WEBVTT

00:00:03.483 --> 00:00:06.064
1832 წელს, მათემატიკოსმა კარლ
გაუსმა

00:00:06.064 --> 00:00:08.870
და ფიზიკოსმა პროფესორმა, ვილჰელმ
ვებერმა, შექმნეს სისტემა

00:00:08.870 --> 00:00:11.272
რომელიც საშუალებას
აძლევდა მათ კომუნიკაცია ჰქონოდათ

00:00:11.272 --> 00:00:14.005
ექსპერიმენტებზე მუშაობისას დიდ მანძილზე-

00:00:14.005 --> 00:00:18.241
დაეკავშირებინათ ობსერვატორია ფიზიკის
ლაბორატორიასთან.

00:00:18.241 --> 00:00:20.606
მათ ნამდვილად მნიშვნელოვანი პრობლემა
გადაჭრეს:

00:00:20.606 --> 00:00:22.868
რომელიც მეტი იყო, ვიდრე თავსატეხი:

00:00:22.868 --> 00:00:25.047
როგორ გაეგზავნათ ანბანის ყველა ასო


00:00:25.047 --> 00:00:28.100
ერთი წრედის ან ერთი სადენის გამოყენებით.

00:00:28.100 --> 00:00:30.560
და მათი სისტემა იყენებდა გალვანომეტრს,,

00:00:30.560 --> 00:00:33.407
რადგან ცნობილი იყო რომ ელეტროდენი, 
რომელი გადიოდა

00:00:33.407 --> 00:00:35.719
კოჭაში, ქმნიდა მაგნიტურ ველს, 
რომელიც გადიოდა

00:00:35.719 --> 00:00:39.086
ხვიების ცენტრზე,მას კი შეეძლო 
ისრის გადახრა.

00:00:39.086 --> 00:00:42.047
მაგრამ მარტივი დისტანციური გადაცემის 
ნაცვლად,

00:00:42.047 --> 00:00:44.462
მათი სისტემა იყენებდა გადამრთველს,
რომელსაც შეეძლო

00:00:44.462 --> 00:00:48.798
წამიერად შეეცვალა დენის მიმართულება.

00:00:48.798 --> 00:00:50.409
ამას შეიძლება მოჰყოლოდა მაგნიტური


00:00:50.409 --> 00:00:52.419
ველის მიმართულების შეცვლა 
ხვეულას ირგვლივ


00:00:52.419 --> 00:00:55.918
და ისარიც გადაიხრებოდა მარჯვნივ 
ან მარცხნივ,

00:00:55.918 --> 00:00:58.268
დენის მიმართულების მიხედვით-

00:00:58.268 --> 00:01:02.035
ასე, მათთვის ორი განსხვავებული შემთხვევის
გადაცემით-

00:01:02.035 --> 00:01:05.927
ან "სიმბოლოსი"- მარცხნივ 
ან მარჯვნივ გადახრით.

00:01:05.927 --> 00:01:08.906
ყველაზე მნიშვნელოვანი, მან პატარა 
სიმბოლოები შეუსაბამა

00:01:08.906 --> 00:01:11.913
ყველაზე გავრცელებულ ასოებს.

00:01:11.913 --> 00:01:14.658
მაგალითად, A ნიშნავდა მარჯვნივ 
ერთ გადახრას.

00:01:14.658 --> 00:01:17.384
და'E'მარცხენა მხარეს ერთ გადახრას.

00:01:17.384 --> 00:01:20.646
ის ნაკლებად გავრცელებული ასოებისთვის
იყენებდა შედარებით გრძელ კოდებს,

00:01:20.646 --> 00:01:25.501
როგორიცაა 'K,რომელიც მარჯვნივ
სამ გადახრას ნიშნავდა,

00:01:25.501 --> 00:01:28.658
და ამავე დროს, გადაცემის სისწრაფე

00:01:28.658 --> 00:01:33.119
იყო დაახლოებით 9 ასო ერთ წუთში.

00:01:33.119 --> 00:01:35.656
ყველა შემდეგი ტელეგრაფს მაგნიტური
ისრით,

00:01:35.656 --> 00:01:38.079
ჰქონდა მსგავსი შეზღუდვები-

00:01:38.079 --> 00:01:41.287
და ეს ინჟინერიის პრობლემა იყო.

00:01:41.287 --> 00:01:44.209
სიგნალის გადაცემა არ იყო სწრაფი.

00:01:44.209 --> 00:01:45.900
ახლა სიგნალის გადაცემის სისწრაფე

00:01:45.900 --> 00:01:48.182
განისაზღვრებოდა ერთ წუთში 
გადახრების რიცხვით,

00:01:48.182 --> 00:01:51.429
რომლებიც ზუსტად მიიღებოდა და გადაიცემოდა.

00:01:51.429 --> 00:01:53.590
და თუ სიგნალების რაოდენობა მეტი
იქნებოდა,

00:01:53.590 --> 00:01:56.101
მიმღები იბნეოდა, რხევების გამო-

00:01:56.101 --> 00:01:57.779
რაც შეცდომებს წარმოშობდა-

00:01:57.779 --> 00:02:01.395
ეს პიანინოზე სწრაფ დაკვრას შეიძლება 
შევადაროთ, ნოტები ერთმანეთს ერევიან

00:02:01.395 --> 00:02:06.425
და განსხვავება რთულად შესამჩნევი ხდება-
თუ თქვენს სწრაფად უკრავთ.

00:02:06.425 --> 00:02:08.454
და დროსთან ერთად, გადაცემის სისწრაფე


00:02:08.454 --> 00:02:11.023
ხარისხობრივად გაუმჯობესდა.

00:02:11.023 --> 00:02:12.368
ერთ-ერთი გაუმჯობესება

00:02:12.368 --> 00:02:15.916
გამოიხატებოდა ხვეულაზე პატარა
მაგნიტის დამატებით.

00:02:15.916 --> 00:02:17.689
ეს ეხმარებოდა გადახრილ ისარს

00:02:17.689 --> 00:02:20.621
თავის ნეიტრალურ მდგომარეობაში
დასაბრუნებლად.

00:02:20.621 --> 00:02:22.778
და ამ კონსტრუქციის დახმარებით მაგნიტურ
ისრიანი

00:02:22.778 --> 00:02:26.613
ტელეგრაფი ფართოდ გავრცელებული გახდა 
ევროპაში.

00:02:26.613 --> 00:02:29.026
The Electric Telegraph Company

00:02:29.026 --> 00:02:32.051
პირველი საჯარო სატელეგრაფო კომპანია
იყო.

00:02:32.051 --> 00:02:35.608
ის დაარსდა 1846 წელს, მას შემდეგ, რაც 
მფლობელებმა

00:02:35.608 --> 00:02:39.320
შეისყიდეს ისრიანი ტელეგრაფის პატენტი
იყიდეს.

00:02:41.880 --> 00:02:45.633
თუმცა ასეთი ტელეგრაფების სისწრაფე

00:02:45.633 --> 00:02:50.316
არასდროს აჭარბებდა წუთში 60 ასოს-

00:02:54.252 --> 00:02:57.097
ამის მიზეზი ის იყო, რომ ისარს არ 
შეეძლო

00:02:57.097 --> 00:02:59.829
წუთში ერთზე მეტად გადახრა.

00:02:59.829 --> 00:03:02.392
და ამიტომ, კომპანია იღებდა
მომხმარებლებისგან

00:03:02.392 --> 00:03:04.587
მხოლოდ ერთ წერილს-

00:03:04.587 --> 00:03:07.269
რომელშიც არ შეიძლება ყოფილიყო
ოცზე მეტი სიტყვა-

00:03:07.269 --> 00:03:09.822
რაც ტვიტერში წერილის სიგრძის ტოლია.

00:03:09.822 --> 00:03:13.579
და 1848 წლისთვის, ერთი წერილის გაგზავნის
ფასი

00:03:13.579 --> 00:03:17.728
ლონდონიდან ედინბურგამდე 16 შილინგს
უდრიდა.

00:03:17.728 --> 00:03:19.859
და იმ დროს,ეს დაახლოებით უდრიდა
მაღაზიის

00:03:19.859 --> 00:03:23.422
მფლობელის ერთი კვირის ხელფასს.

00:03:23.422 --> 00:03:25.427
ამიტომ, თავიდან, ეს ტექნოლოგია

00:03:25.427 --> 00:03:29.747
მიუწვდომელი იყო უბრალო ხალხისთვის.

00:03:29.747 --> 00:03:32.988
აშშ-ში, ტელეგრაფის კომერცალიზაცია

00:03:32.988 --> 00:03:36.834
მოხდა პორტრეტისტ სამუელ მორზეს 
წყალობით,

00:03:36.834 --> 00:03:38.002
რომელიც აკვირდებოდა

00:03:38.002 --> 00:03:41.130
ტელეგრაფის განვითარებას ევროპაში.

00:03:41.130 --> 00:03:43.690
მორზეს როლი მნიშვნელოვანია. მან 
მოახდინა ფოკუსირება

00:03:43.690 --> 00:03:47.520
იმაზე, თუ როგორ დაეჩქარებინა
წერილების გადაცემა.

00:03:47.520 --> 00:03:49.659
მან უარი თქვა ისრების
გამოყენებაზე.

00:03:49.659 --> 00:03:53.158
და 1838 წელს, მან დაარეგისტრირა
პატენტი

00:03:53.158 --> 00:03:55.640
ის დაფუძნებული იყო იდეაზე, რომ 
ელექტრული დენს

00:03:55.640 --> 00:03:58.340
შეეძლო დინება და შეწყვეტაც-

00:03:58.340 --> 00:04:03.185
და ეს პაუზები რაღაცაზე მიანიშნებდა.

00:04:03.185 --> 00:04:06.335
პაუზების კოდირების პროცესი 
საკმაოდ რთული იყო-

00:04:06.335 --> 00:04:09.399
მექანიზმის ჩახლართული სისტემა,


00:04:09.399 --> 00:04:12.264
ბერკეტები და ელექტრომაგნიტები..

00:04:12.264 --> 00:04:14.938
თუმცა, ეს სისტემა მნიშვნელოვნად
გამარტივდა

00:04:14.938 --> 00:04:18.643
მორზეს ალბერტ ვეილთან 
თანამშრომლობის დაწყების შემდეგ.

00:04:18.643 --> 00:04:21.756
ამის წყალობით, წერილის დაწერა 
შესაძლებელი გახდა

00:04:21.756 --> 00:04:25.721
მარტივი ზამბარიანი 
ბერკეტის ("გასაღების") საშუალებით-

00:04:25.721 --> 00:04:29.218
რომლის გაკონტროლებაც 
თითის დაჭერით ხერხდებოდა.

00:04:29.218 --> 00:04:32.532
და მიმღების ბოლოზე იყო ზამბარიანი 
ბერკეტი

00:04:32.532 --> 00:04:34.560
რომელიც მოქაჩვა და დაბრუნება

00:04:34.560 --> 00:04:37.389
შესაძლებელი იყო ელექტრომაგნიტის
დახმარებით.

00:04:44.912 --> 00:04:49.106
მარჯვენა და მარცხენა მხარეს გადახრის
განსასხვავებლად

00:04:49.106 --> 00:04:55.050
მან განასხვავა კლავიშის სიგრძე, ან
იმპულსის სიგანე.

00:04:55.050 --> 00:04:58.368
გადამრთველზე ძალიან მოკლე დროში


00:04:58.368 --> 00:05:00.499
დაჭერას "წერტილი" ჰქვია.

00:05:00.499 --> 00:05:02.489
და წერტილი ითვლება მორზეს ანბანის

00:05:02.489 --> 00:05:07.390
საბაზო ერთეულად.

00:05:07.390 --> 00:05:09.192
და გადამრთველზე დროის ერთეულში

00:05:09.192 --> 00:05:12.672
სამჯერ დაწერა გამოიხატება- "ტირეთი".

00:05:12.672 --> 00:05:18.145
[მორზეს ანბანის დახმარებით დაწერილი
წერილების ხმა.]

00:05:18.145 --> 00:05:20.800
ინტერვალი აბსოლუტურად სწორია.

00:05:20.800 --> 00:05:23.054
ძალიან პატარა, შეკუმშული ინტერვალებია

00:05:23.054 --> 00:05:25.861
წერტილებსა და ტირეებს შორის.

00:05:25.861 --> 00:05:27.071
დი-დაჰ დიტ.

00:05:28.423 --> 00:05:30.079
[მორზეს კოდით დაწერილი წერილები]

00:05:30.079 --> 00:05:31.042
დი-დაჰ დიტ.

00:05:31.042 --> 00:05:32.520
[მორზეს კოდით დაწერილი წერილები]

00:05:33.074 --> 00:05:35.028
და ეს იყო გასაღები მათი

00:05:35.028 --> 00:05:37.534
კოდების წერის სტრატეგიის.

00:05:37.534 --> 00:05:41.873
დაწყებული პირველი წერტილით ან ტირეთი-
მარცხენა ან მარჯვენა შტოთი-

00:05:41.873 --> 00:05:46.170
რომელსაც,მივყავართმომდევნო
წერტილამდე ან ტირემდე და ასე შემდეგ.

00:05:46.170 --> 00:05:48.796
სქემა უნიშნავდა სიმბოლოების მოკლე 
თანამიმდევრობებს

00:05:48.796 --> 00:05:50.599
მეტად მოსალოდნელ ასოებს.

00:05:50.599 --> 00:05:52.299
ასეოების გამოყენების სიხშირე კი

00:05:52.299 --> 00:05:55.265
განისაზღვრებოდა მათი წიგნებში
გამოყენების მიხედვით.

00:05:55.265 --> 00:05:57.065
ამიტომ,თუ ხის მწვერვალი,

00:05:57.065 --> 00:06:00.335
იყო უბრალოდ ერთი წერტილი- ის
ნიშნავდა 'E'-ს.

00:06:00.335 --> 00:06:03.125
ერთი ტირე გამოსახავდა 'T-ს.

00:06:03.125 --> 00:06:05.469
და თუ ჩვენ ქვემოთ წამოვალთ,

00:06:05.469 --> 00:06:08.037
მივალთ ნაკლებად გამოყენებად
ასოებთან.

00:06:08.037 --> 00:06:13.727
სისტემის მიხედვით ასოს შემდეგ ჩნება 
სამერთეულიანი პაუზა.

00:06:13.727 --> 00:06:16.683
ინტერვალები სიტყვაში ან ჯგუფში სიმბოლოებს 
შორის

00:06:16.683 --> 00:06:19.411
ასევე თანაბარზომიერია- თუმცა უფრო
გრძელი.

00:06:19.411 --> 00:06:23.065
[მორზეს კოდით გაგზავნილი წერილები]

00:06:23.065 --> 00:06:27.360
მნიშვნელოვანია გავიგოთ, რომ წერილების
მნიშვნელობა

00:06:27.360 --> 00:06:30.280
იხლართებოდა მათი გადაცემის 
სისწრაფესთან ერთად.

00:06:30.280 --> 00:06:31.941
გიკვირთ, რომ ჩვეული ინტერვალები

00:06:31.941 --> 00:06:34.061
ნამდვილად ასე მნიშვნელოვანია?

00:06:34.061 --> 00:06:36.557
და ეს აღარ არის ზედმეტი დაზუსტება-

00:06:36.557 --> 00:06:39.440
ახირება- როგორც, ვთქვათ,
კოხტად წერა?

00:06:39.440 --> 00:06:42.184
თუ თქვენ ასე ფიქრობთ, თქვენ ცდებით.
და გაჩვენებთ, რატომ,

00:06:42.184 --> 00:06:47.525
[მორზეს კოდით დაწერილი წერილები]

00:06:47.525 --> 00:06:50.972
წერტილი წერტილთან, ტირე ტირესთან.
ისინი ემთხვევიან.

00:06:51.532 --> 00:06:53.408
მხოლოდ ინტერვალი ასხვავებს

00:06:53.408 --> 00:06:58.317
ერთმანეთისგან სიტყვებს.

00:06:58.317 --> 00:06:59.911
ამიტომ,სიტყვის 'Paris,'

00:06:59.911 --> 00:07:01.747
გასაგზავნად,ეს უნდა
წარმოვიდგინოთ,როგორც

00:07:01.747 --> 00:07:06.833
'P [ინტერვალი]A [ინტერვალი] 
R [ინტერვალი] I [ინტერვალი] S.

00:07:06.833 --> 00:07:10.396
ამ სისტემის გადაცემის სისწრაფე
პირდაპირ კავშირშია

00:07:10.396 --> 00:07:12.585
სიგნალის ტემპთან.

00:07:12.585 --> 00:07:16.372
და სავარჯიშო ვიდეოში გამოყენებული
იყო მუსიკალური ანალოგიები.

00:07:16.372 --> 00:07:21.110
მან გაგზავნა სტანდარტული სატესტო სიტყვა:
'PARIS.'


00:07:21.110 --> 00:07:22.837
და აი თქვენ.

00:07:22.837 --> 00:07:26.212
თითოეული პიკი არის ან 
წერტილი, ან ტირე.

00:07:26.212 --> 00:07:29.421
თითეული ჩაღრმავება, ინტერვალი.

00:07:29.421 --> 00:07:33.606
ეს საუკეთესოდ გაგზავნაა. თანაბარზომიერი
და რიტმული.

00:07:35.513 --> 00:07:38.666
ეს ცუდი შეტყობინების ნიშანია.

00:07:38.666 --> 00:07:43.438
იგივე სიტყვა:'PARIS, განსხვავებულად
ჩანს


00:07:43.438 --> 00:07:48.131
არარეგულარული წერტილები და ტირეები,
არასისტემური ინტერვალები.

00:07:48.131 --> 00:07:51.726
არა თანაბარზომიერობა. არარიტმულობა.

00:07:51.726 --> 00:07:55.221
საოცარია, ზუსტად ამ კოდური სისტემის 
სიმარტივემ

00:07:55.221 --> 00:07:57.169
გახადა გადაცემა უფრო სწრაფი,

00:07:57.169 --> 00:07:59.205
კლავიშებთან და ბერკეტებთან შედარებით,

00:07:59.205 --> 00:08:02.536
რომლებიც ევროპის მაგნიტურ ტელეგრაფებში
გამოიყენებოდა.

00:08:02.536 --> 00:08:07.546
გადაცემის სიჩქარე გაიზარდა წუთში 
135 სიმბოლომდე,

00:08:07.546 --> 00:08:10.518
ან მეტამდე, გაწვრთნილი ოპერატორის
შემთხვევაში,

00:08:10.518 --> 00:08:15.262
და 1884 წლის 24 მაისს, პირველად წარმატებით
გაიგზავნა შეტყობინება:

00:08:15.262 --> 00:08:19.727
"რა მოიმოქმედა ღმერთმა?"

00:08:19.727 --> 00:08:22.925
და მომდევნო დღეს, "New YorkTribune "-მა
დაწერა:

00:08:22.925 --> 00:08:26.109
"მოხდა სასწაული, სივრცეს უკვე

00:08:26.109 --> 00:08:27.892
აღარ აქვს მნიშვნელობა"

00:08:27.892 --> 00:08:31.333
გაითვალისწინეთ, რომ იმ დროს წერილების
90%

00:08:31.333 --> 00:08:34.469
ცხენების ზურგით ტრანსპორტირდებოდა.

00:08:34.469 --> 00:08:37.622
სწრაფადვე, ეს ტექნოლოგია უმნიშვნელოვანესი
გახდა

00:08:37.622 --> 00:08:40.413
შეარაღებული ძალების, გაზეთების,
ფინანსური მოვაჭრეების,

00:08:40.413 --> 00:08:42.654
კრიმინალთან მებრძოლი ორგანიზაციების
წარმატებისთვის.

00:08:42.654 --> 00:08:46.022
ბიზნესი, რომელიც ინფორმაციაზე იყო 
დამოკიდებული,

00:08:46.022 --> 00:08:49.291
ახლა დამოკიდებული გახდა მორზეს კოდსა
და ტელეგრაფზე.

00:08:49.291 --> 00:08:53.785
1900 წლისთვის, ერთი წერილის 
ფასი 30 ცენტამდე დაეცა,

00:08:53.785 --> 00:08:55.773
რადგან ტრაფიკი გაიზარდა და იმ წელს

00:08:55.773 --> 00:09:00.509
63.2 მილიონი წერილი გაიგზავნა.

00:09:00.509 --> 00:09:03.907
რადგან ადამიანებმა დაიწყეს ამ სისტემის 
გამოყენება, მათ ბუნებრივია

00:09:03.907 --> 00:09:06.234
დაიწყეს ფიქრი, როგორ დაეზოგათ ფული.

00:09:06.234 --> 00:09:09.251
ამან მიგვიყვანა იმ წიგნების 
პოპულარიზაციამდე,

00:09:09.251 --> 00:09:12.707
რომლებშიც დაშიფრული იყო წინადადებები.

00:09:12.707 --> 00:09:16.511
მაგალითად, სიტყვა 'Blade' სინამდვილეში
ნიშნავდა:

00:09:16.511 --> 00:09:18.882
გთხოვთ დაასახელეთ და დაჯავშნეთ
საცხოვრებელი ადგილი

00:09:18.882 --> 00:09:20.964
ჩემთვის და ჩემი ოჯახისთვის.

00:09:20.964 --> 00:09:23.081
სატელეგრაფო კომპანიებს ეს არ მოსწონდათ

00:09:23.081 --> 00:09:26.250
რადგან ისინი შემოსავალს კარგავდნენ.

00:09:26.250 --> 00:09:28.981
მეტი სიმბოლო უდრდა მეტ მოგებას.

00:09:28.981 --> 00:09:34.250
გამოაშკარავდა, რომ ინფორმაცია
ფარდობითი ცნება გახდა.

00:09:34.250 --> 00:09:36.840
საჭირო იყო კონკრეტული ინფორმაცია.

00:09:36.840 --> 00:09:39.718
აშკარა კითხვა უპასუხოდ რჩებოდა.

00:09:39.718 --> 00:09:41.952
თუ თქვენ გადასცემთ ინფორმაციას

00:09:41.952 --> 00:09:43.813
არ აქვს მნიშვნელობა რა საშუალებით-

00:09:43.813 --> 00:09:47.597
როგორ იქნებით ყველასთვის სამართლიანი?

00:09:47.597 --> 00:09:51.054
ასოების რიცხვი ინფორმაციის საზომად

00:09:51.054 --> 00:09:53.471
აღარ განიხილებოდა.