0:00:00.760,0:00:03.289
İklim değişikliğiyle ilgili[br]konuşmak için buradayım.

0:00:03.293,0:00:06.129
Fakat gerçek bir çevreci değilim.

0:00:06.463,0:00:09.830
Aslında doğa insanı olduğumu [br]hiç düşünmedim.

0:00:09.904,0:00:13.106
Hiç kamp yapmadım, doğa yürüyüşü yapmadım,

0:00:13.130,0:00:14.597
evcil hayvanım bile olmadı.

0:00:15.546,0:00:17.299
Tüm hayatımı şehirlerde yaşadım,

0:00:17.323,0:00:19.022
aslında sadece bir şehirde yaşadım.

0:00:19.046,0:00:21.942
Doğayı ziyaret etmek için gezerken

0:00:21.966,0:00:25.442
hep başka bir yerde bir şey [br]olduğunu düşünürdüm.

0:00:25.466,0:00:27.245
Bu, uzakta, modern hayatın tamamının

0:00:27.259,0:00:31.833
bütün güçlerine karşı bir[br]kale olmasıyla ilgiliydi.

0:00:32.689,0:00:33.840
Diğer bir deyişle,

0:00:33.864,0:00:36.594
tanıdığım herkes gibi,

0:00:36.618,0:00:39.665
hayatımı kayıtsız yaşadım.

0:00:39.689,0:00:41.890
Küresel ısınmadan kaynaklanan

0:00:41.924,0:00:43.771
tehdit hakkında kandırılmıştım.

0:00:44.099,0:00:47.205
Bana yavaş gerçekleşiyormuş gibi geldi,

0:00:47.225,0:00:48.748
uzakta oluyor gibi.

0:00:49.358,0:00:53.720
Yaşadığım hayat biçimine küçük bir tehdit [br]oluşturuyormuş gibi geldi.

0:00:55.165,0:00:56.982
Bu yolların her birinde,

0:00:57.006,0:01:00.085
çok hatalıydım.

0:01:01.379,0:01:04.006
Çoğu insan, size iklim[br]değişikliğini anlatıyorsa

0:01:04.090,0:01:06.179
gelecek hakkında hikâye anlatacaklardır.

0:01:06.193,0:01:08.096
Bu hikâyeyi ben anlatsaydım[br]şöyle derdim:

0:01:08.106,0:01:10.327
"BM'ye göre, rotayı değiştirmezsek

0:01:10.351,0:01:11.593
yüzyılın sonuyla,

0:01:11.617,0:01:14.379
yaklaşık 4 derece ısınma elde edeceğiz."

0:01:14.403,0:01:17.259
Yani, bazı bilim insanları inanıyor ki

0:01:17.293,0:01:19.041
bu, iki kat daha fazla savaş demek,

0:01:19.065,0:01:20.418
gıdanın yarısı demek,

0:01:21.660,0:01:24.255
muhtemelen GSYİH'nin[br]iklim değişimi olmadan

0:01:24.255,0:01:27.125
yüzde 20 daha düşük olması demek.

0:01:27.125,0:01:30.283
Bu Büyük Buhran'dan daha derin bir etki

0:01:30.307,0:01:32.041
ve kalıcı olurdu.

0:01:32.537,0:01:36.308
Ancak bu etkiler, aslında 2100'den[br]çok daha hızlı gerçekleşiyor.

0:01:36.332,0:01:38.301
2050'e kadar, tahmin ediliyor ki

0:01:38.325,0:01:41.761
Güney Asya ve Orta Doğu'daki [br]birçok büyükşehir

0:01:41.785,0:01:45.340
yazın neredeyse tamamen [br]yaşanılmaz derecede sıcak olacak.

0:01:45.530,0:01:48.167
Bu şehirler günümüzde

0:01:48.247,0:01:52.847
10, 12,15 milyon insana[br]ev sahipliği yapıyor.

0:01:52.887,0:01:55.110
Sadece otuz yıl içinde

0:01:55.134,0:01:57.532
güneş çarpması veya muhtemel[br]bir ölüm riski olmadan

0:01:57.556,0:02:00.531
bu şehirler içerisinde [br]yürüyemez hale gelebilirdiniz.

0:02:01.088,0:02:04.207
Bugün gezegenimiz,[br]endüstrileşme öncesinden

0:02:04.231,0:02:06.592
1.1 derece daha sıcak.

0:02:06.616,0:02:08.751
Kulağa fazla gelmiyor olabilir

0:02:08.775,0:02:12.695
ama bu durum aslında bizi bütün[br]dünya tarihini kapsayan

0:02:12.719,0:02:15.431
derece aralıklarının dışında bırakıyor.

0:02:16.331,0:02:20.650
Bu da demek oluyor ki[br]bir tür olarak bildiğimiz her şey,

0:02:22.109,0:02:24.204
insan denen hayvanın evrimi,

0:02:24.228,0:02:26.276
tarımın gelişimi,

0:02:26.300,0:02:28.332
ilkel uygarlığın gelişimi,

0:02:28.356,0:02:31.363
modern ve endüstriyel uygarlığın gelişimi,

0:02:31.387,0:02:35.871
kendimiz hakkında bildiğimiz her şey;[br]biyolojik varlıklar olarak,

0:02:35.895,0:02:39.037
sosyal varlıklar olarak,[br]politik varlıklar olarak,

0:02:39.061,0:02:41.728
bütün bunların tamamı,

0:02:41.752,0:02:44.434
geride bıraktığımız[br]iklim koşullarının bir sonucu.

0:02:45.752,0:02:50.331
Sanki tamamen farklı bir gezegene [br]ayak basmışız,

0:02:50.355,0:02:52.696
tamamen farklı bir iklimle.

0:02:52.720,0:02:54.332
Şimdi çözmemiz gerekense

0:02:54.356,0:02:57.410
kendimizle getirdiğimiz bu uygarlığın

0:02:57.434,0:03:00.371
ne kadarı bu yeni koşullara dayanabilir,

0:03:00.395,0:03:01.545
ne kadarı dayanamaz.

0:03:02.947,0:03:05.034
Her şey buradan daha kötüye gidecek.

0:03:05.812,0:03:07.860
Uzun bir zaman boyunca,

0:03:07.884,0:03:10.978
bize iklim değişikliğinin [br]yavaş bir destan olduğu anlatıldı.

0:03:11.455,0:03:13.720
Endüstri devrimiyle başladı.

0:03:13.744,0:03:15.315
Bize düşense

0:03:15.339,0:03:16.854
büyükanne ve büyükbabalarımızın

0:03:16.884,0:03:18.894
torunlarımız sonuçlarıyla uğraşmasın diye

0:03:18.914,0:03:20.990
bize bıraktığı kirliliği temizlemekti.

0:03:21.020,0:03:22.517
Bu, yüzlerce yıllık bir hikâye.

0:03:23.173,0:03:25.943
Aslında, bütün insanlık tarihinde

0:03:25.967,0:03:29.165
fosil yakıtların yanması[br]sonucu ortaya çıkan

0:03:29.189,0:03:31.624
emisyonların yarısı

0:03:31.648,0:03:35.101
son 30 yılda üretildi.

0:03:35.101,0:03:37.541
Bu, Al Gore'un küresel ısınmayla ilgili

0:03:37.566,0:03:40.007
ilk kitabının yayımlanmasından[br]beri gelinen durum.

0:03:40.027,0:03:43.584
Bu, BM'nin IPCC iklim değişikliği kurulunu[br]kurmasından beri gelinen durum.

0:03:43.623,0:03:45.972
Biz, o zamandan beri [br]daha fazla zarar verdik.

0:03:46.125,0:03:49.648
Öncesindeki yüzlerce yıl[br]ve binlerce yıldan daha fazla.

0:03:50.355,0:03:52.331
Ben 37 yaşındayım.

0:03:52.355,0:03:55.402
Demek ki benim hayatım [br]bütün bu hikayeyi kapsıyor.

0:03:55.863,0:04:00.180
Ben doğduğumda gezegenin iklimi[br]sabit görünüyordu.

0:04:01.447,0:04:03.320
Bugün ise

0:04:03.344,0:04:05.677
felaketin eşiğindeyiz.

0:04:07.209,0:04:10.709
İklim krizi, atalarımızın mirası değil.

0:04:11.387,0:04:14.471
Bu, tek bir neslin eseri.

0:04:15.609,0:04:16.759
Bizim neslimizin.

0:04:16.989,0:04:19.699
Bu durumun tamamı kulağa kötü[br]haber gibi geliyor olabilir,

0:04:19.723,0:04:21.643
ki gerçekten kötü haber.

0:04:21.667,0:04:24.958
Ama bence, biraz iyi haber de içeriyor,

0:04:25.152,0:04:27.405
en azından görece konuşacak olursak.

0:04:27.429,0:04:29.896
Bu etkiler, korkunç düzeyde geniş.

0:04:30.322,0:04:33.885
Bence aynı zamanda heyecan verici de.

0:04:34.448,0:04:41.430
Çünkü bunlar, iklim üzerinde bizim[br]ne kadar gücümüz olduğunun yansıması.

0:04:41.807,0:04:44.260
Eğer korkunç senaryolar [br]seviyesine gelirsek

0:04:44.284,0:04:46.871
bunun sebebi, bunları biz [br]yaptığımız için olacaktır,

0:04:46.895,0:04:50.108
bunları biz yapmayı [br]seçtiğimiz için olacaktır.

0:04:50.657,0:04:55.037
Bu demektir ki, biz başka senaryoları [br]gerçekleştirmeyi de seçebiliriz.

0:04:56.210,0:04:58.822
Şimdi bu, inanmak için [br]aşırı umut dolu görünebilir.

0:04:58.846,0:05:02.246
Siyasal engeller aslında devasa.

0:05:02.880,0:05:04.271
Ancak şu basit bir gerçek ki

0:05:04.295,0:05:06.629
küresel ısınmanın ana faktörü [br]insan eylemi:

0:05:06.653,0:05:08.704
Atmosfere ne kadar karbon yaydığımız.

0:05:08.728,0:05:10.728
Şalterler bizim elimizde.

0:05:11.046,0:05:15.543
Gezegenin iklim geleceğinin hikayesini[br]biz kendimiz yazabiliriz.

0:05:15.929,0:05:18.667
Sadece yazabiliriz değil, [br]yazıyoruz da aslında.

0:05:18.691,0:05:21.714
Harekete geçmemek de[br]bir tür eylem olduğundan

0:05:21.738,0:05:25.548
beğensek de beğenmesek de bu [br]hikâyeyi kendimiz yazıyor olacağız.

0:05:27.070,0:05:28.468
Bu herhangi bir hikâye değil,

0:05:29.466,0:05:33.061
hepimiz gezegenin geleceğini[br]avucumuzun içinde tutuyoruz.

0:05:33.570,0:05:38.199
Bu hikâye, mitoloji veya teolojiden

0:05:38.263,0:05:39.843
tanıdığımız türden bir hikâye.

0:05:39.862,0:05:41.363
İnsanlığın geleceğini

0:05:41.387,0:05:44.219
şüpheye düşüren tek bir nesil,

0:05:44.243,0:05:47.514
şimdi yeni bir geleceği güvence[br]altına almakla görevli.

0:05:49.657,0:05:51.243
Peki bu neye benzerdi?

0:05:51.791,0:05:54.999
Gezegeni çevreleyen güneş enerjisi [br]düzeneği demek olabilirdi.

0:05:55.013,0:05:57.771
Gerçekten her yerde görebildiğiniz [br]bir düzenek olabilirdi.

0:05:57.785,0:06:00.977
Daha iyi bir teknoloji geliştirseydik[br]bu kadar geniş biçimde bunları

0:06:01.001,0:06:03.763
konuşlandırmamıza bile gerek[br]kalmazdı demek.

0:06:03.787,0:06:07.650
Çünkü Sahra Çölü'nün sadece bir şeritlik[br]kısmının, tüm dünyanın enerji ihtiyacını

0:06:07.650,0:06:11.230
karşılayacak kadar yeterli güneş [br]enerjisini absorbe ettiği tahmin ediliyor.

0:06:11.240,0:06:14.405
Muhtemelen gücünün üçte ikisini kullanarak[br]ısı harcamayan türden

0:06:14.405,0:06:17.054
yeni bir elektrik enerji [br]şebekesine ihtiyacımız olurdu.

0:06:17.068,0:06:19.458
Bugün ABD'de olan durum da böyle.

0:06:19.482,0:06:22.299
Belki biraz daha nükleer enerji[br]kullanabilirdik.

0:06:22.323,0:06:25.768
Gerçi bunun tamamen farklı bir tür[br]nükleer enerji olması gerekirdi.

0:06:25.782,0:06:29.304
Çünkü bugünkü teknoloji, maliyeti çok [br]hızlı düşen yenilenebilir enerjiyle,

0:06:29.304,0:06:32.354
maliyet açısından tamamen [br]rekabet edebilir düzeyde değil.

0:06:32.372,0:06:34.351
Yeni bir çeşit uçağa ihtiyacımız olurdu.

0:06:34.355,0:06:37.001
Çünkü tüm dünyaya hava [br]ulaşımını bırakmasını söylemenin

0:06:37.001,0:06:39.464
özellikle uygulanabilir[br]olduğunu düşünmüyorum.

0:06:39.464,0:06:41.844
Özellikle küresel güneyin[br]mali olarak bunu ilk kez

0:06:41.854,0:06:44.808
karşılayabilecek duruma geldiği için[br]uygun olduğunu sanmıyorum.

0:06:44.818,0:06:46.828
Karbon üretmeyen uçaklara [br]ihtiyacımız var.

0:06:46.852,0:06:49.299
Yeni bir tür tarıma ihtiyacımız var.

0:06:49.303,0:06:52.493
Çünkü insanlara, eti tamamen bırakıp[br]vegan olmalarını söyleyemeyiz.

0:06:52.573,0:06:55.330
Bu tamamen farklı biçimde [br]et yetiştirmek demek olurdu.

0:06:55.334,0:06:56.767
Ya da belki eski usül olurdu.

0:06:56.791,0:07:00.077
Çünkü geleneksel otlatma uygulamalarının

0:07:00.101,0:07:01.986
büyükbaş hayvan çiftliklerini,

0:07:02.010,0:07:04.057
karbondioksit üreten [br]karbon kaynaklarından,

0:07:04.077,0:07:07.633
bunları absorbe eden karbon yutaklarına[br]dönüştürebildiğini zaten biliyoruz.

0:07:07.658,0:07:10.061
Teknolojik bir yöntem tercih ederseniz

0:07:10.061,0:07:12.440
belki bu etin birazını[br]laboratuvarda üretebiliriz.

0:07:12.470,0:07:15.539
Muhtemelen, bazı büyükbaşları deniz [br]yosunuyla da besleyebiliriz.

0:07:15.539,0:07:18.713
Çünkü bu, metan emisyonlarını yüzde[br]95 ile yüzde 99 oranında keser.

0:07:19.371,0:07:22.020
Muhtemelen bunların hepsini[br]yapmak zorunda kalırdık.

0:07:22.044,0:07:24.777
Çünkü bu yapbozun [br]her bir yönüyle olduğu gibi,

0:07:24.801,0:07:27.693
bu sorun, tek bir sihirli değnek[br]yoluyla çözülmek için

0:07:27.787,0:07:30.925
çok geniş ve karmaşık.

0:07:31.752,0:07:34.894
Ne kadar çözüm uygularsak uygulayalım,

0:07:34.918,0:07:38.251
muhtemelen, karbonu zamanında[br]atmosferden çıkaramayacağız.

0:07:38.353,0:07:40.784
Bu, karşı karşıya olduğumuz [br]korkunç bir matematik.

0:07:41.538,0:07:44.863
İklim değişikliğini yenemeyeceğiz.

0:07:44.887,0:07:47.143
Sadece bununla yaşayıp [br]sınırlandırabileceğiz.

0:07:47.166,0:07:50.356
Bu demektir ki karbonu[br]atmosferden dışarı çıkarma denilen

0:07:50.356,0:07:52.370
negatif emisyona da

0:07:52.438,0:07:54.514
aynı zamanda biraz ihtiyacımız olurdu.

0:07:54.538,0:07:57.979
Milyarlarca yeni ağaca, belki trilyonlarca[br]yeni ağaca ihtiyacımız olurdu.

0:07:58.385,0:08:01.821
Tamamı karbon yakalayan makinelerden[br]oluşan tarlalara ihtiyacımız olurdu.

0:08:01.845,0:08:04.546
Belki günümüzdeki [br]yakıt ve petrol işletmelerinin

0:08:04.560,0:08:07.669
iki veya dört katı büyüklüğünde[br]bir endüstriye ihtiyacımız olurdu.

0:08:07.669,0:08:11.272
Geçtiğimiz on yıllarda bu işletmelerin[br]verdiği zararları geri almak için

0:08:11.272,0:08:13.654
buna ihtiyacımız olurdu.

0:08:13.698,0:08:17.050
Farklı bir betonla dökülmüş yeni[br]bir tür altyapıya ihtiyacımız olurdu.

0:08:17.064,0:08:18.982
Çünkü bugün beton, bir ülke olsaydı

0:08:19.006,0:08:21.609
dünyanın en büyük üçüncü [br]karbon yayıcısı olurdu.

0:08:21.919,0:08:24.879
Çin'in üç yılda bir döktüğü beton,

0:08:24.903,0:08:28.325
ABD'nin 20. yüzyılın tamamında [br]döktüğü beton kadar.

0:08:28.349,0:08:30.975
Kıyıda yaşayan insanları korumak için

0:08:30.999,0:08:33.952
dalgakıran ve su setleri[br]inşa etmemiz gerekirdi.

0:08:33.976,0:08:36.758
bu insanların çoğu, bunları[br]yapamayacak kadar fakir.

0:08:36.826,0:08:43.140
Bu yüzden, bu durum, dünyanın başka[br]yerlerinde yaşayanların

0:08:43.140,0:08:45.142
dertlerini kabul etsek bile

0:08:45.160,0:08:47.410
önemsiz olarak tanımlamamıza izin veren

0:08:47.420,0:08:50.267
bu güç bela milliyetçi jeopolitiğe[br]bir son demek olmalı.

0:08:50.307,0:08:52.655
Böylesine kolay bir gelecek[br]kolay olmayacak.

0:08:53.472,0:08:55.788
Fakat yegane engel, insani engeller.

0:08:55.839,0:08:58.575
İnsan vahşeti ve kayıtsızlığıyla ilgili

0:08:58.599,0:09:01.736
bildiklerimi biliyorsanız[br]bu pek de rahatlık olmayabilir.

0:09:01.760,0:09:04.943
Bunun, diğer seçenekten daha iyi[br]olduğuna dair size söz verebilirim.

0:09:04.961,0:09:07.014
Bilim bizi harekete [br]geçmekten alıkoymuyor.

0:09:07.054,0:09:08.658
Ne de teknoloji bunu yapıyor.

0:09:09.593,0:09:12.632
Bugün başlamak için işe yarar [br]araçlara sahibiz.

0:09:13.405,0:09:17.125
Elbette küresel yoksulluğu bitirmek için [br]ihtiyacımız olan araçlara da sahibiz.

0:09:17.149,0:09:18.631
Salgın hastalıkları

0:09:18.655,0:09:20.722
ve kadın tacizlerini de.

0:09:21.093,0:09:25.514
Bu yüzden, yeni araçlardan daha çok,[br]yeni bir politikaya ihtiyacımız var.

0:09:25.538,0:09:28.873
Bütün bu insani engellerin üstesinden[br]gelebilmek için yeni bir yola.

0:09:29.247,0:09:30.855
Kültürümüzü, ekonomimizi,

0:09:30.879,0:09:32.315
statüko ön yargımızı,

0:09:32.339,0:09:35.907
bizi gerçekten korkutan her şeyi ciddiye[br]almaya karşı olan ilgisizliğimizi,

0:09:36.149,0:09:37.549
öngörüsüzlüğümüzü,

0:09:37.855,0:09:39.655
kişisel çıkar anlayışımızı

0:09:39.974,0:09:42.583
ve bir şeyleri değiştirmek için[br]en az isteği olan

0:09:42.637,0:09:44.947
dünyanın zengin[br]ve güçlülerinin bencilliğini

0:09:44.987,0:09:47.147
aşmak için yeni bir [br]yönteme ihtiyacımız var.

0:09:47.167,0:09:48.770
Onlar da bundan zarar görecekler.

0:09:49.392,0:09:51.983
Ancak dünyanın en fakirleri kadar değil.

0:09:52.007,0:09:54.907
Küresel ısınmanın ortaya çıkmasına[br]en az sebep olanlar onlar.

0:09:54.931,0:09:56.976
Bizi bu kriz noktasına[br]getiren süreçlerden

0:09:56.980,0:09:59.480
en az yarar sağlayanlar.

0:09:59.504,0:10:03.062
Ama bu kişiler de önümüzdeki on yıllarda[br]en çok sorumlulukla yüklü olacak.

0:10:03.077,0:10:04.410
Yeni bir politika,

0:10:04.434,0:10:06.738
bu yükü yönetme meselesini,

0:10:07.768,0:10:10.348
nereye ve ne kadar ağır düşse bile,

0:10:10.372,0:10:13.135
zamanımızın en büyük önceliği[br]haline getirecek.

0:10:14.768,0:10:19.612
Ne yaparsak yapalım, iklim değişikliği[br]modern hayatı dönüştürecek.

0:10:20.106,0:10:25.649
Küresel ısınmanın bir kısmı zaten [br]gerçekleşti ve kaçınılmaz.

0:10:25.673,0:10:29.208
Bu demektir ki, muhtemelen ayrıca [br]bir miktar dert daha kaçınılmaz.

0:10:29.260,0:10:31.647
Kökten harekete geçsek bile,[br]gerçekten korkunç olan

0:10:31.681,0:10:34.696
bu en kötü durum senaryolarının [br]bazılarından kaçınsak da

0:10:34.720,0:10:38.565
bu tamamen farklı bir gezegende[br]yaşıyoruz demek olurdu.

0:10:39.193,0:10:42.162
Yeni bir politikayla, yeni bir ekonomiyle,

0:10:42.186,0:10:44.376
teknolojiyle yeni bir ilişkiyle

0:10:44.400,0:10:46.709
ve doğayla yeni bir ilişkiyle,

0:10:46.733,0:10:49.462
tamamen yeni bir dünya.

0:10:50.336,0:10:52.270
Ama nispeten yaşanabilir olan.

0:10:53.074,0:10:54.860
Nispeten refah içinde

0:10:55.987,0:10:57.137
ve yeşil bir dünya.

0:10:58.392,0:11:00.587
Neden bunu seçmeyelim?

0:11:01.929,0:11:03.079
Teşekkürler.

0:11:03.103,0:11:07.992
(Alkış)