WEBVTT 00:00:00.000 --> 00:00:02.000 Een paar maanden geleden 00:00:02.000 --> 00:00:04.000 werd de Nobelprijs voor de natuurkunde 00:00:04.000 --> 00:00:06.000 toegekend aan twee teams van astronomen 00:00:06.000 --> 00:00:09.000 voor een ontdekking die werd geroemd 00:00:09.000 --> 00:00:11.000 als een van de belangrijkste 00:00:11.000 --> 00:00:13.000 astronomische waarnemingen ooit. 00:00:13.000 --> 00:00:15.000 En vandaag ga ik jullie, na een korte beschrijving van wat ze vonden, 00:00:15.000 --> 00:00:18.000 iets vertellen over de hoogst controversiële context 00:00:18.000 --> 00:00:21.000 voor het verklaren van hun ontdekking, 00:00:21.000 --> 00:00:23.000 namelijk de mogelijkheid 00:00:23.000 --> 00:00:25.000 dat ver buiten de Aarde, 00:00:25.000 --> 00:00:28.000 de Melkweg en andere verafgelegen sterrenstelsels, 00:00:28.000 --> 00:00:30.000 ons universum misschien 00:00:30.000 --> 00:00:32.000 niet het enige universum is, 00:00:32.000 --> 00:00:34.000 maar deel uitmaakt 00:00:34.000 --> 00:00:36.000 van een enorm complex van universa 00:00:36.000 --> 00:00:38.000 dat we het multiversum noemen. NOTE Paragraph 00:00:38.000 --> 00:00:41.000 Het idee van een multiversum is een vreemd idee. 00:00:41.000 --> 00:00:43.000 De meesten van ons zijn opgevoed met het idee 00:00:43.000 --> 00:00:46.000 dat het woord "heelal" alles betekent. 00:00:46.000 --> 00:00:49.000 En ik zeg 'de meesten van ons' met in mijn achterhoofd 00:00:49.000 --> 00:00:52.000 mijn vier jaar oude dochter die mij over deze ideeën heeft horen praten sinds haar geboorte. 00:00:52.000 --> 00:00:54.000 Vorig jaar nam ik haar op de arm 00:00:54.000 --> 00:00:56.000 en zei: "Sophia, 00:00:56.000 --> 00:00:59.000 Ik hou meer van je dan van om het even wat in het universum." 00:00:59.000 --> 00:01:01.000 Ze draaide zich naar me om en zei: "Papa, 00:01:01.000 --> 00:01:03.000 universum of multiversum?" 00:01:03.000 --> 00:01:06.000 (Gelach) NOTE Paragraph 00:01:06.000 --> 00:01:09.000 Maar behoudens een dergelijke abnormale opvoeding, 00:01:09.000 --> 00:01:11.000 is het vreemd je 00:01:11.000 --> 00:01:13.000 andere ruimtes dan de onze voor te stellen, 00:01:13.000 --> 00:01:15.000 de meeste met fundamenteel verschillende eigenschappen, 00:01:15.000 --> 00:01:18.000 die terecht universa op zich zouden kunnen worden genoemd. 00:01:18.000 --> 00:01:20.000 En hoe 00:01:20.000 --> 00:01:22.000 speculatief het idee zeker is, 00:01:22.000 --> 00:01:24.000 probeer ik jullie er toch van te overtuigen 00:01:24.000 --> 00:01:26.000 dat er reden is om het serieus te nemen, 00:01:26.000 --> 00:01:28.000 omdat het gewoon waar zou kunnen zijn. 00:01:28.000 --> 00:01:31.000 Ik ga het verhaal van het multiversum in drie delen vertellen. 00:01:31.000 --> 00:01:33.000 In deel één 00:01:33.000 --> 00:01:35.000 ga ik de Nobelprijs-winnende resultaten beschrijven 00:01:35.000 --> 00:01:37.000 en het diepgaande mysterie 00:01:37.000 --> 00:01:39.000 dat deze resultaten onthulden. 00:01:39.000 --> 00:01:41.000 In deel twee 00:01:41.000 --> 00:01:43.000 zal ik een oplossing bieden voor dat mysterie. 00:01:43.000 --> 00:01:45.000 Die is gebaseerd op een benadering die 'snaartheorie' wordt genoemd. 00:01:45.000 --> 00:01:47.000 Dat is waar het idee van het multiversum 00:01:47.000 --> 00:01:49.000 in het verhaal zal opduiken. 00:01:49.000 --> 00:01:51.000 Tot slot, in deel drie, 00:01:51.000 --> 00:01:53.000 ga ik een kosmologische theorie beschrijven 00:01:53.000 --> 00:01:55.000 die 'inflatietheorie' wordt genoemd en 00:01:55.000 --> 00:01:58.000 die alle stukken van het verhaal in elkaar zal laten passen. NOTE Paragraph 00:01:58.000 --> 00:02:02.000 Oké, deel één begint in 1929 00:02:02.000 --> 00:02:04.000 toen de grote astronoom Edwin Hubble 00:02:04.000 --> 00:02:07.000 besefte dat de verafgelegen sterrenstelsels 00:02:07.000 --> 00:02:09.000 zich allemaal van ons weg haastten. 00:02:09.000 --> 00:02:11.000 Hij constateerde dat de ruimte zelf uitdijde, 00:02:11.000 --> 00:02:13.000 aangroeide. 00:02:13.000 --> 00:02:16.000 Dit was revolutionair. 00:02:16.000 --> 00:02:19.000 De heersende mening was dat op de grootste schaal 00:02:19.000 --> 00:02:21.000 het heelal statisch was. 00:02:21.000 --> 00:02:23.000 Maar toch 00:02:23.000 --> 00:02:26.000 was er één ding waar iedereen zeker van was: 00:02:26.000 --> 00:02:29.000 de uitdijing moest vertragen. 00:02:29.000 --> 00:02:32.000 Net zoals de zwaartekracht van de aarde 00:02:32.000 --> 00:02:35.000 de stijging van een omhoog gegooide appel vertraagt 00:02:35.000 --> 00:02:37.000 zou de gravitationele aantrekking 00:02:37.000 --> 00:02:39.000 van elk sterrenstelsel op elk ander 00:02:39.000 --> 00:02:41.000 de uitdijing van de ruimte 00:02:41.000 --> 00:02:43.000 moeten vertragen. NOTE Paragraph 00:02:43.000 --> 00:02:46.000 Laten we nu even snel doorspoelen naar de jaren negentig, 00:02:46.000 --> 00:02:48.000 als die twee teams van astronomen 00:02:48.000 --> 00:02:50.000 die ik in het begin noemde, 00:02:50.000 --> 00:02:52.000 door deze redenering werden geïnspireerd 00:02:52.000 --> 00:02:54.000 om de vertraging 00:02:54.000 --> 00:02:56.000 van deze uitdijing te gaan meten. 00:02:56.000 --> 00:02:58.000 Zij deden dit 00:02:58.000 --> 00:03:00.000 door nauwgezette waarnemingen 00:03:00.000 --> 00:03:02.000 van talrijke verafgelegen sterrenstelsels, 00:03:02.000 --> 00:03:04.000 waardoor ze in kaart konden brengen 00:03:04.000 --> 00:03:07.000 hoe de uitdijingsnelheid veranderde in de tijd. 00:03:07.000 --> 00:03:10.000 Hier is de verrassing: 00:03:10.000 --> 00:03:13.000 ze vonden dat de uitdijing niet vertraagt. 00:03:13.000 --> 00:03:15.000 Ze vonden dat ze versnelt. 00:03:15.000 --> 00:03:17.000 Ze gaat sneller en sneller. 00:03:17.000 --> 00:03:19.000 Dat is als het omhoog gooien van een appel 00:03:19.000 --> 00:03:21.000 en hem sneller en sneller omhoog zien gaan. 00:03:21.000 --> 00:03:23.000 Als je een appel dat zag doen, 00:03:23.000 --> 00:03:25.000 zou je willen weten waarom. 00:03:25.000 --> 00:03:27.000 Wat duwt hem? NOTE Paragraph 00:03:27.000 --> 00:03:29.000 De resultaten van de astronomen 00:03:29.000 --> 00:03:32.000 zijn zeker een Nobelprijs waard, 00:03:32.000 --> 00:03:36.000 maar zij riepen een soortgelijke vraag op. 00:03:36.000 --> 00:03:38.000 Welke kracht drijft alle sterrenstelsels 00:03:38.000 --> 00:03:41.000 uit elkaar 00:03:41.000 --> 00:03:44.000 met een steeds groter wordende snelheid? 00:03:44.000 --> 00:03:46.000 Het veelbelovendste antwoord 00:03:46.000 --> 00:03:49.000 komt van een oud idee van Einstein. 00:03:49.000 --> 00:03:51.000 We zijn allemaal gewoon om zwaartekracht 00:03:51.000 --> 00:03:54.000 te zien als een kracht die één ding doet: 00:03:54.000 --> 00:03:56.000 objecten naar elkaar toe trekken. 00:03:56.000 --> 00:03:58.000 Maar in Einsteins theorie van de zwaartekracht, 00:03:58.000 --> 00:04:00.000 zijn algemene theorie van relativiteit, 00:04:00.000 --> 00:04:03.000 kan zwaartekracht ook dingen uit elkaar duwen. NOTE Paragraph 00:04:03.000 --> 00:04:06.000 Hoe? Einstein berekende 00:04:06.000 --> 00:04:08.000 dat als de ruimte gelijkmatig 00:04:08.000 --> 00:04:10.000 met een onzichtbare energie is gevuld -- 00:04:10.000 --> 00:04:13.000 een soort uniforme, onzichtbare mist -- 00:04:13.000 --> 00:04:16.000 dan zou de daardoor ontstane zwaartekracht 00:04:16.000 --> 00:04:18.000 afstotend werken. 00:04:18.000 --> 00:04:20.000 Afstotende zwaartekracht, 00:04:20.000 --> 00:04:23.000 precies wat we nodig hebben om de waarnemingen te verklaren. 00:04:23.000 --> 00:04:25.000 Omdat de afstotende zwaartekracht komt 00:04:25.000 --> 00:04:27.000 van een onzichtbare energie in de ruimte -- 00:04:27.000 --> 00:04:29.000 wij noemen het nu donkere energie, 00:04:29.000 --> 00:04:32.000 maar ik heb ze hier rokerig wit gemaakt zodat je ze kunt zien. 00:04:32.000 --> 00:04:34.000 Die afstotende zwaartekracht 00:04:34.000 --> 00:04:36.000 zou elk sterrenstelsel doen duwen tegen elk ander, 00:04:36.000 --> 00:04:38.000 en de uitdijing doen versnellen, 00:04:38.000 --> 00:04:40.000 niet vertragen. 00:04:40.000 --> 00:04:42.000 Deze uitleg 00:04:42.000 --> 00:04:44.000 betekent een grote vooruitgang. NOTE Paragraph 00:04:44.000 --> 00:04:47.000 Maar ik beloofde jullie een mysterie 00:04:47.000 --> 00:04:49.000 hier in deel één. 00:04:49.000 --> 00:04:51.000 Hier komt het. 00:04:51.000 --> 00:04:53.000 Toen de astronomen hadden uitgewerkt 00:04:53.000 --> 00:04:56.000 hoeveel van deze donkere energie 00:04:56.000 --> 00:04:58.000 de ruimte moet vullen 00:04:58.000 --> 00:05:00.000 om de kosmische versnelling te verklaren, 00:05:00.000 --> 00:05:02.000 vonden ze dit. 00:05:09.000 --> 00:05:11.000 Dit getal is klein. 00:05:11.000 --> 00:05:13.000 Uitgedrukt in de juiste eenheden 00:05:13.000 --> 00:05:15.000 is het spectaculair klein. 00:05:15.000 --> 00:05:18.000 En het mysterie is het verklaren van dit eigenaardige getal. 00:05:18.000 --> 00:05:20.000 Wij willen dit getal 00:05:20.000 --> 00:05:22.000 afleiden uit de wetten van de fysica, 00:05:22.000 --> 00:05:25.000 maar tot nu toe is niemand daarin geslaagd. NOTE Paragraph 00:05:25.000 --> 00:05:28.000 Nu zou je je kunnen afvragen 00:05:28.000 --> 00:05:30.000 of je daar wakker van moet liggen. 00:05:30.000 --> 00:05:32.000 Misschien is de verklaring van dit getal 00:05:32.000 --> 00:05:34.000 slechts een technische kwestie, 00:05:34.000 --> 00:05:37.000 alleen van belang voor deskundigen, 00:05:37.000 --> 00:05:39.000 maar zonder belang voor iemand anders. 00:05:39.000 --> 00:05:42.000 Het is zeker een technisch detail, 00:05:42.000 --> 00:05:44.000 maar sommige details doen er echt toe. 00:05:44.000 --> 00:05:46.000 Sommige details gunnen ons 00:05:46.000 --> 00:05:48.000 een blik naar onbekende rijken van de werkelijkheid, 00:05:48.000 --> 00:05:51.000 en dit eigenaardige getal doet dat wellicht. 00:05:51.000 --> 00:05:54.000 De enige aanpak die het tot dusver enigszins kan verklaren 00:05:54.000 --> 00:05:57.000 roept de mogelijkheid op van andere universa -- 00:05:57.000 --> 00:06:00.000 een idee dat van nature voortvloeit uit de snaartheorie. 00:06:00.000 --> 00:06:03.000 Dat brengt me bij deel twee: de snaartheorie. NOTE Paragraph 00:06:03.000 --> 00:06:07.000 Hou het mysterie van de donkere energie 00:06:07.000 --> 00:06:09.000 in je achterhoofd 00:06:09.000 --> 00:06:11.000 terwijl ik jullie 00:06:11.000 --> 00:06:14.000 drie belangrijke dingen over de snaartheorie ga vertellen. 00:06:14.000 --> 00:06:16.000 Eerst, wat is het? 00:06:16.000 --> 00:06:19.000 Het is een poging om Einsteins droom 00:06:19.000 --> 00:06:22.000 van een verenigde theorie van de natuurkunde te realiseren, 00:06:22.000 --> 00:06:24.000 één enkel overkoepelend kader 00:06:24.000 --> 00:06:26.000 dat alle krachten aan het werk in het universum 00:06:26.000 --> 00:06:28.000 zou kunnen beschrijven. 00:06:28.000 --> 00:06:30.000 De centrale idee van de snaartheorie 00:06:30.000 --> 00:06:32.000 is vrij rechttoe rechtaan. 00:06:32.000 --> 00:06:34.000 Het zegt dat als je enig stuk materie 00:06:34.000 --> 00:06:36.000 steeds fijner gaat onderzoeken, 00:06:36.000 --> 00:06:38.000 je eerst moleculen vindt, 00:06:38.000 --> 00:06:41.000 dan atomen en subatomaire deeltjes. 00:06:41.000 --> 00:06:43.000 Maar de theorie zegt dat als je nog dieper 00:06:43.000 --> 00:06:46.000 zou gaan dan mogelijk is met de bestaande technologie, 00:06:46.000 --> 00:06:49.000 je iets anders binnen deze deeltjes zou vinden -- 00:06:49.000 --> 00:06:52.000 een klein vibrerend draadje energie, 00:06:52.000 --> 00:06:55.000 een heel kleine vibrerende snaar. 00:06:55.000 --> 00:06:57.000 En net als de snaren op een viool 00:06:57.000 --> 00:06:59.000 zou ze in verschillende patronen kunnen trillen 00:06:59.000 --> 00:07:01.000 en verschillende muzikale noten produceren . 00:07:01.000 --> 00:07:03.000 Deze kleine fundamentele snaren 00:07:03.000 --> 00:07:05.000 produceren door in verschillende patronen te trillen 00:07:05.000 --> 00:07:07.000 verschillende soorten deeltjes -- 00:07:07.000 --> 00:07:09.000 dus elektronen, quarks, neutrino's, fotonen 00:07:09.000 --> 00:07:11.000 en alle andere deeltjes 00:07:11.000 --> 00:07:13.000 zouden worden verenigd in één enkel kader, 00:07:13.000 --> 00:07:16.000 aangezien ze allemaal voortkomen uit trillende snaren. 00:07:16.000 --> 00:07:19.000 Het is een fascinerend beeld, 00:07:19.000 --> 00:07:21.000 een soort kosmische symfonie. 00:07:21.000 --> 00:07:23.000 Alle variatie 00:07:23.000 --> 00:07:25.000 die we in de wereld om ons heen zien, 00:07:25.000 --> 00:07:27.000 komt van de muziek 00:07:27.000 --> 00:07:30.000 die deze uiterst kleine snaren produceren. NOTE Paragraph 00:07:30.000 --> 00:07:32.000 Maar er hangt een prijskaartje 00:07:32.000 --> 00:07:34.000 aan deze elegante eenwording, 00:07:34.000 --> 00:07:36.000 want jaren van onderzoek 00:07:36.000 --> 00:07:39.000 hebben aangetoond dat de wiskunde van de snaartheorie niet helemaal werkt. 00:07:39.000 --> 00:07:41.000 Ze heeft interne tegenstrijdigheden, 00:07:41.000 --> 00:07:43.000 tenzij we 00:07:43.000 --> 00:07:46.000 iets geheel onbekends erbij halen -- 00:07:46.000 --> 00:07:49.000 extra dimensies van ruimte. 00:07:49.000 --> 00:07:52.000 Dat wil zeggen, we kennen allemaal de gebruikelijke drie dimensies van de ruimte. 00:07:52.000 --> 00:07:54.000 Je kent ze als 00:07:54.000 --> 00:07:57.000 hoogte, breedte en diepte. 00:07:57.000 --> 00:08:00.000 Maar de snaartheorie zegt dat er op enorm kleine schaal 00:08:00.000 --> 00:08:02.000 extra dimensies zijn 00:08:02.000 --> 00:08:04.000 opgerold tot uiterst kleine afmetingen, zo klein 00:08:04.000 --> 00:08:06.000 dat wij ze niet konden detecteren. 00:08:06.000 --> 00:08:08.000 Maar hoewel die dimensies verborgen zijn, 00:08:08.000 --> 00:08:11.000 zouden ze een impact hebben op de dingen die we kunnen waarnemen 00:08:11.000 --> 00:08:14.000 omdat de vorm van de extra dimensies 00:08:14.000 --> 00:08:17.000 bepaalt hoe de snaren kunnen trillen. 00:08:17.000 --> 00:08:19.000 In de snaartheorie, 00:08:19.000 --> 00:08:22.000 bepalen trillingen alles. 00:08:22.000 --> 00:08:24.000 Zo zouden deeltjesmassa's, de sterktes van krachten, 00:08:24.000 --> 00:08:27.000 en belangrijker nog, de hoeveelheid donkere energie 00:08:27.000 --> 00:08:29.000 worden bepaald 00:08:29.000 --> 00:08:31.000 door de vorm van die extra dimensies. 00:08:31.000 --> 00:08:34.000 Als we de vorm van de extra dimensies kenden dan 00:08:34.000 --> 00:08:37.000 zouden we deze grootheden moeten kunnen berekenen 00:08:37.000 --> 00:08:40.000 evenals de hoeveelheid donkere energie. NOTE Paragraph 00:08:40.000 --> 00:08:42.000 Het probleem is 00:08:42.000 --> 00:08:44.000 dat we de vorm 00:08:44.000 --> 00:08:47.000 van die extra dimensies niet kennen. 00:08:47.000 --> 00:08:49.000 Alles wat we hebben 00:08:49.000 --> 00:08:51.000 is een lijst van kandidaatvormen 00:08:51.000 --> 00:08:54.000 toegestaan door de wiskunde. 00:08:54.000 --> 00:08:56.000 Toen deze ideeën voor het eerst werden ontwikkeld, 00:08:56.000 --> 00:08:58.000 waren er slechts ongeveer vijf mogelijke vormen. 00:08:58.000 --> 00:09:00.000 Dus je kan je voorstellen 00:09:00.000 --> 00:09:02.000 dat we ze stuk voor stuk analyseerden 00:09:02.000 --> 00:09:04.000 om te bepalen of een ervan 00:09:04.000 --> 00:09:06.000 de fysieke kenmerken die we waarnemen zou kunnen opleveren. 00:09:06.000 --> 00:09:08.000 Maar na verloop van tijd groeide de lijst 00:09:08.000 --> 00:09:10.000 doordat onderzoekers andere kandidaat-vormen vonden. 00:09:10.000 --> 00:09:13.000 Van vijf groeide het aantal naar honderden en vervolgens naar duizenden -- 00:09:13.000 --> 00:09:16.000 een grote, maar nog mogelijkerwijs te analyseren collectie, 00:09:16.000 --> 00:09:18.000 aangezien alle masterstudenten 00:09:18.000 --> 00:09:21.000 iets omhanden moeten hebben. 00:09:21.000 --> 00:09:23.000 Maar vervolgens bleef de lijst groeien 00:09:23.000 --> 00:09:26.000 naar miljoenen en miljarden. 00:09:26.000 --> 00:09:28.000 De lijst van kandidaat-vormen 00:09:28.000 --> 00:09:33.000 steeg tot ongeveer 10 tot de 500ste. NOTE Paragraph 00:09:33.000 --> 00:09:36.000 Wat te doen? 00:09:36.000 --> 00:09:39.000 Sommige onderzoekers verloren de moed en 00:09:39.000 --> 00:09:42.000 besloten dat met zo veel kandidaatvormen voor extra dimensies, 00:09:42.000 --> 00:09:45.000 elk met hun eigen verschillende fysieke kenmerken, 00:09:45.000 --> 00:09:47.000 de snaartheorie nooit 00:09:47.000 --> 00:09:49.000 testbare voorspellingen zou kunnen maken. 00:09:49.000 --> 00:09:53.000 Maar anderen keerden dit probleem om 00:09:53.000 --> 00:09:55.000 door de mogelijkheid van een multiversum erin te betrekken. 00:09:55.000 --> 00:09:57.000 Hier is het idee. 00:09:57.000 --> 00:10:00.000 Misschien is elk van deze vormen gelijkwaardig aan alle andere. 00:10:00.000 --> 00:10:02.000 Elk is zo reëel als elk ander, 00:10:02.000 --> 00:10:04.000 in de zin 00:10:04.000 --> 00:10:06.000 dat er vele universa zijn, 00:10:06.000 --> 00:10:09.000 elk met een andere vorm voor de extra dimensies. 00:10:09.000 --> 00:10:11.000 Dit radicale voorstel 00:10:11.000 --> 00:10:14.000 heeft een diepgaande invloed op dit mysterie: 00:10:14.000 --> 00:10:17.000 de hoeveelheid donkere energie die bleek uit de Nobelprijswinnende resultaten. NOTE Paragraph 00:10:17.000 --> 00:10:19.000 Omdat, 00:10:19.000 --> 00:10:22.000 als er andere universa zijn 00:10:22.000 --> 00:10:24.000 en als die universa 00:10:24.000 --> 00:10:28.000 elk een andere vorm hebben voor die extra dimensies, 00:10:28.000 --> 00:10:30.000 dan zullen de fysieke kenmerken van elk universum verschillen, 00:10:30.000 --> 00:10:32.000 en in het bijzonder zal 00:10:32.000 --> 00:10:34.000 de hoeveelheid donkere energie in elk universum 00:10:34.000 --> 00:10:36.000 anders zijn. 00:10:36.000 --> 00:10:38.000 Dat betekent dat het mysterie van 00:10:38.000 --> 00:10:40.000 het verklaren van de gemeten hoeveelheid donkere energie 00:10:40.000 --> 00:10:43.000 een heel andere aanpak zal vergen. 00:10:43.000 --> 00:10:45.000 In dit verband 00:10:45.000 --> 00:10:48.000 kunnen de wetten van de fysica één getal voor de donkere energie niet uitleggen 00:10:48.000 --> 00:10:51.000 want er is niet slechts één getal, 00:10:51.000 --> 00:10:53.000 er zijn er veel. 00:10:53.000 --> 00:10:55.000 Dat betekent 00:10:55.000 --> 00:10:58.000 dat we de verkeerde vraag stelden. 00:10:58.000 --> 00:11:00.000 De juiste vraag om te stellen is: 00:11:00.000 --> 00:11:03.000 waarom bevinden wij mensen ons in een universum 00:11:03.000 --> 00:11:06.000 met een bepaalde, gemeten hoeveelheid donkere energie, 00:11:06.000 --> 00:11:09.000 in plaats van een van de andere mogelijkheden 00:11:09.000 --> 00:11:11.000 die er zijn? NOTE Paragraph 00:11:11.000 --> 00:11:14.000 Dat is een vraag waarmee we vooruit kunnen. 00:11:14.000 --> 00:11:16.000 Omdat in alle universa, 00:11:16.000 --> 00:11:18.000 die veel meer donkere energie hebben dan het onze, 00:11:18.000 --> 00:11:21.000 wanneer materie tot melkwegstelsels probeert samen te klonteren, 00:11:21.000 --> 00:11:24.000 de afstotingskracht van de donkere energie zo sterk is 00:11:24.000 --> 00:11:26.000 dat alles uit elkaar geduwd wordt 00:11:26.000 --> 00:11:28.000 en melkwegstelsels zich niet kunnen vormen. 00:11:28.000 --> 00:11:31.000 En alle universa die veel minder donkere energie hebben, 00:11:31.000 --> 00:11:33.000 zullen zo snel terug instorten 00:11:33.000 --> 00:11:36.000 dat zich ook geen melkwegstelsels kunnen vormen. 00:11:36.000 --> 00:11:39.000 Zonder melkwegstelsels zijn er geen sterren, geen planeten 00:11:39.000 --> 00:11:41.000 en geen kans 00:11:41.000 --> 00:11:43.000 op onze vorm van leven 00:11:43.000 --> 00:11:45.000 in die andere universa. NOTE Paragraph 00:11:45.000 --> 00:11:47.000 Dus we bevinden ons in een universum 00:11:47.000 --> 00:11:50.000 met die bepaalde hoeveelheid donkere energie die we hebben gemeten 00:11:50.000 --> 00:11:53.000 gewoon omdat ons universum omstandigheden kent 00:11:53.000 --> 00:11:57.000 waarin onze vorm van leven gedijt. 00:11:57.000 --> 00:11:59.000 Dat zou het moeten zijn. 00:11:59.000 --> 00:12:01.000 Mysterie opgelost, 00:12:01.000 --> 00:12:03.000 multiversum gevonden. 00:12:03.000 --> 00:12:08.000 Nu vinden sommigen deze uitleg onbevredigend. 00:12:08.000 --> 00:12:10.000 We zijn het gewoon dat de natuurkunde 00:12:10.000 --> 00:12:13.000 ons definitieve verklaringen geeft voor waarnemingen. 00:12:13.000 --> 00:12:15.000 Maar het punt is 00:12:15.000 --> 00:12:18.000 dat als datgene wat je waarneemt 00:12:18.000 --> 00:12:20.000 een grote verscheidenheid aan waarden 00:12:20.000 --> 00:12:22.000 kan aannemen 00:12:22.000 --> 00:12:25.000 over het bredere landschap van de werkelijkheid, 00:12:25.000 --> 00:12:27.000 dan is één uitleg bedenken 00:12:27.000 --> 00:12:29.000 voor één bepaalde waarde 00:12:29.000 --> 00:12:32.000 gewoonweg misplaatst. NOTE Paragraph 00:12:32.000 --> 00:12:34.000 Een vroeg voorbeeld 00:12:34.000 --> 00:12:37.000 komt van de grote astronoom Johannes Kepler. 00:12:37.000 --> 00:12:39.000 Die was geobsedeerd door 00:12:39.000 --> 00:12:41.000 een ander getal: 00:12:41.000 --> 00:12:45.000 waarom is de zon 150 miljoen km van de aarde verwijderd. 00:12:45.000 --> 00:12:48.000 Hij werkte decennialang om er een verklaring voor te vinden, 00:12:48.000 --> 00:12:51.000 zonder erin te slagen en wij weten nu waarom. 00:12:51.000 --> 00:12:53.000 Kepler stelde 00:12:53.000 --> 00:12:55.000 de verkeerde vraag. NOTE Paragraph 00:12:55.000 --> 00:12:58.000 We weten nu dat er veel planeten zijn 00:12:58.000 --> 00:13:01.000 op allerlei afstanden van hun gastheersterren. 00:13:01.000 --> 00:13:04.000 Hopen dat de wetten van de fysica 00:13:04.000 --> 00:13:07.000 één bepaalde waarde, 150 miljoen km, zal verklaren, 00:13:07.000 --> 00:13:10.000 is zoeken in de verkeerde richting. 00:13:10.000 --> 00:13:12.000 De juiste vraag is: 00:13:12.000 --> 00:13:15.000 waarom bevinden wij mensen ons op een planeet 00:13:15.000 --> 00:13:17.000 op precies deze afstand, 00:13:17.000 --> 00:13:20.000 in plaats van op een van de andere mogelijkheden? 00:13:20.000 --> 00:13:23.000 Dat is een vraag die we kunnen beantwoorden. 00:13:23.000 --> 00:13:26.000 Planeten die veel dichter bij een ster als de zon bewegen, 00:13:26.000 --> 00:13:28.000 zouden zo heet zijn 00:13:28.000 --> 00:13:30.000 dat onze vorm van leven er niet zou bestaan. 00:13:30.000 --> 00:13:33.000 Planeten die veel verder weg van die ster zijn, 00:13:33.000 --> 00:13:35.000 zijn zo koud 00:13:35.000 --> 00:13:37.000 dat onze vorm van leven er ook niet zou kunnen gedijen. 00:13:37.000 --> 00:13:39.000 Dus zitten we 00:13:39.000 --> 00:13:41.000 op een planeet op deze bepaalde afstand 00:13:41.000 --> 00:13:43.000 gewoon omdat die de omstandigheden biedt 00:13:43.000 --> 00:13:46.000 die essentieel zijn voor onze vorm van leven. 00:13:46.000 --> 00:13:49.000 Als het gaat om planeten en hun afstanden tot hun zon 00:13:49.000 --> 00:13:53.000 is dit duidelijk de juiste soort redenering. 00:13:53.000 --> 00:13:55.000 Het punt is dat 00:13:55.000 --> 00:13:58.000 als het gaat om universa en de donkere energie die zij bevatten, 00:13:58.000 --> 00:14:02.000 dit ook de juiste manier van redeneren kan zijn. NOTE Paragraph 00:14:02.000 --> 00:14:05.000 Één belangrijk verschil is natuurlijk dat we 00:14:05.000 --> 00:14:07.000 afweten van het bestaan van andere planeten 00:14:07.000 --> 00:14:10.000 maar tot nu toe heb ik alleen maar gespeculeerd 00:14:10.000 --> 00:14:12.000 over de mogelijkheid van andere universa. 00:14:12.000 --> 00:14:14.000 Om het allemaal aannemelijk te maken 00:14:14.000 --> 00:14:16.000 hebben we een mechanisme nodig 00:14:16.000 --> 00:14:19.000 dat andere universa kan laten ontstaan. 00:14:19.000 --> 00:14:22.000 Dat brengt me bij mijn laatste deel, deel drie. 00:14:22.000 --> 00:14:25.000 Een dergelijk mechanisme is namelijk ontdekt 00:14:25.000 --> 00:14:28.000 door kosmologen die de Oerknal probeerden te begrijpen. 00:14:28.000 --> 00:14:30.000 Wanneer we spreken van de Oerknal 00:14:30.000 --> 00:14:32.000 hebben we vaak een idee 00:14:32.000 --> 00:14:34.000 van een soort kosmische explosie 00:14:34.000 --> 00:14:36.000 die ons universum creëerde 00:14:36.000 --> 00:14:39.000 en de ruimte liet uitdijen. NOTE Paragraph 00:14:39.000 --> 00:14:41.000 Maar er is een klein geheimpje. 00:14:41.000 --> 00:14:44.000 De Oerknaltheorie vergeet iets vrij belangrijks, 00:14:44.000 --> 00:14:46.000 namelijk de 'Knal'. 00:14:46.000 --> 00:14:49.000 De theorie vertelt ons hoe het heelal evolueerde na de Knal, 00:14:49.000 --> 00:14:51.000 maar geeft ons geen inzicht 00:14:51.000 --> 00:14:55.000 in wat de Knal zelf zou hebben aangedreven. 00:14:55.000 --> 00:14:57.000 Uiteindelijk werd deze leemte opgevuld 00:14:57.000 --> 00:14:59.000 door een verbeterde versie van de Oerknaltheorie. 00:14:59.000 --> 00:15:02.000 Ze heet de 'inflatoire kosmologie'. 00:15:02.000 --> 00:15:06.000 Ze voorziet in een bepaald soort 'brandstof' 00:15:06.000 --> 00:15:08.000 die van nature de ruimte 00:15:08.000 --> 00:15:10.000 zou doen uitdijen. 00:15:10.000 --> 00:15:13.000 Die brandstof is gebaseerd op wat een kwantumveld wordt genoemd, 00:15:13.000 --> 00:15:16.000 maar het enige detail dat voor ons van belang is, 00:15:16.000 --> 00:15:19.000 is dat deze brandstof zo efficiënt blijkt te zijn 00:15:19.000 --> 00:15:21.000 dat het vrijwel onmogelijk is 00:15:21.000 --> 00:15:23.000 om ze helemaal op te gebruiken. 00:15:23.000 --> 00:15:25.000 Dat betekent dat in de inflatoire theorie, 00:15:25.000 --> 00:15:28.000 de Oerknal die aanleiding gaf tot ons universum 00:15:28.000 --> 00:15:31.000 waarschijnlijk geen eenmalige gebeurtenis is. 00:15:31.000 --> 00:15:34.000 Die brandstof genereerde niet alleen onze Oerknal 00:15:34.000 --> 00:15:40.000 maar zou tevens talloze andere Oerknallen opwekken. 00:15:40.000 --> 00:15:43.000 Elk aan de basis van zijn eigen aparte universum 00:15:43.000 --> 00:15:45.000 met ons universum als slechts één bel 00:15:45.000 --> 00:15:48.000 in een groot kosmisch bubbelbad van universa. NOTE Paragraph 00:15:48.000 --> 00:15:50.000 Als we dit koppelen aan de snaartheorie 00:15:50.000 --> 00:15:52.000 geeft dat het volgende beeld. 00:15:52.000 --> 00:15:54.000 Elk van deze universa heeft extra dimensies. 00:15:54.000 --> 00:15:57.000 De extra dimensies nemen een breed scala van verschillende vormen aan. 00:15:57.000 --> 00:16:00.000 De verschillende vormen leveren verschillende fysische eigenschappen op. 00:16:00.000 --> 00:16:03.000 Wij bevinden ons in dit universum en niet in een ander, 00:16:03.000 --> 00:16:06.000 simpelweg omdat in ons universum 00:16:06.000 --> 00:16:09.000 de fysische eigenschappen, zoals de hoeveelheid donkere energie, 00:16:09.000 --> 00:16:13.000 kloppen om onze vorm van leven te laten ontstaan. 00:16:13.000 --> 00:16:16.000 Dit is het fascinerende, maar hoogst controversiële beeld 00:16:16.000 --> 00:16:18.000 van de uitgebreidere kosmos 00:16:18.000 --> 00:16:20.000 die de meest geavanceerde observatie en theorie 00:16:20.000 --> 00:16:24.000 ons nu serieus doen overwegen. NOTE Paragraph 00:16:24.000 --> 00:16:28.000 Een grote resterende vraag is natuurlijk: 00:16:28.000 --> 00:16:31.000 kunnen we het bestaan van andere universa 00:16:31.000 --> 00:16:34.000 ooit bevestigen? 00:16:34.000 --> 00:16:36.000 Ik zal een manier beschrijven 00:16:36.000 --> 00:16:39.000 hoe dat ooit zou kunnen gebeuren. 00:16:39.000 --> 00:16:41.000 De inflatoire theorie 00:16:41.000 --> 00:16:43.000 heeft een al krachtige observationele ondersteuning. 00:16:43.000 --> 00:16:45.000 Want de theorie voorspelt 00:16:45.000 --> 00:16:47.000 dat de oerknal zo intens zou zijn geweest 00:16:47.000 --> 00:16:50.000 dat als de ruimte snel uitdijde 00:16:50.000 --> 00:16:52.000 kleine kwantumschommelingen uit de microwereld 00:16:52.000 --> 00:16:55.000 zouden zijn uitgerekt tot de macrowereld. 00:16:55.000 --> 00:16:58.000 Dat zou een kenmerkende vingerafdruk opleveren, 00:16:58.000 --> 00:17:00.000 een patroon van iets warmere en iets koudere vlekken 00:17:00.000 --> 00:17:02.000 doorheen de ruimte. 00:17:02.000 --> 00:17:05.000 Krachtige telescopen hebben dat nu waargenomen. 00:17:05.000 --> 00:17:08.000 Als er andere universa zouden bestaan 00:17:08.000 --> 00:17:10.000 dan voorspelt de theorie dat 00:17:10.000 --> 00:17:12.000 deze universa af en toe kunnen botsen. 00:17:12.000 --> 00:17:14.000 Als ons universum door een ander werd geraakt, 00:17:14.000 --> 00:17:16.000 dan zou die botsing 00:17:16.000 --> 00:17:18.000 een extra subtiel patroon 00:17:18.000 --> 00:17:20.000 van temperatuurschommelingen over de ruimte genereren. 00:17:20.000 --> 00:17:22.000 Ooit zullen we die misschien 00:17:22.000 --> 00:17:24.000 kunnen detecteren. 00:17:24.000 --> 00:17:27.000 Hoe exotisch deze voorstelling ook is, 00:17:27.000 --> 00:17:29.000 ooit zal ze misschien ondersteund worden 00:17:29.000 --> 00:17:31.000 door waarnemingen 00:17:31.000 --> 00:17:34.000 die het bestaan van andere universa zouden bevestigen. NOTE Paragraph 00:17:34.000 --> 00:17:36.000 Ik zal afsluiten 00:17:36.000 --> 00:17:39.000 met een in het oog springend gevolg 00:17:39.000 --> 00:17:41.000 van al deze ideeën 00:17:41.000 --> 00:17:43.000 voor de zeer verre toekomst. 00:17:43.000 --> 00:17:45.000 We hebben gezien 00:17:45.000 --> 00:17:47.000 dat ons universum niet statisch is, 00:17:47.000 --> 00:17:49.000 dat de ruimte uitdijt, 00:17:49.000 --> 00:17:51.000 dat die uitdijing versnelt, 00:17:51.000 --> 00:17:53.000 en dat er mogelijk andere universa bestaan. 00:17:53.000 --> 00:17:55.000 Dit alles door het zorgvuldig onderzoeken 00:17:55.000 --> 00:17:57.000 van zwakke bundeljes sterrenlicht 00:17:57.000 --> 00:18:00.000 die ons bereiken vanuit verafgelegen sterrenstelsels. 00:18:00.000 --> 00:18:03.000 Maar omdat de uitdijing versnelt, 00:18:03.000 --> 00:18:05.000 zullen in de zeer verre toekomst 00:18:05.000 --> 00:18:08.000 die sterrenstelsels zo ver en zo snel van ons weg bewegen 00:18:08.000 --> 00:18:11.000 dat we ze niet meer kunnen zien -- 00:18:11.000 --> 00:18:13.000 niet vanwege technologische beperkingen, 00:18:13.000 --> 00:18:15.000 maar vanwege de wetten van de fysica. 00:18:15.000 --> 00:18:17.000 Het licht dat die sterrenstelsels uitzenden, 00:18:17.000 --> 00:18:20.000 zal zelfs met de grootste snelheid, die van het licht, 00:18:20.000 --> 00:18:22.000 niet meer de groeiende kloof 00:18:22.000 --> 00:18:25.000 tussen ons en hen kunnen overbruggen. 00:18:25.000 --> 00:18:27.000 Astronomen in de verre toekomst zullen, 00:18:27.000 --> 00:18:29.000 starend in de diepe ruimte, 00:18:29.000 --> 00:18:32.000 niets anders zien dan een eindeloze uitgestrektheid 00:18:32.000 --> 00:18:36.000 van statische, inktzwarte stilte, 00:18:36.000 --> 00:18:38.000 en concluderen 00:18:38.000 --> 00:18:40.000 dat het heelal statisch en onveranderlijk is 00:18:40.000 --> 00:18:43.000 en bevolkt door één enkele centrale oase van materie 00:18:43.000 --> 00:18:45.000 waar ze wonen -- 00:18:45.000 --> 00:18:47.000 een beeld van de kosmos 00:18:47.000 --> 00:18:50.000 waarvan wij nu absoluut weten dat het niet klopt. NOTE Paragraph 00:18:50.000 --> 00:18:53.000 Misschien zullen die toekomstige astronomen beschikken 00:18:53.000 --> 00:18:55.000 over verslagen uit een vroeger tijdperk 00:18:55.000 --> 00:18:57.000 als het onze. 00:18:57.000 --> 00:18:59.000 Verslagen die getuigen van een uitdijende kosmos 00:18:59.000 --> 00:19:01.000 vol melkwegstelsels. 00:19:01.000 --> 00:19:03.000 Maar zullen die toekomstige astronomen 00:19:03.000 --> 00:19:06.000 die oude kennis geloven? 00:19:06.000 --> 00:19:08.000 Of zullen ze geloven 00:19:08.000 --> 00:19:11.000 in het zwarte, statische, lege heelal 00:19:11.000 --> 00:19:15.000 dat ze met hun eigen technolgie kunnen waarnemen? 00:19:15.000 --> 00:19:17.000 Ik vermoed het laatste. 00:19:17.000 --> 00:19:19.000 Wat betekent dat we leven 00:19:19.000 --> 00:19:22.000 in een opmerkelijk bevoorrecht tijdperk 00:19:22.000 --> 00:19:24.000 nu bepaalde diepe waarheden over de kosmos 00:19:24.000 --> 00:19:26.000 nog steeds binnen het bereik vallen 00:19:26.000 --> 00:19:28.000 van de menselijke geest van exploratie. 00:19:28.000 --> 00:19:33.000 Het lijkt erop dat het niet altijd zo zal zijn. 00:19:33.000 --> 00:19:35.000 Want hedendaagse astronomen hebben, 00:19:35.000 --> 00:19:38.000 door hun krachtige telescopen op de hemel te richten, 00:19:38.000 --> 00:19:41.000 een handvol erg informatieve fotonen ingevangen -- 00:19:41.000 --> 00:19:44.000 een soort kosmisch telegram 00:19:44.000 --> 00:19:46.000 dat miljarden jaren onderweg was. 00:19:46.000 --> 00:19:50.000 De boodschap die over de eonen heen weerklinkt, is duidelijk. 00:19:50.000 --> 00:19:53.000 Soms bewaakt de natuur haar geheimen 00:19:53.000 --> 00:19:55.000 onder het onverbreekbare slot 00:19:55.000 --> 00:19:57.000 van fysische wetten. 00:19:57.000 --> 00:20:01.000 Soms gloort de ware aard van werkelijkheid 00:20:01.000 --> 00:20:04.000 net voorbij de horizon. NOTE Paragraph 00:20:04.000 --> 00:20:06.000 Hartelijk dank. NOTE Paragraph 00:20:06.000 --> 00:20:10.000 (Applaus) NOTE Paragraph 00:20:10.000 --> 00:20:12.000 Chris Anderson: Brian, dank je. 00:20:12.000 --> 00:20:14.000 De ideeën die je zojuist hebt voorgesteld 00:20:14.000 --> 00:20:17.000 zijn duizelingwekkend, opwindend, ongelooflijk. 00:20:17.000 --> 00:20:19.000 Waar denk je 00:20:19.000 --> 00:20:21.000 dat de huidige kosmologie 00:20:21.000 --> 00:20:23.000 in een historische context moet worden geplaatst? 00:20:23.000 --> 00:20:26.000 Zitten we volgens jou bij een historisch omslagpunt? NOTE Paragraph 00:20:26.000 --> 00:20:28.000 BG: Dat is moeilijk te zeggen. 00:20:28.000 --> 00:20:31.000 Wanneer we leren we dat astronomen in de verre toekomst 00:20:31.000 --> 00:20:34.000 wellicht niet genoeg informatie meer zullen hebben, 00:20:34.000 --> 00:20:37.000 dan komt de vraag bij je op of nu al 00:20:37.000 --> 00:20:40.000 bepaalde diepe, kritieke eigenschappen van het heelal 00:20:40.000 --> 00:20:43.000 zijn ontsnapt aan ons vermogen om ze ooit te begrijpen, 00:20:43.000 --> 00:20:45.000 door de manier waarop de kosmologie evolueert. 00:20:45.000 --> 00:20:47.000 Vanuit dat perspectief 00:20:47.000 --> 00:20:49.000 zullen we ons misschien altijd vragen blijven stellen 00:20:49.000 --> 00:20:51.000 en ze nooit volledig kunnen beantwoorden. NOTE Paragraph 00:20:51.000 --> 00:20:53.000 Aan de andere kant weten we nu 00:20:53.000 --> 00:20:55.000 hoe oud het universum is. 00:20:55.000 --> 00:20:57.000 We kunnen nu 00:20:57.000 --> 00:21:00.000 de gegevens van de achtergrondstraling, 00:21:00.000 --> 00:21:03.000 die 13,72 miljard jaar geleden vrij kwam, begrijpen -- 00:21:03.000 --> 00:21:05.000 en toch kunnen wij vandaag rekenen om te voorspellen hoe het er zal uitzien 00:21:05.000 --> 00:21:07.000 en het klopt nog ook. 00:21:07.000 --> 00:21:09.000 Dat is gewoon geweldig. 00:21:09.000 --> 00:21:12.000 Aan de ene kant is het ongelooflijk waar we al zijn geraakt, 00:21:12.000 --> 00:21:16.000 maar wie weet wat voor soort hindernissen we in de toekomst nog gaan tegenkomen. NOTE Paragraph 00:21:16.000 --> 00:21:19.000 CA: Je blijft hier nog enkele dagen. 00:21:19.000 --> 00:21:21.000 Misschien kunnen sommige van deze gesprekken blijven doorgaan. 00:21:21.000 --> 00:21:23.000 Bedankt. Dank je, Brian. (BG: Het genoegen was helemaal voor mij.) NOTE Paragraph 00:21:23.000 --> 00:21:26.000 (Applaus)