WEBVTT

00:00:00.760 --> 00:00:03.289
İklim değişikliğiyle ilgili
konuşmak için buradayım.

00:00:03.293 --> 00:00:06.129
Fakat gerçek bir çevreci değilim.

00:00:06.463 --> 00:00:09.830
Aslında doğa insanı olduğumu 
hiç düşünmedim.

00:00:09.904 --> 00:00:13.106
Hiç kamp yapmadım, doğa yürüyüşü yapmadım,

00:00:13.130 --> 00:00:14.597
evcil hayvanım bile olmadı.

00:00:15.546 --> 00:00:17.299
Tüm hayatımı şehirlerde yaşadım,

00:00:17.323 --> 00:00:19.022
aslında sadece bir şehirde yaşadım.

00:00:19.046 --> 00:00:21.942
Doğayı ziyaret etmek için gezerken

00:00:21.966 --> 00:00:25.442
hep başka bir yerde bir şey 
olduğunu düşünürdüm.

00:00:25.466 --> 00:00:27.245
Bu, uzakta, modern hayatın tamamının

00:00:27.259 --> 00:00:31.833
bütün güçlerine karşı bir
kale olmasıyla ilgiliydi.

00:00:32.689 --> 00:00:33.840
Diğer bir deyişle,

00:00:33.864 --> 00:00:36.594
tanıdığım herkes gibi,

00:00:36.618 --> 00:00:39.665
hayatımı kayıtsız yaşadım.

00:00:39.689 --> 00:00:41.890
Küresel ısınmadan kaynaklanan

00:00:41.924 --> 00:00:43.771
tehdit hakkında kandırılmıştım.

00:00:44.099 --> 00:00:47.205
Bana yavaş gerçekleşiyormuş gibi geldi,

00:00:47.225 --> 00:00:48.748
uzakta oluyor gibi.

00:00:49.358 --> 00:00:53.720
Yaşadığım hayat biçimine küçük bir tehdit 
oluşturuyormuş gibi geldi.

00:00:55.165 --> 00:00:56.982
Bu yolların her birinde,

00:00:57.006 --> 00:01:00.085
çok hatalıydım.

00:01:01.379 --> 00:01:04.006
Çoğu insan, size iklim
değişikliğini anlatıyorsa

00:01:04.090 --> 00:01:06.179
gelecek hakkında hikâye anlatacaklardır.

00:01:06.193 --> 00:01:08.096
Bu hikâyeyi ben anlatsaydım
şöyle derdim:

00:01:08.106 --> 00:01:10.327
"BM'ye göre, rotayı değiştirmezsek

00:01:10.351 --> 00:01:11.593
yüzyılın sonuyla,

00:01:11.617 --> 00:01:14.379
yaklaşık 4 derece ısınma elde edeceğiz."

00:01:14.403 --> 00:01:17.259
Yani, bazı bilim insanları inanıyor ki

00:01:17.293 --> 00:01:19.041
bu, iki kat daha fazla savaş demek,

00:01:19.065 --> 00:01:20.418
gıdanın yarısı demek,

00:01:21.660 --> 00:01:24.255
muhtemelen GSYİH'nin
iklim değişimi olmadan

00:01:24.255 --> 00:01:27.125
yüzde 20 daha düşük olması demek.

00:01:27.125 --> 00:01:30.283
Bu Büyük Buhran'dan daha derin bir etki

00:01:30.307 --> 00:01:32.041
ve kalıcı olurdu.

00:01:32.537 --> 00:01:36.308
Ancak bu etkiler, aslında 2100'den
çok daha hızlı gerçekleşiyor.

00:01:36.332 --> 00:01:38.301
2050'e kadar, tahmin ediliyor ki

00:01:38.325 --> 00:01:41.761
Güney Asya ve Orta Doğu'daki 
birçok büyükşehir

00:01:41.785 --> 00:01:45.340
yazın neredeyse tamamen 
yaşanılmaz derecede sıcak olacak.

00:01:45.530 --> 00:01:48.167
Bu şehirler günümüzde

00:01:48.247 --> 00:01:52.847
10, 12,15 milyon insana
ev sahipliği yapıyor.

00:01:52.887 --> 00:01:55.110
Sadece otuz yıl içinde

00:01:55.134 --> 00:01:57.532
güneş çarpması veya muhtemel
bir ölüm riski olmadan

00:01:57.556 --> 00:02:00.531
bu şehirler içerisinde 
yürüyemez hale gelebilirdiniz.

00:02:01.088 --> 00:02:04.207
Bugün gezegenimiz,
endüstrileşme öncesinden

00:02:04.231 --> 00:02:06.592
1.1 derece daha sıcak.

00:02:06.616 --> 00:02:08.751
Kulağa fazla gelmiyor olabilir

00:02:08.775 --> 00:02:12.695
ama bu durum aslında bizi bütün
dünya tarihini kapsayan

00:02:12.719 --> 00:02:15.431
derece aralıklarının dışında bırakıyor.

00:02:16.331 --> 00:02:20.650
Bu da demek oluyor ki
bir tür olarak bildiğimiz her şey,

00:02:22.109 --> 00:02:24.204
insan denen hayvanın evrimi,

00:02:24.228 --> 00:02:26.276
tarımın gelişimi,

00:02:26.300 --> 00:02:28.332
ilkel uygarlığın gelişimi,

00:02:28.356 --> 00:02:31.363
modern ve endüstriyel uygarlığın gelişimi,

00:02:31.387 --> 00:02:35.871
kendimiz hakkında bildiğimiz her şey;
biyolojik varlıklar olarak,

00:02:35.895 --> 00:02:39.037
sosyal varlıklar olarak,
politik varlıklar olarak,

00:02:39.061 --> 00:02:41.728
bütün bunların tamamı,

00:02:41.752 --> 00:02:44.434
geride bıraktığımız
iklim koşullarının bir sonucu.

00:02:45.752 --> 00:02:50.331
Sanki tamamen farklı bir gezegene 
ayak basmışız,

00:02:50.355 --> 00:02:52.696
tamamen farklı bir iklimle.

00:02:52.720 --> 00:02:54.332
Şimdi çözmemiz gerekense

00:02:54.356 --> 00:02:57.410
kendimizle getirdiğimiz bu uygarlığın

00:02:57.434 --> 00:03:00.371
ne kadarı bu yeni koşullara dayanabilir,

00:03:00.395 --> 00:03:01.545
ne kadarı dayanamaz.

00:03:02.947 --> 00:03:05.034
Her şey buradan daha kötüye gidecek.

00:03:05.812 --> 00:03:07.860
Uzun bir zaman boyunca,

00:03:07.884 --> 00:03:10.978
bize iklim değişikliğinin 
yavaş bir destan olduğu anlatıldı.

00:03:11.455 --> 00:03:13.720
Endüstri devrimiyle başladı.

00:03:13.744 --> 00:03:15.315
Bize düşense

00:03:15.339 --> 00:03:16.854
büyükanne ve büyükbabalarımızın

00:03:16.884 --> 00:03:18.894
torunlarımız sonuçlarıyla uğraşmasın diye

00:03:18.914 --> 00:03:20.990
bize bıraktığı kirliliği temizlemekti.

00:03:21.020 --> 00:03:22.517
Bu, yüzlerce yıllık bir hikâye.

00:03:23.173 --> 00:03:25.943
Aslında, bütün insanlık tarihinde

00:03:25.967 --> 00:03:29.165
fosil yakıtların yanması
sonucu ortaya çıkan

00:03:29.189 --> 00:03:31.624
emisyonların yarısı

00:03:31.648 --> 00:03:35.101
son 30 yılda üretildi.

00:03:35.101 --> 00:03:37.541
Bu, Al Gore'un küresel ısınmayla ilgili

00:03:37.566 --> 00:03:40.007
ilk kitabının yayımlanmasından
beri gelinen durum.

00:03:40.027 --> 00:03:43.584
Bu, BM'nin IPCC iklim değişikliği kurulunu
kurmasından beri gelinen durum.

00:03:43.623 --> 00:03:45.972
Biz, o zamandan beri 
daha fazla zarar verdik.

00:03:46.125 --> 00:03:49.648
Öncesindeki yüzlerce yıl
ve binlerce yıldan daha fazla.

00:03:50.355 --> 00:03:52.331
Ben 37 yaşındayım.

00:03:52.355 --> 00:03:55.402
Demek ki benim hayatım 
bütün bu hikayeyi kapsıyor.

00:03:55.863 --> 00:04:00.180
Ben doğduğumda gezegenin iklimi
sabit görünüyordu.

00:04:01.447 --> 00:04:03.320
Bugün ise

00:04:03.344 --> 00:04:05.677
felaketin eşiğindeyiz.

00:04:07.209 --> 00:04:10.709
İklim krizi, atalarımızın mirası değil.

00:04:11.387 --> 00:04:14.471
Bu, tek bir neslin eseri.

00:04:15.609 --> 00:04:16.759
Bizim neslimizin.

00:04:16.989 --> 00:04:19.699
Bu durumun tamamı kulağa kötü
haber gibi geliyor olabilir,

00:04:19.723 --> 00:04:21.643
ki gerçekten kötü haber.

00:04:21.667 --> 00:04:24.958
Ama bence, biraz iyi haber de içeriyor,

00:04:25.152 --> 00:04:27.405
en azından görece konuşacak olursak.

00:04:27.429 --> 00:04:29.896
Bu etkiler, korkunç düzeyde geniş.

00:04:30.322 --> 00:04:33.885
Bence aynı zamanda heyecan verici de.

00:04:34.448 --> 00:04:41.430
Çünkü bunlar, iklim üzerinde bizim
ne kadar gücümüz olduğunun yansıması.

00:04:41.807 --> 00:04:44.260
Eğer korkunç senaryolar 
seviyesine gelirsek

00:04:44.284 --> 00:04:46.871
bunun sebebi, bunları biz 
yaptığımız için olacaktır,

00:04:46.895 --> 00:04:50.108
bunları biz yapmayı 
seçtiğimiz için olacaktır.

00:04:50.657 --> 00:04:55.037
Bu demektir ki, biz başka senaryoları 
gerçekleştirmeyi de seçebiliriz.

00:04:56.210 --> 00:04:58.822
Şimdi bu, inanmak için 
aşırı umut dolu görünebilir.

00:04:58.846 --> 00:05:02.246
Siyasal engeller aslında devasa.

00:05:02.880 --> 00:05:04.271
Ancak şu basit bir gerçek ki

00:05:04.295 --> 00:05:06.629
küresel ısınmanın ana faktörü 
insan eylemi:

00:05:06.653 --> 00:05:08.704
Atmosfere ne kadar karbon yaydığımız.

00:05:08.728 --> 00:05:10.728
Şalterler bizim elimizde.

00:05:11.046 --> 00:05:15.543
Gezegenin iklim geleceğinin hikayesini
biz kendimiz yazabiliriz.

00:05:15.929 --> 00:05:18.667
Sadece yazabiliriz değil, 
yazıyoruz da aslında.

00:05:18.691 --> 00:05:21.714
Harekete geçmemek de
bir tür eylem olduğundan

00:05:21.738 --> 00:05:25.548
beğensek de beğenmesek de bu 
hikâyeyi kendimiz yazıyor olacağız.

00:05:27.070 --> 00:05:28.468
Bu herhangi bir hikâye değil,

00:05:29.466 --> 00:05:33.061
hepimiz gezegenin geleceğini
avucumuzun içinde tutuyoruz.

00:05:33.570 --> 00:05:38.199
Bu hikâye, mitoloji veya teolojiden

00:05:38.263 --> 00:05:39.843
tanıdığımız türden bir hikâye.

00:05:39.862 --> 00:05:41.363
İnsanlığın geleceğini

00:05:41.387 --> 00:05:44.219
şüpheye düşüren tek bir nesil,

00:05:44.243 --> 00:05:47.514
şimdi yeni bir geleceği güvence
altına almakla görevli.

00:05:49.657 --> 00:05:51.243
Peki bu neye benzerdi?

00:05:51.791 --> 00:05:54.999
Gezegeni çevreleyen güneş enerjisi 
düzeneği demek olabilirdi.

00:05:55.013 --> 00:05:57.771
Gerçekten her yerde görebildiğiniz 
bir düzenek olabilirdi.

00:05:57.785 --> 00:06:00.977
Daha iyi bir teknoloji geliştirseydik
bu kadar geniş biçimde bunları

00:06:01.001 --> 00:06:03.763
konuşlandırmamıza bile gerek
kalmazdı demek.

00:06:03.787 --> 00:06:07.650
Çünkü Sahra Çölü'nün sadece bir şeritlik
kısmının, tüm dünyanın enerji ihtiyacını

00:06:07.650 --> 00:06:11.230
karşılayacak kadar yeterli güneş 
enerjisini absorbe ettiği tahmin ediliyor.

00:06:11.240 --> 00:06:14.405
Muhtemelen gücünün üçte ikisini kullanarak
ısı harcamayan türden

00:06:14.405 --> 00:06:17.054
yeni bir elektrik enerji 
şebekesine ihtiyacımız olurdu.

00:06:17.068 --> 00:06:19.458
Bugün ABD'de olan durum da böyle.

00:06:19.482 --> 00:06:22.299
Belki biraz daha nükleer enerji
kullanabilirdik.

00:06:22.323 --> 00:06:25.768
Gerçi bunun tamamen farklı bir tür
nükleer enerji olması gerekirdi.

00:06:25.782 --> 00:06:29.304
Çünkü bugünkü teknoloji, maliyeti çok 
hızlı düşen yenilenebilir enerjiyle,

00:06:29.304 --> 00:06:32.354
maliyet açısından tamamen 
rekabet edebilir düzeyde değil.

00:06:32.372 --> 00:06:34.351
Yeni bir çeşit uçağa ihtiyacımız olurdu.

00:06:34.355 --> 00:06:37.001
Çünkü tüm dünyaya hava 
ulaşımını bırakmasını söylemenin

00:06:37.001 --> 00:06:39.464
özellikle uygulanabilir
olduğunu düşünmüyorum.

00:06:39.464 --> 00:06:41.844
Özellikle küresel güneyin
mali olarak bunu ilk kez

00:06:41.854 --> 00:06:44.808
karşılayabilecek duruma geldiği için
uygun olduğunu sanmıyorum.

00:06:44.818 --> 00:06:46.828
Karbon üretmeyen uçaklara 
ihtiyacımız var.

00:06:46.852 --> 00:06:49.299
Yeni bir tür tarıma ihtiyacımız var.

00:06:49.303 --> 00:06:52.493
Çünkü insanlara, eti tamamen bırakıp
vegan olmalarını söyleyemeyiz.

00:06:52.573 --> 00:06:55.330
Bu tamamen farklı biçimde 
et yetiştirmek demek olurdu.

00:06:55.334 --> 00:06:56.767
Ya da belki eski usül olurdu.

00:06:56.791 --> 00:07:00.077
Çünkü geleneksel otlatma uygulamalarının

00:07:00.101 --> 00:07:01.986
büyükbaş hayvan çiftliklerini,

00:07:02.010 --> 00:07:04.057
karbondioksit üreten 
karbon kaynaklarından,

00:07:04.077 --> 00:07:07.633
bunları absorbe eden karbon yutaklarına
dönüştürebildiğini zaten biliyoruz.

00:07:07.658 --> 00:07:10.061
Teknolojik bir yöntem tercih ederseniz

00:07:10.061 --> 00:07:12.440
belki bu etin birazını
laboratuvarda üretebiliriz.

00:07:12.470 --> 00:07:15.539
Muhtemelen, bazı büyükbaşları deniz 
yosunuyla da besleyebiliriz.

00:07:15.539 --> 00:07:18.713
Çünkü bu, metan emisyonlarını yüzde
95 ile yüzde 99 oranında keser.

00:07:19.371 --> 00:07:22.020
Muhtemelen bunların hepsini
yapmak zorunda kalırdık.

00:07:22.044 --> 00:07:24.777
Çünkü bu yapbozun 
her bir yönüyle olduğu gibi,

00:07:24.801 --> 00:07:27.693
bu sorun, tek bir sihirli değnek
yoluyla çözülmek için

00:07:27.787 --> 00:07:30.925
çok geniş ve karmaşık.

00:07:31.752 --> 00:07:34.894
Ne kadar çözüm uygularsak uygulayalım,

00:07:34.918 --> 00:07:38.251
muhtemelen, karbonu zamanında
atmosferden çıkaramayacağız.

00:07:38.353 --> 00:07:40.784
Bu, karşı karşıya olduğumuz 
korkunç bir matematik.

00:07:41.538 --> 00:07:44.863
İklim değişikliğini yenemeyeceğiz.

00:07:44.887 --> 00:07:47.143
Sadece bununla yaşayıp 
sınırlandırabileceğiz.

00:07:47.166 --> 00:07:50.356
Bu demektir ki karbonu
atmosferden dışarı çıkarma denilen

00:07:50.356 --> 00:07:52.370
negatif emisyona da

00:07:52.438 --> 00:07:54.514
aynı zamanda biraz ihtiyacımız olurdu.

00:07:54.538 --> 00:07:57.979
Milyarlarca yeni ağaca, belki trilyonlarca
yeni ağaca ihtiyacımız olurdu.

00:07:58.385 --> 00:08:01.821
Tamamı karbon yakalayan makinelerden
oluşan tarlalara ihtiyacımız olurdu.

00:08:01.845 --> 00:08:04.546
Belki günümüzdeki 
yakıt ve petrol işletmelerinin

00:08:04.560 --> 00:08:07.669
iki veya dört katı büyüklüğünde
bir endüstriye ihtiyacımız olurdu.

00:08:07.669 --> 00:08:11.272
Geçtiğimiz on yıllarda bu işletmelerin
verdiği zararları geri almak için

00:08:11.272 --> 00:08:13.654
buna ihtiyacımız olurdu.

00:08:13.698 --> 00:08:17.050
Farklı bir betonla dökülmüş yeni
bir tür altyapıya ihtiyacımız olurdu.

00:08:17.064 --> 00:08:18.982
Çünkü bugün beton, bir ülke olsaydı

00:08:19.006 --> 00:08:21.609
dünyanın en büyük üçüncü 
karbon yayıcısı olurdu.

00:08:21.919 --> 00:08:24.879
Çin'in üç yılda bir döktüğü beton,

00:08:24.903 --> 00:08:28.325
ABD'nin 20. yüzyılın tamamında 
döktüğü beton kadar.

00:08:28.349 --> 00:08:30.975
Kıyıda yaşayan insanları korumak için

00:08:30.999 --> 00:08:33.952
dalgakıran ve su setleri
inşa etmemiz gerekirdi.

00:08:33.976 --> 00:08:36.758
bu insanların çoğu, bunları
yapamayacak kadar fakir.

00:08:36.826 --> 00:08:43.140
Bu yüzden, bu durum, dünyanın başka
yerlerinde yaşayanların

00:08:43.140 --> 00:08:45.142
dertlerini kabul etsek bile

00:08:45.160 --> 00:08:47.410
önemsiz olarak tanımlamamıza izin veren

00:08:47.420 --> 00:08:50.267
bu güç bela milliyetçi jeopolitiğe
bir son demek olmalı.

00:08:50.307 --> 00:08:52.655
Böylesine kolay bir gelecek
kolay olmayacak.

00:08:53.472 --> 00:08:55.788
Fakat yegane engel, insani engeller.

00:08:55.839 --> 00:08:58.575
İnsan vahşeti ve kayıtsızlığıyla ilgili

00:08:58.599 --> 00:09:01.736
bildiklerimi biliyorsanız
bu pek de rahatlık olmayabilir.

00:09:01.760 --> 00:09:04.943
Bunun, diğer seçenekten daha iyi
olduğuna dair size söz verebilirim.

00:09:04.961 --> 00:09:07.014
Bilim bizi harekete 
geçmekten alıkoymuyor.

00:09:07.054 --> 00:09:08.658
Ne de teknoloji bunu yapıyor.

00:09:09.593 --> 00:09:12.632
Bugün başlamak için işe yarar 
araçlara sahibiz.

00:09:13.405 --> 00:09:17.125
Elbette küresel yoksulluğu bitirmek için 
ihtiyacımız olan araçlara da sahibiz.

00:09:17.149 --> 00:09:18.631
Salgın hastalıkları

00:09:18.655 --> 00:09:20.722
ve kadın tacizlerini de.

00:09:21.093 --> 00:09:25.514
Bu yüzden, yeni araçlardan daha çok,
yeni bir politikaya ihtiyacımız var.

00:09:25.538 --> 00:09:28.873
Bütün bu insani engellerin üstesinden
gelebilmek için yeni bir yola.

00:09:29.247 --> 00:09:30.855
Kültürümüzü, ekonomimizi,

00:09:30.879 --> 00:09:32.315
statüko ön yargımızı,

00:09:32.339 --> 00:09:35.907
bizi gerçekten korkutan her şeyi ciddiye
almaya karşı olan ilgisizliğimizi,

00:09:36.149 --> 00:09:37.549
öngörüsüzlüğümüzü,

00:09:37.855 --> 00:09:39.655
kişisel çıkar anlayışımızı

00:09:39.974 --> 00:09:42.583
ve bir şeyleri değiştirmek için
en az isteği olan

00:09:42.637 --> 00:09:44.947
dünyanın zengin
ve güçlülerinin bencilliğini

00:09:44.987 --> 00:09:47.147
aşmak için yeni bir 
yönteme ihtiyacımız var.

00:09:47.167 --> 00:09:48.770
Onlar da bundan zarar görecekler.

00:09:49.392 --> 00:09:51.983
Ancak dünyanın en fakirleri kadar değil.

00:09:52.007 --> 00:09:54.907
Küresel ısınmanın ortaya çıkmasına
en az sebep olanlar onlar.

00:09:54.931 --> 00:09:56.976
Bizi bu kriz noktasına
getiren süreçlerden

00:09:56.980 --> 00:09:59.480
en az yarar sağlayanlar.

00:09:59.504 --> 00:10:03.062
Ama bu kişiler de önümüzdeki on yıllarda
en çok sorumlulukla yüklü olacak.

00:10:03.077 --> 00:10:04.410
Yeni bir politika,

00:10:04.434 --> 00:10:06.738
bu yükü yönetme meselesini,

00:10:07.768 --> 00:10:10.348
nereye ve ne kadar ağır düşse bile,

00:10:10.372 --> 00:10:13.135
zamanımızın en büyük önceliği
haline getirecek.

00:10:14.768 --> 00:10:19.612
Ne yaparsak yapalım, iklim değişikliği
modern hayatı dönüştürecek.

00:10:20.106 --> 00:10:25.649
Küresel ısınmanın bir kısmı zaten 
gerçekleşti ve kaçınılmaz.

00:10:25.673 --> 00:10:29.208
Bu demektir ki, muhtemelen ayrıca 
bir miktar dert daha kaçınılmaz.

00:10:29.260 --> 00:10:31.647
Kökten harekete geçsek bile,
gerçekten korkunç olan

00:10:31.681 --> 00:10:34.696
bu en kötü durum senaryolarının 
bazılarından kaçınsak da

00:10:34.720 --> 00:10:38.565
bu tamamen farklı bir gezegende
yaşıyoruz demek olurdu.

00:10:39.193 --> 00:10:42.162
Yeni bir politikayla, yeni bir ekonomiyle,

00:10:42.186 --> 00:10:44.376
teknolojiyle yeni bir ilişkiyle

00:10:44.400 --> 00:10:46.709
ve doğayla yeni bir ilişkiyle,

00:10:46.733 --> 00:10:49.462
tamamen yeni bir dünya.

00:10:50.336 --> 00:10:52.270
Ama nispeten yaşanabilir olan.

00:10:53.074 --> 00:10:54.860
Nispeten refah içinde

00:10:55.987 --> 00:10:57.137
ve yeşil bir dünya.

00:10:58.392 --> 00:11:00.587
Neden bunu seçmeyelim?

00:11:01.929 --> 00:11:03.079
Teşekkürler.

00:11:03.103 --> 00:11:07.992
(Alkış)