1
00:00:01,408 --> 00:00:02,488
Šta ako naš svemir

2
00:00:02,503 --> 00:00:03,623
dolazi sa gumbom za samouništenje

3
00:00:03,651 --> 00:00:04,751
da ukloni samo sebe

4
00:00:04,824 --> 00:00:05,954
tako čisto i učinkovito

5
00:00:06,673 --> 00:00:08,253
da svaka postojeća stvar

6
00:00:08,283 --> 00:00:09,701
bi samo prestala postojati,

7
00:00:10,042 --> 00:00:11,802
i život bi bio nemoguć

8
00:00:12,157 --> 00:00:13,247
zauvijek.

9
00:00:13,537 --> 00:00:15,266
Krajnja ekološka katastrofa

10
00:00:16,405 --> 00:00:17,795
"Vacuum decay"- raspadanje vakuma

11
00:00:18,896 --> 00:00:20,276
(Kurzgesagt official music)

12
00:00:27,470 --> 00:00:28,590
Da bismo objasnili kako naš svemir

13
00:00:28,625 --> 00:00:29,425
može da uništi sebe

14
00:00:29,871 --> 00:00:31,441
moramo razumijeti dva načela.

15
00:00:32,491 --> 00:00:34,291
Jedan - energetski nivoi.

16
00:00:36,322 --> 00:00:37,682
Ključna ideja u fizici

17
00:00:37,845 --> 00:00:39,805
je da sve ima energetski nivo.

18
00:00:40,396 --> 00:00:42,896
Što je nivo veći, više energije postoji u sistemu

19
00:00:43,022 --> 00:00:44,852
Drvo, kao primjer, ima visok nivo.

20
00:00:45,257 --> 00:00:47,037
Može izgorijeti, proces koji

21
00:00:47,198 --> 00:00:49,678
oslobađa kemijsku energiju pohranjenu u molekularnim vezama

22
00:00:49,727 --> 00:00:51,507
i pretvara je u toplinu.

23
00:00:52,076 --> 00:00:53,278
Ostatak pepela je na

24
00:00:53,278 --> 00:00:55,118
nižem energetskom nivou nego drvo prije.

25
00:00:56,580 --> 00:00:57,930
Dva - stabilnost.

26
00:01:00,102 --> 00:01:02,252
Sve u našem svemiru pokušava se kretati

27
00:01:02,335 --> 00:01:05,135
prema svom osnovnom stanju, u kojem je u potpunosti stabilno,

28
00:01:05,266 --> 00:01:07,426
i ima najmanje energije.

29
00:01:07,783 --> 00:01:10,563
Na primjer, lopta na brdu je nestabilna,

30
00:01:10,715 --> 00:01:12,615
i ima puno potencijalne energije.

31
00:01:12,729 --> 00:01:15,139
Kada se pokrene, ona će se skotrljati niz dolinu

32
00:01:15,297 --> 00:01:17,577
te izgubiti svoju potencijalnu energiju u procesu.

33
00:01:17,801 --> 00:01:20,231
Lopta je sada u svom osnovnom stanju i stabilna.

34
00:01:20,598 --> 00:01:22,008
I ostati će takva.

35
00:01:22,686 --> 00:01:24,298
Sve u našem svemiru

36
00:01:24,298 --> 00:01:25,868
slijedi ova dva načela.

37
00:01:26,331 --> 00:01:28,071
Ako nešto ima puno energije,

38
00:01:28,153 --> 00:01:29,103
nestabilno je,

39
00:01:29,207 --> 00:01:32,147
te želi doseći u svoje stabilno stanje.

40
00:01:33,804 --> 00:01:35,694
Ovo vrijedi za svaki sistem

41
00:01:35,840 --> 00:01:37,970
čak i u čudnom svijetu kvantne mehanike.

42
00:01:39,119 --> 00:01:41,786
Ako su naša sadašnja shvatanja fizike točna,

43
00:01:41,786 --> 00:01:44,536
onda svemir ima svoja svojstva zahvaljujući kvantnim poljima.

44
00:01:45,271 --> 00:01:46,751
Objasnili smo ih detaljno

45
00:01:46,767 --> 00:01:47,767
u drugom videu.

46
00:01:47,884 --> 00:01:48,788
Za ovaj video, zamislite ih

47
00:01:48,788 --> 00:01:50,488
kao pravila svemira.

48
00:01:51,090 --> 00:01:52,330
Oni govore česticama kako

49
00:01:52,338 --> 00:01:54,128
se ponašati i djelovati.

50
00:01:55,432 --> 00:01:56,752
Kao sve u svemiru,

51
00:01:56,752 --> 00:01:59,072
oni žele da budu na najnižem energetskom nivou što je moguće,

52
00:01:59,184 --> 00:02:01,594
Koje je nazvano "Vacuum state"- "vakuumsko stanje", stanje stabilnosti.

53
00:02:02,039 --> 00:02:03,177
Ono nema nikakve veze sa

54
00:02:03,177 --> 00:02:04,577
vakuumom u svemiru.

55
00:02:04,807 --> 00:02:05,837
Ono je tako nazvano,

56
00:02:05,847 --> 00:02:08,527
zato što su znanstvenici loši u davanju imena.

57
00:02:10,367 --> 00:02:11,887
Mi mislimo da su sva polja dostigla njihovo

58
00:02:11,887 --> 00:02:14,717
vakuumsko stanje, osim možda jednoga.

59
00:02:15,497 --> 00:02:17,157
Moguće je da Higgsovo polje


60
00:02:17,296 --> 00:02:20,086
nije stabilno, već metastabilno, koje je

61
00:02:20,134 --> 00:02:21,744
elegantan način govorenja da se ono

62
00:02:21,744 --> 00:02:24,254
pretvara da je stabilno, ali zapravo nije.

63
00:02:25,000 --> 00:02:26,270
To bi bio lažni vakuum.

64
00:02:27,541 --> 00:02:29,221
Higgsovo polje je odgovorno za

65
00:02:29,221 --> 00:02:30,551
za davanje mase česticama,

66
00:02:30,571 --> 00:02:32,101
koje zapovjeda kako se skoro sve

67
00:02:32,198 --> 00:02:33,388
u svemiru ponaša.

68
00:02:34,160 --> 00:02:37,080
Što bi se dogodilo da Higgsovo polje nije lažni vakum?

69
00:02:37,800 --> 00:02:39,420
Razmislite o našoj lopti u dolini:

70
00:02:39,458 --> 00:02:41,028
lopta je u Higgsovom polju.

71
00:02:42,215 --> 00:02:45,345
Dolina možda nije najniže energetsko stanje Higgsovog polja,

72
00:02:45,345 --> 00:02:48,285
možda je tu jedna još dublja dolina u koju lopta želi dospijesti.

73
00:02:48,745 --> 00:02:51,355
To bi značilo da Higgsovo polje ima puno potencijalne energije,

74
00:02:51,365 --> 00:02:52,695
koja čeka da bude oslobođena.

75
00:02:53,824 --> 00:02:55,964
Higgsovo polje bi moglo da bude kao komad drveta,

76
00:02:55,964 --> 00:02:57,524
ali natopljeno benzinom,

77
00:02:57,524 --> 00:02:59,564
čekajući da zapali svemir.

78
00:03:00,030 --> 00:03:02,170
Nasumična iskra kao kvantno tuneliranje

79
00:03:02,170 --> 00:03:04,360
bi mogla da oslobodi potencijalnu energiju Higgsovog polja.

80
00:03:05,310 --> 00:03:06,960
Ovo bi se moglo dogoditi bilo kada

81
00:03:06,960 --> 00:03:08,230
i bez upozorenja.

82
00:03:08,921 --> 00:03:09,978
Ako u bilo kojem dijelu svemira,

83
00:03:09,978 --> 00:03:11,898
takozvani raspad vakuuma započne,

84
00:03:11,898 --> 00:03:13,768
nema povratka.

85
00:03:14,384 --> 00:03:15,814
Kako se Higgsovo polje ruši u

86
00:03:15,814 --> 00:03:17,184
niže stanje energije,

87
00:03:17,184 --> 00:03:18,784
ono oslobađa ogromnu količinu

88
00:03:18,784 --> 00:03:19,744
potencijalne energije.

89
00:03:20,303 --> 00:03:22,403
Ova energija gura prostor oko sebe

90
00:03:22,403 --> 00:03:23,763
i preko barijere, koja oslobađa

91
00:03:23,763 --> 00:03:25,183
još potencijalne energije.

92
00:03:26,106 --> 00:03:27,936
Sfera novog stabilnog Higgsovog polja,

93
00:03:27,936 --> 00:03:29,356
ili pravog vakuuma, raste

94
00:03:29,356 --> 00:03:31,266
brzinom svjetlosti u svim pravcima.

95
00:03:32,697 --> 00:03:35,447
Zamislite to kao more benzina,

96
00:03:35,447 --> 00:03:37,767
veličine svemira, koje gori.

97
00:03:38,270 --> 00:03:39,360
Sfera je okružena

98
00:03:39,360 --> 00:03:41,620
ljuskom energije koja proždire sve oko sebe

99
00:03:41,620 --> 00:03:43,120
s čime dođe u dodir.

100
00:03:43,829 --> 00:03:44,939
Što god da dodirne

101
00:03:44,939 --> 00:03:46,459
biti će uništeno zauvijek.

102
00:03:47,427 --> 00:03:49,287
Mjehur će nastaviti rasti zauvijek.

103
00:03:49,292 --> 00:03:51,152
brišući univerzumsvemir na tom putu.

104
00:03:52,015 --> 00:03:53,655
Nema načina da budemo upozoreni,

105
00:03:53,655 --> 00:03:55,195
jer je tako brzo.

106
00:03:55,342 --> 00:03:56,562
Ali mi ionako ne možemo ništa da učinimo.

107
00:03:57,713 --> 00:03:59,563
Naše uništenje će buti instantno,

108
00:03:59,563 --> 00:04:00,613
u djeliću sekunde,

109
00:04:00,613 --> 00:04:02,223
Zemlja će nestati.

110
00:04:03,060 --> 00:04:04,770
Ali zapravo postaje još gore.

111
00:04:04,770 --> 00:04:05,490
(još GORE?!)

112
00:04:06,104 --> 00:04:07,344
Ako se energetski nivo

113
00:04:07,344 --> 00:04:08,644
Higgsovog polja promijeni,

114
00:04:08,644 --> 00:04:10,094
ono mijenja svu fiziku.

115
00:04:10,264 --> 00:04:10,854
(sve ovo uzalud...)

116
00:04:11,418 --> 00:04:12,798
U pravom vakuumu sfere,

117
00:04:12,798 --> 00:04:14,788
standardni model bit će srušen,

118
00:04:14,988 --> 00:04:16,658
potisnut od strane drugačije fizike

119
00:04:16,658 --> 00:04:17,758
koju mi ne poznajemo.

120
00:04:18,532 --> 00:04:20,502
Kako se osnovne čestice ponašaju,

121
00:04:20,502 --> 00:04:22,022
kako se atomi drže zajedno,

122
00:04:22,022 --> 00:04:23,502
kako kemikalije reagiraju.

123
00:04:24,605 --> 00:04:27,175
Raspadanje vakuuma neće samo uništiti život,

124
00:04:27,175 --> 00:04:29,425
već i samu kemiju,

125
00:04:29,425 --> 00:04:31,785
čineći život koji mi poznajemo, nemogućim.

126
00:04:32,666 --> 00:04:34,076
Mi nemamo ideja

127
00:04:34,076 --> 00:04:35,396
kako bi izgledalo unutra.

128
00:04:35,625 --> 00:04:37,745
To može biti sjenka onoga što je sada,

129
00:04:37,845 --> 00:04:38,665
ili ne.

130
00:04:38,876 --> 00:04:39,766
Mi ne znamo.

131
00:04:40,555 --> 00:04:42,025
Ako se raspadanje vakuuma desi,

132
00:04:42,025 --> 00:04:43,825
rezultati su zaista grozni.

133
00:04:44,537 --> 00:04:45,797
Ako se osjećate barem malo zabrinuti sada,

134
00:04:45,797 --> 00:04:46,667
nemojte biti.

135
00:04:47,141 --> 00:04:49,361
Za sada, lažni vakuum je spekulacija

136
00:04:49,361 --> 00:04:51,111
zasnovana na našem sadašnjem razumijevanju

137
00:04:51,111 --> 00:04:52,661
fizike čestica, koje može da bude pogrešna.

138
00:04:53,701 --> 00:04:55,311
To je kao da koristite ravnalo

139
00:04:55,311 --> 00:04:56,261
da izmjerite kontinent.

140
00:04:56,477 --> 00:04:58,287
(tri godine kasnije)

141
00:04:58,647 --> 00:05:01,087
Naravno, možete to napraviti, ali možete biti

142
00:05:01,087 --> 00:05:02,627
malo umorni dok dođete do kraja.

143
00:05:03,390 --> 00:05:05,990
Zasada, niko ne može da kaže da raspadanje vakuuma

144
00:05:05,990 --> 00:05:07,040
je nešto što je stvarno

145
00:05:07,287 --> 00:05:08,737
ili samo jedna strašna ideja.

146
00:05:09,086 --> 00:05:11,376
Ali čak i ako jedna ili više sfera

147
00:05:11,376 --> 00:05:13,126
smrti su već počele da se šire,

148
00:05:13,782 --> 00:05:15,022
svemir je već tako velik

149
00:05:15,022 --> 00:05:15,992
da nas možda neće dostići

150
00:05:15,992 --> 00:05:17,322
za nekoliko milijardi godina.

151
00:05:17,827 --> 00:05:19,237
Ako su one toliko daleko,

152
00:05:19,237 --> 00:05:20,927
možda nas nikada i ne stignu

153
00:05:20,927 --> 00:05:22,567
zbog širenja svemira.

154
00:05:22,845 --> 00:05:24,795
Brzina svjetlosti i nije tako brza

155
00:05:24,795 --> 00:05:26,475
na ljestvici veličine svemira.

156
00:05:27,253 --> 00:05:28,573
Dakle, dok raspadanje vakuuma je

157
00:05:28,573 --> 00:05:29,753
zadivljujuće strašno,

158
00:05:29,753 --> 00:05:31,353
zasada, postoje druge stvari

159
00:05:31,353 --> 00:05:32,783
kojih bi se trebali plašiti.

160
00:05:33,772 --> 00:05:35,382
Nasuprot raspadanja vakuuma,

161
00:05:35,382 --> 00:05:36,662
mi imamo moć da se pripremimo

162
00:05:36,662 --> 00:05:38,252
za većinu njih.

163
00:05:41,288 --> 00:05:42,428
Za videe kao ovaj

164
00:05:42,428 --> 00:05:44,588
da se napravi potrebno je stotine sati rada, tako da

165
00:05:44,588 --> 00:05:46,248
podržite nas na Patreon-u

166
00:05:46,248 --> 00:05:47,058
ako biste željeli da naučite više o

167
00:05:47,058 --> 00:05:48,068
uništenju svega. WOSh

168
00:05:48,328 --> 00:05:49,548
To nam jako pomaže.

169
00:05:50,425 --> 00:05:51,895
Mi smo pokušali da uništimo svemir

170
00:05:51,895 --> 00:05:53,545
barem jednom svakih nekoliko mjeseci.

171
00:05:53,545 --> 00:05:54,885
Tako da recite nam u komentarima,

172
00:05:54,201 --> 00:05:56,101
ako imate scenario za kraj svijeta

173
00:05:56,101 --> 00:05:58,201
koji biste željeli da mi obradimo.