1
00:00:07,401 --> 00:00:11,408
Największym organem ciała
nie jest wątroba ani mózg.

2
00:00:11,408 --> 00:00:16,284
To skóra, która u dorosłych
mierzy około 2 m kwadratowych.

3
00:00:16,284 --> 00:00:19,420
Choć w różnych miejscach
skóra przyjmuje różne właściwości,

4
00:00:19,420 --> 00:00:22,035
to większość jej powierzchni
pełni te same funkcje,

5
00:00:22,035 --> 00:00:24,652
takie jak pocenie się,
odczuwanie zimna i gorąca

6
00:00:24,652 --> 00:00:26,152
czy porost włosów.

7
00:00:26,152 --> 00:00:28,105
Gdy mocno się zranimy lub skaleczymy,

8
00:00:28,105 --> 00:00:31,746
naprawiona skóra będzie wyglądała inaczej

9
00:00:31,746 --> 00:00:36,481
i może nie odzyskać swoich
właściwości na chwilę lub na stałe.

10
00:00:36,481 --> 00:00:41,097
By zrozumieć, czemu tak się dzieje,
musimy przyjrzeć się strukturze skóry.

11
00:00:41,097 --> 00:00:43,045
Warstwa zewnętrzna, czyli naskórek,

12
00:00:43,045 --> 00:00:47,219
składa się z utwardzonych komórek
nazwanych keranocytami

13
00:00:47,219 --> 00:00:49,135
i zapewnia ochronę.

14
00:00:49,135 --> 00:00:52,192
Ponieważ warstwa zewnętrzna
w kółko odrywa się i odnawia,

15
00:00:52,192 --> 00:00:54,085
łatwo się naprawia.

16
00:00:54,085 --> 00:00:57,244
Czasami rana wnika do skóry właściwej,

17
00:00:57,244 --> 00:01:00,664
która zawiera naczynia krwionośne,
różne gruczoły i zakończenia nerwów,

18
00:01:00,664 --> 00:01:03,565
które umożliwiają większość funkcji skóry.

19
00:01:03,565 --> 00:01:06,753
W takim wypadku 
zaczynają się są cztery etapy

20
00:01:06,753 --> 00:01:09,798
procesu regeneracyjnego.

21
00:01:09,798 --> 00:01:14,840
Pierwszy, hemostaza, to odpowiedź
na dwa bezpośrednie zagrożenia:

22
00:01:14,840 --> 00:01:16,446
utratę krwii

23
00:01:16,446 --> 00:01:20,256
i uszkodzenie naskórka, fizycznej bariery.

24
00:01:20,256 --> 00:01:23,007
Naczynia krwionośne kurczą się,
by zapobiec krwawieniu

25
00:01:23,007 --> 00:01:25,258
w procesie zwanym wazokonstrykcją,

26
00:01:25,258 --> 00:01:28,952
usuwając zagrożenia 
przez stworzenie skrzepu.

27
00:01:28,952 --> 00:01:33,140
Specjalne białko, fibryna,
tworzy siatkę na skórze,

28
00:01:33,140 --> 00:01:38,449
blokując wejście bakteriom i utratę krwi.

29
00:01:38,449 --> 00:01:41,902
Po około trzech godzinach
skóra zaczyna się czerwienić,

30
00:01:41,902 --> 00:01:44,828
sygnalizując następną fazę, zapalenie.

31
00:01:44,828 --> 00:01:47,726
Krwawienie pod kontrolą,
a bariery zabezpieczone,

32
00:01:47,726 --> 00:01:52,079
więc ciało wysyła specjalne komórki,
by walczyć z obecnymi patogenami.

33
00:01:52,079 --> 00:01:54,963
Najważniejsze z nich są białe krwinki,

34
00:01:54,963 --> 00:01:56,732
tak zwane makrofagi,

35
00:01:56,732 --> 00:02:02,004
które pożerają bakterie i tkanki
w procesie zwanym fagocytozą,

36
00:02:02,004 --> 00:02:05,718
produkując czynniki wzrostowe
do pobudzenia gojenia się.

37
00:02:05,718 --> 00:02:08,082
Ponieważ ci mali żołnierze muszą dotrzeć

38
00:02:08,082 --> 00:02:10,187
przez krew na miejsce rany,

39
00:02:10,187 --> 00:02:13,597
naczynia krwionośne
wracają do swojego kształtu

40
00:02:13,597 --> 00:02:16,253
w procesie zwanym rozszerzaniem naczyń.

41
00:02:16,253 --> 00:02:18,443
Dwa lub trzy dni po zranieniu

42
00:02:18,443 --> 00:02:23,238
rusza etap proliferacji, gdy fibroblasty
zaczynają docierać do rany.

43
00:02:23,238 --> 00:02:25,681
W procesie osadzania kolagenu

44
00:02:25,681 --> 00:02:29,749
produkują włókniste białko
zwane kolagenem w miejscu rany,

45
00:02:29,749 --> 00:02:33,934
tworząc tkankę łączną skóry
w celu zastąpienia fibryny.

46
00:02:33,934 --> 00:02:37,717
Komórki naskórka dzielą się,
by odtworzyć zewnętrzną warstwę skóry,

47
00:02:37,717 --> 00:02:40,610
a komórki skóry zamykają ranę.

48
00:02:40,610 --> 00:02:43,217
Ostatnim etapem jest przebudowa.

49
00:02:43,217 --> 00:02:47,601
Rana dojrzewa, kiedy nowy kolagen
zostaje uporządkowany i przekształcony

50
00:02:47,601 --> 00:02:49,428
w określone typy.

51
00:02:49,428 --> 00:02:52,116
Przez ten proces,
który może trwać ponad rok,

52
00:02:52,116 --> 00:02:55,231
wytrzymałość na rozciąganie
skóry się zwiększa,

53
00:02:55,231 --> 00:02:58,639
a naczynia krwionośne
i inne połączenia wzmacniają.

54
00:02:58,639 --> 00:03:01,014
Z czasem nowe tkanki mogą osiągnąć

55
00:03:01,014 --> 00:03:04,566
50-80% pierwotnych funkcji,

56
00:03:04,566 --> 00:03:08,818
zależnie od głębokości
rany i rodzaju funkcji.

57
00:03:08,818 --> 00:03:11,098
Skóra nie uleczy się w 100%,

58
00:03:11,098 --> 00:03:15,751
więc blizny są wciąż głównym
problemem lekarzy całego świata.

59
00:03:15,751 --> 00:03:18,592
Choć naukowcy poczynili znaczne postępy

60
00:03:18,592 --> 00:03:20,693
w zrozumieniu procesu gojenia,

61
00:03:20,693 --> 00:03:23,871
wiele zagadek pozostało nierozwiązanych.

62
00:03:23,871 --> 00:03:27,453
Na przykład, czy fibroblasty
pochodzą z naczyń krwionośnych

63
00:03:27,453 --> 00:03:30,039
czy tkanek skóry sąsiadujących z raną?

64
00:03:30,039 --> 00:03:32,619
Dlaczego niektóre ssaki,
na przykład jelenie,

65
00:03:32,619 --> 00:03:37,296
leczą rany skuteczniej niż ludzie?

66
00:03:37,296 --> 00:03:39,831
Jeśli znajdziemy odpowiedzi
na takie i inne pytania,

67
00:03:39,831 --> 00:03:44,794
może kiedyś uda nam się uleczyć, 
a blizny pozostaną wspomnieniem.