0:00:07.401,0:00:11.408
Największym organem ciała[br]nie jest wątroba ani mózg.

0:00:11.408,0:00:16.284
To skóra, która u dorosłych[br]mierzy około 2 m kwadratowych.

0:00:16.284,0:00:19.420
Choć w różnych miejscach[br]skóra przyjmuje różne właściwości,

0:00:19.420,0:00:22.035
to większość jej powierzchni[br]pełni te same funkcje,

0:00:22.035,0:00:24.652
takie jak pocenie się,[br]odczuwanie zimna i gorąca

0:00:24.652,0:00:26.152
czy porost włosów.

0:00:26.152,0:00:28.105
Gdy mocno się zranimy lub skaleczymy,

0:00:28.105,0:00:31.746
naprawiona skóra będzie wyglądała inaczej

0:00:31.746,0:00:36.481
i może nie odzyskać swoich[br]właściwości na chwilę lub na stałe.

0:00:36.481,0:00:41.097
By zrozumieć, czemu tak się dzieje,[br]musimy przyjrzeć się strukturze skóry.

0:00:41.097,0:00:43.045
Warstwa zewnętrzna, czyli naskórek,

0:00:43.045,0:00:47.219
składa się z utwardzonych komórek[br]nazwanych keranocytami

0:00:47.219,0:00:49.135
i zapewnia ochronę.

0:00:49.135,0:00:52.192
Ponieważ warstwa zewnętrzna[br]w kółko odrywa się i odnawia,

0:00:52.192,0:00:54.085
łatwo się naprawia.

0:00:54.085,0:00:57.244
Czasami rana wnika do skóry właściwej,

0:00:57.244,0:01:00.664
która zawiera naczynia krwionośne,[br]różne gruczoły i zakończenia nerwów,

0:01:00.664,0:01:03.565
które umożliwiają większość funkcji skóry.

0:01:03.565,0:01:06.753
W takim wypadku [br]zaczynają się są cztery etapy

0:01:06.753,0:01:09.798
procesu regeneracyjnego.

0:01:09.798,0:01:14.840
Pierwszy, hemostaza, to odpowiedź[br]na dwa bezpośrednie zagrożenia:

0:01:14.840,0:01:16.446
utratę krwii

0:01:16.446,0:01:20.256
i uszkodzenie naskórka, fizycznej bariery.

0:01:20.256,0:01:23.007
Naczynia krwionośne kurczą się,[br]by zapobiec krwawieniu

0:01:23.007,0:01:25.258
w procesie zwanym wazokonstrykcją,

0:01:25.258,0:01:28.952
usuwając zagrożenia [br]przez stworzenie skrzepu.

0:01:28.952,0:01:33.140
Specjalne białko, fibryna,[br]tworzy siatkę na skórze,

0:01:33.140,0:01:38.449
blokując wejście bakteriom i utratę krwi.

0:01:38.449,0:01:41.902
Po około trzech godzinach[br]skóra zaczyna się czerwienić,

0:01:41.902,0:01:44.828
sygnalizując następną fazę, zapalenie.

0:01:44.828,0:01:47.726
Krwawienie pod kontrolą,[br]a bariery zabezpieczone,

0:01:47.726,0:01:52.079
więc ciało wysyła specjalne komórki,[br]by walczyć z obecnymi patogenami.

0:01:52.079,0:01:54.963
Najważniejsze z nich są białe krwinki,

0:01:54.963,0:01:56.732
tak zwane makrofagi,

0:01:56.732,0:02:02.004
które pożerają bakterie i tkanki[br]w procesie zwanym fagocytozą,

0:02:02.004,0:02:05.718
produkując czynniki wzrostowe[br]do pobudzenia gojenia się.

0:02:05.718,0:02:08.082
Ponieważ ci mali żołnierze muszą dotrzeć

0:02:08.082,0:02:10.187
przez krew na miejsce rany,

0:02:10.187,0:02:13.597
naczynia krwionośne[br]wracają do swojego kształtu

0:02:13.597,0:02:16.253
w procesie zwanym rozszerzaniem naczyń.

0:02:16.253,0:02:18.443
Dwa lub trzy dni po zranieniu

0:02:18.443,0:02:23.238
rusza etap proliferacji, gdy fibroblasty[br]zaczynają docierać do rany.

0:02:23.238,0:02:25.681
W procesie osadzania kolagenu

0:02:25.681,0:02:29.749
produkują włókniste białko[br]zwane kolagenem w miejscu rany,

0:02:29.749,0:02:33.934
tworząc tkankę łączną skóry[br]w celu zastąpienia fibryny.

0:02:33.934,0:02:37.717
Komórki naskórka dzielą się,[br]by odtworzyć zewnętrzną warstwę skóry,

0:02:37.717,0:02:40.610
a komórki skóry zamykają ranę.

0:02:40.610,0:02:43.217
Ostatnim etapem jest przebudowa.

0:02:43.217,0:02:47.601
Rana dojrzewa, kiedy nowy kolagen[br]zostaje uporządkowany i przekształcony

0:02:47.601,0:02:49.428
w określone typy.

0:02:49.428,0:02:52.116
Przez ten proces,[br]który może trwać ponad rok,

0:02:52.116,0:02:55.231
wytrzymałość na rozciąganie[br]skóry się zwiększa,

0:02:55.231,0:02:58.639
a naczynia krwionośne[br]i inne połączenia wzmacniają.

0:02:58.639,0:03:01.014
Z czasem nowe tkanki mogą osiągnąć

0:03:01.014,0:03:04.566
50-80% pierwotnych funkcji,

0:03:04.566,0:03:08.818
zależnie od głębokości[br]rany i rodzaju funkcji.

0:03:08.818,0:03:11.098
Skóra nie uleczy się w 100%,

0:03:11.098,0:03:15.751
więc blizny są wciąż głównym[br]problemem lekarzy całego świata.

0:03:15.751,0:03:18.592
Choć naukowcy poczynili znaczne postępy

0:03:18.592,0:03:20.693
w zrozumieniu procesu gojenia,

0:03:20.693,0:03:23.871
wiele zagadek pozostało nierozwiązanych.

0:03:23.871,0:03:27.453
Na przykład, czy fibroblasty[br]pochodzą z naczyń krwionośnych

0:03:27.453,0:03:30.039
czy tkanek skóry sąsiadujących z raną?

0:03:30.039,0:03:32.619
Dlaczego niektóre ssaki,[br]na przykład jelenie,

0:03:32.619,0:03:37.296
leczą rany skuteczniej niż ludzie?

0:03:37.296,0:03:39.831
Jeśli znajdziemy odpowiedzi[br]na takie i inne pytania,

0:03:39.831,0:03:44.794
może kiedyś uda nam się uleczyć, [br]a blizny pozostaną wspomnieniem.