1
00:00:01,040 --> 00:00:02,959
Temat na dzisiaj to zmiana klimatu,

2
00:00:02,983 --> 00:00:06,129
choć sam ekologiem nie jestem.

3
00:00:06,563 --> 00:00:09,880
Nigdy nie byłem miłośnikiem natury.

4
00:00:09,904 --> 00:00:13,106
Nie jeździłem na kempingi,
nie chodziłem po górach,

5
00:00:13,130 --> 00:00:14,597
nawet nie miałem zwierzaka.

6
00:00:15,546 --> 00:00:17,299
Całe życie mieszkam

7
00:00:17,323 --> 00:00:19,022
w tym samym mieście.

8
00:00:19,046 --> 00:00:21,942
Lubię czasami odwiedzać naturę,

9
00:00:21,966 --> 00:00:25,512
ale była dla mnie czymś,
co dzieje się gdzie indziej,

10
00:00:25,606 --> 00:00:26,815
daleko,

11
00:00:26,839 --> 00:00:31,833
a współczesność to forteca
przeciwko jej siłom.

12
00:00:32,689 --> 00:00:33,840
Innymi słowy,

13
00:00:33,864 --> 00:00:36,594
tak jak całe moje otoczenie,

14
00:00:36,618 --> 00:00:39,665
żyłem zadowolony,

15
00:00:39,689 --> 00:00:41,150
okłamując samego siebie,

16
00:00:41,174 --> 00:00:43,641
że globalne ocieplenie to nie zagrożenie;

17
00:00:44,099 --> 00:00:47,305
że się dzieje wolno,

18
00:00:47,329 --> 00:00:49,448
daleko

19
00:00:49,472 --> 00:00:53,940
i niespecjalnie wpływa na moje życie.

20
00:00:55,165 --> 00:00:56,982
W tym wszystkim

21
00:00:57,006 --> 00:01:00,085
bardzo się myliłem.

22
00:01:01,379 --> 00:01:03,626
Większość ludzi mówiących
o zmianie klimatu,

23
00:01:03,626 --> 00:01:05,129
opowiada o przyszłości.

24
00:01:05,129 --> 00:01:07,182
Ja bym powiedział:

25
00:01:07,182 --> 00:01:09,477
"ONZ mówi, że jeśli nic z tym nie zrobimy,

26
00:01:09,477 --> 00:01:10,531
przed upływem wieku,

27
00:01:10,531 --> 00:01:13,409
globalne ocieplenie osiągnie
4 stopnie Celsjusza".

28
00:01:13,743 --> 00:01:17,359
Naukowcy mówią, że to oznacza

29
00:01:17,383 --> 00:01:19,041
dwa razy więcej wojen,

30
00:01:19,065 --> 00:01:20,418
dwa razy mniej jedzenia,

31
00:01:21,660 --> 00:01:27,101
globalne PKB 20% mniejsze.

32
00:01:27,125 --> 00:01:30,283
Skutki gorsze niż w czasach
Wielkiego Kryzysu

33
00:01:30,307 --> 00:01:32,041
i na stałe.

34
00:01:32,537 --> 00:01:36,308
Tak naprawdę wszystko dzieje się szybciej
niż przed przewidywanym rokiem 2100.

35
00:01:36,332 --> 00:01:38,301
Przed 2050 rokiem

36
00:01:38,325 --> 00:01:41,761
wiele największych miast
Azji Południowej i Bliskiego Wschodu

37
00:01:41,785 --> 00:01:45,340
będzie latem za gorących do życia.

38
00:01:45,950 --> 00:01:52,410
To miasta o 10-, 12-,
15-milionowej populacji,

39
00:01:52,887 --> 00:01:55,110
gdzie za trzydzieści lat

40
00:01:55,134 --> 00:01:57,532
nie da się wyjść na dwór

41
00:01:57,556 --> 00:02:00,531
bez ryzyka udaru cieplnego,
a nawet śmierci.

42
00:02:01,088 --> 00:02:04,207
Ziemia jest teraz 1,1 stopnia cieplejsza

43
00:02:04,231 --> 00:02:06,592
niż przed uprzemysłowieniem.

44
00:02:06,616 --> 00:02:08,751
Niby nie brzmi to źle,

45
00:02:08,775 --> 00:02:12,695
ale wykracza poza ramy temperatury

46
00:02:12,719 --> 00:02:15,431
dotychczas znane ludzkości.

47
00:02:16,331 --> 00:02:20,650
To znaczy, że wszystko,
czego się do tej pory nauczyliśmy

48
00:02:22,109 --> 00:02:24,204
o ewolucji człowieka,

49
00:02:24,228 --> 00:02:26,276
o rolnictwie,

50
00:02:26,300 --> 00:02:28,332
o pierwotnych cywilizacjach,

51
00:02:28,356 --> 00:02:31,363
o współczesnych
i przemysłowych cywilizacjach,

52
00:02:31,387 --> 00:02:35,871
wszystko, co wiemy o sobie
jako o istotach biologicznych,

53
00:02:35,895 --> 00:02:39,037
socjalnych czy politycznych

54
00:02:39,061 --> 00:02:41,728
zależne było od warunków klimatycznych,

55
00:02:41,752 --> 00:02:44,434
które już minęły.

56
00:02:45,752 --> 00:02:50,331
To tak, jakbyśmy wylądowali
na nowej planecie,

57
00:02:50,355 --> 00:02:52,696
z nowym klimatem.

58
00:02:52,720 --> 00:02:54,332
Teraz trzeba ustalić,

59
00:02:54,356 --> 00:02:57,410
co z naszej cywilizacji

60
00:02:57,434 --> 00:03:00,371
może przetrwać w nowych warunkach,

61
00:03:00,395 --> 00:03:01,545
a co nie.

62
00:03:02,947 --> 00:03:05,034
Będzie jeszcze gorzej.

63
00:03:05,812 --> 00:03:07,860
Bardzo długo mówiono nam,

64
00:03:07,860 --> 00:03:10,954
że zmiana klimatu to wolny proces,

65
00:03:11,455 --> 00:03:13,720
który zaczął się
podczas Rewolucji Przemysłowej,

66
00:03:13,744 --> 00:03:15,315
a nam przypadło posprzątać to,

67
00:03:15,339 --> 00:03:17,450
co nabrudzili dziadkowie,

68
00:03:17,474 --> 00:03:20,196
by nie ucierpiały nasze wnuki.

69
00:03:20,220 --> 00:03:22,087
Mówiono o stuleciach.

70
00:03:23,173 --> 00:03:25,943
Połowa całkowitej ilości emisji

71
00:03:25,967 --> 00:03:29,165
pochodzących z paliw kopalnych

72
00:03:29,189 --> 00:03:31,624
wytworzonych do dzisiaj

73
00:03:31,648 --> 00:03:35,101
wyprodukowano w ciągu ostatnich 30 lat,

74
00:03:35,942 --> 00:03:39,164
czyli odkąd Al Gore opublikował
pierwszą książkę o ociepleniu.

75
00:03:39,506 --> 00:03:42,997
Odkąd ONZ uformowało IPCC
do spraw zmian klimatycznych,

76
00:03:43,363 --> 00:03:46,101
zniszczyliśmy więcej

77
00:03:46,125 --> 00:03:49,648
niż przez poprzednie wieki i milenia.

78
00:03:50,355 --> 00:03:52,331
Mam 37 lat,

79
00:03:52,355 --> 00:03:55,402
czyli to wszystko stało się
za mojego życia.

80
00:03:55,863 --> 00:04:00,180
Klimat wydawał się stabilny,
kiedy się urodziłem.

81
00:04:01,447 --> 00:04:03,320
Dzisiaj

82
00:04:03,344 --> 00:04:05,677
jesteśmy na krawędzi katastrofy.

83
00:04:07,209 --> 00:04:10,709
Ten kryzys nie jest spadkiem po dziadkach.

84
00:04:11,387 --> 00:04:14,471
Jest dziełem jednego pokolenia.

85
00:04:15,609 --> 00:04:16,759
Naszego.

86
00:04:17,339 --> 00:04:19,699
To brzmi jak zła wiadomość.

87
00:04:19,723 --> 00:04:21,643
I to jest zła wiadomość.

88
00:04:21,667 --> 00:04:24,048
Ale zawiera w sobie również

89
00:04:24,072 --> 00:04:27,405
względnie dobrą wiadomość.

90
00:04:27,429 --> 00:04:29,896
Konsekwencje są ogromne,

91
00:04:30,322 --> 00:04:33,885
ale również otrzeźwiające,

92
00:04:35,268 --> 00:04:37,760
bo pokazują

93
00:04:37,784 --> 00:04:41,243
jaką mamy władzę nad klimatem.

94
00:04:41,807 --> 00:04:44,260
Jeśli doprowadzimy do piekła na Ziemi

95
00:04:44,284 --> 00:04:46,871
to tylko z własnej winy

96
00:04:46,895 --> 00:04:49,828
i z własnej woli.

97
00:04:50,657 --> 00:04:55,037
To również oznacza,
że możemy doprowadzić do innej sytuacji.

98
00:04:56,560 --> 00:04:58,822
Trudno w to uwierzyć.

99
00:04:58,846 --> 00:05:02,246
Polityka ogromnie to utrudnia.

100
00:05:03,020 --> 00:05:04,271
Faktem jest,

101
00:05:04,295 --> 00:05:06,629
że główną przyczyną
ocieplenia są czyny ludzi,

102
00:05:06,653 --> 00:05:08,704
ile dwutlenku węgla
wpompujemy w atmosferę.

103
00:05:08,728 --> 00:05:10,728
My za to odpowiadamy.

104
00:05:11,046 --> 00:05:15,543
Sami możemy napisać historię
przyszłości naszego klimatu.

105
00:05:15,929 --> 00:05:18,667
A właściwie już piszemy.

106
00:05:18,691 --> 00:05:21,714
Skoro zaniechanie to też rodzaj działania,

107
00:05:21,738 --> 00:05:25,548
będziemy pisać tę historię
czy nam się to podoba, czy nie.

108
00:05:27,070 --> 00:05:29,033
I to nie jakąś tam historię o tym,

109
00:05:29,466 --> 00:05:33,061
że odpowiadamy za przyszłość planety.

110
00:05:33,570 --> 00:05:38,429
Takie historie zwykliśmy
czytać w mitologii

111
00:05:38,453 --> 00:05:39,603
i teologii.

112
00:05:39,982 --> 00:05:41,363
Jedno pokolenie,

113
00:05:41,387 --> 00:05:44,219
które sprowadziło nieszczęścia na świat,

114
00:05:44,243 --> 00:05:47,514
teraz walczy o jego przyszłość.

115
00:05:49,657 --> 00:05:51,243
Jak miałoby to wyglądać?

116
00:05:51,791 --> 00:05:56,009
Może panele słoneczne obrastające planetę,

117
00:05:56,033 --> 00:05:57,771
dosłownie wszędzie.

118
00:05:58,105 --> 00:06:00,977
Może lepsza technologia,

119
00:06:01,001 --> 00:06:03,763
żeby wystarczyłoby ich mniej.

120
00:06:03,787 --> 00:06:07,206
Mówi się, że wystarczyłby
mały kawałek Sahary,

121
00:06:07,230 --> 00:06:10,504
żeby zaopatrzyć cały świat w energię.

122
00:06:11,040 --> 00:06:13,976
Potrzebowalibyśmy nowej
sieci elektroenergetycznej,

123
00:06:14,000 --> 00:06:16,984
z której nie uciekałoby
dwie trzecie energii,

124
00:06:17,008 --> 00:06:19,458
jak w przypadku sieci amerykańskich.

125
00:06:19,482 --> 00:06:22,299
Może energia jądrowa,

126
00:06:22,323 --> 00:06:25,768
ale musiałby być to inny
rodzaj energii jądrowej,

127
00:06:25,792 --> 00:06:28,434
bo dzisiejsza technologia
nie jest cenowo konkurencyjna.

128
00:06:28,458 --> 00:06:31,504
Koszty energii odnawialnej
drastycznie spadają.

129
00:06:32,402 --> 00:06:34,291
Potrzeba nowych samolotów,

130
00:06:34,315 --> 00:06:36,957
bo nie można rozsądnie oczekiwać,

131
00:06:36,981 --> 00:06:39,290
żeby cały świat przestał latać.

132
00:06:39,314 --> 00:06:41,274
Zwłaszcza, że południe świata

133
00:06:41,298 --> 00:06:43,486
po raz pierwszy na to stać.

134
00:06:44,558 --> 00:06:47,349
Potrzeba samolotów,
które nie wytwarzają dwutlenku węgla.

135
00:06:47,349 --> 00:06:49,209
Potrzeba nowego rolnictwa.

136
00:06:49,233 --> 00:06:52,515
Nie da się prosić wszystkich,
by przestali jeść mięso,

137
00:06:52,515 --> 00:06:55,052
czyli potrzeba nowego sposobu
na produkcję wołowiny.

138
00:06:55,052 --> 00:06:56,767
Albo można wykorzystać stary sposób.

139
00:06:56,791 --> 00:07:00,077
Tradycyjny sposób

140
00:07:00,101 --> 00:07:01,986
wypasania bydła

141
00:07:02,010 --> 00:07:05,157
nie wytwarza dwutlenku węgla,

142
00:07:05,181 --> 00:07:07,243
tylko go wchłania.

143
00:07:07,658 --> 00:07:09,474
Entuzjaści techniki woleliby pewnie

144
00:07:09,474 --> 00:07:11,737
hodować jakąś część mięsa w laboratoriach.

145
00:07:11,761 --> 00:07:14,349
Można by karmić bydło wodorostami,

146
00:07:14,373 --> 00:07:18,563
by zmniejszyć emisję metanu
o 95, a nawet 99%.

147
00:07:19,841 --> 00:07:22,020
Pewnie trzeba zrobić wszystko naraz,

148
00:07:22,044 --> 00:07:24,777
bo każdy aspekt problemu

149
00:07:24,801 --> 00:07:27,793
jest zbyt duży i skomplikowany,

150
00:07:27,817 --> 00:07:30,925
by można go było rozwiązać
za jednym zamachem.

151
00:07:32,212 --> 00:07:34,894
Nieważne ile rozwiązań zastosujemy,

152
00:07:34,918 --> 00:07:38,251
i tak nie zdążymy z dekarbonizacją.

153
00:07:38,743 --> 00:07:40,712
To przerażające obliczenia.

154
00:07:41,538 --> 00:07:44,863
Nie cofniemy zmiany klimatu,

155
00:07:44,887 --> 00:07:46,953
ale możemy z nią żyć i ją redukować.

156
00:07:47,776 --> 00:07:49,379
Prawdopodobnie potrzeba

157
00:07:49,403 --> 00:07:51,744
trochę ujemnych emisji,

158
00:07:51,768 --> 00:07:54,514
które pochłoną dwutlenek węgla.

159
00:07:54,538 --> 00:07:57,879
Miliardy, biliony nowych drzew.

160
00:07:58,385 --> 00:08:01,821
Pola maszyn wychwytujących
dwutlenek węgla.

161
00:08:01,845 --> 00:08:05,076
Przemysł dwu- lub trzykrotnie większy

162
00:08:05,100 --> 00:08:07,281
od dzisiejszego przemysłu paliwowego,

163
00:08:07,305 --> 00:08:11,582
by naprawić dotychczasowe szkody.

164
00:08:12,202 --> 00:08:14,884
Całkowicie nowa infrastruktura,

165
00:08:14,908 --> 00:08:17,040
zbudowana z innego rodzaju cementu.

166
00:08:17,064 --> 00:08:18,982
Gdyby cement był państwem,

167
00:08:19,006 --> 00:08:21,609
byłby trzeci na świecie
pod względem produkcji emisji.

168
00:08:21,919 --> 00:08:24,879
Co trzy lata Chiny wylewają tyle cementu,

169
00:08:24,903 --> 00:08:28,325
ile Ameryka wylała w ciągu XX wieku.

170
00:08:28,349 --> 00:08:30,975
Budowa zapór i wałów przeciwpowodziowych,

171
00:08:30,999 --> 00:08:33,952
by ochronić mieszkańców wybrzeży.

172
00:08:33,976 --> 00:08:36,498
Większości z nich nie stać
na wybudowanie zapór.

173
00:08:36,522 --> 00:08:43,116
To znaczy, że trzeba skończyć
z ograniczoną nacjonalistyczną geopolityką

174
00:08:43,140 --> 00:08:47,022
zezwalającą na cierpienie tych,
którzy mieszkają gdzie indziej,

175
00:08:47,046 --> 00:08:48,196
są przecież nieistotni,

176
00:08:48,220 --> 00:08:50,133
a my temu przyzwalamy.

177
00:08:50,157 --> 00:08:52,325
Nowa, lepsza przyszłość to nie łatwizna.

178
00:08:53,472 --> 00:08:56,368
Ale to ludzie są problemem.

179
00:08:56,789 --> 00:08:58,575
To mizerne pocieszenie,

180
00:08:58,599 --> 00:09:01,736
znamy ludzkie okrucieństwo i obojętność,

181
00:09:01,760 --> 00:09:04,553
ale to i tak lepsze niż alternatywa.

182
00:09:04,577 --> 00:09:06,900
Nauka nas nie powstrzymuje,

183
00:09:06,924 --> 00:09:08,658
technologia też nie.

184
00:09:09,593 --> 00:09:12,632
Mamy teraz wszystko, czego potrzeba.

185
00:09:13,585 --> 00:09:17,125
Mamy wszystko, by zakończyć
ubóstwo na świecie,

186
00:09:17,149 --> 00:09:18,631
epidemie

187
00:09:18,655 --> 00:09:20,722
czy przemoc wobec kobiet.

188
00:09:21,093 --> 00:09:25,514
Potrzebujemy nowej polityki,

189
00:09:25,538 --> 00:09:28,903
by przezwyciężyć przeszkody,

190
00:09:28,927 --> 00:09:30,855
takie jak kultura, ekonomia,

191
00:09:30,879 --> 00:09:32,315
przesądy o status quo,

192
00:09:32,339 --> 00:09:35,767
brak zainteresowania tym, co nas przeraża,

193
00:09:36,149 --> 00:09:37,549
krótkowzroczność,

194
00:09:37,855 --> 00:09:39,655
poszukiwanie korzyści,

195
00:09:39,974 --> 00:09:43,323
egoizm bogatych i wpływowych,

196
00:09:43,347 --> 00:09:45,947
którzy nie chcą nic zmieniać.

197
00:09:46,717 --> 00:09:48,590
Oni też to odczują,

198
00:09:49,392 --> 00:09:52,153
ale nie tak mocno jak najbiedniejsi,

199
00:09:52,177 --> 00:09:54,907
którzy najmniej przyczynili się
do ocieplenia

200
00:09:54,931 --> 00:09:56,586
i najmniej skorzystali na tym,

201
00:09:56,610 --> 00:09:59,760
co doprowadziło do kryzysu,

202
00:09:59,784 --> 00:10:02,282
ale najbardziej będą cierpieli.

203
00:10:03,077 --> 00:10:04,410
Nowa polityka

204
00:10:04,434 --> 00:10:06,738
musiałaby uznać zarządzanie kryzysem,

205
00:10:07,768 --> 00:10:10,348
tym, gdzie uderzy i jak mocno,

206
00:10:10,372 --> 00:10:13,135
za kwestię priorytetową naszych czasów.

207
00:10:14,768 --> 00:10:19,612
Niezależnie od tego, co zrobimy,
zmiana klimatu wpłynie na nasze życie.

208
00:10:21,776 --> 00:10:25,649
Ocieplenie dzieje się już teraz,
jest nieuniknione,

209
00:10:25,673 --> 00:10:28,918
niektórzy już teraz przez to cierpią.

210
00:10:29,260 --> 00:10:31,307
Nawet jeśli podejmiemy drastycznie kroki

211
00:10:31,331 --> 00:10:34,696
i unikniemy najgorszych konsekwencji,

212
00:10:34,720 --> 00:10:38,565
będziemy praktycznie mieszkać
na kompletnie innej planecie.

213
00:10:39,193 --> 00:10:42,162
Nowa polityka, nowa ekonomia,

214
00:10:42,186 --> 00:10:44,376
nowe podejście do technologii,

215
00:10:44,400 --> 00:10:46,709
do natury,

216
00:10:46,733 --> 00:10:49,462
całkowicie nowy świat

217
00:10:50,336 --> 00:10:52,270
względnie nadający się do życia.

218
00:10:53,074 --> 00:10:54,860
Względnie prosperujący.

219
00:10:55,987 --> 00:10:57,137
Zielony.

220
00:10:58,392 --> 00:11:00,587
Czemu by go nie chcieć?

221
00:11:01,929 --> 00:11:03,079
Dziękuję.

222
00:11:03,103 --> 00:11:07,992
(Brawa)