WEBVTT

00:00:01.040 --> 00:00:02.959
Temat na dzisiaj to zmiana klimatu,

00:00:02.983 --> 00:00:06.129
choć sam ekologiem nie jestem.

00:00:06.563 --> 00:00:09.880
Nigdy nie byłem miłośnikiem natury.

00:00:09.904 --> 00:00:13.106
Nie jeździłem na kempingi,
nie chodziłem po górach,

00:00:13.130 --> 00:00:14.597
nawet nie miałem zwierzaka.

00:00:15.546 --> 00:00:17.299
Całe życie mieszkam

00:00:17.323 --> 00:00:19.022
w tym samym mieście.

00:00:19.046 --> 00:00:21.942
Lubię czasami odwiedzać naturę,

00:00:21.966 --> 00:00:25.512
ale była dla mnie czymś,
co dzieje się gdzie indziej,

00:00:25.606 --> 00:00:26.815
daleko,

00:00:26.839 --> 00:00:31.833
a współczesność to forteca
przeciwko jej siłom.

00:00:32.689 --> 00:00:33.840
Innymi słowy,

00:00:33.864 --> 00:00:36.594
tak jak całe moje otoczenie,

00:00:36.618 --> 00:00:39.665
żyłem zadowolony,

00:00:39.689 --> 00:00:41.150
okłamując samego siebie,

00:00:41.174 --> 00:00:43.641
że globalne ocieplenie to nie zagrożenie;

00:00:44.099 --> 00:00:47.305
że się dzieje wolno,

00:00:47.329 --> 00:00:49.448
daleko

00:00:49.472 --> 00:00:53.940
i niespecjalnie wpływa na moje życie.

00:00:55.165 --> 00:00:56.982
W tym wszystkim

00:00:57.006 --> 00:01:00.085
bardzo się myliłem.

NOTE Paragraph

00:01:01.379 --> 00:01:03.626
Większość ludzi mówiących
o zmianie klimatu,

00:01:03.626 --> 00:01:05.129
opowiada o przyszłości.

00:01:05.129 --> 00:01:07.182
Ja bym powiedział:

00:01:07.182 --> 00:01:09.477
"ONZ mówi, że jeśli nic z tym nie zrobimy,

00:01:09.477 --> 00:01:10.531
przed upływem wieku,

00:01:10.531 --> 00:01:13.409
globalne ocieplenie osiągnie
4 stopnie Celsjusza".

00:01:13.743 --> 00:01:17.359
Naukowcy mówią, że to oznacza

00:01:17.383 --> 00:01:19.041
dwa razy więcej wojen,

00:01:19.065 --> 00:01:20.418
dwa razy mniej jedzenia,

00:01:21.660 --> 00:01:27.101
globalne PKB 20% mniejsze.

00:01:27.125 --> 00:01:30.283
Skutki gorsze niż w czasach
Wielkiego Kryzysu

00:01:30.307 --> 00:01:32.041
i na stałe.

NOTE Paragraph

00:01:32.537 --> 00:01:36.308
Tak naprawdę wszystko dzieje się szybciej
niż przed przewidywanym rokiem 2100.

00:01:36.332 --> 00:01:38.301
Przed 2050 rokiem

00:01:38.325 --> 00:01:41.761
wiele największych miast
Azji Południowej i Bliskiego Wschodu

00:01:41.785 --> 00:01:45.340
będzie latem za gorących do życia.

00:01:45.950 --> 00:01:52.410
To miasta o 10-, 12-,
15-milionowej populacji,

00:01:52.887 --> 00:01:55.110
gdzie za trzydzieści lat

00:01:55.134 --> 00:01:57.532
nie da się wyjść na dwór

00:01:57.556 --> 00:02:00.531
bez ryzyka udaru cieplnego,
a nawet śmierci.

NOTE Paragraph

00:02:01.088 --> 00:02:04.207
Ziemia jest teraz 1,1 stopnia cieplejsza

00:02:04.231 --> 00:02:06.592
niż przed uprzemysłowieniem.

00:02:06.616 --> 00:02:08.751
Niby nie brzmi to źle,

00:02:08.775 --> 00:02:12.695
ale wykracza poza ramy temperatury

00:02:12.719 --> 00:02:15.431
dotychczas znane ludzkości.

00:02:16.331 --> 00:02:20.650
To znaczy, że wszystko,
czego się do tej pory nauczyliśmy

00:02:22.109 --> 00:02:24.204
o ewolucji człowieka,

00:02:24.228 --> 00:02:26.276
o rolnictwie,

00:02:26.300 --> 00:02:28.332
o pierwotnych cywilizacjach,

00:02:28.356 --> 00:02:31.363
o współczesnych
i przemysłowych cywilizacjach,

00:02:31.387 --> 00:02:35.871
wszystko, co wiemy o sobie
jako o istotach biologicznych,

00:02:35.895 --> 00:02:39.037
socjalnych czy politycznych

00:02:39.061 --> 00:02:41.728
zależne było od warunków klimatycznych,

00:02:41.752 --> 00:02:44.434
które już minęły.

00:02:45.752 --> 00:02:50.331
To tak, jakbyśmy wylądowali
na nowej planecie,

00:02:50.355 --> 00:02:52.696
z nowym klimatem.

00:02:52.720 --> 00:02:54.332
Teraz trzeba ustalić,

00:02:54.356 --> 00:02:57.410
co z naszej cywilizacji

00:02:57.434 --> 00:03:00.371
może przetrwać w nowych warunkach,

00:03:00.395 --> 00:03:01.545
a co nie.

00:03:02.947 --> 00:03:05.034
Będzie jeszcze gorzej.

NOTE Paragraph

00:03:05.812 --> 00:03:07.860
Bardzo długo mówiono nam,

00:03:07.860 --> 00:03:10.954
że zmiana klimatu to wolny proces,

00:03:11.455 --> 00:03:13.720
który zaczął się
podczas Rewolucji Przemysłowej,

00:03:13.744 --> 00:03:15.315
a nam przypadło posprzątać to,

00:03:15.339 --> 00:03:17.450
co nabrudzili dziadkowie,

00:03:17.474 --> 00:03:20.196
by nie ucierpiały nasze wnuki.

00:03:20.220 --> 00:03:22.087
Mówiono o stuleciach.

00:03:23.173 --> 00:03:25.943
Połowa całkowitej ilości emisji

00:03:25.967 --> 00:03:29.165
pochodzących z paliw kopalnych

00:03:29.189 --> 00:03:31.624
wytworzonych do dzisiaj

00:03:31.648 --> 00:03:35.101
wyprodukowano w ciągu ostatnich 30 lat,

00:03:35.942 --> 00:03:39.164
czyli odkąd Al Gore opublikował
pierwszą książkę o ociepleniu.

00:03:39.506 --> 00:03:42.997
Odkąd ONZ uformowało IPCC
do spraw zmian klimatycznych,

00:03:43.363 --> 00:03:46.101
zniszczyliśmy więcej

00:03:46.125 --> 00:03:49.648
niż przez poprzednie wieki i milenia.

NOTE Paragraph

00:03:50.355 --> 00:03:52.331
Mam 37 lat,

00:03:52.355 --> 00:03:55.402
czyli to wszystko stało się
za mojego życia.

00:03:55.863 --> 00:04:00.180
Klimat wydawał się stabilny,
kiedy się urodziłem.

00:04:01.447 --> 00:04:03.320
Dzisiaj

00:04:03.344 --> 00:04:05.677
jesteśmy na krawędzi katastrofy.

00:04:07.209 --> 00:04:10.709
Ten kryzys nie jest spadkiem po dziadkach.

00:04:11.387 --> 00:04:14.471
Jest dziełem jednego pokolenia.

00:04:15.609 --> 00:04:16.759
Naszego.

NOTE Paragraph

00:04:17.339 --> 00:04:19.699
To brzmi jak zła wiadomość.

00:04:19.723 --> 00:04:21.643
I to jest zła wiadomość.

00:04:21.667 --> 00:04:24.048
Ale zawiera w sobie również

00:04:24.072 --> 00:04:27.405
względnie dobrą wiadomość.

00:04:27.429 --> 00:04:29.896
Konsekwencje są ogromne,

00:04:30.322 --> 00:04:33.885
ale również otrzeźwiające,

00:04:35.268 --> 00:04:37.760
bo pokazują

00:04:37.784 --> 00:04:41.243
jaką mamy władzę nad klimatem.

00:04:41.807 --> 00:04:44.260
Jeśli doprowadzimy do piekła na Ziemi

00:04:44.284 --> 00:04:46.871
to tylko z własnej winy

00:04:46.895 --> 00:04:49.828
i z własnej woli.

00:04:50.657 --> 00:04:55.037
To również oznacza,
że możemy doprowadzić do innej sytuacji.

NOTE Paragraph

00:04:56.560 --> 00:04:58.822
Trudno w to uwierzyć.

00:04:58.846 --> 00:05:02.246
Polityka ogromnie to utrudnia.

00:05:03.020 --> 00:05:04.271
Faktem jest,

00:05:04.295 --> 00:05:06.629
że główną przyczyną
ocieplenia są czyny ludzi,

00:05:06.653 --> 00:05:08.704
ile dwutlenku węgla
wpompujemy w atmosferę.

00:05:08.728 --> 00:05:10.728
My za to odpowiadamy.

00:05:11.046 --> 00:05:15.543
Sami możemy napisać historię
przyszłości naszego klimatu.

00:05:15.929 --> 00:05:18.667
A właściwie już piszemy.

00:05:18.691 --> 00:05:21.714
Skoro zaniechanie to też rodzaj działania,

00:05:21.738 --> 00:05:25.548
będziemy pisać tę historię
czy nam się to podoba, czy nie.

00:05:27.070 --> 00:05:29.033
I to nie jakąś tam historię o tym,

00:05:29.466 --> 00:05:33.061
że odpowiadamy za przyszłość planety.

00:05:33.570 --> 00:05:38.429
Takie historie zwykliśmy
czytać w mitologii

00:05:38.453 --> 00:05:39.603
i teologii.

00:05:39.982 --> 00:05:41.363
Jedno pokolenie,

00:05:41.387 --> 00:05:44.219
które sprowadziło nieszczęścia na świat,

00:05:44.243 --> 00:05:47.514
teraz walczy o jego przyszłość.

NOTE Paragraph

00:05:49.657 --> 00:05:51.243
Jak miałoby to wyglądać?

00:05:51.791 --> 00:05:56.009
Może panele słoneczne obrastające planetę,

00:05:56.033 --> 00:05:57.771
dosłownie wszędzie.

00:05:58.105 --> 00:06:00.977
Może lepsza technologia,

00:06:01.001 --> 00:06:03.763
żeby wystarczyłoby ich mniej.

00:06:03.787 --> 00:06:07.206
Mówi się, że wystarczyłby
mały kawałek Sahary,

00:06:07.230 --> 00:06:10.504
żeby zaopatrzyć cały świat w energię.

00:06:11.040 --> 00:06:13.976
Potrzebowalibyśmy nowej
sieci elektroenergetycznej,

00:06:14.000 --> 00:06:16.984
z której nie uciekałoby
dwie trzecie energii,

00:06:17.008 --> 00:06:19.458
jak w przypadku sieci amerykańskich.

00:06:19.482 --> 00:06:22.299
Może energia jądrowa,

00:06:22.323 --> 00:06:25.768
ale musiałby być to inny
rodzaj energii jądrowej,

00:06:25.792 --> 00:06:28.434
bo dzisiejsza technologia
nie jest cenowo konkurencyjna.

00:06:28.458 --> 00:06:31.504
Koszty energii odnawialnej
drastycznie spadają.

NOTE Paragraph

00:06:32.402 --> 00:06:34.291
Potrzeba nowych samolotów,

00:06:34.315 --> 00:06:36.957
bo nie można rozsądnie oczekiwać,

00:06:36.981 --> 00:06:39.290
żeby cały świat przestał latać.

00:06:39.314 --> 00:06:41.274
Zwłaszcza, że południe świata

00:06:41.298 --> 00:06:43.486
po raz pierwszy na to stać.

00:06:44.558 --> 00:06:47.349
Potrzeba samolotów,
które nie wytwarzają dwutlenku węgla.

00:06:47.349 --> 00:06:49.209
Potrzeba nowego rolnictwa.

00:06:49.233 --> 00:06:52.515
Nie da się prosić wszystkich,
by przestali jeść mięso,

00:06:52.515 --> 00:06:55.052
czyli potrzeba nowego sposobu
na produkcję wołowiny.

00:06:55.052 --> 00:06:56.767
Albo można wykorzystać stary sposób.

00:06:56.791 --> 00:07:00.077
Tradycyjny sposób

00:07:00.101 --> 00:07:01.986
wypasania bydła

00:07:02.010 --> 00:07:05.157
nie wytwarza dwutlenku węgla,

00:07:05.181 --> 00:07:07.243
tylko go wchłania.

00:07:07.658 --> 00:07:09.474
Entuzjaści techniki woleliby pewnie

00:07:09.474 --> 00:07:11.737
hodować jakąś część mięsa w laboratoriach.

00:07:11.761 --> 00:07:14.349
Można by karmić bydło wodorostami,

00:07:14.373 --> 00:07:18.563
by zmniejszyć emisję metanu
o 95, a nawet 99%.

NOTE Paragraph

00:07:19.841 --> 00:07:22.020
Pewnie trzeba zrobić wszystko naraz,

00:07:22.044 --> 00:07:24.777
bo każdy aspekt problemu

00:07:24.801 --> 00:07:27.793
jest zbyt duży i skomplikowany,

00:07:27.817 --> 00:07:30.925
by można go było rozwiązać
za jednym zamachem.

NOTE Paragraph

00:07:32.212 --> 00:07:34.894
Nieważne ile rozwiązań zastosujemy,

00:07:34.918 --> 00:07:38.251
i tak nie zdążymy z dekarbonizacją.

00:07:38.743 --> 00:07:40.712
To przerażające obliczenia.

00:07:41.538 --> 00:07:44.863
Nie cofniemy zmiany klimatu,

00:07:44.887 --> 00:07:46.953
ale możemy z nią żyć i ją redukować.

00:07:47.776 --> 00:07:49.379
Prawdopodobnie potrzeba

00:07:49.403 --> 00:07:51.744
trochę ujemnych emisji,

00:07:51.768 --> 00:07:54.514
które pochłoną dwutlenek węgla.

00:07:54.538 --> 00:07:57.879
Miliardy, biliony nowych drzew.

00:07:58.385 --> 00:08:01.821
Pola maszyn wychwytujących
dwutlenek węgla.

00:08:01.845 --> 00:08:05.076
Przemysł dwu- lub trzykrotnie większy

00:08:05.100 --> 00:08:07.281
od dzisiejszego przemysłu paliwowego,

00:08:07.305 --> 00:08:11.582
by naprawić dotychczasowe szkody.

NOTE Paragraph

00:08:12.202 --> 00:08:14.884
Całkowicie nowa infrastruktura,

00:08:14.908 --> 00:08:17.040
zbudowana z innego rodzaju cementu.

00:08:17.064 --> 00:08:18.982
Gdyby cement był państwem,

00:08:19.006 --> 00:08:21.609
byłby trzeci na świecie
pod względem produkcji emisji.

00:08:21.919 --> 00:08:24.879
Co trzy lata Chiny wylewają tyle cementu,

00:08:24.903 --> 00:08:28.325
ile Ameryka wylała w ciągu XX wieku.

00:08:28.349 --> 00:08:30.975
Budowa zapór i wałów przeciwpowodziowych,

00:08:30.999 --> 00:08:33.952
by ochronić mieszkańców wybrzeży.

00:08:33.976 --> 00:08:36.498
Większości z nich nie stać
na wybudowanie zapór.

00:08:36.522 --> 00:08:43.116
To znaczy, że trzeba skończyć
z ograniczoną nacjonalistyczną geopolityką

00:08:43.140 --> 00:08:47.022
zezwalającą na cierpienie tych,
którzy mieszkają gdzie indziej,

00:08:47.046 --> 00:08:48.196
są przecież nieistotni,

00:08:48.220 --> 00:08:50.133
a my temu przyzwalamy.

NOTE Paragraph

00:08:50.157 --> 00:08:52.325
Nowa, lepsza przyszłość to nie łatwizna.

00:08:53.472 --> 00:08:56.368
Ale to ludzie są problemem.

00:08:56.789 --> 00:08:58.575
To mizerne pocieszenie,

00:08:58.599 --> 00:09:01.736
znamy ludzkie okrucieństwo i obojętność,

00:09:01.760 --> 00:09:04.553
ale to i tak lepsze niż alternatywa.

00:09:04.577 --> 00:09:06.900
Nauka nas nie powstrzymuje,

00:09:06.924 --> 00:09:08.658
technologia też nie.

00:09:09.593 --> 00:09:12.632
Mamy teraz wszystko, czego potrzeba.

00:09:13.585 --> 00:09:17.125
Mamy wszystko, by zakończyć
ubóstwo na świecie,

00:09:17.149 --> 00:09:18.631
epidemie

00:09:18.655 --> 00:09:20.722
czy przemoc wobec kobiet.

00:09:21.093 --> 00:09:25.514
Potrzebujemy nowej polityki,

00:09:25.538 --> 00:09:28.903
by przezwyciężyć przeszkody,

00:09:28.927 --> 00:09:30.855
takie jak kultura, ekonomia,

00:09:30.879 --> 00:09:32.315
przesądy o status quo,

00:09:32.339 --> 00:09:35.767
brak zainteresowania tym, co nas przeraża,

00:09:36.149 --> 00:09:37.549
krótkowzroczność,

00:09:37.855 --> 00:09:39.655
poszukiwanie korzyści,

00:09:39.974 --> 00:09:43.323
egoizm bogatych i wpływowych,

00:09:43.347 --> 00:09:45.947
którzy nie chcą nic zmieniać.

00:09:46.717 --> 00:09:48.590
Oni też to odczują,

00:09:49.392 --> 00:09:52.153
ale nie tak mocno jak najbiedniejsi,

00:09:52.177 --> 00:09:54.907
którzy najmniej przyczynili się
do ocieplenia

00:09:54.931 --> 00:09:56.586
i najmniej skorzystali na tym,

00:09:56.610 --> 00:09:59.760
co doprowadziło do kryzysu,

00:09:59.784 --> 00:10:02.282
ale najbardziej będą cierpieli.

00:10:03.077 --> 00:10:04.410
Nowa polityka

00:10:04.434 --> 00:10:06.738
musiałaby uznać zarządzanie kryzysem,

00:10:07.768 --> 00:10:10.348
tym, gdzie uderzy i jak mocno,

00:10:10.372 --> 00:10:13.135
za kwestię priorytetową naszych czasów.

NOTE Paragraph

00:10:14.768 --> 00:10:19.612
Niezależnie od tego, co zrobimy,
zmiana klimatu wpłynie na nasze życie.

00:10:21.776 --> 00:10:25.649
Ocieplenie dzieje się już teraz,
jest nieuniknione,

00:10:25.673 --> 00:10:28.918
niektórzy już teraz przez to cierpią.

00:10:29.260 --> 00:10:31.307
Nawet jeśli podejmiemy drastycznie kroki

00:10:31.331 --> 00:10:34.696
i unikniemy najgorszych konsekwencji,

00:10:34.720 --> 00:10:38.565
będziemy praktycznie mieszkać
na kompletnie innej planecie.

00:10:39.193 --> 00:10:42.162
Nowa polityka, nowa ekonomia,

00:10:42.186 --> 00:10:44.376
nowe podejście do technologii,

00:10:44.400 --> 00:10:46.709
do natury,

00:10:46.733 --> 00:10:49.462
całkowicie nowy świat

00:10:50.336 --> 00:10:52.270
względnie nadający się do życia.

00:10:53.074 --> 00:10:54.860
Względnie prosperujący.

00:10:55.987 --> 00:10:57.137
Zielony.

00:10:58.392 --> 00:11:00.587
Czemu by go nie chcieć?

NOTE Paragraph

00:11:01.929 --> 00:11:03.079
Dziękuję.

NOTE Paragraph

00:11:03.103 --> 00:11:07.992
(Brawa)