0:00:07.401,0:00:11.408 Vücudunuzdaki en geniş organ[br]karaciğeriniz veya beyniniz değildir. 0:00:11.408,0:00:16.284 Yetişkinlerde yaklaşık iki metrekare[br]yüzey alanına sahip olan derinizdir. 0:00:16.284,0:00:19.420 Derinin farklı bölgelerinin[br]farklı özellikleri olsa da, 0:00:19.420,0:00:22.035 yüzeyinin büyük bir kısmı[br]terlemek, ısıyı hissetmek 0:00:22.035,0:00:26.152 veya tüylenmek gibi[br]benzer fonksiyonlara sahiptir. 0:00:26.152,0:00:28.195 Fakat derin bir kesik veya yara sonrası 0:00:28.195,0:00:31.676 yeni iyileşmiş deri[br]etrafından farklı görünür 0:00:31.676,0:00:36.481 ve bir süre için veya temelli olarak[br]özelliklerinin tamamına sahip olamaz. 0:00:36.481,0:00:41.097 Bunun nedenini anlamak için[br]insan derisinin yapısına bakmamız gerek. 0:00:41.097,0:00:43.045 Epidermis adındaki ilk tabaka 0:00:43.045,0:00:47.219 genel olarak keratinosid adı verilen[br]sertleşmiş hücrelerden oluşur 0:00:47.219,0:00:49.135 ve koruma sağlar. 0:00:49.135,0:00:52.192 Dış katman olduğundan [br]sürekli dökülür ve yenilenir[br] 0:00:52.192,0:00:54.085 onarımı da oldukça kolaydır. 0:00:54.085,0:00:57.244 Fakat bazen bir yara dermise,[br]yani cildin birçok işlevini sağlayan 0:00:57.244,0:01:00.664 kan damarlarını, çeşitli bezleri[br]ve sinir uçlarını barındıran katmana 0:01:00.664,0:01:03.645 kadar derine inebilir. 0:01:03.655,0:01:06.583 Bu tür bir olay[br]dört sıralı aşamalı 0:01:06.583,0:01:09.798 bir yeniden oluşturma sürecinin[br]başlalangıcını tetikler. 0:01:09.798,0:01:14.840 İlk aşama, hemostaz, [br]derinin iki anlık tehdide tepkisidir: 0:01:14.840,0:01:16.446 şu an kan kaybediyorsun 0:01:16.446,0:01:20.256 ve epidermisin fiziksel bariyeri bozuldu. 0:01:20.256,0:01:23.007 Damarları kanamayı en aza indirmek için[br]daralırken, 0:01:23.007,0:01:25.258 vasokonstiksiyon olarak bilinen süreçte, 0:01:25.258,0:01:28.952 iki tehdit de kan pıhtısı oluşturularak[br]baskılanır. 0:01:28.952,0:01:33.140 Fibrin adında özel bir protein[br]kanın dışarı akmasını 0:01:33.140,0:01:38.449 ve bakteri ve patojenlerin içeri girmesini[br]engelleyen çapraz bağlar oluşturur. 0:01:38.449,0:01:41.902 Bu şekilde geçen üç saat sonra[br]kırmızıya dönen deri 0:01:41.902,0:01:44.828 sıradaki aşama olan[br]iltihaplanmanın sinyallerini verir. 0:01:44.828,0:01:47.726 Kanamanın kontrol altına alınması[br]ve bariyerin kapatılmasıyla 0:01:47.726,0:01:52.009 vücut içeri girmiş olabilecek patojenlerle[br]savaşması için özel hücreler gönderir. 0:01:52.009,0:01:54.773 Bunların en önemlileri arasında[br]histiyosit olarak bilinen 0:01:54.773,0:01:56.842 beyaz kan hücreleri bulunur. 0:01:56.842,0:02:01.724 Bu hücreler, fagositoz işlemiyle[br]bakterileri ve hasarlı dokuyu tüketip 0:02:01.724,0:02:05.508 iyieşmeyi hızlandıracak[br]büyüme faktörleri üretirler. 0:02:05.508,0:02:07.992 Bu ufak askerlerin[br]yaralı bölgeye ulaşmak için 0:02:07.992,0:02:10.377 kan damarlarında [br]yolculuk etmeleri gerektiğinden, 0:02:10.377,0:02:13.597 daha önce daralmış olan damarlar[br]vazodilasyon süreciyle 0:02:13.597,0:02:16.253 tekrar genişlemeye başlar. 0:02:16.253,0:02:18.443 Yaralanmadan [br]iki-üç gün geçtikten sonra 0:02:18.443,0:02:23.238 fibroplast hücrelerinin yaraya girmesiyle[br]prolifertif aşama başlar. 0:02:23.238,0:02:25.681 Kolajen depolama sürecinde, 0:02:25.681,0:02:29.749 önceki fibrinin yerini alması için[br]birleştirici doku oluşturarak 0:02:29.749,0:02:33.934 yarada kolajen adı verilen [br]lifli bir protein üretilir. 0:02:33.934,0:02:37.717 Epidermal hücreler derinin üst tabakasını[br]tekrar şekillendirmek için bölünürken, 0:02:37.717,0:02:40.610 dermis yarayı kapatmak için büzüşür. 0:02:40.610,0:02:43.217 Son olarak yenileme sürecinin[br]dördüncü aşamasında 0:02:43.217,0:02:47.601 biriken yeni kolajenin özel tiplere[br]dönüştürülmesiyle 0:02:47.601,0:02:49.428 yara olgunlaşır. 0:02:49.428,0:02:52.116 Bir yıla kadar uzayabilen [br]bu süreçte 0:02:52.116,0:02:55.231 yeni derinin esnekliği gelişir 0:02:55.231,0:02:58.639 damar ve diğer bağlantılar güçlenir. 0:02:58.639,0:03:02.104 Zamanla, yeni doku[br]başlangıçtaki yaranın ciddiyetine 0:03:02.104,0:03:04.706 ve işlevin kendisine bağlı olarak 0:03:04.706,0:03:08.628 orijinal sağlıklı işlevinin[br]%50-80'ine kadar ulaşabilir. 0:03:08.628,0:03:11.098 Fakat deri tamamen [br]iyileşmediğinden 0:03:11.098,0:03:15.651 yara izleri dünya genelinde doktorlar için[br]büyük bir sorun olmaya devam ediyor. 0:03:15.651,0:03:18.592 Her ne kadar araştırmalacılar[br]iyileşme sürecini anlama üzerine 0:03:18.592,0:03:20.693 önemli adımlarda [br]atmış olsalar da 0:03:20.693,0:03:23.871 birçok gizem hâlâ [br]çözülememiş durumda. 0:03:23.871,0:03:27.453 Mesela fibroplast hücreleri[br]kan damarlarından mı 0:03:27.453,0:03:30.039 yoksa yaraya yakın deri dokusundan mı[br]geliyorlar? 0:03:30.039,0:03:32.619 Neden geyikler gibi diğer memeliler 0:03:32.619,0:03:37.076 yaralarını insanlardan[br]çok daha etkili iyileştirebiliyor? 0:03:37.076,0:03:39.831 Bu ve diğer sorulara cevap bularak[br]belki bir gün kendimizi 0:03:39.831,0:03:44.794 yaralar sadece hatıralarda kalacak[br]kadar iyi iyileştirebiliriz.