[Script Info]
Title: 
[Events]
Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text
Dialogue: 0,0:00:00.98,0:00:04.24,Default,,0000,0000,0000,,Ta hãy xem thử\Nmột bức ảnh chụp Trái Đất nhé.
Dialogue: 0,0:00:04.56,0:00:05.100,Default,,0000,0000,0000,,Đó là một hành tinh tuyệt vời.
Dialogue: 0,0:00:06.01,0:00:08.38,Default,,0000,0000,0000,,Là một nhà địa chất,\Ntôi rất vui vì điều đó,
Dialogue: 0,0:00:08.40,0:00:09.82,Default,,0000,0000,0000,,thực sự Trái Đất rất tuyệt.
Dialogue: 0,0:00:09.84,0:00:13.30,Default,,0000,0000,0000,,Đây là nơi giàu tiềm năng,\Nkhông ngừng thay đổi và vận động.
Dialogue: 0,0:00:13.32,0:00:15.12,Default,,0000,0000,0000,,Một hành tinh thú vị để sinh sống.
Dialogue: 0,0:00:16.28,0:00:19.98,Default,,0000,0000,0000,,Hôm nay, tôi muốn chia sẻ với các bạn\Ngóc nhìn của một nhà địa chất
Dialogue: 0,0:00:20.00,0:00:22.22,Default,,0000,0000,0000,,về cách mà những hiểu biết\Nvề lịch sử Trái Đất
Dialogue: 0,0:00:22.24,0:00:25.74,Default,,0000,0000,0000,,đang giúp đỡ và định hướng\Ncác quyết định của ta ngày nay
Dialogue: 0,0:00:25.76,0:00:28.84,Default,,0000,0000,0000,,về cách sinh sống\Nvà bảo tồn hành tinh xanh này.
Dialogue: 0,0:00:29.52,0:00:33.26,Default,,0000,0000,0000,,Có rất nhiều điều thú vị\Nđang xảy ra trên bề mặt Trái Đất.
Dialogue: 0,0:00:33.28,0:00:34.84,Default,,0000,0000,0000,,Nếu ta phóng đại chỗ này lên,
Dialogue: 0,0:00:35.36,0:00:38.20,Default,,0000,0000,0000,,tôi muốn nói cho các bạn biết\Nvề vài hiện tượng đã xảy ra.
Dialogue: 0,0:00:38.23,0:00:41.02,Default,,0000,0000,0000,,Vật chất được trung chuyển\Nliên tục trên bề mặt Trái Đất,
Dialogue: 0,0:00:41.05,0:00:44.03,Default,,0000,0000,0000,,một hiện tượng quan trọng\Nlà việc vật chất từ các vùng núi cao
Dialogue: 0,0:00:44.06,0:00:47.23,Default,,0000,0000,0000,,bị xói mòn, rửa trôi\Nvà được vận chuyển ra biển.
Dialogue: 0,0:00:47.26,0:00:49.01,Default,,0000,0000,0000,,Quá trình này cứ tiếp diễn,
Dialogue: 0,0:00:49.03,0:00:51.94,Default,,0000,0000,0000,,và ảnh hưởng sâu sắc\Ntới sự hình thành đất liền.
Dialogue: 0,0:00:51.96,0:00:53.86,Default,,0000,0000,0000,,Ví dụ dưới đây tại miền nam Ấn Độ,
Dialogue: 0,0:00:53.88,0:00:56.38,Default,,0000,0000,0000,,nơi xuất hiện vài dãy núi\Nlớn nhất thế giới;
Dialogue: 0,0:00:56.40,0:00:58.38,Default,,0000,0000,0000,,trên bức ảnh vệ tinh này, bạn có thể thấy
Dialogue: 0,0:00:58.40,0:01:02.58,Default,,0000,0000,0000,,các dòng sông đang vận chuyển vật chất\Ntừ các dãy núi đó xuống biển.
Dialogue: 0,0:01:02.60,0:01:04.78,Default,,0000,0000,0000,,Bạn hãy nghĩ chúng giống như chiếc xe ủi.
Dialogue: 0,0:01:04.80,0:01:08.52,Default,,0000,0000,0000,,Thực tế, chúng đang san bằng\Nnhững quả núi và đẩy chúng xuống biển.
Dialogue: 0,0:01:09.44,0:01:11.26,Default,,0000,0000,0000,,Tôi sẽ đưa một ví dụ để chứng minh.
Dialogue: 0,0:01:11.28,0:01:12.62,Default,,0000,0000,0000,,Hãy phóng to chỗ này lên.
Dialogue: 0,0:01:12.64,0:01:15.18,Default,,0000,0000,0000,,Tôi muốn nói chi tiết hơn\Nvề một dòng sông cụ thể.
Dialogue: 0,0:01:15.20,0:01:17.86,Default,,0000,0000,0000,,Bạn đang thấy lưu vực tuyệt đẹp\Nmà dòng sông đó tạo ra
Dialogue: 0,0:01:17.88,0:01:19.98,Default,,0000,0000,0000,,khi nó liên tục\Nđẩy vật chất hướng ra biển,
Dialogue: 0,0:01:20.00,0:01:21.62,Default,,0000,0000,0000,,nhưng lưu vực này không ổn định.
Dialogue: 0,0:01:21.64,0:01:24.33,Default,,0000,0000,0000,,Dòng chảy của các con sông này\Nthay đổi liên tục,
Dialogue: 0,0:01:24.35,0:01:26.32,Default,,0000,0000,0000,,và điều đó ảnh hưởng to lớn tới chúng ta.
Dialogue: 0,0:01:26.34,0:01:28.74,Default,,0000,0000,0000,,Hãy lấy ví dụ về sông Kosi.
Dialogue: 0,0:01:28.76,0:01:31.42,Default,,0000,0000,0000,,Nó sở hữu một dòng chảy\Nkhá đẹp theo hình chữ C;
Dialogue: 0,0:01:31.44,0:01:33.90,Default,,0000,0000,0000,,khi ra khỏi các dãy núi hùng vĩ của Nepal,
Dialogue: 0,0:01:33.92,0:01:36.06,Default,,0000,0000,0000,,nó mang theo vô số vật chất
Dialogue: 0,0:01:36.08,0:01:39.05,Default,,0000,0000,0000,,trong đó có lượng lớn phù sa\Ntừ các dãy núi,
Dialogue: 0,0:01:39.07,0:01:40.93,Default,,0000,0000,0000,,con sông đó đã chảy khắp Ấn Độ
Dialogue: 0,0:01:40.95,0:01:42.29,Default,,0000,0000,0000,,và mang theo số vật chất đó.
Dialogue: 0,0:01:42.56,0:01:44.86,Default,,0000,0000,0000,,Hãy quan sát kỹ hơn khu vực này,
Dialogue: 0,0:01:44.88,0:01:48.31,Default,,0000,0000,0000,,tôi sẽ nói rõ hơn về những điều\Nđã diễn ra với dòng sông Kosi.
Dialogue: 0,0:01:48.33,0:01:50.90,Default,,0000,0000,0000,,Đó là ví dụ tiêu biểu\Nvề cách các lưu vực thay đổi.
Dialogue: 0,0:01:50.92,0:01:54.50,Default,,0000,0000,0000,,Bức ảnh vệ tinh này được chụp\Nvào tháng 8 năm 2008,
Dialogue: 0,0:01:54.52,0:01:56.22,Default,,0000,0000,0000,,bức ảnh này đã được phục chế màu,
Dialogue: 0,0:01:56.26,0:01:58.12,Default,,0000,0000,0000,,như vậy rừng cây sẽ có màu xanh lá
Dialogue: 0,0:01:58.15,0:02:00.10,Default,,0000,0000,0000,,và sông ngòi mang màu xanh biển.
Dialogue: 0,0:02:00.12,0:02:03.66,Default,,0000,0000,0000,,Một lần nữa, bạn lại thấy\Nđường cong chữ C này
Dialogue: 0,0:02:03.68,0:02:05.72,Default,,0000,0000,0000,,khi dòng chảy của nó ra khỏi Nepal.
Dialogue: 0,0:02:06.12,0:02:08.14,Default,,0000,0000,0000,,Giờ là thời điểm gió mùa hoạt động manh.
Dialogue: 0,0:02:08.16,0:02:10.70,Default,,0000,0000,0000,,Tháng tám là lúc gió mùa hạ\Nhoạt động mạnh ở vùng này,
Dialogue: 0,0:02:10.73,0:02:13.58,Default,,0000,0000,0000,,và các cư dân sống ở ven sông\Ncũng chẳng lạ gì cảnh ngập lụt
Dialogue: 0,0:02:13.60,0:02:17.17,Default,,0000,0000,0000,,và những sự phiền toái mà nó mang lại.
Dialogue: 0,0:02:17.44,0:02:19.70,Default,,0000,0000,0000,,Nhưng vào năm 2008,\Nmột điều thú vị đã xảy ra,
Dialogue: 0,0:02:19.72,0:02:22.62,Default,,0000,0000,0000,,và dòng chảy của con sông đó\Nđã thay đổi đáng kể.
Dialogue: 0,0:02:22.64,0:02:25.64,Default,,0000,0000,0000,,Và những cơn lũ nó gây ra\Ncũng rất khác các lần trước.
Dialogue: 0,0:02:25.66,0:02:28.42,Default,,0000,0000,0000,,Sông Kosi đang hướng dòng chảy\Nxuống hạ lưu như hình,
Dialogue: 0,0:02:28.44,0:02:30.87,Default,,0000,0000,0000,,nhưng có những thời điểm\Nmà nó mang quá nhiều phù sa
Dialogue: 0,0:02:30.90,0:02:32.30,Default,,0000,0000,0000,,làm tốc độ chảy chậm hẳn lại,
Dialogue: 0,0:02:32.32,0:02:34.46,Default,,0000,0000,0000,,và sự tắc nghẽn đó sẽ thay đổi đáng kể
Dialogue: 0,0:02:34.48,0:02:36.18,Default,,0000,0000,0000,,hướng dòng chảy của nó.
Dialogue: 0,0:02:36.20,0:02:39.06,Default,,0000,0000,0000,,Đây là bức ảnh vệ tinh\Nđược chụp hai tuần sau đó.
Dialogue: 0,0:02:39.08,0:02:41.02,Default,,0000,0000,0000,,Đây là hướng chảy cũ
Dialogue: 0,0:02:41.04,0:02:42.66,Default,,0000,0000,0000,,có hình chữ C tôi vừa nói đến,
Dialogue: 0,0:02:42.68,0:02:44.78,Default,,0000,0000,0000,,bạn thấy là nó không còn\Nmàu xanh biển nữa.
Dialogue: 0,0:02:44.80,0:02:46.78,Default,,0000,0000,0000,,Ta đang thấy màu xanh biển đó
Dialogue: 0,0:02:46.80,0:02:48.82,Default,,0000,0000,0000,,đã chuyển tới gần chính giữa bức ảnh.
Dialogue: 0,0:02:48.85,0:02:51.62,Default,,0000,0000,0000,,Như vậy, sông Kosi đã thay đổi hướng chảy,
Dialogue: 0,0:02:51.64,0:02:54.34,Default,,0000,0000,0000,,thang đo của bản đồ này\Nvào khoảng 64 ki-lô-mét.
Dialogue: 0,0:02:54.36,0:02:57.88,Default,,0000,0000,0000,,Rất nhanh chóng, con sông này\Nđã di chuyển trên 48 ki-lô-mét.
Dialogue: 0,0:02:58.56,0:03:01.74,Default,,0000,0000,0000,,Việc dòng chảy bị tắc nghẽn\Nđã khiến nó thay đổi hướng chảy.
Dialogue: 0,0:03:01.76,0:03:03.86,Default,,0000,0000,0000,,Đây là bức ảnh được chụp một tuần sau đó,
Dialogue: 0,0:03:03.88,0:03:06.14,Default,,0000,0000,0000,,bạn đang thấy dòng chảy cũ của nó,
Dialogue: 0,0:03:06.16,0:03:08.82,Default,,0000,0000,0000,,bạn thấy sự thay đổi này vẫn tiếp diễn
Dialogue: 0,0:03:08.84,0:03:11.41,Default,,0000,0000,0000,,khi hướng chảy của nó\Nđang đi xa dần dòng cũ.
Dialogue: 0,0:03:11.92,0:03:13.98,Default,,0000,0000,0000,,Hãy hình dung về bề mặt Trái Đất hiện nay,
Dialogue: 0,0:03:14.00,0:03:16.62,Default,,0000,0000,0000,,khi các con sông\Ndễ thay đổi dòng chảy hơn,
Dialogue: 0,0:03:16.64,0:03:21.14,Default,,0000,0000,0000,,thì việc đoán trước thời điểm và thời gian\Nnó thay đổi là rất quan trọng.
Dialogue: 0,0:03:21.16,0:03:25.04,Default,,0000,0000,0000,,Những quá trình thay đổi này\Nthường xuyên xảy ra quanh ta.
Dialogue: 0,0:03:25.64,0:03:27.46,Default,,0000,0000,0000,,Tại Mỹ,
Dialogue: 0,0:03:27.48,0:03:31.54,Default,,0000,0000,0000,,dòng sông Mississippi vốn đang lấy\Nkhá nhiều phù sa từ các ngọn núi.
Dialogue: 0,0:03:31.56,0:03:33.94,Default,,0000,0000,0000,,Nó đẩy vật chất từ dãy núi Rocky
Dialogue: 0,0:03:33.96,0:03:35.50,Default,,0000,0000,0000,,và từ Đại bình nguyên Mỹ.
Dialogue: 0,0:03:35.52,0:03:38.74,Default,,0000,0000,0000,,Nó rút bớt và di chuyển chúng\Ntrên khắp nước Mỹ
Dialogue: 0,0:03:38.76,0:03:40.68,Default,,0000,0000,0000,,và tập hợp chúng tại vịnh Mexico.
Dialogue: 0,0:03:41.32,0:03:44.70,Default,,0000,0000,0000,,Đây là dòng chảy của Mississippi\Nmà ta vẫn hay nhìn thấy,
Dialogue: 0,0:03:44.73,0:03:46.93,Default,,0000,0000,0000,,nhưng không phải lúc nào\Nnó cũng chảy như vậy.
Dialogue: 0,0:03:46.95,0:03:48.58,Default,,0000,0000,0000,,Nếu dùng các dữ liệu địa chất học,
Dialogue: 0,0:03:48.60,0:03:51.32,Default,,0000,0000,0000,,ta có thể tái tạo hướng chảy\Ntrong quá khứ của nó.
Dialogue: 0,0:03:52.12,0:03:54.42,Default,,0000,0000,0000,,Chẳng hạn, vùng màu đỏ này
Dialogue: 0,0:03:54.44,0:03:57.98,Default,,0000,0000,0000,,là khu vực có dòng chảy của Mississippi\Nvà vật chất tại đó được tích tụ
Dialogue: 0,0:03:58.00,0:03:59.64,Default,,0000,0000,0000,,vào 4.600 năm trước.
Dialogue: 0,0:04:00.24,0:04:02.34,Default,,0000,0000,0000,,Khoảng 3.500 năm trước,
Dialogue: 0,0:04:02.36,0:04:04.74,Default,,0000,0000,0000,,nó chảy theo hướng màu cam trên hình vẽ.
Dialogue: 0,0:04:04.76,0:04:06.78,Default,,0000,0000,0000,,Dòng chảy tiếp tục thay đổi.
Dialogue: 0,0:04:06.80,0:04:08.70,Default,,0000,0000,0000,,Hai nghìn năm trước,
Dialogue: 0,0:04:08.72,0:04:10.42,Default,,0000,0000,0000,,một nghìn năm trước,
Dialogue: 0,0:04:10.44,0:04:11.66,Default,,0000,0000,0000,,700 năm trước.
Dialogue: 0,0:04:11.68,0:04:14.10,Default,,0000,0000,0000,,Và chỉ trong khoảng 500 năm trở lại đây,
Dialogue: 0,0:04:14.12,0:04:16.96,Default,,0000,0000,0000,,Mississippi mới có dòng chảy\Nnhư ta biết ngày nay.
Dialogue: 0,0:04:18.08,0:04:20.02,Default,,0000,0000,0000,,Các quá trình này rất quan trọng,
Dialogue: 0,0:04:20.04,0:04:22.90,Default,,0000,0000,0000,,đặc biệt tại các khu vực đồng bằng tại Mỹ,
Dialogue: 0,0:04:22.92,0:04:26.74,Default,,0000,0000,0000,,nơi việc thay đổi dòng chảy\Ncủa sông Mississipi
Dialogue: 0,0:04:26.76,0:04:29.49,Default,,0000,0000,0000,,giúp bồi đắp đồng bằng và lấn biển.
Dialogue: 0,0:04:29.52,0:04:31.34,Default,,0000,0000,0000,,Đó là các bất động sản cực kỳ giá trị,
Dialogue: 0,0:04:31.36,0:04:36.62,Default,,0000,0000,0000,,những khu vực đồng bằng như thế\Nlà nơi tập trung đông dân nhất thế giới.
Dialogue: 0,0:04:36.64,0:04:39.10,Default,,0000,0000,0000,,Việc hiểu biết cách chúng hoạt động,
Dialogue: 0,0:04:39.12,0:04:42.26,Default,,0000,0000,0000,,cách chúng hình thành\Nvà thay đổi trong tương lai
Dialogue: 0,0:04:42.28,0:04:44.68,Default,,0000,0000,0000,,là rất quan trọng với những ai\Nsống ở khu vực đó.
Dialogue: 0,0:04:45.48,0:04:47.02,Default,,0000,0000,0000,,Như vậy, sông ngòi sẽ thay đổi.
Dialogue: 0,0:04:47.04,0:04:49.94,Default,,0000,0000,0000,,Tồn tại những thay đổi lớn hơn\Ncả những điều tôi vừa đề cập.
Dialogue: 0,0:04:49.96,0:04:52.22,Default,,0000,0000,0000,,Tôi muốn nói đến\Nvài sự thay đổi lớn sau đây.
Dialogue: 0,0:04:52.24,0:04:54.78,Default,,0000,0000,0000,,Hãy chuyển đến nhữn khu vực\Nsông Amazon chảy qua,
Dialogue: 0,0:04:54.80,0:04:56.82,Default,,0000,0000,0000,,ta lại có một hệ thống lưu vực khổng lồ
Dialogue: 0,0:04:56.84,0:05:01.22,Default,,0000,0000,0000,,thu thập và vận chuyển phù sa\Ntừ dãy núi Andes,
Dialogue: 0,0:05:01.24,0:05:03.06,Default,,0000,0000,0000,,đi khắp khu vực Nam Mỹ
Dialogue: 0,0:05:03.08,0:05:05.76,Default,,0000,0000,0000,,và đưa chúng tới Đại Tây Dương.
Dialogue: 0,0:05:06.56,0:05:11.26,Default,,0000,0000,0000,,Khi phóng to hơn, bạn đang thấy\Nnhững dòng chảy uốn lượn đẹp đẽ này.
Dialogue: 0,0:05:11.28,0:05:14.26,Default,,0000,0000,0000,,Xin nhắc lại, chúng rất đẹp,\Nnhưng không hề ổn định.
Dialogue: 0,0:05:14.28,0:05:16.02,Default,,0000,0000,0000,,Chúng vẫn thay đổi dòng chảy.
Dialogue: 0,0:05:16.04,0:05:19.66,Default,,0000,0000,0000,,Ta có thể dùng ảnh vệ tinh\Nđược chụp trong khoảng 30 năm trở lại đây
Dialogue: 0,0:05:19.68,0:05:21.82,Default,,0000,0000,0000,,để khảo sát sự thay đổi của chúng.
Dialogue: 0,0:05:21.84,0:05:26.02,Default,,0000,0000,0000,,Hãy để ý kỹ các đường cong\Ntrong hướng chảy của nó,
Dialogue: 0,0:05:26.04,0:05:29.02,Default,,0000,0000,0000,,bạn sẽ phát hiện ra rằng chúng\Nkhông ở một chỗ quá lâu.
Dialogue: 0,0:05:29.04,0:05:31.32,Default,,0000,0000,0000,,Chúng tiến hoá và thay đổi dòng chảy.
Dialogue: 0,0:05:32.84,0:05:35.22,Default,,0000,0000,0000,,Nếu bạn nhìn vào khu vực đang khoanh tròn,
Dialogue: 0,0:05:35.24,0:05:38.22,Default,,0000,0000,0000,,tôi muốn bạn để ý rằng\Nmột phần dòng chảy của dòng sông
Dialogue: 0,0:05:38.24,0:05:39.66,Default,,0000,0000,0000,,đã hoàn toàn biến mất,
Dialogue: 0,0:05:39.68,0:05:41.26,Default,,0000,0000,0000,,như thể một chiếc roi da
Dialogue: 0,0:05:41.28,0:05:43.96,Default,,0000,0000,0000,,bị đứt hẳn một phần\Nkhỏi dòng chảy chính vậy.
Dialogue: 0,0:05:44.36,0:05:45.98,Default,,0000,0000,0000,,Lại nói về thang đo,
Dialogue: 0,0:05:46.00,0:05:50.94,Default,,0000,0000,0000,,ở đây, dòng chảy của nó\Nđã thay đổi khoảng hơn sáu ki-lô-mét
Dialogue: 0,0:05:50.96,0:05:52.64,Default,,0000,0000,0000,,chỉ trong một đến hai mùa nước.
Dialogue: 0,0:05:53.08,0:05:55.98,Default,,0000,0000,0000,,Như vậy, toàn bộ địa hình\Ntrên Trái Đất ta đang sống
Dialogue: 0,0:05:56.00,0:05:58.42,Default,,0000,0000,0000,,nhờ vào sự vận chuyển vật chất từ núi cao
Dialogue: 0,0:05:58.44,0:05:59.78,Default,,0000,0000,0000,,xuôi dòng tới biển,
Dialogue: 0,0:05:59.80,0:06:01.42,Default,,0000,0000,0000,,đang thay đổi liên tục.
Dialogue: 0,0:06:01.44,0:06:02.90,Default,,0000,0000,0000,,Chúng thực sự thay đổi,
Dialogue: 0,0:06:02.92,0:06:04.41,Default,,0000,0000,0000,,ta cần hiểu rõ quá trình đó
Dialogue: 0,0:06:04.43,0:06:08.14,Default,,0000,0000,0000,,để có những giải pháp\Nsinh sống lâu bền trên các địa hình đó.
Dialogue: 0,0:06:08.16,0:06:11.22,Default,,0000,0000,0000,,Nhưng điều đó thực sự khó khăn\Nnếu những thông tin ta có được
Dialogue: 0,0:06:11.24,0:06:13.58,Default,,0000,0000,0000,,chỉ là sự thay đổi\Ntrên bề mặt Trái Đất hiện nay.
Dialogue: 0,0:06:13.60,0:06:15.66,Default,,0000,0000,0000,,Đúng không? Ta không có nhiều bằng chứng.
Dialogue: 0,0:06:15.68,0:06:20.50,Default,,0000,0000,0000,,Chẳng hạn, ta chỉ có dữ liệu ảnh vệ tinh\Ntrong khoảng 30 năm gần đây.
Dialogue: 0,0:06:20.52,0:06:23.42,Default,,0000,0000,0000,,Ta cần nhiều bằng chứng hơn\Nđể thực sự hiểu về quá trình này.
Dialogue: 0,0:06:23.44,0:06:24.88,Default,,0000,0000,0000,,Thêm nữa, ta cần biết
Dialogue: 0,0:06:24.91,0:06:28.30,Default,,0000,0000,0000,,về cách các địa hình này\Nphản ứng với biến đổi khí hậu
Dialogue: 0,0:06:28.32,0:06:29.58,Default,,0000,0000,0000,,và biến đổi do con người
Dialogue: 0,0:06:29.60,0:06:32.44,Default,,0000,0000,0000,,khi ta ngày càng sử dụng\Nvà làm thay đổi nhiều đất hơn.
Dialogue: 0,0:06:33.16,0:06:35.70,Default,,0000,0000,0000,,Đây là nơi đất đá được tích tụ lại.
Dialogue: 0,0:06:35.72,0:06:38.22,Default,,0000,0000,0000,,Khi chảy,
Dialogue: 0,0:06:38.24,0:06:41.14,Default,,0000,0000,0000,,các con sông đã vận chuyển\Nvật chất từ núi xuống biển,
Dialogue: 0,0:06:41.16,0:06:44.62,Default,,0000,0000,0000,,đôi khi một phần đất, đá, phù sa\Nđã bị kẹt lại dưới đáy sông.
Dialogue: 0,0:06:44.64,0:06:47.34,Default,,0000,0000,0000,,Chúng bị kẹt lại và chôn vùi,
Dialogue: 0,0:06:47.36,0:06:51.10,Default,,0000,0000,0000,,tích tụ lại và hình thành nên\Nmột lớp trầm tích rất lớn và dày
Dialogue: 0,0:06:51.12,0:06:53.14,Default,,0000,0000,0000,,và dần dần sẽ chuyển thành đá.
Dialogue: 0,0:06:53.16,0:06:55.74,Default,,0000,0000,0000,,Như vậy, chúng ta\Ncó thể đến các khu vực đó,
Dialogue: 0,0:06:55.76,0:06:58.40,Default,,0000,0000,0000,,nơi ta có thể tìm thấy\Ncác lớp trầm tích lớn như vậy,
Dialogue: 0,0:06:58.43,0:07:00.07,Default,,0000,0000,0000,,nhờ đó, ta sẽ quay ngược thời gian
Dialogue: 0,0:07:00.09,0:07:02.74,Default,,0000,0000,0000,,và tìm hiểu về địa hình nơi đó\Ntrong quá khứ.
Dialogue: 0,0:07:02.76,0:07:04.90,Default,,0000,0000,0000,,Ta làm điều đó để góp phần mô phỏng
Dialogue: 0,0:07:04.92,0:07:09.24,Default,,0000,0000,0000,,và nghiên cứu về cách\Ncác địa hình tiến hoá và thay đổi.
Dialogue: 0,0:07:10.16,0:07:11.78,Default,,0000,0000,0000,,Điều này không quá khó khăn,
Dialogue: 0,0:07:11.80,0:07:14.78,Default,,0000,0000,0000,,vì bản thân Trái Đất đã là\Nmột thiên sử rất kỳ vĩ.
Dialogue: 0,0:07:14.80,0:07:19.62,Default,,0000,0000,0000,,Đoạn video sau đây mô phỏng lại\Nlịch sử địa chất của Trái Đất
Dialogue: 0,0:07:19.64,0:07:23.26,Default,,0000,0000,0000,,đếm ngược từ hiện tại\Nvề 600 triệu năm trước.
Dialogue: 0,0:07:23.28,0:07:25.26,Default,,0000,0000,0000,,Một quãng thời gian không quá dài.
Dialogue: 0,0:07:25.28,0:07:28.02,Default,,0000,0000,0000,,Việc thay đổi vị trí đất liền
Dialogue: 0,0:07:28.04,0:07:31.18,Default,,0000,0000,0000,,kéo theo sự thay đổi\Ncủa khí hậu và mực nước biển;
Dialogue: 0,0:07:31.20,0:07:34.81,Default,,0000,0000,0000,,ta sẽ tìm hiểu được\Nnhiều dạng địa hình khác nhau,
Dialogue: 0,0:07:34.83,0:07:37.71,Default,,0000,0000,0000,,nhiều dạng môi trường khác nhau\Nnếu ta quay về được quá khứ -
Dialogue: 0,0:07:37.73,0:07:38.90,Default,,0000,0000,0000,,Nếu có cỗ máy thời gian,
Dialogue: 0,0:07:38.92,0:07:40.38,Default,,0000,0000,0000,,ta có thể tìm hiểu chúng.
Dialogue: 0,0:07:40.40,0:07:42.14,Default,,0000,0000,0000,,Và ta thực sự cần những cỗ máy đó
Dialogue: 0,0:07:42.16,0:07:45.50,Default,,0000,0000,0000,,nếu ta nhìn trực tiếp những mẫu đá\Nđang chìm dưới đáy sông khi đó.
Dialogue: 0,0:07:45.52,0:07:46.74,Default,,0000,0000,0000,,Tôi có một ví dụ nhỏ
Dialogue: 0,0:07:46.76,0:07:49.78,Default,,0000,0000,0000,,sẽ đưa bạn về một thời điểm đặc biệt\Ntrong quá khứ của Trái Đất.
Dialogue: 0,0:07:49.80,0:07:53.02,Default,,0000,0000,0000,,Khoảng 55 triệu năm trước,\NTrái Đất ấm lên nhanh chóng,
Dialogue: 0,0:07:53.04,0:07:55.54,Default,,0000,0000,0000,,nguyên nhân do một lượng lớn\Nkhí các-bon đi-ô-xít
Dialogue: 0,0:07:55.56,0:07:57.38,Default,,0000,0000,0000,,đã đi vào khí quyển,
Dialogue: 0,0:07:57.40,0:08:01.26,Default,,0000,0000,0000,,chúng đã làm nhiệt độ toàn cầu\Ntăng lên với tốc độ phi mã.
Dialogue: 0,0:08:01.28,0:08:03.94,Default,,0000,0000,0000,,Tôi đang cố nói giảm\Nkhi nhắc đến "sự ấm lên,"
Dialogue: 0,0:08:03.96,0:08:06.94,Default,,0000,0000,0000,,bởi lẽ khi đó, các loài nhiệt đới\Nnhư cá sấu và các cây họ dừa
Dialogue: 0,0:08:06.96,0:08:09.98,Default,,0000,0000,0000,,đã xuất hiện tại Canada\Nvà vùng cực nam Nam Mỹ, Patagonia.
Dialogue: 0,0:08:10.00,0:08:13.18,Default,,0000,0000,0000,,Đây là thời kì Trái Đất khá ấm\Nvà điều đó xảy ra rất đột ngột.
Dialogue: 0,0:08:13.20,0:08:14.42,Default,,0000,0000,0000,,Điều ta có thể làm
Dialogue: 0,0:08:14.44,0:08:17.50,Default,,0000,0000,0000,,là tìm kiếm những mẫu trầm tích\Nbị chôn vùi tại thời điểm đó
Dialogue: 0,0:08:17.52,0:08:21.12,Default,,0000,0000,0000,,và mô phỏng lại cách địa hình thay đổi\Ndo sự ấm lên toàn cầu xảy ra lúc đó.
Dialogue: 0,0:08:21.56,0:08:23.46,Default,,0000,0000,0000,,Và chúng đây, các mẫu trầm tích
Dialogue: 0,0:08:23.48,0:08:25.82,Default,,0000,0000,0000,,(Cười)
Dialogue: 0,0:08:25.84,0:08:27.58,Default,,0000,0000,0000,,Đây thực ra là một đống đá.
Dialogue: 0,0:08:27.60,0:08:29.22,Default,,0000,0000,0000,,Vùng khoanh vàng này
Dialogue: 0,0:08:29.24,0:08:30.98,Default,,0000,0000,0000,,đã từng là một con sông cổ đại,
Dialogue: 0,0:08:31.00,0:08:32.67,Default,,0000,0000,0000,,giống như những điều tôi vừa nói,
Dialogue: 0,0:08:32.69,0:08:35.98,Default,,0000,0000,0000,,chúng là những trầm tích còn sót lại\Ntừ 55 triệu năm về trước.
Dialogue: 0,0:08:36.00,0:08:39.10,Default,,0000,0000,0000,,Các nhà địa chất như chúng tôi\Ncó thể nghiên cứu chúng kỹ hơn
Dialogue: 0,0:08:39.12,0:08:40.67,Default,,0000,0000,0000,,và mô phỏng lại địa hình.
Dialogue: 0,0:08:41.24,0:08:42.74,Default,,0000,0000,0000,,Đây là một ví dụ khác.
Dialogue: 0,0:08:42.76,0:08:45.22,Default,,0000,0000,0000,,Vùng khoanh vàng này\Nđã từng là một dòng sông.
Dialogue: 0,0:08:45.24,0:08:46.78,Default,,0000,0000,0000,,Đây là con sông khác trên nó.
Dialogue: 0,0:08:46.80,0:08:50.10,Default,,0000,0000,0000,,Chúng tôi có thể sử dụng\Ncác phương pháp đo đạc và nghiên cứu
Dialogue: 0,0:08:50.12,0:08:51.50,Default,,0000,0000,0000,,để tìm hiểu chúng.
Dialogue: 0,0:08:51.52,0:08:53.90,Default,,0000,0000,0000,,Ví dụ, chi tiết tôi vừa khoanh tròn
Dialogue: 0,0:08:53.92,0:08:57.38,Default,,0000,0000,0000,,chỉ ra rằng con sông đó\Nsâu khoảng một mét.
Dialogue: 0,0:08:57.40,0:08:59.50,Default,,0000,0000,0000,,Bạn hoàn toàn có thể lội qua dòng nước
Dialogue: 0,0:08:59.52,0:09:01.76,Default,,0000,0000,0000,,nếu bạn ở đó vào 55 triệu năm trước.
Dialogue: 0,0:09:02.48,0:09:05.38,Default,,0000,0000,0000,,Màu đỏ xuất hiện xung quanh\Ncác dòng chảy trên hình
Dialogue: 0,0:09:05.40,0:09:07.18,Default,,0000,0000,0000,,là dấu vết của phù sa cổ.
Dialogue: 0,0:09:07.20,0:09:11.06,Default,,0000,0000,0000,,Nhờ đó, chúng tôi có thể tìm hiểu\Nnhững loài sinh vật từng sống quanh đó,
Dialogue: 0,0:09:11.08,0:09:14.64,Default,,0000,0000,0000,,và tìm hiểu cách các dòng sông\Ntương tác với lưu vực xung quanh.
Dialogue: 0,0:09:15.68,0:09:20.06,Default,,0000,0000,0000,,Vậy nên chúng tôi có thể nghiên cứu tỉ mỉ\Nvà mô phỏng tương đối chính xác
Dialogue: 0,0:09:20.08,0:09:22.94,Default,,0000,0000,0000,,dòng chảy của chúng\Nvà các dạng địa hình liên quan.
Dialogue: 0,0:09:22.96,0:09:25.44,Default,,0000,0000,0000,,Chúng tôi đã nghiên cứu địa điểm đó
Dialogue: 0,0:09:26.16,0:09:27.12,Default,,0000,0000,0000,,cách đây không lâu,
Dialogue: 0,0:09:27.15,0:09:30.14,Default,,0000,0000,0000,,nếu ta nhìn vào các sự kiện\Ntrước sự biến đổi khí hậu khi ấy,
Dialogue: 0,0:09:30.16,0:09:33.78,Default,,0000,0000,0000,,đó là một con sông có dòng chảy\Nbám theo vách núi và hướng ra biển,
Dialogue: 0,0:09:33.80,0:09:38.88,Default,,0000,0000,0000,,chúng giống những gì tôi đã cho bạn thấy\Nở lưu vực sông Amazon.
Dialogue: 0,0:09:38.91,0:09:41.52,Default,,0000,0000,0000,,Nhưng tại ngay thời điểm\Nbiến đổi khí hậu đột ngột đó,
Dialogue: 0,0:09:41.54,0:09:43.21,Default,,0000,0000,0000,,con sông đó đã thay đổi mạnh mẽ.
Dialogue: 0,0:09:43.48,0:09:45.34,Default,,0000,0000,0000,,Hai bờ sông rộng ra rất nhanh,
Dialogue: 0,0:09:45.36,0:09:48.92,Default,,0000,0000,0000,,và độ rộng hai bờ sông liên tục thay đổi.
Dialogue: 0,0:09:49.88,0:09:53.78,Default,,0000,0000,0000,,Cuối cùng, nó quay trở về trạng thái cũ
Dialogue: 0,0:09:53.80,0:09:57.62,Default,,0000,0000,0000,,như trước khi xảy ra biến đổi khí hậu,
Dialogue: 0,0:09:57.64,0:09:59.28,Default,,0000,0000,0000,,nhưng điều đó diễn ra khá lâu.
Dialogue: 0,0:10:00.24,0:10:04.10,Default,,0000,0000,0000,,Như vậy, ta có thể quay ngược thời gian\Nvà nghiên cứu được những điều đó,
Dialogue: 0,0:10:04.12,0:10:06.74,Default,,0000,0000,0000,,hiểu biết hơn về các thay đổi\Ncủa địa hình Trái Đất
Dialogue: 0,0:10:06.76,0:10:10.54,Default,,0000,0000,0000,,khi xảy ra sự thay đổi khí hậu\Nhoặc thay đổi do con người.
Dialogue: 0,0:10:10.56,0:10:12.66,Default,,0000,0000,0000,,Các yếu tố gây biến đổi cho sông ngòi
Dialogue: 0,0:10:12.68,0:10:17.46,Default,,0000,0000,0000,,hay nguyên nhân khiến sông ngòi\Nthay đổi hình thù và dòng chảy
Dialogue: 0,0:10:17.48,0:10:21.42,Default,,0000,0000,0000,,có thể do lượng nước dư thừa\Ntừ đất liền quanh đó
Dialogue: 0,0:10:21.44,0:10:23.38,Default,,0000,0000,0000,,xuất hiện khi khí hậu ấm lên;
Dialogue: 0,0:10:23.40,0:10:25.94,Default,,0000,0000,0000,,hay do ta đã tác động làm tăng\Nhoặc giảm lượng phù sa
Dialogue: 0,0:10:25.96,0:10:27.80,Default,,0000,0000,0000,,và làm thay đổi dòng chảy sông ngòi.
Dialogue: 0,0:10:28.68,0:10:30.78,Default,,0000,0000,0000,,Tóm lại,
Dialogue: 0,0:10:30.80,0:10:33.42,Default,,0000,0000,0000,,chừng nào ta còn sinh sống trên Trái Đất,
Dialogue: 0,0:10:33.44,0:10:36.82,Default,,0000,0000,0000,,ta cần kiểm soát tốt các tài nguyên\Nvà các mối nguy hại,
Dialogue: 0,0:10:36.84,0:10:39.82,Default,,0000,0000,0000,,và điều chỉnh cách ta sống\Nở một môi trường dễ bị ảnh hưởng.
Dialogue: 0,0:10:39.84,0:10:43.78,Default,,0000,0000,0000,,Tôi cho rằng cách duy nhất\Nđể ta làm được điều đó một cách bền vững
Dialogue: 0,0:10:43.80,0:10:46.02,Default,,0000,0000,0000,,là ta cần tìm hiểu thông tin
Dialogue: 0,0:10:46.04,0:10:50.14,Default,,0000,0000,0000,,về sự thay đổi và tiến hoá của định\Ntrong quá khứ ở Trái Đất.
Dialogue: 0,0:10:50.16,0:10:51.38,Default,,0000,0000,0000,,Cám ơn.
Dialogue: 0,0:10:51.40,0:10:55.84,Default,,0000,0000,0000,,(Vỗ tay)