WEBVTT 00:00:14.216 --> 00:00:15.704 Als je aan leren denkt, 00:00:15.704 --> 00:00:18.365 denk je meestal aan leerlingen in een klas of collegezaal, 00:00:18.365 --> 00:00:19.673 die met open boeken op tafel 00:00:19.673 --> 00:00:21.941 aandachtig naar hun leraar of professor luisteren 00:00:21.941 --> 00:00:23.599 die ergens vooraan staat. 00:00:23.599 --> 00:00:26.511 In de psychologie betekent leren iets anders. 00:00:26.511 --> 00:00:30.152 Psychologen zien leren als een langdurige gedragsverandering, gebaseerd op ervaring. 00:00:30.152 --> 00:00:32.283 Psychologen zien leren als een langdurige gedragsverandering, gebaseerd op ervaring. 00:00:32.283 --> 00:00:34.379 We onderscheiden twee belangrijke leertypen: 00:00:34.379 --> 00:00:36.021 klassieke conditionering 00:00:36.021 --> 00:00:39.066 en operante conditionering oftewel instrumenteel leren. 00:00:39.066 --> 00:00:41.969 We gaan het eerst hebben over klassieke conditionering. 00:00:41.969 --> 00:00:45.505 Vanaf 1890 deed een Russische fysioloog, Ivan Pavlov, 00:00:45.505 --> 00:00:48.404 heel beroemde experimenten met honden. 00:00:48.404 --> 00:00:49.736 Hij liet honden voer zien en liet tegelijk een belletje horen. 00:00:49.736 --> 00:00:51.780 Hij liet honden voer zien en liet tegelijk een belletje horen. 00:00:51.780 --> 00:00:55.290 Na een tijdje associeerden de honden het belletje met voer. 00:00:55.290 --> 00:00:56.942 Ze leerden dat ze werden gevoerd als ze het belletje hoorden. 00:00:56.942 --> 00:00:58.420 Ze leerden dat ze werden gevoerd als ze het belletje hoorden. 00:00:58.420 --> 00:01:00.454 Uiteindelijk gingen de honden alleen al van het belletje kwijlen. 00:01:00.454 --> 00:01:01.915 Uiteindelijk gingen de honden alleen al van het belletje kwijlen. 00:01:01.915 --> 00:01:05.461 Ze leerden voer te verwachten bij het geluid van de bel. 00:01:05.461 --> 00:01:07.564 Onder normale omstandigheden 00:01:07.564 --> 00:01:11.015 gaat de hond kwijlen van het zien en ruiken van voer. 00:01:11.015 --> 00:01:13.565 Het voer noemen we een ongeconditioneerde stimulus. 00:01:13.565 --> 00:01:17.564 Het kwijlen is een ongeconditioneerde respons. 00:01:17.564 --> 00:01:21.032 Niemand hoeft een hond te trainen om te kwijlen voor een biefstuk. 00:01:21.032 --> 00:01:24.313 Maar als we een ongeconditioneerde stimulus zoals voer, 00:01:24.313 --> 00:01:26.634 combineren met iets wat eerst neutraal was 00:01:26.634 --> 00:01:28.202 zoals een belletje, 00:01:28.202 --> 00:01:31.458 dan wordt de neutrale stimulus een geconditioneerde stimulus. 00:01:31.458 --> 00:01:35.086 Zo werd klassieke conditionering ontdekt. 00:01:35.086 --> 00:01:37.463 Je ziet hoe dat met dieren werkt, 00:01:37.463 --> 00:01:39.588 maar hoe werkt het met mensen? 00:01:39.588 --> 00:01:41.405 Op precies dezelfde manier. 00:01:41.405 --> 00:01:44.811 Stel dat je naar de dokter gaat voor een injectie. 00:01:44.811 --> 00:01:47.766 Ze zegt: "Rustig maar, hier voel je niks van." 00:01:47.766 --> 00:01:51.935 Ze geeft je vervolgens je meest pijnlijke injectie ooit. 00:01:51.935 --> 00:01:54.856 Een aantal weken later ga je naar de tandarts voor controle. 00:01:54.856 --> 00:01:56.408 Met zijn spiegeltje 00:01:56.408 --> 00:01:57.859 wil hij je tanden onderzoeken 00:01:57.859 --> 00:02:01.324 en zegt: "Rustig maar, hier voel je niks van." 00:02:01.324 --> 00:02:03.747 Ook al weet je dat de spiegel geen pijn doet, 00:02:03.747 --> 00:02:05.195 spring je op uit de stoel en ren je gillend uit de kamer. 00:02:05.195 --> 00:02:06.924 spring je op uit de stoel en ren je gillend uit de kamer. 00:02:06.924 --> 00:02:08.604 Toen je een injectie kreeg, 00:02:08.604 --> 00:02:10.852 werden de woorden "Hier voel je niks van" 00:02:10.852 --> 00:02:12.467 een geconditioneerde stimulus 00:02:12.467 --> 00:02:14.628 in combinatie met de pijn van de injectie, 00:02:14.628 --> 00:02:16.637 de ongeconditioneerde stimulus, 00:02:16.637 --> 00:02:18.798 waarna jouw geconditioneerde respons volgde: 00:02:18.798 --> 00:02:21.270 maken dat je weg komt. 00:02:21.270 --> 00:02:24.008 Klassieke conditionering in actie. 00:02:24.008 --> 00:02:26.267 Operante conditionering verklaart hoe gevolgen 00:02:26.267 --> 00:02:29.142 veranderingen in vrijwillig gedrag teweeg kunnen brengen. 00:02:29.142 --> 00:02:31.478 Hoe werkt operante conditionering? 00:02:31.478 --> 00:02:34.730 Operante conditionering bestaat uit twee basisonderdelen: 00:02:34.730 --> 00:02:36.989 bekrachtiging en straf. 00:02:36.989 --> 00:02:38.777 Bekrachtigers maken het aannemelijker 00:02:38.777 --> 00:02:40.525 dat je iets nogmaals zal doen. 00:02:40.525 --> 00:02:42.708 Bestraffers maken het minder aannemelijk. 00:02:42.708 --> 00:02:45.869 Bekrachtiging en straf kan positief zijn of negatief. 00:02:45.869 --> 00:02:48.134 Dat betekent niet goed of fout. 00:02:48.134 --> 00:02:50.490 Positief betekent met de toevoeging van een stimulus, 00:02:50.490 --> 00:02:52.951 zoals een toetje krijgen als je je groenten opeet. 00:02:52.951 --> 00:02:55.264 Negatief betekent dat een stimulus wordt weggenomen, 00:02:55.264 --> 00:02:56.965 zoals geen huiswerk krijgen 00:02:56.965 --> 00:02:59.469 omdat je een goed cijfer hebt gehaald. 00:02:59.469 --> 00:03:02.176 Een voorbeeld van operante conditionering: 00:03:02.176 --> 00:03:03.995 na het avondeten met je familie 00:03:03.995 --> 00:03:06.522 ruim je de tafel op en doe je de afwas. 00:03:06.522 --> 00:03:08.724 Als je klaar bent, geeft je moeder je een knuffel en zegt: "Dank je wel voor je hulp." 00:03:08.724 --> 00:03:11.108 Als je klaar bent, geeft je moeder je een knuffel en zegt: "Dank je wel voor je hulp." 00:03:11.108 --> 00:03:13.267 Haar respons is positieve bekrachtiging als het aannemelijker maakt 00:03:13.267 --> 00:03:15.896 Haar respons is positieve bekrachtiging als het aannemelijker maakt 00:03:15.896 --> 00:03:17.689 dat je de operante respons zult herhalen, namelijk de tafel afruimen en de afwas doen. 00:03:17.689 --> 00:03:20.611 dat je de operante respons zult herhalen, namelijk de tafel afruimen en de afwas doen. 00:03:20.611 --> 00:03:24.038 Operante conditionering is alomtegenwoordig in ons dagelijks leven. 00:03:24.038 --> 00:03:25.533 De meeste dingen die we doen 00:03:25.533 --> 00:03:27.473 zijn ooit beïnvloed 00:03:27.473 --> 00:03:29.308 door operante conditionering. 00:03:29.308 --> 00:03:31.080 We zien zelfs operante conditionering 00:03:31.080 --> 00:03:34.121 in heel bijzondere gevallen. 00:03:34.121 --> 00:03:36.461 Wetenschappers lieten de kracht van operante conditionering zien 00:03:36.461 --> 00:03:37.501 Wetenschappers lieten de kracht van operante conditionering zien 00:03:37.501 --> 00:03:40.390 door duiven te trainen als kunstkenners. 00:03:40.390 --> 00:03:42.725 Met voer als positieve bekrachtiger 00:03:42.725 --> 00:03:44.142 hebben wetenschappers duiven geleerd 00:03:44.142 --> 00:03:46.392 schilderijen van Monet 00:03:46.392 --> 00:03:48.388 te verkiezen boven Picasso's. 00:03:48.388 --> 00:03:50.644 Toen ze werk van andere kunstenaars te zien kregen, 00:03:50.644 --> 00:03:53.436 observeerden wetenschappers stimulus generalisatie. 00:03:53.436 --> 00:03:55.229 De duiven verkozen de impressionisten 00:03:55.229 --> 00:03:56.754 over de kubisten. 00:03:56.754 --> 00:03:58.609 Misschien leren ze de duiven straks 00:03:58.609 --> 00:04:00.535 zelf meesterwerken te schilderen.