1
00:00:05,943 --> 00:00:10,763
Godine 1884. sreća jednog pacijenta
je čini se od loše postala još gora.

2
00:00:10,763 --> 00:00:14,268
Ovaj pacijent je imao
galopirajući rak u vratu,

3
00:00:14,268 --> 00:00:18,909
a onda je dobio i nepovezanu
kožnu bakterijisku infekciju.

4
00:00:18,909 --> 00:00:21,619
Malo nakon toga,
desilo se nešto neočekivano:

5
00:00:21,619 --> 00:00:26,670
kako se oporavljao od infekcije,
rak je krenuo da se smanjuje.

6
00:00:26,670 --> 00:00:31,531
Kada je lekar Vilijam Koli
našao pacijenta sedam godina kasnije,

7
00:00:31,531 --> 00:00:34,191
nije bilo vidljivih tragova raka.

8
00:00:34,191 --> 00:00:37,162
Koli je verovao
da se nešto izvanredno dešavalo,

9
00:00:37,162 --> 00:00:41,472
a to je da je bakterijska infekcija
stimulisala imuni sistem pacijenta

10
00:00:41,472 --> 00:00:43,710
da se bori protiv raka.

11
00:00:43,710 --> 00:00:46,603
Kolijev srećan pronalazak
doveo ga je do toga da razvije

12
00:00:46,603 --> 00:00:51,417
injekciju punu bakterija
za uspešno lečenje raka.

13
00:00:51,417 --> 00:00:55,867
Više od veka kasnije, sintetički biolozi
su pronašli još bolji način

14
00:00:55,867 --> 00:00:58,954
da koriste
ove nekadašnje neprijatelje,

15
00:00:58,954 --> 00:01:04,040
programirajući ih da na siguran način
direktno dostave lekove tumorima.

16
00:01:04,040 --> 00:01:07,670
Rak nastaje kada se promene
normalne ćelijske funkcije,

17
00:01:07,670 --> 00:01:12,534
što prouzrokuje da se brzo umnožavaju
i stvaraju izrasline zvane tumori.

18
00:01:12,534 --> 00:01:16,824
Lečenja kao što su radijacija, 
hemoterapija i imunoterapija

19
00:01:16,824 --> 00:01:20,459
pokušavaju da ubiju maligne ćelije,
ali mogu da utiču na celo telo

20
00:01:20,459 --> 00:01:23,457
i time poremete zdrava tkiva.

21
00:01:23,457 --> 00:01:26,077
Međutim, neke bakterije
kao što je ešerihija koli

22
00:01:26,077 --> 00:01:31,528
imaju jedinstvenu prednost
da selektivno rastu unutar tumora.

23
00:01:31,528 --> 00:01:35,478
U stvari, srži tumora stvaraju
idealno okruženje

24
00:01:35,478 --> 00:01:39,367
gde mogu da se neometano množe,
sakriveni od imunih ćelija.

25
00:01:39,367 --> 00:01:41,068
Umesto da prouzrokuju infekciju,

26
00:01:41,068 --> 00:01:45,077
bakterije mogu da budu programirane
da prenose lekove za borbu protiv raka,

27
00:01:45,077 --> 00:01:49,847
ponašajući se kao trojanski konj
koji traži tumor iznutra.

28
00:01:49,847 --> 00:01:54,794
Ova ideja o programiranju bakterija
da opažaju i reaguju na nove načine

29
00:01:54,794 --> 00:01:59,514
je glavni fokus oblasti
zvane sintetička biologija.

30
00:01:59,514 --> 00:02:02,264
A kako mogu da se programiraju bakterije?

31
00:02:02,264 --> 00:02:05,083
Ključ je u manipulisanju njihovom DNK.

32
00:02:05,083 --> 00:02:08,456
Ubacivanjem određenih
genetičkih sekvenci u bakterije,

33
00:02:08,456 --> 00:02:11,715
one mogu dobiti uputstva
da spajaju različite molekule,

34
00:02:11,715 --> 00:02:15,271
uključujući one koji ometaju razvoj raka.

35
00:02:15,271 --> 00:02:18,582
Mogu da budu napravljeni tako
da se ponašaju na veoma specifičan način

36
00:02:18,582 --> 00:02:20,866
uz pomoć bioloških kola.

37
00:02:20,866 --> 00:02:25,075
Oni programiraju različita ponašanja
u zavisnosti od prisustva, odsustva

38
00:02:25,075 --> 00:02:27,811
ili kombinacije izvesnih faktora.

39
00:02:27,811 --> 00:02:31,557
Na primer, tumori imaju
malo kiseonika i male pH nivoe

40
00:02:31,557 --> 00:02:34,630
i prozvode više posebnih molekula.

41
00:02:34,630 --> 00:02:39,369
Sintetički biolozi mogu da programiraju
bakterije da opaze ove uslove,

42
00:02:39,369 --> 00:02:44,012
i odgovore tumorima
izbegavajući zdrava tkiva.

43
00:02:44,012 --> 00:02:50,307
Jedan tip biološkog kola poznat kao
sinhronizovano kolo lize, ili SKL,

44
00:02:50,307 --> 00:02:55,769
dopušta bakterijama da dostave lekove
i da to rade po rasporedu.

45
00:02:55,769 --> 00:02:58,149
Prvo, kako bi izbegli
oštećenje zdravih tkiva,

46
00:02:58,149 --> 00:03:02,242
proizvodnja lekova protiv raka počinje
kako bakterije krenu da rastu,

47
00:03:02,242 --> 00:03:05,324
a to se dešava samo unutar samog tumora.

48
00:03:05,324 --> 00:03:07,671
Onda, nakon što proizvedu lekove,

49
00:03:07,671 --> 00:03:10,840
dugme za zaustavljanje uzrokuje
da bakterije puknu

50
00:03:10,840 --> 00:03:14,000
kad dostignu prag kritične populacije.

51
00:03:14,000 --> 00:03:18,497
Ovako ispuštaju lekove i u isto vreme
smanjuju populaciju bakterija.

52
00:03:18,497 --> 00:03:22,549
Međutim, određeni procenat
bakterija ostaje živ

53
00:03:22,549 --> 00:03:24,537
kako bi se ispunila kolonija.

54
00:03:24,537 --> 00:03:28,518
Vremenom se njihov broj dovoljno poveća
da aktiviraju dugme za zaustavljanje

55
00:03:28,518 --> 00:03:30,568
i onda se ciklus nastavlja.

56
00:03:30,568 --> 00:03:35,318
Ovo kolo se može podesiti da dostavlja
lekove po bilo kom periodičnom rasporedu

57
00:03:35,318 --> 00:03:37,858
koji je najbolji za borbu protiv raka.

58
00:03:37,858 --> 00:03:42,288
Ovaj pristup se pokazao dobrim
u naučnim ispitivanjima na miševima.

59
00:03:42,288 --> 00:03:46,534
Ne samo da su naučnici bili u mogućnosti
da uspešno eliminišu limfome

60
00:03:46,534 --> 00:03:51,294
u koje su bile ubačene bakterije,
već je injekcija stimulisala imuni sistem,

61
00:03:51,294 --> 00:03:55,832
što je pripremilo imune ćelije
da identifikuju i napadnu limfome

62
00:03:55,832 --> 00:03:57,592
na drugim mestima kod miševa.

63
00:03:57,592 --> 00:04:02,478
Za razliku od drugih terapija, bakterije
ne ciljaju na jedan specifičan tip raka,

64
00:04:02,478 --> 00:04:07,789
nego na opšte karakteristike
koje dele svi čvrsti tumori.

65
00:04:07,789 --> 00:04:12,169
Niti su programirane bakterije ograničene
da se samo bore protiv raka.

66
00:04:12,169 --> 00:04:14,970
Umesto toga, one mogu da služe
kao sofisticirani senzori

67
00:04:14,970 --> 00:04:17,939
koji nadgledaju lokacije
budućih oboljenja.

68
00:04:17,939 --> 00:04:22,198
Bezopasne probiotske bakterije bi mogle
biti uspavane unutar naših stomaka,

69
00:04:22,198 --> 00:04:25,098
gde bi detektovale, sprečile
i lečile poremećaje

70
00:04:25,098 --> 00:04:28,042
pre nego što imaju šansu
da prouzrokuju simtome.

71
00:04:28,042 --> 00:04:31,617
Napreci u tehnologiji su stvorili
uzbuđenje oko budućnosti

72
00:04:31,617 --> 00:04:35,610
personalizovane medicine
kojima upravljaju mehanički nanoroboti.

73
00:04:35,610 --> 00:04:38,224
Ali zahvaljujući
milijardama godina evolucije

74
00:04:38,224 --> 00:04:40,084
možda već imamo polaznu tačku

75
00:04:40,084 --> 00:04:44,343
u neočekivanoj biološkoj formi bakterija.

76
00:04:44,343 --> 00:04:46,620
Dodajte sintetičku biologiju u sve to,

77
00:04:46,620 --> 00:04:49,637
i ko zna šta će uskoro biti moguće.