0:00:07.401,0:00:11.408
Vücudunuzdaki en geniş organ[br]karaciğeriniz veya beyniniz değildir.

0:00:11.408,0:00:16.284
Yetişkinlerde yaklaşık iki metrekare[br]yüzey alanına sahip olan derinizdir.

0:00:16.284,0:00:19.420
Derinin farklı bölgelerinin[br]farklı özellikleri olsa da,

0:00:19.420,0:00:22.035
yüzeyinin büyük bir kısmı[br]terlemek, ısıyı hissetmek

0:00:22.035,0:00:26.152
veya tüylenmek gibi[br]benzer fonksiyonlara sahiptir.

0:00:26.152,0:00:28.195
Fakat derin bir kesik veya yara sonrası

0:00:28.195,0:00:31.676
yeni iyileşmiş deri[br]etrafından farklı görünür

0:00:31.676,0:00:36.481
ve bir süre için veya temelli olarak[br]özelliklerinin tamamına sahip olamaz.

0:00:36.481,0:00:41.097
Bunun nedenini anlamak için[br]insan derisinin yapısına bakmamız gerek.

0:00:41.097,0:00:43.045
Epidermis adındaki ilk tabaka

0:00:43.045,0:00:47.219
genel olarak keratinosid adı verilen[br]sertleşmiş hücrelerden oluşur

0:00:47.219,0:00:49.135
ve koruma sağlar.

0:00:49.135,0:00:52.192
Dış katman olduğundan [br]sürekli dökülür ve yenilenir[br]

0:00:52.192,0:00:54.085
onarımı da oldukça kolaydır.

0:00:54.085,0:00:57.244
Fakat bazen bir yara dermise,[br]yani cildin birçok işlevini sağlayan

0:00:57.244,0:01:00.664
kan damarlarını, çeşitli bezleri[br]ve sinir uçlarını barındıran katmana

0:01:00.664,0:01:03.645
kadar derine inebilir.

0:01:03.655,0:01:06.583
Bu tür bir olay[br]dört sıralı aşamalı

0:01:06.583,0:01:09.798
bir yeniden oluşturma sürecinin[br]başlalangıcını tetikler.

0:01:09.798,0:01:14.840
İlk aşama, hemostaz, [br]derinin iki anlık tehdide tepkisidir:

0:01:14.840,0:01:16.446
şu an kan kaybediyorsun

0:01:16.446,0:01:20.256
ve epidermisin fiziksel bariyeri bozuldu.

0:01:20.256,0:01:23.007
Damarları kanamayı en aza indirmek için[br]daralırken,

0:01:23.007,0:01:25.258
vasokonstiksiyon olarak bilinen süreçte,

0:01:25.258,0:01:28.952
iki tehdit de kan pıhtısı oluşturularak[br]baskılanır.

0:01:28.952,0:01:33.140
Fibrin adında özel bir protein[br]kanın dışarı akmasını

0:01:33.140,0:01:38.449
ve bakteri ve patojenlerin içeri girmesini[br]engelleyen çapraz bağlar oluşturur.

0:01:38.449,0:01:41.902
Bu şekilde geçen üç saat sonra[br]kırmızıya dönen deri

0:01:41.902,0:01:44.828
sıradaki aşama olan[br]iltihaplanmanın sinyallerini verir.

0:01:44.828,0:01:47.726
Kanamanın kontrol altına alınması[br]ve bariyerin kapatılmasıyla

0:01:47.726,0:01:52.009
vücut içeri girmiş olabilecek patojenlerle[br]savaşması için özel hücreler gönderir.

0:01:52.009,0:01:54.773
Bunların en önemlileri arasında[br]histiyosit olarak bilinen

0:01:54.773,0:01:56.842
beyaz kan hücreleri bulunur.

0:01:56.842,0:02:01.724
Bu hücreler, fagositoz işlemiyle[br]bakterileri ve hasarlı dokuyu tüketip

0:02:01.724,0:02:05.508
iyieşmeyi hızlandıracak[br]büyüme faktörleri üretirler.

0:02:05.508,0:02:07.992
Bu ufak askerlerin[br]yaralı bölgeye ulaşmak için

0:02:07.992,0:02:10.377
kan damarlarında [br]yolculuk etmeleri gerektiğinden,

0:02:10.377,0:02:13.597
daha önce daralmış olan damarlar[br]vazodilasyon süreciyle

0:02:13.597,0:02:16.253
tekrar genişlemeye başlar.

0:02:16.253,0:02:18.443
Yaralanmadan [br]iki-üç gün geçtikten sonra

0:02:18.443,0:02:23.238
fibroplast hücrelerinin yaraya girmesiyle[br]prolifertif aşama başlar.

0:02:23.238,0:02:25.681
Kolajen depolama sürecinde,

0:02:25.681,0:02:29.749
önceki fibrinin yerini alması için[br]birleştirici doku oluşturarak

0:02:29.749,0:02:33.934
yarada kolajen adı verilen [br]lifli bir protein üretilir.

0:02:33.934,0:02:37.717
Epidermal hücreler derinin üst tabakasını[br]tekrar şekillendirmek için bölünürken,

0:02:37.717,0:02:40.610
dermis yarayı kapatmak için büzüşür.

0:02:40.610,0:02:43.217
Son olarak yenileme sürecinin[br]dördüncü aşamasında

0:02:43.217,0:02:47.601
biriken yeni kolajenin özel tiplere[br]dönüştürülmesiyle

0:02:47.601,0:02:49.428
yara olgunlaşır.

0:02:49.428,0:02:52.116
Bir yıla kadar uzayabilen [br]bu süreçte

0:02:52.116,0:02:55.231
yeni derinin esnekliği gelişir

0:02:55.231,0:02:58.639
damar ve diğer bağlantılar güçlenir.

0:02:58.639,0:03:02.104
Zamanla, yeni doku[br]başlangıçtaki yaranın ciddiyetine

0:03:02.104,0:03:04.706
ve işlevin kendisine bağlı olarak

0:03:04.706,0:03:08.628
orijinal sağlıklı işlevinin[br]%50-80'ine kadar ulaşabilir.

0:03:08.628,0:03:11.098
Fakat deri tamamen [br]iyileşmediğinden

0:03:11.098,0:03:15.651
yara izleri dünya genelinde doktorlar için[br]büyük bir sorun olmaya devam ediyor.

0:03:15.651,0:03:18.592
Her ne kadar araştırmalacılar[br]iyileşme sürecini anlama üzerine

0:03:18.592,0:03:20.693
önemli adımlarda [br]atmış olsalar da

0:03:20.693,0:03:23.871
birçok gizem hâlâ [br]çözülememiş durumda.

0:03:23.871,0:03:27.453
Mesela fibroplast hücreleri[br]kan damarlarından mı

0:03:27.453,0:03:30.039
yoksa yaraya yakın deri dokusundan mı[br]geliyorlar?

0:03:30.039,0:03:32.619
Neden geyikler gibi diğer memeliler

0:03:32.619,0:03:37.076
yaralarını insanlardan[br]çok daha etkili iyileştirebiliyor?

0:03:37.076,0:03:39.831
Bu ve diğer sorulara cevap bularak[br]belki bir gün kendimizi

0:03:39.831,0:03:44.794
yaralar sadece hatıralarda kalacak[br]kadar iyi iyileştirebiliriz.