WEBVTT

00:00:00.840 --> 00:00:02.040
Bilim.

00:00:02.760 --> 00:00:06.176
Lisedeki biyoloji veya fizik 
derslerinde yaşadığımız

00:00:06.200 --> 00:00:09.096
sıkıcı mutsuz anılarımızı 
canlandıran ilk kelime.

00:00:09.120 --> 00:00:12.216
Ama size garanti ederim,
orada yapılan şeyin

00:00:12.240 --> 00:00:14.416
bilimle çok az ilgisi vardı.

00:00:14.440 --> 00:00:16.736
O aslında bilimin "Ne" olduğuydu,

00:00:16.760 --> 00:00:19.480
birilerinin icat ettiği
şeylerin tarihiydi.

00:00:20.720 --> 00:00:23.056
Bir bilim insanı olarak
en çok merak ettiğim şey

00:00:23.080 --> 00:00:25.216
bilimin "nasıl" olduğudur.

00:00:25.240 --> 00:00:29.056
Çünkü bilim, işletilen bilgidir.


00:00:29.080 --> 00:00:32.536
Bir gözlem yaparız, o gözleme 
bir açıklama tahmin ederiz

00:00:32.560 --> 00:00:34.616
ve sonra diğer gözlem ve 
deneyleri yaparak

00:00:34.640 --> 00:00:36.560
test edebileceğimiz 
bir öngörüde bulunuruz.

NOTE Paragraph

00:00:37.080 --> 00:00:38.416
Birkaç örnek.

00:00:38.440 --> 00:00:42.016
Başlangıçta insanlar Yer'in aşağıda
göğün ise yukarıda olduğunu fark etti

00:00:42.040 --> 00:00:45.920
ve hem Güneş hem Ay, Dünya'nın 
etrafında dönüyor gibiydi.

00:00:46.720 --> 00:00:48.256
Tahmin ettikleri açıklama

00:00:48.280 --> 00:00:51.360
"Evrenin merkezi Dünya olmalı." idi.

00:00:52.240 --> 00:00:55.440
Öngörü: Her şey Dünya'nın 
etrafında dönmelidir.

00:00:56.120 --> 00:00:57.776
Bu öngörü sonunda test edildi.

00:00:57.800 --> 00:01:00.616
Galileo ilk teleskoplardan 
birini eline alıp

00:01:00.640 --> 00:01:03.016
gece gökyüzüne baktığında,

00:01:03.040 --> 00:01:06.736
gördüğü şey etrafında dönen,

00:01:06.760 --> 00:01:10.760
dört uydusuyla Jüpiter gezegeniydi.

00:01:11.760 --> 00:01:16.136
Sonra, Jüpiter'in yörüngesini takip 
etmek için o uyduları kullandı

00:01:16.160 --> 00:01:19.896
ve Jüpiter'in de,
Dünya değil, Güneş'in etrafında

00:01:19.920 --> 00:01:21.880
döndüğünü anladı.

00:01:23.160 --> 00:01:25.440
Yani, öngörü testi geçememişti.

00:01:26.400 --> 00:01:28.496
Bu da Dünya'nın evrenin 
merkezinde olduğu

00:01:28.520 --> 00:01:30.696
kuramını boşa çıkarmış oldu.

NOTE Paragraph

00:01:30.720 --> 00:01:32.630
Başka bir örnek: Sir Isaac Newton


00:01:32.630 --> 00:01:34.840
nesnelerin yeryüzüne 
düştüğünü fark etmişti.

00:01:34.840 --> 00:01:37.760
Tahmini açıklama yer çekimiydi.

00:01:38.520 --> 00:01:41.656
Öngörü her nesnenin 
dünyaya düşmesi gerektiği idi.

00:01:41.680 --> 00:01:45.240
Fakat tabii ki, her şey
yeryüzüne düşmüyordu.

00:01:46.200 --> 00:01:47.760
Öyleyse yer çekimini ret mi ettik?

00:01:48.920 --> 00:01:53.336
Hayır. Teoriyi revize ettik ve başka
yönde eşit ve zıt bir kuvvet olmadıkça,

00:01:53.360 --> 00:01:57.560
yer çekiminin nesneleri 
Dünya'ya çekeceğini söyledik.

00:01:58.160 --> 00:02:00.320
Bu, bizim yeni bir şey 
öğrenmemizi sağladı.

00:02:00.920 --> 00:02:04.176
Kuşlara ve kanatlarına daha dikkatli
bakmaya başladık

00:02:04.200 --> 00:02:06.576
ve bu düşünce
silsilesininden türemiş

00:02:06.600 --> 00:02:08.639
uçabilen icatlara bir bakın.

00:02:09.639 --> 00:02:14.776
Yani başarısız testler,
istisnalar, aykırılıklar

00:02:14.800 --> 00:02:19.360
bize bilmediğimiz şeyleri öğretir
ve bizi yeni bir yere götürür.

00:02:20.000 --> 00:02:23.200
Bilim bu şekilde ilerler.
Bilim bu şekilde öğrenir.

NOTE Paragraph

00:02:23.840 --> 00:02:26.096
Bazen medyada ve
bazen daha da nadiren,

00:02:26.120 --> 00:02:28.536
ama bazen bilim insanları bile

00:02:28.560 --> 00:02:31.320
şu veya bu şeyin bilimsel olarak
kanıtlandığını söylüyor.

00:02:31.880 --> 00:02:36.556
Ama umarım, bilimin hiç bir zaman
bir şeyi kesin olarak sonsuza kadar

00:02:36.556 --> 00:02:38.790
kanıtlamadığını anlıyorsunuzdur.

00:02:39.520 --> 00:02:43.336
Neyse ki bilim, aramaya devam edecek ve

00:02:43.360 --> 00:02:44.776
aykırılıkları ve

00:02:44.800 --> 00:02:46.776
Jüpiter'in uyduları gibi

00:02:46.800 --> 00:02:48.296
bir sonraki istisnayı

00:02:48.320 --> 00:02:50.016
tanımlayacak ve bize

00:02:50.040 --> 00:02:51.536
bilmediğimiz şeyleri

00:02:51.560 --> 00:02:53.856
öğretmeye devam edecek kadar

00:02:53.880 --> 00:02:56.480
meraklı ve alçakgönüllüdür.

NOTE Paragraph

00:02:57.160 --> 00:02:59.696
Burada birkaç saniyeliğine
vites değiştirelim.

00:02:59.720 --> 00:03:01.656
Caduceus ya da tıbbın sembolü,

00:03:01.680 --> 00:03:04.136
farklı insanlar için 
farklı anlamlar taşır

00:03:04.160 --> 00:03:06.416
ancak tıp konusundaki genel
söylemlerimizin çoğu

00:03:06.440 --> 00:03:09.216
gerçekten bir mühendislik 
problemine dönüşüyor.

00:03:09.240 --> 00:03:10.976
Kongre salonlarında
ve sigorta şirketlerinin

00:03:11.000 --> 00:03:15.000
yönetim kurulu odalarında
ödemenin nasıl yapılacağı düşünülüyor.

00:03:15.490 --> 00:03:17.296
Ahlak bilimciler ve Epidemiyolojistler

00:03:17.320 --> 00:03:20.016
tıp hizmeti sağlamanın en iyi 
yöntemlerini arıyor,

00:03:20.040 --> 00:03:22.826
hastane ve hekimler ise 
protokoller ve kontrol listelerine

00:03:22.826 --> 00:03:24.656
kafayı takmış durumdalar ki

00:03:24.680 --> 00:03:28.216
tıbbı güvenli bir şekilde uygulamanın
en iyi yöntemlerini arıyorlar.

00:03:28.240 --> 00:03:30.360
Bunlar iyi şeyler.

00:03:30.960 --> 00:03:33.696
Bununla birlikte herkes az ya da çok

00:03:33.720 --> 00:03:35.696
tıp kitabının,

00:03:35.720 --> 00:03:38.240
kapanmış olduğunu varsayıyor.

00:03:39.160 --> 00:03:41.656
Sağlık hizmetinin kalitesini
ona ulaşma hızımızla

00:03:41.680 --> 00:03:44.216
ölçmeye başladık.

00:03:44.240 --> 00:03:46.336
Böyle bir iklimde, sağlık hizmeti veren

00:03:46.360 --> 00:03:49.176
kuruluşların çoğunun gerçekten
hızlı yağlama dükkânı gibi

00:03:49.200 --> 00:03:51.696
görünmeye başlaması beni şaşırtmıyor.

NOTE Paragraph

00:03:51.720 --> 00:03:54.296
(Gülüşmeler)

NOTE Paragraph

00:03:54.320 --> 00:03:58.256
Ben tıp fakültesinden mezun
olduğumda tek sorun

00:03:58.280 --> 00:04:00.336
tamircinizin arabanıza takıp

00:04:00.360 --> 00:04:02.736
sonra da arızayı tam olarak bulduğu

00:04:02.760 --> 00:04:05.136
şu küçük zımbırtılardan birine
sahip olmamamdı,

00:04:05.160 --> 00:04:07.256
çünkü tıp kitabı

00:04:07.280 --> 00:04:08.800
kapanmamıştı.

00:04:09.320 --> 00:04:11.160
Tıp bir bilimdir.

00:04:11.560 --> 00:04:14.240
Tıp işleyen bilgidir.

00:04:15.280 --> 00:04:16.656
Bir gözlem yaparız,

00:04:16.680 --> 00:04:18.815
bu gözleme dayanan
bir açıklama tahmin ederiz,

00:04:18.839 --> 00:04:21.456
sonra test edebileceğimiz
bir öngörüde bulunuruz.

00:04:21.480 --> 00:04:25.056
Tıptaki çoğu öngörünün
test edilebileceği alan

00:04:25.080 --> 00:04:26.616
insan nüfusudur.

00:04:26.640 --> 00:04:30.216
Sıkıcı biyoloji derslerinden
belki hatırlarsınız,

00:04:30.240 --> 00:04:32.416
popülasyonlar, bir ortalama

00:04:32.440 --> 00:04:33.656
etrafında bir Gaus veya

00:04:33.680 --> 00:04:35.536
normal eğri dağılımı gösterir.

00:04:35.560 --> 00:04:37.216
Bu nedenle tıpta

00:04:37.240 --> 00:04:40.456
tahmini bir açıklamadan yola
çıkıp bir öngörü yaptıktan sonra

00:04:40.480 --> 00:04:42.360
bunu nüfus üzerinde test ederiz.

00:04:43.320 --> 00:04:46.256
Bunun anlamı, tıp konusunda bildiklerimiz

00:04:46.280 --> 00:04:48.536
bilgi birikimimiz ve teknik bilgilerimiz

00:04:48.560 --> 00:04:50.816
nüfustan gelir

00:04:50.840 --> 00:04:53.616
ancak bunun sınırı

00:04:53.640 --> 00:04:55.376
bir sonraki aykırılık

00:04:55.400 --> 00:04:56.646
ve Jüpiter'in uyduları gibi

00:04:56.646 --> 00:04:58.376
bize bilmediğimiz bir şeyi öğreten

00:04:58.400 --> 00:05:00.800
bir sonraki istisnaya kadardır.

NOTE Paragraph

00:05:02.080 --> 00:05:03.416
Şimdi, ben bir cerrahım

00:05:03.440 --> 00:05:05.856
ve sarkomlu hastalara bakıyorum.

00:05:05.880 --> 00:05:08.080
Sarkom çok nadir bir kanser türüdür,

00:05:08.720 --> 00:05:10.760
kemik ve et dokusunda görülür.

00:05:11.240 --> 00:05:15.576
Size şunu söyleyeyim, benim
hastalarımın her biri bir aykırılıktır,

00:05:15.600 --> 00:05:16.800
bir istisnadır.

00:05:18.000 --> 00:05:21.216
Şimdiye kadar hiç bir sarkom hastasına
tıpta popülasyona dayalı

00:05:21.240 --> 00:05:25.496
bilginin en iyi türü olduğunu 
düşündüğümüz, rastgele bazlı

00:05:25.520 --> 00:05:29.650
klinik deneylere göre biçimlenen 
tekniklerle (bulgu) operasyon yapmadım.

00:05:30.400 --> 00:05:32.856
İnsanlar kalıpların dışında
düşünmekten bahsediyor,

00:05:32.856 --> 00:05:35.456
sarkom için bir kalıbımız bile yok.

00:05:35.480 --> 00:05:37.996
Sarkom konusunda elimizde olanlar;

00:05:38.040 --> 00:05:42.976
bir belirsizlik bulutu bilinmezlikler
ve isitisnalar ve aykırıklıklar.

00:05:43.000 --> 00:05:47.536
Ne hissettiğimi tahmin etmeniz kolay.
Bunlar her bilim dalının

00:05:47.560 --> 00:05:49.096
en önemli iki kuralı;

00:05:49.120 --> 00:05:51.320
alçakgönüllülük ve merak.

00:05:52.000 --> 00:05:54.296
Alçakgönüllü ve meraklı olduğum için,

00:05:54.320 --> 00:05:56.616
hasta bana bir soru sorduğunda,

00:05:56.640 --> 00:05:58.080
cevabı bilmiyorsam,

00:05:58.920 --> 00:06:00.136
sarkomalı bir hastası

00:06:00.160 --> 00:06:03.176
olma ihtimali düşük de olsa
bir meslakdaşıma danışırım.

00:06:03.200 --> 00:06:05.896
Hatta uluslararası bir işbirliği
bile başlattık.

00:06:05.920 --> 00:06:09.056
Hastalar sohbet odaları aracılığı
ile birbirleri ve destek

00:06:09.080 --> 00:06:10.280
gruplarıyla konuşuyor.

00:06:10.800 --> 00:06:14.376
Bu alçakgönüllü
ve meraklı iletişim sayesinde

00:06:14.400 --> 00:06:17.960
yeni şeyler öğrenmeye çalışıyoruz.

NOTE Paragraph

00:06:19.240 --> 00:06:21.296
Örnek olarak , bu benim bir hastam,

00:06:21.320 --> 00:06:23.000
dizine yakın yerde kanser vardı.

00:06:23.480 --> 00:06:25.856
Uluslararası işbirliğinin alçakgönüllü

00:06:25.880 --> 00:06:27.976
ve meraklı iletişimi sayesinde

00:06:28.000 --> 00:06:31.806
kanserli diz alındıktan sonra
hastanın ayak bileğini diz olarak

00:06:31.830 --> 00:06:34.816
yeniden tasarlayabileceğimizi öğrendik.

00:06:34.840 --> 00:06:37.680
O zaman bir protez takabilir,
koşar, sıçrar ve oynayabilirdi.

00:06:38.360 --> 00:06:41.376
O bu fırsatı uluslararası işbirliği

00:06:41.400 --> 00:06:44.176
sayesinde kullanabildi.

00:06:44.200 --> 00:06:45.896
Bunu istiyordu,

00:06:45.920 --> 00:06:48.880
çünkü bunu yaptıran diğer 
hastalarla temasa geçmişti.

00:06:49.920 --> 00:06:53.976
Yani, tıptaki istisna ve aykırılıklar

00:06:54.000 --> 00:06:57.960
bize bilmediğimiz bir şey öğretir
ve ayrıca bizi yeni bir düşünceye götürür.

NOTE Paragraph

00:06:59.080 --> 00:07:00.936
Şimdi, şu çok önemli;

00:07:00.960 --> 00:07:04.816
tıptaki aykırılık ve istisnaların
bizi götürdüğü yeni düşünceler

00:07:04.840 --> 00:07:08.200
sadece aykırılık ve 
istisnalara uygulanmıyor.

00:07:08.920 --> 00:07:12.096
Sarkom hastalarından sadece
sarkom tedavi etme

00:07:12.120 --> 00:07:14.080
yöntemleri öğrenmiyoruz.

00:07:14.920 --> 00:07:16.976
Bazen, aykırılıklar

00:07:17.000 --> 00:07:18.696
ve istisnalar

00:07:18.720 --> 00:07:21.960
bize genel nüfus için çok
önemli şeyler öğretir.

00:07:23.360 --> 00:07:25.216
Bu ormanın dışındaki bir ağaç gibidir,

00:07:25.240 --> 00:07:29.256
aykırılık ve istisnalar dikkatimizi çeker

00:07:29.280 --> 00:07:33.616
ve belki de, bizi bir ağacın ne olduğunu
daha iyi anlamaya götürür.

00:07:33.640 --> 00:07:36.136
Sık sık ağaçlara bakıp ormanı
görmüyoruz deriz

00:07:36.160 --> 00:07:38.116
ama ormanın içindeki

00:07:38.176 --> 00:07:40.280
bir ağacı da görmeyiz.

00:07:40.720 --> 00:07:42.856
Ancak bu ağaç tek başına durduğunda

00:07:42.880 --> 00:07:45.776
bir ağacı oluşturan bağlantıları

00:07:45.800 --> 00:07:49.420
gövde, kök ve dalların ilişkilerini

00:07:49.420 --> 00:07:51.070
çok daha net anlatır.

00:07:51.360 --> 00:07:53.056
Bu ağaç eğri büğrü bile olsa

00:07:53.080 --> 00:07:56.576
bu ağacın kendi gövdesi, kökleri
ve dallarıyla çok anormal

00:07:56.576 --> 00:07:58.376
ilişkileri bile olsa

00:07:58.400 --> 00:08:01.096
her şeye rağmen dikkatimizi çeker

00:08:01.120 --> 00:08:03.376
ve gözlem yapmamızı mümkün kılar

00:08:03.376 --> 00:08:05.830
ve sonra gözlemi genel
nüfusta test edebilmeyi.

NOTE Paragraph

00:08:06.000 --> 00:08:07.976
Sarkom'un nadir görüldüğünü söyledim.

00:08:08.000 --> 00:08:10.640
Bütün kanser vakalarının %1'idir.

00:08:11.280 --> 00:08:15.240
Muhtemelen siz de bilirsiniz,
kanserin genetik olduğu düşünülüyor.

00:08:15.840 --> 00:08:18.966
Genetik olmasından kastettiğimiz;
kanser, kansere dönüşen

00:08:19.010 --> 00:08:20.896
onkojenler ve tümör baskılayıcı

00:08:20.896 --> 00:08:23.910
genlerin devre dışı kalmasından
kaynaklanır.

00:08:24.160 --> 00:08:26.576
Onkojenler ve tümör baskılayıcı
genler hakkındaki bilgileri

00:08:26.600 --> 00:08:28.816
meme kanseri, prostat kanseri
ve akciğer kanseri gibi

00:08:28.840 --> 00:08:30.816
yaygın kanser türlerinden öğrendiğimizi

00:08:30.840 --> 00:08:32.336
düşünebilirsiniz

00:08:32.360 --> 00:08:33.759
ama yanılıyorsunuz.

00:08:34.000 --> 00:08:36.895
Onkojenler ve tümör baskılayıcı
genler hakkındaki bilgileri

00:08:36.919 --> 00:08:38.135
ilk kez

00:08:38.159 --> 00:08:41.990
bu minicik %1'lik, sarkom denen
kanser sayesinde öğrendik.

00:08:42.760 --> 00:08:45.336
Peyton Rous, tavukların geçirilebilen

00:08:45.360 --> 00:08:47.376
bir sarkom formuna sahip

00:08:47.400 --> 00:08:50.520
olduklarını fark etti ve
1966'da Nobel Ödülü aldı.

00:08:51.050 --> 00:08:54.096
30 yıl sonra Harold Varmus ve Mike Bishop

00:08:54.120 --> 00:08:56.796
bu aktarılabilen ögenin ne olduğunu buldu.

00:08:56.810 --> 00:08:58.256
Bu bir virüstü,

00:08:58.280 --> 00:08:59.696
bir gen taşıyordu:

00:08:59.720 --> 00:09:01.160
src onkojen.

00:09:01.880 --> 00:09:05.536
Şimdi size src'nin en önemli 
onkojen olduğunu söylemeyeceğim.

00:09:05.560 --> 00:09:06.776
Size src'nin

00:09:06.800 --> 00:09:10.296
bütün kanserlerde en sık onkojen
başlatan olduğunu söylemeyeceğim.

00:09:10.320 --> 00:09:12.760
Ancak bu ilk onkojendir.

00:09:13.960 --> 00:09:16.296
Bir aykırılıktı, bir istisnaydı,

00:09:16.320 --> 00:09:18.840
dikkatimizi çekti ve bizi biyolojinin


00:09:19.520 --> 00:09:23.560
geri kalanına dair çok önemli
şeyler öğreten bir şeye yöneltti.

NOTE Paragraph

00:09:24.880 --> 00:09:28.976
En önemli tümör 
baskılayıcı gen TP53'dür.

00:09:29.000 --> 00:09:31.736
Neredeyse bütün kanser 
türlerinde en sıklıkla

00:09:31.760 --> 00:09:33.560
devre dışı kalan baskılayıcı gendir

00:09:34.360 --> 00:09:36.676
ama biz bunu yaygın kanser
türlerinden öğrenmedik.

00:09:36.680 --> 00:09:39.096
Biz bunu Doktor Li ve Fraumeni'nin

00:09:39.120 --> 00:09:40.696
ailelere bakıp bu ailelerde

00:09:40.720 --> 00:09:42.736
çok fazla sarkom görüldüğünü

00:09:42.760 --> 00:09:45.280
fark etmeleriyle öğrendik.

00:09:45.920 --> 00:09:47.696
Söylemiştim, sarkom nadirdir.

00:09:47.720 --> 00:09:50.896
Unutmayalım, milyonda bir tanıdır,

00:09:50.920 --> 00:09:53.056
eğer bu bir ailede iki kez çıkmışsa

00:09:53.080 --> 00:09:55.480
o ailede çok yaygın demektir.

00:09:56.640 --> 00:09:59.336
Bunların nadir olması gerçeği

00:09:59.360 --> 00:10:00.800
dikkatimizi çeker

00:10:01.670 --> 00:10:04.800
ve bizi yeni bir düşünme biçimine götürür.

NOTE Paragraph

00:10:05.110 --> 00:10:06.936
Şimdi pek çoğunuz şöyle diyebilir

00:10:06.960 --> 00:10:08.496
veya haklı olarak der:

00:10:08.520 --> 00:10:10.416
"Tamam Kevin bu güzel ama

00:10:10.440 --> 00:10:12.496
anlattığın şey kuşların 
kanatları değil ki,

00:10:12.520 --> 00:10:16.200
Jüpiter denen bir gezegenin etrafında
süzülen uydulardan bahsetmiyorsun.

00:10:16.520 --> 00:10:18.056
Bu bir insan.

00:10:18.080 --> 00:10:21.606
Bu aykırılık, bu istisna bilimde 
bir ilerlemeye yol açabilir,

00:10:21.606 --> 00:10:23.060
ama bu bir insan."

00:10:24.280 --> 00:10:25.896
Tek söyleyebileceğim

00:10:25.920 --> 00:10:28.280
bunu çok iyi biliyor olduğum.

00:10:29.760 --> 00:10:33.350
Nadir ve ölümcül hastalıkları olan
hastalarla konuşuyorum.

00:10:33.800 --> 00:10:35.736
Bu konuşmalar hakkında yazıyorum.

00:10:35.760 --> 00:10:38.056
Bu konuşmalar korkunç şekilde yüklü.

00:10:38.080 --> 00:10:40.166
Bu konuşmalar, "Size kötü bir haberim var"

00:10:40.166 --> 00:10:43.530
veya "Artık yapabileceğimiz bir şey yok" 
gibi iğrenç sözlerle yüklü.

00:10:43.760 --> 00:10:46.960
Bazen bu konuşmalar
tek bir kelimeye iniyor:

00:10:47.760 --> 00:10:49.650
"Ölümcül."

NOTE Paragraph

00:10:52.920 --> 00:10:56.260
Sessizlik de oldukça
rahatsız edici olabiliyor.

00:10:57.360 --> 00:10:59.936
Tıptaki boşluklar, bizim bu

00:10:59.960 --> 00:11:01.816
konuşmalarda kullandığımız

00:11:01.840 --> 00:11:04.280
kelimeler kadar önemli olabilir.

00:11:05.080 --> 00:11:06.616
Bilinmeyenler neler?

00:11:06.640 --> 00:11:09.040
Yapılmakta olan deneyler neler?

NOTE Paragraph

00:11:09.470 --> 00:11:11.376
Birlikte küçük bir alıştırma yapalım.

00:11:11.400 --> 00:11:14.616
Yukarıda ekranda bir söz
görüyorsunuz: "hiçbir yerde"

00:11:14.640 --> 00:11:16.260
Boşluğun yerine dikkat edin.

00:11:16.680 --> 00:11:20.170
Eğer bu boşluğu bir tık kaydırırsak,

00:11:20.640 --> 00:11:22.216
"hiçbir yerde"

00:11:22.240 --> 00:11:24.936
"şimdi burada" olur,

00:11:24.960 --> 00:11:26.856
tam ters bir anlama dönüşür.

00:11:26.880 --> 00:11:29.330
Boşluğu sadece bir yana kaydırdık.

NOTE Paragraph

00:11:31.680 --> 00:11:33.256
Asla unutmayacağım;

00:11:33.280 --> 00:11:35.860
bir gece hastalarımdan 
birinin odasına gittim,

00:11:35.940 --> 00:11:37.936
o gün çok uzun
ameliyatlar yapmıştım

00:11:37.960 --> 00:11:39.976
ama yine de gidip bir görmek istedim.

00:11:40.000 --> 00:11:43.330
Birkaç gün önce kemik kanseri
tanısı konmuş bir oğlandı.

00:11:43.570 --> 00:11:46.520
O gün sabah, annesiyle birlikte 
kemoterapi

00:11:46.520 --> 00:11:48.136
uzmanlarıyla görüşmüştü

00:11:48.160 --> 00:11:50.936
ve kemoterapi için hastaneye yatmıştı.

00:11:50.990 --> 00:11:53.336
Odasına gittiğimde
neredeyse gece yarısıydı.

00:11:53.360 --> 00:11:55.536
Uyuyordu ama annesi oradaydı,

00:11:55.560 --> 00:11:57.136
yatağın kenarında el feneriyle

00:11:57.160 --> 00:11:58.616
kitap okuyordu.

00:11:58.640 --> 00:12:01.600
Benimle bir iki dakika 
konuşmak için koridora çıktı.

00:12:01.830 --> 00:12:04.376
Okuduğu şey kemoterapi doktorlarının

00:12:04.400 --> 00:12:06.576
ona o gün verdikleri

00:12:06.600 --> 00:12:08.080
protokoldü.

00:12:08.200 --> 00:12:09.890
Onu ezberlemişti.

00:12:11.200 --> 00:12:14.736
Dedi ki: "Doktor Jones, bize

00:12:14.760 --> 00:12:16.936
bu tür bir kanserde, her zaman

00:12:16.960 --> 00:12:18.970
kazanamayız dediniz,

00:12:19.680 --> 00:12:23.300
ama ben bu protokolü inceledim
ve sanıyorum bunu yapabilirim.

00:12:23.960 --> 00:12:27.536
Bu çok zor bir tedavi ama 
sanırım buna izin verebilirim.

00:12:27.560 --> 00:12:30.536
İşten ayrılacağım,
annemlere taşınacağım

00:12:30.560 --> 00:12:32.520
ve bebeğime bakacağım."

00:12:35.320 --> 00:12:36.860
Ona söylemedim.

00:12:37.840 --> 00:12:40.980
Düzeltmek için sözünü kesmedim.

00:12:41.680 --> 00:12:43.936
Protokole güveniyordu,

00:12:43.960 --> 00:12:46.670
ben bile razı olsam,

00:12:46.670 --> 00:12:49.600
bu oğlunu kurtarmayabilirdi.

00:12:51.960 --> 00:12:53.310
Ona söylemedim.

00:12:54.040 --> 00:12:56.060
O boşluğu doldurmadım.

00:12:57.080 --> 00:12:59.056
Bir buçuk yıl sonra

00:12:59.080 --> 00:13:02.100
oğlu yine de kanserden öldü.

00:13:03.100 --> 00:13:04.810
Ona söylemeli miydim?

NOTE Paragraph

00:13:04.950 --> 00:13:07.616
Şimdi çoğunuz şunu diyebilir:
"Ne olmuş yani?"

00:13:07.640 --> 00:13:08.896
Bende sarkom yok.

00:13:08.920 --> 00:13:10.816
Ailede kimsede sarkom yok.

00:13:10.840 --> 00:13:12.296
Her şey gayet güzel

00:13:12.320 --> 00:13:15.016
ama bu benim hayatımla
bir sorun olmaz."

00:13:15.040 --> 00:13:16.296
Muhtemelen haklısınız.

00:13:16.320 --> 00:13:19.370
Sarkom hayatınızda çok
önem kazanmaz.

00:13:21.040 --> 00:13:23.376
Ama tıptaki boşluklar

00:13:23.400 --> 00:13:25.430
hayatınız için önemlidir.

NOTE Paragraph

00:13:26.070 --> 00:13:28.816
Size küçük pis bir sırrı söylemedim.

00:13:28.840 --> 00:13:32.840
Size tıbbın öngörülerini nüfus
üzerinde test ettiğini söyledim,

00:13:32.840 --> 00:13:34.496
ama şunu söylemedim

00:13:34.520 --> 00:13:36.736
ve tıp bunu genelde söylemez,

00:13:36.760 --> 00:13:39.616
bir birey ne zaman tıpla

00:13:39.640 --> 00:13:41.266
karşılaşsa

00:13:41.620 --> 00:13:46.300
hatta bu birey genel nüfusun
içinde iyice erimiş de olsa

00:13:47.360 --> 00:13:49.736
ne bu birey, ne de hekim

00:13:49.760 --> 00:13:52.900
bireyin genel nüfus içinde
konumlanacağı yeri bilmez.

00:13:53.040 --> 00:13:55.736
Dolayısıyla, tıpla her karşılaşma

00:13:55.760 --> 00:13:57.540
bir deneydir.

00:13:57.920 --> 00:13:59.936
Deneyde bir

00:13:59.960 --> 00:14:01.640
denek olursunuz.

00:14:02.560 --> 00:14:07.400
Ve sonuç sizin için 
iyi de olabilir, kötü de.

00:14:08.320 --> 00:14:10.186
Tıp iyi işlediği sürece,

00:14:10.190 --> 00:14:12.896
hızlı hizmettten, kurusıkı atmaktan

00:14:12.910 --> 00:14:16.840
ve özgüvenin coştuğu konuşmalardan
şikâyetimiz yok.

00:14:17.340 --> 00:14:19.376
Ama işler iyi gitmediğinde

00:14:19.400 --> 00:14:21.450
bazen farklı şeyler isteriz.

NOTE Paragraph

00:14:22.520 --> 00:14:26.320
Bir meslektaşım bir hastanın
bacağından bir tümör aldı.

00:14:26.590 --> 00:14:28.736
Bu tümörden endişeleniyordu.

00:14:28.760 --> 00:14:31.486
Hekim toplantısında
bu endişesini dile getirdi,

00:14:31.530 --> 00:14:33.216
bu tömör aynı bacakta 


00:14:33.240 --> 00:14:36.250
tekrarlama riski yüksek tipten
bir tümördü.

00:14:36.680 --> 00:14:38.426
Fakat hastasıyla konuşması

00:14:38.440 --> 00:14:40.776
tam da bir hastanın istediği konuşmaydı,

00:14:40.800 --> 00:14:42.056
özgüvenle dolup taşıyordu.

00:14:42.080 --> 00:14:45.096
Şöyle demişti:
"Hepsini aldım, rahatça git."

00:14:45.120 --> 00:14:46.856
O ve kocası çok mutluydu.

00:14:46.880 --> 00:14:50.960
Çıktılar, güzel bir yemekle kutladılar,
şampanya açtılar.

00:14:51.650 --> 00:14:54.336
Tek sorun, birkaç hafta sonra

00:14:54.360 --> 00:14:57.456
aynı bölgede başka bir nodül
olduğunu fark etmesiydi.

00:14:57.480 --> 00:15:01.616
Anlaşıldı ki hepsini almamıştı
ve henüz iş bitmemişti.

00:15:01.640 --> 00:15:04.870
Ama o noktada olan şey beni 
kesinlikle mest etti.

00:15:04.990 --> 00:15:06.816
Meslektaşım bana gelip şunu dedi:

00:15:06.840 --> 00:15:09.850
"Kevin, sakıncası yoksa benim için
bu hastaya bakabilir misin?"

00:15:09.880 --> 00:15:13.456
Cevaben: "Neden, yapılacak doğru şeyi
sen de benim kadar biliyorsun,

00:15:13.480 --> 00:15:15.096
yanlış bir şey yapmadın ki." dedim.

00:15:15.120 --> 00:15:19.600
Bana: "Lütfen, hastaya
benim için bak." dedi.

00:15:20.840 --> 00:15:22.736
Utanmıştı --

00:15:22.760 --> 00:15:24.380
yaptığı şeyden değil,

00:15:24.874 --> 00:15:27.290
aşırı güvenle yapmış olduğu

00:15:27.350 --> 00:15:29.390
konuşmadan utanmıştı.

NOTE Paragraph

00:15:30.050 --> 00:15:33.216
Böylece hastaya çok daha
yaygın bir operasyon yaptım

00:15:33.240 --> 00:15:36.376
ve daha sonra hastayla çok farklı
bir konuşma yaptım.

00:15:36.400 --> 00:15:38.736
Şöyle dedim:
"Büyük ihtimalle hepsini aldım

00:15:38.760 --> 00:15:41.176
ve büyük ihtimalle rahatça gidebilirsiniz

00:15:41.200 --> 00:15:44.360
ama bu bizim yaptığımız bir deney.

00:15:44.870 --> 00:15:47.056
Bu sizin gözleyeceğiniz şey.

00:15:47.080 --> 00:15:48.976
Bu benim gözleyeceğim şey.

00:15:49.000 --> 00:15:52.936
Operasyonun işe yarayıp yaramadığını
kanserden kurtulup kurtulmadığınızı

00:15:52.960 --> 00:15:54.760
görmek için beraber çalışacağız."

00:15:54.920 --> 00:15:57.306
Size garanti ederim benimle konuştuktan

00:15:57.306 --> 00:16:00.990
sonra kocasıyla bir şampanya
patlatmamıştır.

00:16:01.600 --> 00:16:04.456
Şimdi o bir bilim kadınıydı

00:16:04.480 --> 00:16:08.760
sadece kendi deneyinde bir denek değildi.

NOTE Paragraph

00:16:09.960 --> 00:16:11.576
Yani, doktorunuzda

00:16:11.600 --> 00:16:15.056
alçakgönüllülük ve merak

00:16:15.080 --> 00:16:16.280
arayın.

00:16:16.760 --> 00:16:19.736
Yılda neredeyse 20 milyon kişi

00:16:19.760 --> 00:16:23.696
bir doktorun odasına giriyor

00:16:23.720 --> 00:16:26.320
ve bir hastaya dönüşüyor.

00:16:26.930 --> 00:16:30.840
Siz veya sevdiğiniz biri yakın bir
zamanda hasta olacak.

00:16:31.670 --> 00:16:33.820
Doktorunuzla nasıl konuşacaksınız?

00:16:34.210 --> 00:16:36.520
Onlara ne anlatacaksınız?

00:16:36.760 --> 00:16:38.830
Onlar size ne anlatacak?

00:16:40.320 --> 00:16:42.816
Size bilmedikleri bir şeyi

00:16:42.840 --> 00:16:44.360
anlatamazlar

00:16:45.560 --> 00:16:49.440
ama sadece sorduğunuzda, bilmediklerini

00:16:49.930 --> 00:16:51.870
size söylerler.

00:16:52.160 --> 00:16:55.280
Öyleyse lütfen, sohbete katılın.

NOTE Paragraph

00:16:55.900 --> 00:16:57.416
Teşekkürler.

NOTE Paragraph

00:16:57.440 --> 00:17:00.308
(Alkışlar)