te ahotea Dialogue: 0,0:36:02.58,0:36:07.75,Default,,0000,0000,0000,,i roto i te ora fetal me e ratou te mamae tonu te mau hopearaa o taua Dialogue: 0,0:36:07.75,0:36:11.04,Default,,0000,0000,0000,,inaianei, e ono tekau tau i muri mai. Dialogue: 0,0:36:11.04,0:36:15.38,Default,,0000,0000,0000,,E rave rahi o te Tati matekai hotoke tamariki ora i teie mahana Dialogue: 0,0:36:15.38,0:36:21.17,Default,,0000,0000,0000,,katoa i roto i to ratou Heoi maha waha tonu nga pokapoka o te whawhai Dialogue: 0,0:36:21.17,0:36:25.25,Default,,0000,0000,0000,,i kitea e matou e te pēpi i hapu i roto i te matekai Dialogue: 0,0:36:25.25,0:36:28.63,Default,,0000,0000,0000,,te whai i te nui haere te tūpono o te mate Cardiovascular to ratou Dialogue: 0,0:36:28.63,0:36:31.87,Default,,0000,0000,0000,,hypercholesterolemia atu e ratou Dialogue: 0,0:36:31.87,0:36:35.91,Default,,0000,0000,0000,,aro atu ki te fakamamafa'i me te tikanga kei roto i Dialogue: 0,0:36:35.91,0:36:39.17,Default,,0000,0000,0000,,hauora iti atu i te iwi te hunga i whanau ki te aroaro o te matekai Dialogue: 0,0:36:39.17,0:36:42.81,Default,,0000,0000,0000,,ranei ka hapu i muri ia reira Dialogue: 0,0:36:42.81,0:36:46.20,Default,,0000,0000,0000,,whakaaro kairangahau e taiaki te ahotea i roto i te toto o te whaea Dialogue: 0,0:36:46.20,0:36:50.02,Default,,0000,0000,0000,,rongo i te tauiraa i roto i te pūnaha io o te kukune rite takatakahi reira ki Dialogue: 0,0:36:50.02,0:36:50.93,Default,,0000,0000,0000,,hemokai Dialogue: 0,0:36:50.93,0:36:55.93,Default,,0000,0000,0000,,ko tenei nga fetuses tuatahi tūtaki ki te ahotea Dialogue: 0,0:36:55.93,0:37:00.13,Default,,0000,0000,0000,,e ono tekau i muri i te tinana o enei hotoke tamariki matekai Tatimana Dialogue: 0,0:37:00.13,0:37:04.91,Default,,0000,0000,0000,,kihai I tonu wareware. He aha nei tatou I matau I teie Ko E Dialogue: 0,0:37:04.91,0:37:08.86,Default,,0000,0000,0000,,e kore te mea noa koutou pūtau ngako e hau ake te whakaraerae ki te hanga ake Dialogue: 0,0:37:08.86,0:37:13.58,Default,,0000,0000,0000,,ki ngā rite tenei, te reira to koutou matū roro, te reira to outou aravihi no te haapii mai Dialogue: 0,0:37:13.58,0:37:15.83,Default,,0000,0000,0000,,te reira i to outou aravihi Dialogue: 0,0:37:15.83,0:37:19.98,Default,,0000,0000,0000,,ki te whakautu ki te ahotea Āta, kaua ki te maladaptively Dialogue: 0,0:37:19.98,0:37:23.74,Default,,0000,0000,0000,,pehea ngāwari taka koutou ki te korekore, pehea whakaraerae e koe ki hinengaro Dialogue: 0,0:37:23.74,0:37:24.82,Default,,0000,0000,0000,,disorders Dialogue: 0,0:37:24.82,0:37:29.03,Default,,0000,0000,0000,,ano tetahi kingitanga i roto i te i te wheako wawe, me te ahotea wawe e taea te waiho i te tino Dialogue: 0,0:37:29.03,0:37:33.89,Default,,0000,0000,0000,,tapuwae kino rawa. Ki te i i ahau he Dialogue: 0,0:37:33.89,0:37:36.89,Default,,0000,0000,0000,,kōwhiringa e kore e ahau i etehi ki te kia Dialogue: 0,0:37:36.89,0:37:40.04,Default,,0000,0000,0000,,pourua tena ko tenei e ahau pourua ahau Dialogue: 0,0:37:40.04,0:37:44.41,Default,,0000,0000,0000,,Ka whai i ahau ki te ora ki a reira. Te uaua ki te ahau hoki kia ngāwari. Dialogue: 0,0:37:44.41,0:37:48.22,Default,,0000,0000,0000,,Ko ahau rawa tere ki te riri. Dialogue: 0,0:37:48.22,0:37:51.36,Default,,0000,0000,0000,, Dialogue: 0,0:37:51.36,0:37:54.45,Default,,0000,0000,0000,,He aha te āhuatanga matekai hotoke Tatimana ko e pā ana ki he Dialogue: 0,0:37:54.45,0:37:58.57,Default,,0000,0000,0000,,wheako, tīmata roa taiao i mua i whanau, me te kino Dialogue: 0,0:37:58.57,0:38:02.37,Default,,0000,0000,0000,,Ka taea e ngā taiao taumaha hoatu e ka waiho pokapoka Dialogue: 0,0:38:02.37,0:38:10.43,Default,,0000,0000,0000,,tonu i te ora rua. Dialogue: 0,0:38:10.43,0:38:16.49,Default,,0000,0000,0000,, Dialogue: 0,0:38:16.49,0:38:25.74,Default,,0000,0000,0000,, Dialogue: 0,0:38:25.74,0:38:26.63,Default,,0000,0000,0000,,Kei te tango matou Dialogue: 0,0:38:26.63,0:38:31.27,Default,,0000,0000,0000,,matimati no te mea kua te taua matimati rite tetahi tetahi kahore maki touwhero. Dialogue: 0,0:38:31.27,0:38:35.32,Default,,0000,0000,0000,,Na tika ka tangohia e tatou gummi pea, me ahau tera ahau ki te tiki i runga i reira, ka tiki i ana. Dialogue: 0,0:38:35.32,0:38:40.100,Default,,0000,0000,0000,,I roto i tenei tau whakatupuranga-maha rangahau, Dialogue: 0,0:38:40.100,0:38:44.82,Default,,0000,0000,0000,,Robert nana nei i pau tona tuhi mahi whakanuitia pānga i runga i te Dialogue: 0,0:38:44.82,0:38:45.63,Default,,0000,0000,0000,,takitahi Dialogue: 0,0:38:45.63,0:38:50.76,Default,,0000,0000,0000,,a ki runga ki te pūtau aroturuki te ara o te ahotea noa hohonu ki to tatou tinana Dialogue: 0,0:38:50.76,0:38:55.40,Default,,0000,0000,0000,,Ko tētahi o te ahunga hou tino ngā i roto i te rangahau te ahotea Dialogue: 0,0:38:55.40,0:39:00.15,Default,,0000,0000,0000,,Kei te tango i te pānga o te ahotea ki raro, ki te raka, me te taumata nati Dialogue: 0,0:39:00.15,0:39:04.63,Default,,0000,0000,0000,,me pehea e mahi pūtau, me pehea e mahi ira, e tau he hawhe tatini i mua i taea e tangata Dialogue: 0,0:39:04.63,0:39:05.21,Default,,0000,0000,0000,,whakaaro Dialogue: 0,0:39:05.21,0:39:10.85,Default,,0000,0000,0000,,nga mea rahi telomeres hanganga ira i huaina Dialogue: 0,0:39:10.85,0:39:15.36,Default,,0000,0000,0000,,e tiaki nga pito o to tatou pūira i te fraying Dialogue: 0,0:39:15.36,0:39:19.42,Default,,0000,0000,0000,,rite tonu tatou i to tatou telomeres whakapoto, he aha te mea ngā Dialogue: 0,0:39:19.42,0:39:22.91,Default,,0000,0000,0000,,Ko te ahotea i te ara o nga hormones ahotea Dialogue: 0,0:39:22.91,0:39:26.78,Default,,0000,0000,0000,,Ka taea e whakatere i te shortening o telomeres, na te whakaaro ko te hoki Dialogue: 0,0:39:26.78,0:39:28.70,Default,,0000,0000,0000,,te takatu kaumatua taua tangohia Dialogue: 0,0:39:28.70,0:39:32.71,Default,,0000,0000,0000,,ki te koe i te taata iti-te ana'iraa nei i ngā tika marinating i roto i hormones ahotea Dialogue: 0,0:39:32.71,0:39:38.15,Default,,0000,0000,0000,,E haere ana koutou telomeres Ki TE poto. Na pehea E tenei kitenga pāharakeke TE TONO Dialogue: 0,0:39:38.15,0:39:38.90,Default,,0000,0000,0000,,ki a tatou Dialogue: 0,0:39:38.90,0:39:42.69,Default,,0000,0000,0000,,San Rafael California Dialogue: 0,0:39:42.69,0:39:47.55,Default,,0000,0000,0000,,pupuri ana kotahi te wiki Janet Lawson i te whakaritea tino nui Dialogue: 0,0:39:47.55,0:39:52.20,Default,,0000,0000,0000,,piri ia metua vahine atu te hunga faaite e hua i mau tonu tūkunga Dialogue: 0,0:39:52.20,0:39:56.57,Default,,0000,0000,0000,,ahotea tonotono. Na ... engari wetekina E ia TONA pauna, Me E TE TE wahi wehiwehi Dialogue: 0,0:39:56.57,0:39:59.82,Default,,0000,0000,0000,,na tika haere matou i roto i mau whakamutunga po, a hokona he potae hou noa mō te fun Dialogue: 0,0:39:59.82,0:40:03.77,Default,,0000,0000,0000,,Ngā whiwhi ia pakeke me te hiahia ana ake motuhake ngā uaua whiwhi i te reira Dialogue: 0,0:40:03.77,0:40:07.31,Default,,0000,0000,0000,,Ko ia o enei wahine whaea ki te tamaiti hauā Dialogue: 0,0:40:07.31,0:40:11.59,Default,,0000,0000,0000,,Te hoki matou taku tama anake 8 me a reira te nui e taea e ahau te rahurahu a kahore ahau e tukua Dialogue: 0,0:40:11.59,0:40:12.68,Default,,0000,0000,0000,,ki ahau haere Dialogue: 0,0:40:12.68,0:40:16.51,Default,,0000,0000,0000,,I roto Rawa Nui I, taea E E E kore I. I Ahau I TE I HoA tata nei mea Ki a Ahau Dialogue: 0,0:40:16.51,0:40:20.74,Default,,0000,0000,0000,,e mohio ana koutou whakaaro ahau ki a koe tino e fakakaukau maka ana Lexie i te fare, me te Dialogue: 0,0:40:20.74,0:40:24.25,Default,,0000,0000,0000,,i te tino taumaha i roto i, io ano ki te whakaaro Dialogue: 0,0:40:24.25,0:40:28.29,Default,,0000,0000,0000,,wahou na ... Dialogue: 0,0:40:28.29,0:40:32.35,Default,,0000,0000,0000,,na te reira rite pehea e taea e koe Dialogue: 0,0:40:32.35,0:40:35.98,Default,,0000,0000,0000,,Ara TE mea E? Ko ia, E mohio iti ana koe he kaumeá Dialogue: 0,0:40:35.98,0:40:39.100,Default,,0000,0000,0000,,te ia, ahakoa e kore e taea te kōrero tino ia Dialogue: 0,0:40:39.100,0:40:45.96,Default,,0000,0000,0000,,aroha ia Dialogue: 0,0:40:45.96,0:40:50.23,Default,,0000,0000,0000,,aroha ia Dialogue: 0,0:40:50.23,0:40:53.54,Default,,0000,0000,0000,,Ka haere mai enei wahine faahiahia ki te aro o te kaikoiora Dialogue: 0,0:40:53.54,0:40:58.52,Default,,0000,0000,0000,,Doctor Erihapeti Blackburn. Kihai Ahau I mohio tika Nga Ki Mau taata Dialogue: 0,0:40:58.52,0:41:02.71,Default,,0000,0000,0000,,engari e mohio ana ahau ki nga kōrero, me ahau he whaea ahau, a ka rongo ahau i pā ana ki tenei Dialogue: 0,0:41:02.71,0:41:03.38,Default,,0000,0000,0000,,aropā Dialogue: 0,0:41:03.38,0:41:06.54,Default,,0000,0000,0000,,Ahau i whakaaro tino ko reira aonga te rapu i roto i Dialogue: 0,0:41:06.54,0:41:10.33,Default,,0000,0000,0000,,tino mea e tupu ana i te ngakau o nga pūtau i roto i te Dialogue: 0,0:41:10.33,0:41:15.49,Default,,0000,0000,0000,,enei whaea e mahi i te taua mea fifi mo te taua wa roa Dialogue: 0,0:41:15.49,0:41:20.75,Default,,0000,0000,0000,,tākuta Blackburn he rangatira i roto i te mara o te rangahau telomere. Dialogue: 0,0:41:20.75,0:41:24.58,Default,,0000,0000,0000,,To tatou 46 pūira, e tepe atu ratou Dialogue: 0,0:41:24.58,0:41:28.91,Default,,0000,0000,0000,,I ia mutunga I telomeres. Tangata I mohio I TE I roto tangata Dialogue: 0,0:41:28.91,0:41:32.24,Default,,0000,0000,0000,,weta telomeres me to ratou fraying iho ki runga ki te ora Dialogue: 0,0:41:32.24,0:41:35.68,Default,,0000,0000,0000,,e kia pāngia e te ahotea tonu, a pera, Dialogue: 0,0:41:35.68,0:41:38.84,Default,,0000,0000,0000,,faaoti matou e titiro tatou i tenei aropā o Dialogue: 0,0:41:38.84,0:41:44.03,Default,,0000,0000,0000,,fakamamafa'i chronically whaea. Na Ka Ki Matou faaoti UA TE TE tupu Ki mea ui to ratou Dialogue: 0,0:41:44.03,0:41:47.08,Default,,0000,0000,0000,,telomeres a ki te tiaki o ratou telomeres. Dialogue: 0,0:41:47.08,0:41:50.79,Default,,0000,0000,0000,,He aha i kitea e matou i te roa o te telomeres Dialogue: 0,0:41:50.79,0:41:54.22,Default,,0000,0000,0000,,pā hāngai ki te nui o te ahotea Dialogue: 0,0:41:54.22,0:41:57.61,Default,,0000,0000,0000,,Ko te i raro i tētahi, me te maha o nga tau Dialogue: 0,0:41:57.61,0:42:02.13,Default,,0000,0000,0000,,E Kua Kua ratou I raro I ahotea TE. Ka peheé metua vahine fakamamafa'i O TE TE arotahi Dialogue: 0,0:42:02.13,0:42:04.45,Default,,0000,0000,0000,,ako i te hoa tākuta o Blackburn, Dialogue: 0,0:42:04.45,0:42:07.75,Default,,0000,0000,0000,,hinengaro Elissa Epel. Dialogue: 0,0:42:07.75,0:42:11.57,Default,,0000,0000,0000,,Whaea o nga tamariki taitamariki, ko te rōpū tino fakamamafa'i. Dialogue: 0,0:42:11.57,0:42:14.92,Default,,0000,0000,0000,,E maha whakaōrite ratou whakataetae tono, ano he mahi Dialogue: 0,0:42:14.92,0:42:19.27,Default,,0000,0000,0000,,me te tamaiti te aupururaa, a maha e kore e whai wa ki te tango i te tiaki o ratou. Dialogue: 0,0:42:19.27,0:42:22.91,Default,,0000,0000,0000,,Na, ki te tāpiri koe i runga i te tihi o taua, ko te pikaunga anō o te atawhai Dialogue: 0,0:42:22.91,0:42:27.05,Default,,0000,0000,0000,,hoki te tamaiti ki te matea motuhake, e taea e te reira rahi. Dialogue: 0,0:42:27.05,0:42:31.34,Default,,0000,0000,0000,,Ka taea e wahi ki reira nga whenua rahui tino e paturu te iwi, Dialogue: 0,0:42:31.34,0:42:34.93,Default,,0000,0000,0000,,a ki te e fakamamafa'i ratou, ki te pūrongo ratou te ahotea, ahu ratou ki te mate mua. Dialogue: 0,0:42:34.93,0:42:40.08,Default,,0000,0000,0000,,Enei wahine i poroa telomeres, heke mahi o tenei pūmua whākōkī, Dialogue: 0,0:42:40.08,0:42:44.18,Default,,0000,0000,0000,,me te tokomaha rawa rawa taratara mo nga tau i tango koe tiaki o te chronically Dialogue: 0,0:42:44.18,0:42:45.09,Default,,0000,0000,0000,,tamaiti kino, Dialogue: 0,0:42:45.09,0:42:48.49,Default,,0000,0000,0000,,ka koe te pakeke e ono nga tau utu o te hoholo. Dialogue: 0,0:42:48.49,0:42:51.86,Default,,0000,0000,0000,,Ko te mau tenei, e kore e he tika tētahi arahina tenei ... Dialogue: 0,0:42:51.86,0:42:55.50,Default,,0000,0000,0000,,he mau, a hauora nui tenei Dialogue: 0,0:42:55.50,0:43:00.40,Default,,0000,0000,0000,,toulekeleká haere i runga i, a ka taea e kite ia tatou e te mau meinga reira Dialogue: 0,0:43:00.40,0:43:03.62,Default,,0000,0000,0000,,i te ahotea tonu. Dialogue: 0,0:43:03.62,0:43:07.20,Default,,0000,0000,0000,,Ko Reira he tumanako. Doctor Tahi-Blackburn he kitea Dialogue: 0,0:43:07.20,0:43:10.66,Default,,0000,0000,0000,,whākōkī, telomerase, e taea hanga i te kino. Dialogue: 0,0:43:10.66,0:43:15.08,Default,,0000,0000,0000,,TE aha Ko Ahau I tonu Karanga O TE TE riri tumanako pai ... Ko E. E pai ... Ko AE. Dialogue: 0,0:43:15.08,0:43:19.29,Default,,0000,0000,0000,,Raraunga whakataki Dialogue: 0,0:43:19.29,0:43:24.58,Default,,0000,0000,0000,,fokotu'u e te hui o te hinengaro, pērā i tenei, kia mau i te painga hauora, Dialogue: 0,0:43:24.58,0:43:27.79,Default,,0000,0000,0000,,na roto i te whakaongaonga i te pānga whakaora o te telomerase. Dialogue: 0,0:43:27.79,0:43:32.80,Default,,0000,0000,0000,,A ka kata a kata, ki te kahore koutou e kata, wareware reira, e kore e taea e koe ... Ko te ... Dialogue: 0,0:43:32.80,0:43:37.12,Default,,0000,0000,0000,,He aha i kitea e ahau, ko e te katakata, ko te tahi mea ... Dialogue: 0,0:43:37.12,0:43:41.48,Default,,0000,0000,0000,,i reira te he taumata etahi o te ngākau pango e to tatou e pā ana ki to tatou kuao Dialogue: 0,0:43:41.48,0:43:45.72,Default,,0000,0000,0000,,e tatou mauruuru anake, kei tatou i te hunga anake te hunga e whiwhi i te ngahau, me Dialogue: 0,0:43:45.72,0:43:48.78,Default,,0000,0000,0000,,i roto i te ara, ko tatou te hunga anake e whakaaetia ki te kata i te ngahau. Dialogue: 0,0:43:48.78,0:43:53.62,Default,,0000,0000,0000,,Ko tētahi o nga pātai i roto i te mara te ahotea he, e mohio ana koutou, he aha nga kai hohe Dialogue: 0,0:43:53.62,0:43:57.16,Default,,0000,0000,0000,,e whakaiti te ahotea, me e whakatairanga pikinga? Dialogue: 0,0:43:57.16,0:44:01.12,Default,,0000,0000,0000,,Na ka aroha a me te atawhai mō ētahi atu Dialogue: 0,0:44:01.12,0:44:06.02,Default,,0000,0000,0000,,tetahi pea kai O TE hunga Tino Nui. Na, TE TE hunga pea āhuatanga Dialogue: 0,0:44:06.02,0:44:08.92,Default,,0000,0000,0000,,e whakatairanga pikinga, ka whakanui i telomerase, Dialogue: 0,0:44:08.92,0:44:12.03,Default,,0000,0000,0000,,a ka pupuri i to tatou pūtau rejuvenating me te whakaoranga Dialogue: 0,0:44:12.03,0:44:18.32,Default,,0000,0000,0000,,Na, pea tūhono ki a te tautururaa ia vetahi ê Dialogue: 0,0:44:18.32,0:44:22.95,Default,,0000,0000,0000,,Ka taea e te tauturu ki te tata'i tatou iho, a pea noa ora roa ake, Dialogue: 0,0:44:22.95,0:44:26.25,Default,,0000,0000,0000,,oraraa tōtika. Dialogue: 0,0:44:26.25,0:44:30.78,Default,,0000,0000,0000,,Rua tekau tau ki muri, ka Robert he arokite rawa o tenei whakaaro. Dialogue: 0,0:44:30.78,0:44:35.77,Default,,0000,0000,0000,,Ko te ope tuatahi ia ako ake, nga pikake ongo'i ia tata ki te Dialogue: 0,0:44:35.77,0:44:39.21,Default,,0000,0000,0000,,a kua tuhituhia pukapuka e pā ana ki, i tukua e te aitua. Dialogue: 0,0:44:39.21,0:44:43.50,Default,,0000,0000,0000,,E whai te reira i te pānga hohonu i runga i tona rangahau. Dialogue: 0,0:44:43.50,0:44:49.74,Default,,0000,0000,0000,,Ko te ope Keekorok ko te tetahi tīmata ahau ki te toru tekau tau ki muri, Dialogue: 0,0:44:49.74,0:44:54.08,Default,,0000,0000,0000,,a ko ratou taketake tou ope i te wa maki touwhero tawhito, a nei te tikanga Dialogue: 0,0:44:54.08,0:44:57.76,Default,,0000,0000,0000,,he tane kaitaua, a ko te tino papanga te hapori, me te Dialogue: 0,0:44:57.76,0:45:01.95,Default,,0000,0000,0000,,ka mau uwha he rota o te pouri, me koutou tumu atu te ope whatanga maki touwhero. Dialogue: 0,0:45:01.95,0:45:05.91,Default,,0000,0000,0000,,Na ka e pā ana ki, e teie nei tata rua tekau tau ki muri Dialogue: 0,0:45:05.91,0:45:12.70,Default,,0000,0000,0000,,te tahi mea fakalilifu a pūtaiao rawa ngā hoko ki taua ope. Dialogue: 0,0:45:12.70,0:45:17.10,Default,,0000,0000,0000,,Ka mau te ope Keekorok ki e whai ana hoki te kai i roto i te puranga paru o te rongonui Dialogue: 0,0:45:17.10,0:45:20.14,Default,,0000,0000,0000,,moe tāpoi. Dialogue: 0,0:45:20.14,0:45:24.39,Default,,0000,0000,0000,,Ko Reira nekehanga Mate TE. Te kai ngā Paru Dialogue: 0,0:45:24.39,0:45:27.50,Default,,0000,0000,0000,,fakamele'i ki te kohi. Dialogue: 0,0:45:27.50,0:45:32.78,Default,,0000,0000,0000,,Ko te hua ko te mate tata te hawhe te tane i roto i te ope. Dialogue: 0,0:45:32.78,0:45:34.92,Default,,0000,0000,0000,, Dialogue: 0,0:45:34.92,0:45:39.89,Default,,0000,0000,0000,,E kore e unreasonably, ua pouri ahau kia rite ki te reinga, me te tino whakatara riri e pā ana ki te mea Dialogue: 0,0:45:39.89,0:45:40.60,Default,,0000,0000,0000,,tupu. Dialogue: 0,0:45:40.60,0:45:45.37,Default,,0000,0000,0000,,E mohio ana koe, ina, ko koe e 30 tau taea e koe, ki te whakapau i te rota o te aau i runga i Dialogue: 0,0:45:45.37,0:45:46.92,Default,,0000,0000,0000,,he ope maki touwhero, a Dialogue: 0,0:45:46.92,0:45:50.56,Default,,0000,0000,0000,,i reira ko te rota o te aau i reira. Dialogue: 0,0:45:50.56,0:45:54.83,Default,,0000,0000,0000,,Hoki Robert, ka puta i te tekau tau o te rangahau ki te kua ngaro. Dialogue: 0,0:45:54.83,0:45:58.52,Default,,0000,0000,0000,,Otiia ka hanga e ia he mātakitaki pākiki Dialogue: 0,0:45:58.52,0:46:02.40,Default,,0000,0000,0000,,e pā ana ki te hunga i mate, i te hunga i ora. Dialogue: 0,0:46:02.40,0:46:05.78,Default,,0000,0000,0000,,I mea tupurangi I Kihai TE Mate. I roto taua I ope, Dialogue: 0,0:46:05.78,0:46:10.30,Default,,0000,0000,0000,,ki te he tukituki koutou, a ki te kahore i ngā hono hapori koutou, Dialogue: 0,0:46:10.30,0:46:13.89,Default,,0000,0000,0000,,pāpori affiliative, kihai koe i noho koutou wa poipoi, me te iri i roto i, Dialogue: 0,0:46:13.89,0:46:17.59,Default,,0000,0000,0000,,ki a koe, e ahua o te tane i mate koutou. Dialogue: 0,0:46:17.59,0:46:21.66,Default,,0000,0000,0000,,Haere Nga Tane I alpha. Te ope Keekorok Dialogue: 0,0:46:21.66,0:46:26.08,Default,,0000,0000,0000,,I puta node. Na Ki TE TE aha koe I mahue Dialogue: 0,0:46:26.08,0:46:30.02,Default,,0000,0000,0000,,Rua Rite Rite Maha wahine Nga Tane. Na, Ko Nga Tane I toe, Dialogue: 0,0:46:30.02,0:46:33.76,Default,,0000,0000,0000,,koutou i matau, tika ki te whakamahi i hāngai pūtaiao, ko ratou eé pai. Dialogue: 0,0:46:33.76,0:46:37.60,Default,,0000,0000,0000,,Kihai ratou tēpilé kaitaua, ko ratou pai ki nga wahine, nui atu to ratou Dialogue: 0,0:46:37.60,0:46:41.61,Default,,0000,0000,0000,,pāpori affiliative, te reira tino puta te huru i roto i te ope. Dialogue: 0,0:46:41.61,0:46:46.69,Default,,0000,0000,0000,,A, no te tae pikake tane taiohitanga, Dialogue: 0,0:46:46.69,0:46:49.69,Default,,0000,0000,0000,,ratou te nuinga waiho ratou ope home me ata, Dialogue: 0,0:46:49.69,0:46:53.48,Default,,0000,0000,0000,,iku i kitea te ope hou. Dialogue: 0,0:46:53.48,0:46:58.21,Default,,0000,0000,0000,,A, no ka e uru atu tane taiohi hou te ope, hiahia haere mai ratou i roto i pera me tuketuke tetahi rite Dialogue: 0,0:46:58.21,0:47:00.48,Default,,0000,0000,0000,,tane taiohi wāhi kē i runga i tenei ao, Dialogue: 0,0:47:00.48,0:47:04.87,Default,,0000,0000,0000,,a kia tangohia e te reira ratou e ono nga marama ki te ako ... e kore tatou e rite i roto i tenei ope. Dialogue: 0,0:47:04.87,0:47:07.99,Default,,0000,0000,0000,,Matou E E kore mahi I mea Rite taua. E kore kei tatou I tukituki. Noho tatou I wa ATU TE Dialogue: 0,0:47:07.99,0:47:11.87,Default,,0000,0000,0000,,poipoi ia ATU. Ko Marie TE TE Tahi Tahi I Tane. E kore koe E meatia I Runga I TE Dialogue: 0,0:47:11.87,0:47:13.45,Default,,0000,0000,0000,,wahine ki te kei i roto i te huru kino koe. Dialogue: 0,0:47:13.45,0:47:16.51,Default,,0000,0000,0000,,A e te reira i enei takatu hou e ono nga marama, a ka Dialogue: 0,0:47:16.51,0:47:21.95,Default,,0000,0000,0000,,whakawhenumi ratou tenei momo, a ka whai ia koutou ahurea maki touwhero i roto i tenei ope ngā Dialogue: 0,0:47:21.95,0:47:22.89,Default,,0000,0000,0000,,He ahurea o Dialogue: 0,0:47:22.89,0:47:27.10,Default,,0000,0000,0000,,o ngā taumata tino iti o te pukuriri, me ngā taumata teitei o te hononga pāpori, kei ratou Dialogue: 0,0:47:27.10,0:47:28.54,Default,,0000,0000,0000,,mahi e rua tekau tau i muri mai. Dialogue: 0,0:47:28.54,0:47:34.64,Default,,0000,0000,0000,,Na ka whakaratohia te ati i Robert ki te haapiiraa faufaa, Dialogue: 0,0:47:34.64,0:47:37.66,Default,,0000,0000,0000,,e kore e tika e pā ana ki ngā pūtau, engari pehea te Dialogue: 0,0:47:37.66,0:47:42.75,Default,,0000,0000,0000,,ngaro O TE TE ahotea I taea E pānga sotaiete. E whai I enei Ko taua eé TE raruraru Dialogue: 0,0:47:42.75,0:47:43.92,Default,,0000,0000,0000,,ki te pēhanga toto tiketike? Dialogue: 0,0:47:43.92,0:47:48.10,Default,,0000,0000,0000,,No. E i teie mau takatu i te taua raruraru ki te matū whai pānga roro Dialogue: 0,0:47:48.10,0:47:51.09,Default,,0000,0000,0000,,Ki TE manukanuka taumata ahotea taiaki? Ehara ii TE katoa. Dialogue: 0,0:47:51.09,0:47:53.20,Default,,0000,0000,0000,,Te reira e kore te tika koutou te ana'iraa, Dialogue: 0,0:47:53.20,0:47:58.35,Default,,0000,0000,0000,,Reira TE TE TE Ko koutou tikanga ana'iraa I roto I to koutou TE pāpori. Na Ko Pono hoki TE TE taua he tangata, Dialogue: 0,0:47:58.35,0:48:02.88,Default,,0000,0000,0000,,Ki NOA TE rerekētanga iti. No tatou Ki aroākapa Maha, Dialogue: 0,0:48:02.88,0:48:08.09,Default,,0000,0000,0000,,a kia te mahi kino i roto i tou kaporeihana, me kahore motuhake, me te mana e koutou Dialogue: 0,0:48:08.09,0:48:09.29,Default,,0000,0000,0000,,me te predictability, Dialogue: 0,0:48:09.29,0:48:12.31,Default,,0000,0000,0000,,engari koe te rangatira o te kapa poiuka kamupene i taua tau. Dialogue: 0,0:48:12.31,0:48:16.03,Default,,0000,0000,0000,,Na koutou pai bet e haere koe ki te whai katoa o rawa hinengaro ki Dialogue: 0,0:48:16.03,0:48:16.78,Default,,0000,0000,0000,,whakatau Dialogue: 0,0:48:16.78,0:48:20.72,Default,,0000,0000,0000,,te reira i te mahi tika, 9 ki te 5, e kore te e aha te ao e pā ana, he aha te ao, ko te Dialogue: 0,0:48:20.72,0:48:21.69,Default,,0000,0000,0000,,e pā ana ki he Dialogue: 0,0:48:21.69,0:48:25.20,Default,,0000,0000,0000,,poiuka, Ko ahau te matenga o toku rōpū, titiro ake te iwi ki ahau, Dialogue: 0,0:48:25.20,0:48:29.39,Default,,0000,0000,0000,,a ka haere mai ia koutou i roto i te taua whakatau e koe i runga i te tihi o te nahanaha e faufaa ki a koutou. Dialogue: 0,0:48:29.39,0:48:36.31,Default,,0000,0000,0000,, Dialogue: 0,0:48:36.31,0:48:40.39,Default,,0000,0000,0000,,Well, i mahi ... me rota o te maki touwhero paru. Dialogue: 0,0:48:40.39,0:48:44.05,Default,,0000,0000,0000,,E, Dialogue: 0,0:48:44.05,0:48:50.70,Default,,0000,0000,0000,,i raro i nga tūkunga tika, ki te whakamātau i te wa e tika ana o te he toku koura. Dialogue: 0,0:48:50.70,0:48:54.20,Default,,0000,0000,0000,,Meapango, he tika tenei wa a tawhio noa Dialogue: 0,0:48:54.20,0:49:02.78,Default,,0000,0000,0000,,te whare e whai ahau ki te horoi i teie nei. Dialogue: 0,0:49:02.78,0:49:06.33,Default,,0000,0000,0000,,Ahau ako ahau te ahotea mō te toru tekau tau i teie nei, a ahau noa Dialogue: 0,0:49:06.33,0:49:09.62,Default,,0000,0000,0000,,korero ki te iwi to ratou kia ora rerekē, na hai kia ahau Dialogue: 0,0:49:09.62,0:49:11.77,Default,,0000,0000,0000,,Kua whakauru katoa o tenei, me te mau ko te, Dialogue: 0,0:49:11.77,0:49:15.07,Default,,0000,0000,0000,,rite, ahau atâ fakamamafa'i ahau, me te momo te, a Dialogue: 0,0:49:15.07,0:49:19.77,Default,,0000,0000,0000,,ruarua fekuki, a kia ako aha atu ahau i te mea 80 haora i te wiki? Dialogue: 0,0:49:19.77,0:49:24.54,Default,,0000,0000,0000,,I taea e ngaro He tika nga mea katoa tohutohu e ahau ona whanaungatanga katoa ki te takere i runga i mate Dialogue: 0,0:49:24.54,0:49:26.81,Default,,0000,0000,0000,,i te whakaeke ngakau i roto i toku 50s wawe. Dialogue: 0,0:49:26.81,0:49:30.11,Default,,0000,0000,0000,,E kore au e ahau te pai i mahi i te ahotea. Dialogue: 0,0:49:30.11,0:49:34.49,Default,,0000,0000,0000,,E mohio ana koe, e aroha ana ahau ki toku mahi, me te aroha ana ahau ki tetahi mea e mahi ana i ki toku painga ko te Dialogue: 0,0:49:34.49,0:49:36.56,Default,,0000,0000,0000,,āhuatanga katoa o reira, na e te pai ... Dialogue: 0,0:49:36.56,0:49:40.78,Default,,0000,0000,0000,,Ahakoa, ko te tino mārama tenei te wahi rerekē Dialogue: 0,0:49:40.78,0:49:43.96,Default,,0000,0000,0000,,atu i te Savannah i Africa Te Tai Rāwhiti. Dialogue: 0,0:49:43.96,0:49:47.71,Default,,0000,0000,0000,,Ka taea e te mahi e koe te pūtaiao i konei e te tino rerekē, me te Dialogue: 0,0:49:47.71,0:49:51.18,Default,,0000,0000,0000,,atu ngā i roto i te tahi mau ara, taea e koe ua wera i runga i te wā ake Dialogue: 0,0:49:51.18,0:49:52.80,Default,,0000,0000,0000,,Ko te atu Dialogue: 0,0:49:52.80,0:49:55.99,Default,,0000,0000,0000,,ngā ao, rerekē i roto i te rota o huarahi Dialogue: 0,0:49:55.99,0:50:02.68,Default,,0000,0000,0000,,engari i reira ko te rota i roto i reira e koe ma'iri pono. Dialogue: 0,0:50:02.68,0:50:07.90,Default,,0000,0000,0000,, Dialogue: 0,0:50:07.90,0:50:10.77,Default,,0000,0000,0000,,He ko te wahi tino semeio, i reira Dialogue: 0,0:50:10.77,0:50:14.19,Default,,0000,0000,0000,,reka kai katoa pai, me a koe Dialogue: 0,0:50:14.19,0:50:21.51,Default,,0000,0000,0000,,tekau ATU TE mōhio O Nga Sensation. Ko Ki TE wahi pakeke tenei Dialogue: 0,0:50:21.51,0:50:24.91,Default,,0000,0000,0000,,haere mai ki te tau i muri i te tau, kahore whiwhi, whakaaro ahau, he rawa Dialogue: 0,0:50:24.91,0:50:27.99,Default,,0000,0000,0000,,pākia rerekē, me te ngākau. Dialogue: 0,0:50:27.99,0:50:31.09,Default,,0000,0000,0000,,Ko ahau atu extroverted konei, atu ahau, Dialogue: 0,0:50:31.09,0:50:34.76,Default,,0000,0000,0000,,oaoa atu ... Dialogue: 0,0:50:34.76,0:50:38.57,Default,,0000,0000,0000,,Ko te he wahi pakeke e kore e ki te oaoa. Dialogue: 0,0:50:38.57,0:50:42.20,Default,,0000,0000,0000,, Dialogue: 0,0:50:42.20,0:50:45.50,Default,,0000,0000,0000,,Na kotahi Dialogue: 0,0:50:45.50,0:50:49.41,Default,,0000,0000,0000,,raau ki te ahotea kia te rapu i te vahi i reira to tatou mana Dialogue: 0,0:50:49.41,0:50:53.38,Default,,0000,0000,0000,,engari me pehea e tatou tatau ki te wa katoa noho tatou i te ohipa Dialogue: 0,0:50:53.38,0:50:57.22,Default,,0000,0000,0000,,E mea ana ahau ki te mea kua tatou i haapii i Dialogue: 0,0:50:57.22,0:51:01.34,Default,,0000,0000,0000,,te ako Whitehall, nga ako o makimaki kore-tangata i Dialogue: 0,0:51:01.34,0:51:05.38,Default,,0000,0000,0000,,Ko nga tikanga i roto i nei te iwi e ora me te mahi Dialogue: 0,0:51:05.38,0:51:08.55,Default,,0000,0000,0000,,He tino faufaa mō te hauora Dialogue: 0,0:51:08.55,0:51:11.74,Default,,0000,0000,0000,,Matua kāwanatanga pononga Sara Woodhall Dialogue: 0,0:51:11.74,0:51:15.61,Default,,0000,0000,0000,,hua pai Nga Mana O TE. E kore mahi TE Ahau Dialogue: 0,0:51:15.61,0:51:19.27,Default,,0000,0000,0000,,whakaaro mamae ahau i te ahotea kore ahau e mahi i te 100 haora i te wiki Dialogue: 0,0:51:19.27,0:51:23.89,Default,,0000,0000,0000,,Whakahaere ahau i te nui o te mahi e mahi ahau ki te kia e Dialogue: 0,0:51:23.89,0:51:27.68,Default,,0000,0000,0000,,Ahau e taea e tonu ki te whakaora i te wā roa- Dialogue: 0,0:51:27.68,0:51:31.29,Default,,0000,0000,0000,,Mana ... te nui o te mana, ko te tane e pā ana Dialogue: 0,0:51:31.29,0:51:34.60,Default,,0000,0000,0000,,ki te wahi e koe i roto i te aroākapa mahi Dialogue: 0,0:51:34.60,0:51:38.12,Default,,0000,0000,0000,,a he aha i kitea e matou he i roto i te whānui Dialogue: 0,0:51:38.12,0:51:41.34,Default,,0000,0000,0000,,pūrongo iwi ki a tatou e kua kino ka mea Dialogue: 0,0:51:41.34,0:51:44.71,Default,,0000,0000,0000,,kua riro i te nui o te ahotea mahi ake Dialogue: 0,0:51:44.71,0:51:49.85,Default,,0000,0000,0000,,haere ratou reiti Mate AKE. Pūrongo HEA TE tangata a tatou E Ki Ka Mana AKE E ratou Dialogue: 0,0:51:49.85,0:51:53.85,Default,,0000,0000,0000,,e te tukinotia ratou ake tika i te mahi, i reira he nui ake te whakawa Dialogue: 0,0:51:53.85,0:51:57.06,Default,,0000,0000,0000,,i roto i te moni o te maimoatanga kia e whiwhi nga mea pai, Dialogue: 0,0:51:57.06,0:52:01.18,Default,,0000,0000,0000,,Nui O TE E TE Mate Ki haere raro. Kua Kua Ahau Ahau Rawa waimarie Dialogue: 0,0:52:01.18,0:52:06.30,Default,,0000,0000,0000,,E kore Ahau I mohio Ki Ki raruraru TOKU hauora. Otira E kore TE mea katoa Pera waimarie Dialogue: 0,0:52:06.30,0:52:10.70,Default,,0000,0000,0000,,na ko te reira te whakahaunga mo te nuinga o tatou nui Dialogue: 0,0:52:10.70,0:52:15.53,Default,,0000,0000,0000,,E E kore nei ii TE Runga? Homai iwi ATU wāhi I roto I whai mahi TE E hoatu Ki ratou a mea I roto I AKE Dialogue: 0,0:52:15.53,0:52:16.57,Default,,0000,0000,0000,,he aha e mahi ratou Dialogue: 0,0:52:16.57,0:52:20.19,Default,,0000,0000,0000,,hoatu ki a ratou ake utu mo te nui o tautooraa hoatu e ratou i roto i Dialogue: 0,0:52:20.19,0:52:23.90,Default,,0000,0000,0000,,a pai kia mau ai ki e kore e koe noa i te wāhi mahi hauora Dialogue: 0,0:52:23.90,0:52:29.07,Default,,0000,0000,0000,,engari he wāhi mahi atu hua me. Dialogue: 0,0:52:29.07,0:52:32.16,Default,,0000,0000,0000,,Ki te whakatutuki i te tohu o te mana kua whakahaere ahau Dialogue: 0,0:52:32.16,0:52:36.47,Default,,0000,0000,0000,,i te taime au e ahau i roto i te ti'araa tino pai ko tenei, ko te wā tuatahi ite ahau Dialogue: 0,0:52:36.47,0:52:37.27,Default,,0000,0000,0000,,Kua i ahau Dialogue: 0,0:52:37.27,0:52:41.54,Default,,0000,0000,0000,,he nei rangatira Te I mauruuru I Ahau. nuinga TE E E kore hoki ia ia Hui KAPA Noho Dialogue: 0,0:52:41.54,0:52:45.48,Default,,0000,0000,0000,,ani ia iwi ki te whai wāhi, ka taea e ia te tahi atu te iwi nohoanga Dialogue: 0,0:52:45.48,0:52:50.08,Default,,0000,0000,0000,,Ko ia te kaiwhakahaere tūturu me ia, i te timatanga, no te hoki mai ahau o toku mate hou Dialogue: 0,0:52:50.08,0:52:51.40,Default,,0000,0000,0000,,waiho noa e ono nga marama i ki muri Dialogue: 0,0:52:51.40,0:52:54.43,Default,,0000,0000,0000,,ko ia pai ahau whakaaro ite ahau fe'unga Dialogue: 0,0:52:54.43,0:52:58.77,Default,,0000,0000,0000,,whakamana Dialogue: 0,0:52:58.77,0:53:02.48,Default,,0000,0000,0000,,Ko wai e kua whakaaro Dialogue: 0,0:53:02.48,0:53:05.48,Default,,0000,0000,0000,,e tohu tatou tangata pikake a Robert Dialogue: 0,0:53:05.48,0:53:10.43,Default,,0000,0000,0000,,TE Ki-Free Utopia ahotea. Kia tangi tenei Dialogue: 0,0:53:10.43,0:53:15.43,Default,,0000,0000,0000,,he iti fanciful, engari whakaaro ahau ki ta tatou e tamata ki te waihanga Dialogue: 0,0:53:15.43,0:53:20.24,Default,,0000,0000,0000,,Ko TE TE hapori he pai. pānga E Rua O Nga Nga Ko pikake Dialogue: 0,0:53:20.24,0:53:23.97,Default,,0000,0000,0000,,ao nga ratonga kāwanatanga o Ingarangi, ko te pehea e taea e matou te hanga Dialogue: 0,0:53:23.97,0:53:29.26,Default,,0000,0000,0000,,he te hapori e te tikanga e ka tukua te tangata ki te tupu Dialogue: 0,0:53:29.26,0:53:32.57,Default,,0000,0000,0000,,me e te wahi e te pane tenei ki te waihanga Dialogue: 0,0:53:32.57,0:53:39.90,Default,,0000,0000,0000,,he te hapori pai e whakatairanga whaihua tangata Dialogue: 0,0:53:39.90,0:53:42.94,Default,,0000,0000,0000,,Na te aha e nga pikake haapii i te tangata toharite i roto i reira Dialogue: 0,0:53:42.94,0:53:46.14,Default,,0000,0000,0000,,e kore e ngau tētahi e no te he koe i te ra kino Dialogue: 0,0:53:46.14,0:53:51.09,Default,,0000,0000,0000,,e kore e whakakapi noa i runga ia ratou i roto i tetahi ahua o te tikanga, ko te noatia hononga pāpori Dialogue: 0,0:53:51.09,0:53:52.73,Default,,0000,0000,0000,,mea kaha, me te Dialogue: 0,0:53:52.73,0:53:57.62,Default,,0000,0000,0000,,i mea i te taata nei i te ora i roto i te ao i reira te totohe me te puku, me te pato i te mea Dialogue: 0,0:53:57.62,0:54:00.14,Default,,0000,0000,0000,,me nga mea katoa o taua ahua o nga mea ngoi Dialogue: 0,0:54:00.14,0:54:05.25,Default,,0000,0000,0000,,He tino nui te hunga e mea, e tetahi o te rahi momo o te feohi Dialogue: 0,0:54:05.25,0:54:08.57,Default,,0000,0000,0000,,Ko hoatu, kaua ki te fariiraa ia Dialogue: 0,0:54:08.57,0:54:14.23,Default,,0000,0000,0000,,aua mea katoa hanga mo te ao pai Dialogue: 0,0:54:14.23,0:54:17.54,Default,,0000,0000,0000,,Tetahi tetahi o nga mea i te haapii pikake tatou Dialogue: 0,0:54:17.54,0:54:22.22,Default,,0000,0000,0000,,Ko te mea e taea e ki te, i roto i te kotahi whakatupuranga taui i te mea e mahara ana ratou Dialogue: 0,0:54:22.22,0:54:22.87,Default,,0000,0000,0000,,ki te waiho Dialogue: 0,0:54:22.87,0:54:26.37,Default,,0000,0000,0000,,pukapuka pūnaha pāpori ahua, o whaoa kohatu, Dialogue: 0,0:54:26.37,0:54:30.29,Default,,0000,0000,0000,,e kore tatou e he kupu whakahoki mea ka tatou kei etahi inevitabilities e pā ana ki ratou Dialogue: 0,0:54:30.29,0:54:34.90,Default,,0000,0000,0000,,pūnaha pāpori tangata Dialogue: 0,0:54:34.90,0:54:39.31,Default,,0000,0000,0000,,A pera, ko te pātai onoono e mau i te mahi ora o Robert Dialogue: 0,0:54:39.31,0:54:43.55,Default,,0000,0000,0000,,e maia tatou nui ki te ako i te maki touwhero? Dialogue: 0,0:54:43.55,0:54:48.44,Default,,0000,0000,0000,,Kihai i ora noa i te ope Kikarak kahore he ahotea Dialogue: 0,0:54:48.44,0:54:52.21,Default,,0000,0000,0000,,oranga ratou. Dialogue: 0,0:54:52.21,0:55:01.94,Default,,0000,0000,0000,,Taea e tatou? Dialogue: 0,0:55:01.94,0:55:05.85,Default,,0000,0000,0000,, Dialogue: 0,0:55:05.85,0:55:10.24,Default,,0000,0000,0000,, Dialogue: 0,0:55:10.24,0:55:13.80,Default,,0000,0000,0000,, Dialogue: 0,0:55:13.80,0:55:16.80,Default,,0000,0000,0000,, Dialogue: 0,0:55:16.80,0:55:19.77,Default,,0000,0000,0000,,