0:00:01.540,0:00:04.440
Protocol Labs Desteğiyle

0:00:04.440,0:00:09.890
Merağının peşinden git.[br]İnsanlığın geleceğine öncülük et.

0:00:16.870,0:00:19.030
Kâinatın tamamında,

0:00:19.030,0:00:24.580
Kâinatın tamamında,[br]bilinen tek bir hayat ağacı bulunmakta.

0:00:31.390,0:00:34.490
Yalnız başına mı?

0:00:34.490,0:00:40.630
Yalnız başına mı?[br]Yoksa, uçsuz bucaksız kozmik[br]vahşi doğanın bir parçası mı?

0:00:46.000,0:00:52.580
Kâinattaki her çeşit yaşam formunu[br]barındıran bir müze hayal edin.

0:00:58.310,0:01:01.450
Böyle bir müzede ne tür[br]acayip şeyler bulunabilir?

0:01:16.310,0:01:18.690
Doğa kanunları kapsamında[br]nasıl şeyler mümkün olabilir?

0:01:40.010,0:01:41.039
öᴛᴇᴅᴇᴋi

0:01:41.050,0:01:46.420
öᴛᴇᴅᴇᴋi ʏᴀşᴀᴍ

0:01:48.930,0:01:50.370
ʙöʟüᴍ ıı

0:01:50.380,0:01:55.640
ʙöʟüᴍ ıı[br]ᴜᴢᴀʏʟı ʏᴀşᴀᴍı ᴍüᴢᴇsi

0:02:02.820,0:02:07.280
Uzaylı yaşamı bulmayı umuyorsak,[br]önce ne aradığımızı bilmeliyiz.

0:02:12.190,0:02:13.580
Ama nereden başlamalıyız?

0:02:15.450,0:02:19.630
Sonsuzmuş gibi gözüken[br]olasılıkları nasıl daraltabiliriz?

0:02:27.460,0:02:29.340
Kesin bildiğimiz bir şey var:

0:02:30.750,0:02:33.390
Doğa, kendi kurallarına[br]göre oynamak zorundadır.

0:02:36.880,0:02:39.830
Uzaylı yaşamı ne kadar[br]acayip olursa olsun,

0:02:40.350,0:02:44.640
...bizimle aynı fiziksel ve[br]kimyasal yasalarla sınırlı olacaktır.

0:02:51.700,0:02:58.080
Ayrıca her bir dünya dışı ortam, oralarda ne tür yaşam[br]formlarının evrimleşebileceğini daha da sınırlayacak.

0:03:06.980,0:03:11.830
Bu doğal sınırlamalara rağmen,[br]olasılıkları hayal bile etmesi şaşırtıcıdır.

0:03:14.290,0:03:15.790
Trilyonlarca gezegenin hepsi,

0:03:15.850,0:03:20.830
...kendi karmaşık evrimlerini geçiren[br]benzersiz birer kimyasal kazandır.

0:03:28.270,0:03:29.750
Düşüncelerimize rehberlik etmesi için,

0:03:29.800,0:03:33.800
...bu uzaylı yaşamı müzesi[br]iki sergiye ayrılacak:

0:03:35.830,0:03:40.940
ı. sᴇʀɢi[br]ʙiʟᴅiğiᴍiᴢ ʜᴀʟiʏʟᴇ ʏᴀşᴀᴍ[br]Bizimkine benzer biyokimyaya sahip varlıklar.

0:03:41.820,0:03:48.120
ıı. sᴇʀɢi[br]ʙiʟᴍᴇᴅiğiᴍiᴢ ʜᴀʟiʏʟᴇ ʏᴀşᴀᴍ[br]Yaşam kavramımıza meydan okuyan varlıklar.

0:03:54.180,0:03:56.800
Bilinmeyene doğru çok[br]derine dalmadan evvel...

0:03:57.140,0:03:58.970
...kendimize şu soruyu sormalıyız:

0:04:00.100,0:04:03.300
“Ya uzaylı yaşamı düşündüğümüzden[br]daha da fazla bize benziyorsa?”

0:04:10.800,0:04:12.560
ı. sᴇʀɢi

0:04:12.560,0:04:14.780
ı. sᴇʀɢi[br]ʙiʟᴅiğiᴍiᴢ ʜᴀʟiʏʟᴇ ʏᴀşᴀᴍ

0:04:14.790,0:04:15.470
ı. sᴇʀɢi[br]ʙiʟᴅiğiᴍiᴢ ʜᴀʟiʏʟᴇ ʏᴀşᴀᴍ[br]ᴋᴀʀʙᴏɴ & sᴜ ʙᴀᴢʟı

0:04:15.500,0:04:19.740
Bu müzedeki diğer örneklerle[br]bizi birleştiren bir özellik varsa...

0:04:20.130,0:04:21.160
...o da karbondur.

0:04:21.769,0:04:24.880
ᴋᴀʀʙᴏɴ[br]ᴇᴠʀᴇɴᴅᴇᴋi ᴇɴ ʙᴏʟ ᴅöʀᴅüɴᴄü ᴇʟᴇᴍᴇɴᴛ[br]ᴘᴇʀiʏᴏᴛ: 2 / ᴀᴛᴏᴍ ᴀğıʀʟığı: 12.011

0:04:24.880,0:04:29.700
Karbon her yerde bulunur, evrendeki[br]en yaygın elementlerden bir tanesidir...

0:04:29.730,0:04:32.900
...ve büyük kararlı moleküller[br]oluşturmada oldukça iyidir.

0:04:37.230,0:04:40.500
Karbon, diğer elementlerle[br]dört yönlü bağ oluşturma...

0:04:40.520,0:04:44.840
...ve uzun kararlı zincirler hâlinde kendisine[br]bağlanma gibi ender bir yeteneğe sahiptir.

0:04:46.330,0:04:49.880
Bu, devasa kompleks moleküllerin[br]oluşumuna olanak sağlar.

0:04:56.250,0:05:01.400
Bu çok yönlülük, karbonu yaşamın moleküler[br]mekanizmasının merkezi hâline getirir.

0:05:03.420,0:05:10.280
Ve aynı karbon bileşikleri, Dünya'dan[br]çok uzakta, meteorların üzerinde...

0:05:12.190,0:05:15.830
...ve çok uzak kozmik toz bulutlarında[br]süzülüyor hâlde bulunmuştur.

0:05:18.580,0:05:20.290
Kâinatta kar misali sürüklenen...

0:05:21.320,0:05:23.840
...yaşamın yapı taşlarında.

0:05:30.020,0:05:35.110
Ve eğer uzaylı yaşamı, biyokimyası[br]için diğer karbon bileşiklerini seçmişse,

0:05:35.640,0:05:37.470
...birçok seçenekleri olacaktır.

0:05:42.080,0:05:47.860
Bilim insanları, yakın zamanda DNA'ya bir[br]milyondan fazla olası alternatif tanımladılar.

0:05:48.550,0:05:50.420
Bunların hepsi de karbon bazlı.

0:05:57.840,0:06:01.250
Eğer başka karbon bazlı[br]yaşam formları keşfedersek,

0:06:01.610,0:06:04.130
...onlarla temel olarak benzer olurduk.

0:06:07.880,0:06:10.100
Bizim kozmik kardeşlerimiz olurlardı.

0:06:13.240,0:06:15.630
Ancak, bize benzerler miydi?

0:06:19.850,0:06:22.070
Şayet dünya benzeri bir[br]gezegenden selamlarlarsa,

0:06:22.690,0:06:27.000
...sadece biyokimyamızdan çok[br]daha fazla ortak noktamız olabilir.

0:06:29.860,0:06:33.260
Yaşam diğer gezegenlerde[br]evrimleşseydi nasıl olurdu?

0:06:33.490,0:06:36.350
Bugün Dünya'daki gibi mi olurdu?

0:06:37.460,0:06:39.560
Yoksa tamamen farklı mı olurdu?

0:06:40.410,0:06:44.620
Bazı kişiler, “yakınsak evrim”[br]argümanına dayanarak...

0:06:44.710,0:06:47.500
...diğer gezegenlerdeki koşullar[br]burayla benzer olduğu takdirde,

0:06:47.530,0:06:50.240
...oldukça benzer yaşam formlarıyla[br]karşılaşacağımızı ileri sürmekte.

0:06:54.780,0:06:58.300
Yani, çok tanıdık görünen hayvan[br]ve bitki benzeri organizmalarla.

0:07:12.150,0:07:16.760
Dünya'da; görme, ekolokasyon[br]ve uçabilme gibi bazı özellikler,

0:07:16.800,0:07:21.090
...farklı türlerde bağımsız olarak[br]pek çok defa evrimleşmiştir.

0:07:23.720,0:07:26.500
Bu yakınsak evrim işlemi,

0:07:26.650,0:07:32.360
...canlıların benzer çevresel baskılarla yüzleştiği[br]Dünya benzeri yabancı gezegenlere kadar uzanabilir.

0:07:35.700,0:07:40.800
Garantisi yok, ancak yaşamın[br]belli başlı evrensellikleri olabilir.

0:07:44.280,0:07:48.710
Kâinatın her yerinde tekrar eden[br]evrimin en büyük başarıları yani.

0:07:57.820,0:08:01.100
Her özellik, yerel ortamı ile[br]ahenkli bir şekilde olurdu.

0:08:02.860,0:08:09.760
Loş ışıklı gezegenlerde, gece memelileri ekstra[br]ışık toplamak için büyük gözlere sahip olurdu.

0:08:14.220,0:08:16.660
Bazı kişiler, insan benzeri organizmaların,

0:08:16.680,0:08:21.410
...yani insansıların diğer gezegenlerde de[br]oluşacağı gibi aşırı söylemlerde bulunmuştur.

0:08:26.090,0:08:30.070
Bizi meydana getiren uzun karmaşık[br]olaylar zinciri göz önüne alındığında,

0:08:30.100,0:08:33.950
...insan benzeri başka organizmaların[br]varlığı pek de olası görünmüyor.

0:08:35.150,0:08:36.780
Ancak yine de bu olasılığı[br]göz ardı edemeyiz.

0:08:40.730,0:08:46.390
100 trilyon Dünya benzeri gezegenden sadece[br]bir tanesi bile insan benzeri bir form oluştursa,

0:08:46.470,0:08:49.580
...evrende bize benzer[br]binlerce canlı olabilir.

0:09:02.540,0:09:07.270
Ancak gerçekte, besin zincirinin altında yer[br]alan canlılar bulma olasılığımız daha yüksektir.

0:09:10.290,0:09:13.800
Yakınsak evrim bitki[br]yaşamında da yaygındır...

0:09:14.000,0:09:19.180
...ve C4 fotosentezi, bağımsız olarak[br]40'tan fazla kez ortaya çıkmıştır.

0:09:21.900,0:09:25.500
Uzaylı bitkiler bizimkilere mi benzerdi[br]yoksa tamamıyla farklı mı olurlardı?

0:09:36.970,0:09:43.000
Dünya'da bitkiler yeşildir, çünkü Güneş'in[br]ışık tayfındaki öbür dalga boylarını emerler.

0:09:45.650,0:09:48.350
Ancak, birçok renkte yıldız vardır.

0:09:52.530,0:09:57.410
Ve uzaylı bitkiler, yıldızlarının kendine özgü tayfına[br]uyum sağlayabilmek için farklı pigmentler geliştirirdi.

0:10:04.600,0:10:11.500
Sıcak yıldızlardan beslenen bitkiler, enerji açısından[br]zengin mavi ışığı emerek daha kırmızı görünebilir.

0:10:19.800,0:10:22.050
Soluk kırmızı cüce[br]yıldızların etrafında,

0:10:22.320,0:10:28.750
...bitkiler, görünür ışığın bütün dalga boylarını[br]emecek şekilde adapte olarak siyah olabilir.

0:10:45.150,0:10:48.150
Klorofilin öncüsü olan “retinal”[br]adındaki bir pigment sebebiyle,

0:10:48.180,0:10:52.480
...bir zamanlar Dünya da[br]mora bürünmüş olabilir.

0:10:55.100,0:11:01.060
Bazı kişiler, retinalin moleküler basitliğinin, onu daha[br]evrensel bir pigment yapabileceğini düşünmekte.

0:11:04.050,0:11:04.800
Eğer öyleyse,

0:11:05.160,0:11:07.100
...yaşamın en sevdiği renk...

0:11:07.680,0:11:09.610
...mor olabilir.

0:11:19.983,0:11:24.120
Ancak dünya dışı bitkilerin rengi,[br]bir meraktan çok daha fazlasıdır,

0:11:25.600,0:11:29.700
...ışık yılları uzaklıktan[br]görülebilen kimyasal bilgidir.

0:11:34.500,0:11:39.120
Dünyadaki bitkiler, gezegenimizden[br]yansıyan ışıkta belirgin bir iz bırakır.

0:11:40.300,0:11:45.500
Başka bir dünyadan benzer bir sinyal bulmak,[br]uzaylı bitki örtüsüne giden yolu gösterebilir.

0:11:50.485,0:11:59.050
Belki de bu, farklı bir dünyadan gelen uzaylı[br]yaşamının renklerine ilk bakışımız olacaktır.

0:12:12.011,0:12:20.020
Ancak, yaşam üzerindeki en büyük etkiyi yıldız değil,[br]yaşamın bulunduğu gezegen yapacak.

0:12:20.853,0:12:23.640
Bir gezegenin gün uzunluğunu[br]değiştirirseniz neler olur?

0:12:23.640,0:12:25.780
Bir gezegenin eğimini[br]değiştirirseniz neler olur?

0:12:25.780,0:12:28.090
Yörüngenin biçimini[br]değiştirirseniz neler olur?

0:12:28.090,0:12:30.800
Bir gezegenin yerçekimini[br]değiştirirseniz neler olur?

0:12:34.760,0:12:39.460
Uzun, eliptik yörüngeleri olan gezegenler[br]zorlayıcı mevsimler geçirirlerdi.

0:12:41.350,0:12:48.000
Binlerce senedir ölü gibi olup[br]ansızın canlanan dünyalar olabilir.

0:13:02.760,0:13:07.510
Şimdiye kadar keşfedilmiş kayasal gezegenlerin[br]çoğu, dev boyutlarda “Süper Dünyalar” olmuştur.

0:13:09.200,0:13:12.870
GJ 357 D[br]sᴜ̈ᴘᴇʀ ᴅᴜ̈ɴʏᴀ[br]ᴜᴢᴀᴋʟıᴋ: 31 ışıᴋ ʏıʟı[br]ᴋᴜ̈ᴛʟᴇ: 7x ᴅᴜ̈ɴʏᴀ[br]sıᴄᴀᴋʟıᴋ: -53°C

0:13:12.880,0:13:15.650
Bu dünyalarda yaşam nasıl evrimleşirdi?

0:13:18.690,0:13:22.150
Denizlerin içinde, yerçekiminin o[br]kadar da büyük önemi olmayabilir.

0:13:29.760,0:13:32.800
Yerçekimi yüksek bir gezegenin her yerinde[br]yüksek yerçekimi olacak diye bir kaide yoktur.

0:13:33.780,0:13:37.780
Yaşamın başladığı yer olan denizlerde[br]neredeyse hiç yerçekimi yoktur,

0:13:37.790,0:13:40.500
...çünkü yoğunluğunuz, etrafınızı saran[br]şeylerinkiyle aşağı yukarı aynıdır.

0:13:43.460,0:13:47.450
Canlılar, ancak karaya çıktıkları[br]vakit yerçekimini hissederler.

0:13:51.760,0:13:57.850
Yüksek G kuvveti, karadaki kompleks yaşam formlarının[br]büyük kemikler ve kas kütlesi oluşturmasını gerekli kılar.

0:13:59.970,0:14:03.650
Ayrıca, daha dayanıklı bir dolaşım[br]sistemine de ihtiyaç duyarlardı.

0:14:05.100,0:14:11.100
Ve yüksek yerçekimi nedeniyle bitkiler, besinleri[br]daha zor taşıyabildiklerinden çok büyüyemezlerdi.

0:14:17.350,0:14:21.800
Düşük yerçekimine sahip olan gezegenler,[br]atmosferlerini uzaya daha kolay kaybeder...

0:14:21.980,0:14:25.800
...ve kozmik ışınlardan korunmak için[br]bir manyetik alandan yoksun olurdu.

0:14:35.880,0:14:39.600
Ancak ufak dünyalar, gizli[br]vahalara ev sahipliği yapabilir:

0:14:46.280,0:14:50.000
Yaşam için sığınak olabilecek[br]devasa mağara sistemlerine.

0:15:02.460,0:15:11.300
Sabit sıcaklıklar ve kozmik ışınlardan korunmayla, yaşam[br]ölümcül yüzeyleri olan gezegenlerde yeraltında gelişebilir.

0:15:27.000,0:15:33.500
En küçük yaşanabilir gezegenlerin, Dünya'nın[br]kütlesinin %2.5'inde olduğu tahmin edilmekte.

0:15:35.280,0:15:38.330
Eğer yaşam, bu dünyaların[br]yüzeyinde evrimleşirse,

0:15:38.980,0:15:41.100
...görülmeye değer bir[br]manzara ortaya çıkabilir.

0:15:44.700,0:15:50.900
Bitki yaşamı, düşük yerçekiminde besinleri yükseklere[br]kolayca taşıyabileceğinden çok daha fazla büyüyebilirdi.

0:15:59.400,0:16:02.750
Ve, büyük iskeletler ile kas[br]kütlesine gerek olmayınca,

0:16:02.900,0:16:06.600
...hayvanlar, akıl almaz[br]vücut biçimlerinde olabilir.

0:16:22.300,0:16:28.500
Hevesli hayal gücümüze rağmen, büyük kompleks[br]canlılar muhtemelen kâinatta çok nadir bulunuyordur.

0:16:31.550,0:16:37.600
Dünya'da, evrimin kompleks bitki ve hayvan[br]yaşamı oluşturması 3 milyar yıl sürmüştür.

0:16:39.750,0:16:44.600
Basit organizmalar daha dayanıklı,[br]daha uyumlu ve daha yaygındır.

0:16:48.600,0:16:52.700
Uzaylı yaşamı müzesindeki en[br]büyük koleksiyon muhtemelen...

0:16:52.750,0:16:54.700
...mikropların salonu olurdu.

0:17:10.350,0:17:15.400
En küçük uzaylı mikrobunu bulmak[br]bile çok büyük bir keşif olurdu ama.

0:17:30.700,0:17:34.100
Çok küçük yaşam formları[br]büyük bir ayak izi bırakırdı.

0:17:35.860,0:17:41.680
Tıpkı Dünya'daki stromatolitler gibi, mikrop katmanları[br]zamanla büyük kaya tepecikleri hâline gelerek...

0:17:41.780,0:17:44.480
...arkalarında ürkütücü yapılar bırakabilir.

0:17:48.800,0:17:54.500
Ve yeterince büyük miktarlarda toplanmış bazı[br]bakteriler özgün bir biyolojik işaret bırakabilir.

0:17:55.850,0:18:01.800
Bunu, oksijen ve metan gibi doğal olarak bir[br]arada bulunmayan gazları yayarak yaparlardı.

0:18:07.350,0:18:09.080
Yaşam olmadan oksijen[br]oluşması mümkündür.

0:18:09.080,0:18:10.920
Yaşam olmadan metan[br]oluşması da mümkündür.

0:18:10.980,0:18:13.020
Ancak atmosferde beraberce bulunmaları,

0:18:13.100,0:18:17.100
...yüzeyde onları üreten bir biyoloji[br]yoksa şayet neredeyse imkânsızdır.

0:18:17.780,0:18:21.300
Ve bunun, gezegenin renk[br]spektrumunda bir etkisi olur.

0:18:22.860,0:18:26.800
Yeni nesil uzay teleskopları,[br]böylesi bir sinyali...

0:18:28.550,0:18:31.000
...Dünyamızdan çok da uzakta[br]olmayan bir gezegende bulabilir.

0:18:32.250,0:18:37.780
Yaşanabilir bölgesinde Dünya benzeri bir[br]ötegezegen olan en yakın Güneş benzeri yıldız...

0:18:37.800,0:18:42.750
...büyük olasılıkla yalnızca 20 ışık yılı[br]uzaklıktadır ve çıplak gözle görülebilir.

0:18:46.300,0:18:52.400
Ancak, ufak Dünya benzeri gezegenlerden bile[br]bulması daha kolay bir hedef olabilir.

0:18:54.900,0:19:02.000
Kahverengi cüceler: Yıldız olmak için çok küçük,[br]gezegen olmak için ise çok büyük olan gök cisimleri.

0:19:06.440,0:19:10.400
Çoğu kahverengi cüce, bildiğimiz hâliyle[br]yaşamı destekleyebilmek için çok sıcaktır.

0:19:11.270,0:19:12.960
Ama bazıları yeterince soğuktur.

0:19:14.000,0:19:22.700
WISE 0855-0714[br]ᴋᴀʜᴠᴇʀᴇɴɢi ᴄᴜ̈ᴄᴇ[br]ᴜᴢᴀᴋʟıᴋ: 7 ışıᴋ ʏıʟı[br]ᴋᴜ̈ᴛʟᴇ: 3.10x ᴊᴜ̈ᴘiᴛᴇʀ[br]sıᴄᴀᴋʟıᴋ: -50 / -13ºC

0:19:24.500,0:19:29.200
Yaşam için gerekli tüm önemli elementler[br]atmosferlerinin içerisinde tespit edilmiştir.

0:19:31.600,0:19:33.000
Ve bu bulutların içerisinde,

0:19:33.240,0:19:38.000
...bazı katmanlar, yaşanabilirlik için[br]ideal sıcaklık ve basıncı sağlayabilir.

0:19:46.190,0:19:53.100
Bu göklerde, rüzgârların onları uçurmasıyla[br]havada kalan fotosentetik planktonlar olabilir.

0:19:57.700,0:20:03.220
Ve yeterli kuvvetle, bu rüzgârlar daha büyük,[br]daha kompleks yaşamı bile destekleyebilir:

0:20:06.100,0:20:07.250
Yırtıcıları.

0:20:15.280,0:20:24.300
Sadece galaksimizde bile 25 milyardan[br]fazla kahverengi cüce bulunmakta ve[br]boyutları, onları araştırma için daha[br]kolay bir hedef hâline getirmekte.

0:20:26.820,0:20:35.400
Yaşam müzesindeki keşfettiğimiz ilk örnek,[br]bir gezegenden bile gelmeyebilir.

0:20:44.250,0:20:46.400
Bu, çok önemli bir soruyu[br]gündeme getiriyor:

0:20:48.000,0:20:50.900
“Ya hep yanlış yerlere bakıyorduysak?”

0:20:52.700,0:20:55.600
“Ya doğanın başka tasarıları varsa?”

0:20:58.890,0:21:01.200
ıı. sᴇʀɢi

0:21:01.200,0:21:03.570
ıı. sᴇʀɢi[br]ʙiʟᴍᴇᴅiğiᴍiᴢ ʜᴀʟiʏʟᴇ ʏᴀşᴀᴍ

0:21:03.570,0:21:07.850
ıı. sᴇʀɢi[br]ʙiʟᴍᴇᴅiğiᴍiᴢ ʜᴀʟiʏʟᴇ ʏᴀşᴀᴍ[br]ᴇɢᴢᴏᴛiᴋ ʙiʏᴏᴋiᴍʏᴀʟᴀʀ

0:21:21.250,0:21:22.460
Evrenin çoğu kısmı,

0:21:22.460,0:21:28.800
...sıvı su ve bildiğimiz hâliyle yaşamı oluşturan[br]biyokimya için ya çok soğuk, ya da çok sıcaktır.

0:21:31.580,0:21:34.400
Ama ön yargılarımızın bizleri[br]yanıltmadığından emin olmak adına,

0:21:34.750,0:21:36.900
...bakış açımızı genişletmeliyiz.

0:21:38.950,0:21:45.500
Yaşanabilir bölgenin dışına, bize düşmanca[br]ve ölümcül görünen yerlere bakmalıyız.

0:21:49.650,0:21:53.650
Egzotik ortamlar, egzotik[br]biyokimyalar gerektirecektir.

0:21:53.670,0:21:57.000
Ve karbonun çok yönlülüğüyle[br]hiçbir element yarışamasa da,

0:21:57.150,0:21:59.400
...ona çok yakın olan[br]bir yarışmacı mevcut:

0:22:00.080,0:22:07.740
SİLİSYUM[br]ᴇᴠʀᴇɴᴅᴇᴋi ᴇɴ ʙᴏʟ 8. ᴇʟᴇᴍᴇɴᴛ[br]ᴘᴇʀiʏᴏᴛ: 3[br]ᴀᴛᴏᴍ ᴀɢ̆ıʀʟıɢ̆ı: 28.086[br]ᴇʀiᴍᴇ ɴᴏᴋᴛᴀsı: 1687 ᴋᴇʟᴠiɴ[br]ᴋᴀʏɴᴀᴍᴀ ɴᴏᴋᴛᴀsı: 3538 ᴋᴇʟᴠiɴ[br]ᴏ̈ᴢ ᴋᴜ̈ᴛʟᴇ: 2.3290 G/CM3

0:22:07.750,0:22:11.150
İlk bakışta silisyum,[br]karbona benzeyebilir.

0:22:13.000,0:22:17.300
Aynı dört yollu bağları o da oluşturur,[br]ve ayrıca evrende bol miktarda bulunur.

0:22:19.400,0:22:23.600
Ancak daha yakından bakıldığında, bu iki[br]elementin sahte ikizler olduğu ortaya çıkar.

0:22:27.400,0:22:32.900
Silisyum bağları daha zayıftır ve büyük kompleks[br]moleküller oluşturmaya daha az meyillidir.

0:22:36.420,0:22:40.600
Buna rağmen, daha geniş bir[br]sıcaklık aralığına dayanabilir...

0:22:41.200,0:22:44.300
...ve yeni ilginç olasılıklar[br]ortaya çıkarabilirler.

0:22:47.550,0:22:53.700
Karbon yerine silisyum bazlı yaşam,[br]aşırı soğuğa daha dayanıklı olurdu.

0:22:54.800,0:22:58.450
Bu da, yepyeni bir sürü acayip[br]form yelpazesi sunar.

0:23:01.450,0:23:03.000
Ancak silisyumun bir sorunu vardır:

0:23:04.700,0:23:08.600
Oksijenin varlığında[br]katı kaya hâline gelir.

0:23:10.340,0:23:16.400
Taşa dönüşmekten kaçınmak için, silisyumdan[br]varlıklar oksijensiz ortamlarda bulunabilir.

0:23:16.477,0:23:19.377
Satürn'ün donmuş[br]uydusu Titan gibi mesela.

0:23:19.380,0:23:23.040
TİTAN[br]sᴀᴛᴜ̈ʀɴ'ᴜ̈ɴ ᴜʏᴅᴜsᴜ[br]ᴜᴢᴀᴋʟıᴋ: 1.2 ᴍiʟʏᴏɴ ᴋᴍ[br]ᴋᴜ̈ᴛʟᴇ: 0.023X ᴅᴜ̈ɴʏᴀ[br]sıᴄᴀᴋʟıᴋ: -129ºC

0:23:23.050,0:23:25.990
Geniş sıvı metan ve etan gölleri,

0:23:25.990,0:23:32.000
...silisyum bazlı yaşam veya diğer radikal[br]biyokimyalar için ideal bir ortam olabilir.

0:23:37.450,0:23:43.250
Bol güneş ışığı olmayınca, Titan gibi dünyalardaki[br]varlıklar büyük olasılıkla kemosentetik olur...

0:23:43.380,0:23:46.500
...ve enerjilerini kayaları[br]parçalayarak elde ederdi.

0:24:01.550,0:24:04.900
Böylesi yaşam formları,[br]aşırı yavaş metabolizmaya...

0:24:04.920,0:24:08.300
...ve milyarlarca yıllık ömür[br]sürelerine sahip olurdu.

0:24:16.100,0:24:21.400
Üstelik donmuş dünyalar, egzotik[br]yaşam için tek olası barınak değildir.

0:24:22.600,0:24:26.050
CoRoT-7B[br]sᴜ̈ᴘᴇʀ ᴅᴜ̈ɴʏᴀ[br]ᴜᴢᴀᴋʟıᴋ: 520 ışıᴋ ʏıʟı[br]ᴋᴜ̈ᴛʟᴇ: 8x ᴅᴜ̈ɴʏᴀ[br]sıᴄᴀᴋʟıᴋ: 1026-1526ºC

0:24:26.050,0:24:32.300
Yüksek sıcaklıklarda, sert silisyum-oksijen[br]bağları daha esnek ve reaktif hâle gelir.

0:24:33.050,0:24:35.300
Bu, daha hareketli kimyasal[br]tepkimelere sebep olur.

0:24:40.180,0:24:43.200
Bu, epeyce tuhaf bir[br]tasarı öne sürüyor:

0:24:43.780,0:24:49.000
“Eriyik silisyum kayalarının içinde yaşayan[br]silisyum bazlı yaşam formları olabilir.”

0:25:01.000,0:25:08.900
Teorik olarak, bu formlar bir gölge biyosferinin parçası olarak,[br]Dünya'nın derinliklerinde magma odaları içinde bile bulunabilir.

0:25:12.600,0:25:13.400
Eğer öyleyse,

0:25:13.780,0:25:17.250
...o hâlde, uzaylılar tam da[br]burnumuzun dibindedir.

0:25:20.850,0:25:23.400
Başka gölge biyosferlerinin[br]de varlığı öne sürülmüştür:

0:25:23.690,0:25:27.500
Yanımızda yaşayan, burada olduğunu[br]dahi bilmediğimiz yaşam formlarının.

0:25:27.750,0:25:34.120
Buna, mevcut araçlarla tespit edilemeyecek[br]kadar küçük RNA bazlı yaşam da dahildir.

0:25:46.970,0:25:52.500
Boş uzaydaki toz bulutları, yaşayan bir şeyler[br]bulmayı bekleyeceğiniz son yer gibi görünebilir.

0:25:54.500,0:25:59.400
Ancak kozmik tozlar, bir nevi iyonize gaz[br]olan plazma ile temas kurduğunda...

0:25:59.410,0:26:01.300
...tuhaf bir şey meydana gelir.

0:26:05.750,0:26:14.212
Simülasyonlarda, toz parçacıklarının kendiliğinden[br]DNA'yı andıran sarmal yapılara dönüştüğü görülmüştür.

0:26:18.850,0:26:23.000
Bu plazma kristalleri, canlılara benzer[br]davranışlar sergilemeye bile başlar:

0:26:23.780,0:26:28.900
Çoğalma, daha kararlı formlara[br]dönüşme ve bilgi aktarma gibi.

0:26:35.700,0:26:38.850
Bu kristaller canlı kabul edilebilir mi?

0:26:41.600,0:26:48.800
Bazı araştırmacılara göre, inorganik yaşam formu olarak [br]nitelendirilebilmek için tüm kriterleri karşılamaktalar.

0:26:52.500,0:26:57.150
Şimdiye kadar, onları sadece bilgisayar[br]simülasyonlarında gözlemledik.

0:26:58.500,0:27:04.720
Ancak bazı kişiler, onları Uranüs'ün halkalarındaki[br]buz parçacıklarında bulabileceğimizi düşünmekte.

0:27:12.300,0:27:16.180
Plazma, maddenin[br]evrendeki en yaygın hâlidir.

0:27:17.680,0:27:23.200
Kompleks evrilen plazma kristalleri gerçekten[br]varsa ve yaşam olarak kabul edilebilirse eğer,

0:27:23.460,0:27:25.700
...yaşamın en yaygın formu olabilirler.

0:27:38.400,0:27:47.100
Veya belki de yaşam, tam zıt bir ortamda,[br]ölü yıldızların kalbinde gizleniyor olabilir.

0:27:51.450,0:27:53.200
Büyük kütleli yıldızlar patladığında,

0:27:53.230,0:27:57.500
...bazıları içe çökerek, “Nötron Yıldızı”[br]denen aşırı yoğun çekirdeklere dönüşür.

0:27:58.180,0:28:02.250
İyice tıkıştırılmış, aşırı ağır olan[br]atom çekirdekleridir bunlar.

0:28:02.250,0:28:05.760
PSR B1509-58[br]ɴᴏ̈ᴛʀᴏɴ ʏıʟᴅıᴢı[br]ᴜᴢᴀᴋʟıᴋ: 17.000 ışıᴋ ʏıʟı[br]ᴅᴏ̈ɴᴜ̈ş ᴏʀᴀɴı: sᴀɴiʏᴇᴅᴇ 7 ᴅᴇғᴀ

0:28:05.760,0:28:08.400
Yüzeylerindeki koşullar akıllara[br]durgunluk verecek seviyededir.

0:28:09.000,0:28:12.720
Yerçekimleri, Dünya'nınkinden[br]100 milyar kat daha kuvvetlidir.

0:28:15.870,0:28:20.000
Ancak, demirden oluşan kabuklarının[br]altında tuhaf bir şey yer almaktadır:

0:28:21.560,0:28:25.900
Nötronlar ile atomaltı parçacıklardan[br]oluşan sıcak ve yoğun bir okyanus.

0:28:34.450,0:28:36.600
Elektron kabuklarından[br]sıyrılan bu çekirdekler,

0:28:36.700,0:28:40.400
...tamamıyla değişik kimya[br]kanunlarına boyun eğerdi.

0:28:40.550,0:28:47.200
Bu kimya, yalnızca elektromanyetik kuvvete değil,[br]çekirdekleri birleştiren güçlü nükleer kuvvete dayanırdı.

0:28:49.850,0:28:54.800
Teorik olarak, bu parçacıklar daha büyük[br]makro çekirdekler oluşturmak için birleşip...

0:28:54.800,0:28:58.700
...sonrasında da daha bile büyük[br]süper çekirdeklere dönüşebilirler.

0:29:06.780,0:29:12.300
Eğer öyleyse, bu hayret verici ortam,[br]yaşamın temel koşullarını taklit edebilir.

0:29:12.700,0:29:17.200
Karmaşık bir parçacık okyanusunda[br]yüzen ağır nükleon moleküllerini mesela.

0:29:22.800,0:29:25.800
Bilim insanlarının bazıları, hayal dahi[br]edilemeyecek şeyler öne sürmüştür:

0:29:26.540,0:29:30.750
“Tuhaf parçacık denizinde[br]akıntıda sürüklenen,

0:29:31.100,0:29:36.400
...akıl almaz derecede hızlı zaman ölçeklerinde yaşayan,[br]evrimleşen ve ölen egzotik yaşam formları olabilir.”

0:29:55.900,0:30:01.000
Böylesi tuhaf varlıkları keşfedebilmenin[br]mümkünatı yoktur herhalde.

0:30:02.600,0:30:07.850
Lâkin, bunlardan bile daha egzotik bir[br]yaşam formu bulabilme umudu olabilir.

0:30:19.450,0:30:22.800
Yaşam, doğal yollarla evrimleşmek[br]zorunda olan bir şey değildir.

0:30:26.350,0:30:28.000
Tasarlanabilir.

0:30:41.700,0:30:45.700
Ve evrim sürecinin içine[br]zeka da dahil edildiğinde,

0:30:46.400,0:30:48.700
...Pandora'nın kutusu açılır.

0:31:06.150,0:31:09.180
Tipik biyolojik sınırlandırmalardan kurtulunca,

0:31:09.310,0:31:13.500
...sentetik ve makineye dayalı yaşam, diğer tüm[br]yaşam formlarından daha üstün ve başarılı olabilir.

0:31:16.700,0:31:20.700
Uzay boşluğu da dahil olmak üzere[br]neredeyse her yerde gelişebilir.

0:31:20.800,0:31:25.500
Bunun sonucunda, biyolojik canlılar tarafından[br]ulaşılamayan büyük olasılıklar ortaya çıkabilir.

0:31:32.000,0:31:35.320
Ve doğal seçilimin düşük[br]hızıyla karşılaştırıldığında,

0:31:35.450,0:31:42.320
...teknolojik evrim, katlanarak daha hızlı büyümeye,[br]uyarlanabilirliğe ve dirençliliğe olanak sağlar.

0:31:56.270,0:31:57.350
Bazı tahminlere göre,

0:31:57.390,0:32:04.300
...kendini kopyalayan otonom makineler, bir galaksinin[br]tümünü bir milyon yıl gibi kısa bir sürede kolonileştirebilir.

0:32:19.000,0:32:23.200
Hiper zekaya sahip yaşamın, kendisini ne[br]şekilde organize edeceğini tahmin edemeyiz.

0:32:26.600,0:32:30.300
Fakat teorik olarak, yakınsak[br]evrim eylem hâlinde olabilir.

0:32:32.470,0:32:38.400
Elektriksel nitelikleri, silisyumu makine[br]zekası için evrensel bir belkemiği kılabilir.

0:32:38.850,0:32:42.300
Bu, biyolojik yetersizlikleri[br]için bir telafi olabilir.

0:33:02.800,0:33:04.550
Tüm potansiyel avantajlarıyla,

0:33:04.550,0:33:07.500
Tüm potansiyel avantajlarıyla, mekanik[br]yaşam evrensel bir son nokta bile olabilir:

0:33:07.500,0:33:15.700
Tüm potansiyel avantajlarıyla, mekanik[br]yaşam evrensel bir son nokta bile olabilir:[br]Evrimsel sürecin doruk noktası.

0:33:47.720,0:33:49.000
13.8 MiLYAR YIL[br]ᴅüɴʏᴀᴅᴀᴋi ʏᴀşᴀᴍ

0:33:49.000,0:33:53.560
ᴅüɴʏᴀᴅᴀᴋi ʏᴀşᴀᴍ

0:33:53.560,0:33:55.220
Kâinat yaşlandıkça,

0:33:55.300,0:33:58.300
...belki de makine zekası[br]egemen güç olacak...

0:33:58.760,0:34:04.150
...ve doğal olarak meydana gelen biyolojik yaşam,[br]ilginç bir başlangıç noktası olarak görülecektir.

0:34:09.780,0:34:12.650
Belki de, bu geçişe biz[br]öncülük edeceğiz...

0:34:13.050,0:34:20.200
...ve insanoğlunun gelişimi, her yere yayılmış olan galaksiler[br]arası bir yaşam zincirinin yalnızca ilk halkası olacaktır.

0:34:50.900,0:35:02.000
Tüm bunların sonunda, uzaylı yaşamı müzesindeki[br]bildiğimiz tek varlıklar hâlâ bizleriz.

0:35:07.000,0:35:10.400
Kendimizi gerçekten tanımak için şunu bilmemiz gerek:

0:35:10.400,0:35:13.600
Kendimizi gerçekten tanımak için şunu bilmemiz gerek:[br]Var olan tek canlılar bizler miyiz?

0:35:27.800,0:35:29.600
Loren Eiseley'in şöyle bir sözü vardır:

0:35:29.950,0:35:36.700
“İnsan, insan harici bir gözden yansımasını[br]görünceye değin kendisi ile tanışmış olmaz.”

0:35:39.000,0:35:43.200
Günün birinde o göz, belki de[br]zeki bir uzaylınınki olabilir.

0:35:45.850,0:35:50.900
Ve dar evrim görüşümüzden[br]ne kadar çabuk sıyrılırsak,

0:35:52.280,0:35:59.800
...nihai kökenlerimizi ve varış noktalarımızı[br]o kadar çabuk hakiki şekilde keşfedebiliriz.

0:36:04.000,0:36:07.500
Nelerle karşılaşabileceğimizi gördük.

0:36:10.300,0:36:13.000
Ve onu nasıl bulabileceğimizi de biliyoruz.

0:36:15.780,0:36:18.650
Yapacak tek bir şey kaldı.

0:36:21.700,0:36:25.730
Arayışa başlamak.

0:36:27.100,0:36:31.450
çᴇᴠiʀi:[br]𝗬𝗮𝘃𝘂𝘇 𝗕𝘂𝗹𝘂𝘁 "𝗡𝗲𝗿𝘃𝘆"[br]ᴅüᴢᴇɴʟᴇᴍᴇʟᴇʀ & sᴏɴ ʜᴀʟ:[br]@𝘆𝗶𝗴𝗶𝘁𝗵𝗮𝗻.𝗸𝗶𝗹𝗶𝗻𝗰

0:36:33.300,0:36:40.800
ᴍᴇʟᴏᴅʏsʜᴇᴇᴘ ᴛᴀʀᴀғıɴᴅᴀɴ ʜᴀᴢıʀʟᴀɴᴍışᴛıʀ

0:36:41.400,0:36:49.300
Protocol Labs[br]Desteğiyle

0:36:49.300,0:36:51.900
sᴇsʟᴇɴᴅiʀᴇɴ:[br]Will Crowley

0:36:51.900,0:36:54.700
ᴋᴏɴsᴇᴘᴛ, ᴍüᴢiᴋ & ɢöʀsᴇʟʟᴇʀ:[br]Melodysheep (John D. Boswell)

0:36:54.700,0:36:59.500
ᴇᴋsᴛʀᴀᴅᴀɴ ɢöʀsᴇʟʟᴇʀ:[br]Lynn Huberty[br]Tim Stupak[br]NASA[br]Evolve

0:36:59.500,0:37:05.300
ᴋᴏɴᴜşᴍᴀᴄıʟᴀʀ:[br]Nick Lane[br]Jonathan Losos[br]Calen Scharf[br]Jack Cohen[br]Jil Tarter

0:37:05.300,0:37:11.900
öᴢᴇʟ ᴏʟᴀʀᴀᴋ ᴛᴇşᴇᴋᴋüʀʟᴇʀ:[br]Juan Benet[br]Rowdy Jansen[br]Lynn Huberty[br]Tim Stupak[br]Joel Edwards[br]Patreon destekçilerim

0:37:11.900,0:37:16.100
Projeyi buralardan destekleyin:

0:37:29.600,0:37:37.500
öᴛᴇᴅᴇᴋi ʏᴀşᴀᴍ'ıɴ sᴏɴʀᴀᴋi ʙöʟüᴍüɴᴅᴇ:[br]• ᴢᴇᴋi ʏᴀşᴀᴍʟᴀ ʙᴀğʟᴀɴᴛıʏᴀ ɢᴇçᴍᴇ[br]• ɢᴀʟᴀᴋsiʟᴇʀ ᴀʀᴀsı ᴜʏɢᴀʀʟıᴋʟᴀʀ[br]• ᴇᴠʀᴇɴiɴ sᴏɴᴜɴᴅᴀ ʜᴀʏᴀᴛᴛᴀ ᴋᴀʟᴍᴀ

0:37:39.400,0:37:45.900
Müzikler çok yakında tüm[br]büyük platformlarda.

0:37:46.900,0:37:54.500
Sonraki bölümü buradan destekleyin:[br]patreon.com/melodysheep