0:00:14.216,0:00:15.704 Als je aan leren denkt, 0:00:15.704,0:00:18.365 denk je meestal aan leerlingen[br]in een klas of collegezaal, 0:00:18.365,0:00:19.673 die met open boeken op tafel 0:00:19.673,0:00:21.941 aandachtig naar hun [br]leraar of professor luisteren 0:00:21.941,0:00:23.599 die ergens vooraan staat. 0:00:23.599,0:00:26.511 In de psychologie betekent leren iets anders. 0:00:26.511,0:00:30.152 Psychologen zien leren als een langdurige [br]gedragsverandering, gebaseerd op ervaring. 0:00:30.152,0:00:32.283 Psychologen zien leren als een langdurige [br]gedragsverandering, gebaseerd op ervaring. 0:00:32.283,0:00:34.379 We onderscheiden twee belangrijke leertypen: 0:00:34.379,0:00:36.021 klassieke conditionering 0:00:36.021,0:00:39.066 en operante conditionering [br]oftewel instrumenteel leren. 0:00:39.066,0:00:41.969 We gaan het eerst hebben [br]over klassieke conditionering. 0:00:41.969,0:00:45.505 Vanaf 1890 deed een Russische fysioloog, [br]Ivan Pavlov, 0:00:45.505,0:00:48.404 heel beroemde experimenten met honden. 0:00:48.404,0:00:49.736 Hij liet honden voer zien[br]en liet tegelijk een belletje horen. 0:00:49.736,0:00:51.780 Hij liet honden voer zien[br]en liet tegelijk een belletje horen. 0:00:51.780,0:00:55.290 Na een tijdje [br]associeerden de honden het belletje met voer. 0:00:55.290,0:00:56.942 Ze leerden dat ze werden gevoerd[br]als ze het belletje hoorden. 0:00:56.942,0:00:58.420 Ze leerden dat ze werden gevoerd[br]als ze het belletje hoorden. 0:00:58.420,0:01:00.454 Uiteindelijk gingen de honden [br]alleen al van het belletje kwijlen. 0:01:00.454,0:01:01.915 Uiteindelijk gingen de honden [br]alleen al van het belletje kwijlen. 0:01:01.915,0:01:05.461 Ze leerden voer te verwachten [br]bij het geluid van de bel. 0:01:05.461,0:01:07.564 Onder normale omstandigheden 0:01:07.564,0:01:11.015 gaat de hond kwijlen van [br]het zien en ruiken van voer. 0:01:11.015,0:01:13.565 Het voer noemen we een [br]ongeconditioneerde stimulus. 0:01:13.565,0:01:17.564 Het kwijlen is een [br]ongeconditioneerde respons. 0:01:17.564,0:01:21.032 Niemand hoeft een hond te trainen [br]om te kwijlen voor een biefstuk. 0:01:21.032,0:01:24.313 Maar als we een ongeconditioneerde stimulus [br]zoals voer, 0:01:24.313,0:01:26.634 combineren met iets wat eerst neutraal was 0:01:26.634,0:01:28.202 zoals een belletje, 0:01:28.202,0:01:31.458 dan wordt de neutrale stimulus [br]een geconditioneerde stimulus. 0:01:31.458,0:01:35.086 Zo werd klassieke conditionering ontdekt. 0:01:35.086,0:01:37.463 Je ziet hoe dat met dieren werkt, 0:01:37.463,0:01:39.588 maar hoe werkt het met mensen? 0:01:39.588,0:01:41.405 Op precies dezelfde manier. 0:01:41.405,0:01:44.811 Stel dat je naar de dokter gaat voor een injectie. 0:01:44.811,0:01:47.766 Ze zegt: "Rustig maar, hier voel je niks van." 0:01:47.766,0:01:51.935 Ze geeft je vervolgens je meest pijnlijke injectie ooit. 0:01:51.935,0:01:54.856 Een aantal weken later [br]ga je naar de tandarts voor controle. 0:01:54.856,0:01:56.408 Met zijn spiegeltje 0:01:56.408,0:01:57.859 wil hij je tanden onderzoeken 0:01:57.859,0:02:01.324 en zegt: "Rustig maar, hier voel je niks van." 0:02:01.324,0:02:03.747 Ook al weet je dat de spiegel geen pijn doet, 0:02:03.747,0:02:05.195 spring je op uit de stoel [br]en ren je gillend uit de kamer. 0:02:05.195,0:02:06.924 spring je op uit de stoel [br]en ren je gillend uit de kamer. 0:02:06.924,0:02:08.604 Toen je een injectie kreeg, 0:02:08.604,0:02:10.852 werden de woorden "Hier voel je niks van" 0:02:10.852,0:02:12.467 een geconditioneerde stimulus 0:02:12.467,0:02:14.628 in combinatie met de pijn van de injectie, 0:02:14.628,0:02:16.637 de ongeconditioneerde stimulus, 0:02:16.637,0:02:18.798 waarna jouw geconditioneerde respons volgde: 0:02:18.798,0:02:21.270 maken dat je weg komt. 0:02:21.270,0:02:24.008 Klassieke conditionering in actie. 0:02:24.008,0:02:26.267 Operante conditionering verklaart hoe gevolgen 0:02:26.267,0:02:29.142 veranderingen in vrijwillig gedrag [br]teweeg kunnen brengen. 0:02:29.142,0:02:31.478 Hoe werkt operante conditionering? 0:02:31.478,0:02:34.730 Operante conditionering [br]bestaat uit twee basisonderdelen: 0:02:34.730,0:02:36.989 bekrachtiging en straf. 0:02:36.989,0:02:38.777 Bekrachtigers maken het aannemelijker 0:02:38.777,0:02:40.525 dat je iets nogmaals zal doen. 0:02:40.525,0:02:42.708 Bestraffers maken het minder aannemelijk. 0:02:42.708,0:02:45.869 Bekrachtiging en straf [br]kan positief zijn of negatief. 0:02:45.869,0:02:48.134 Dat betekent niet goed of fout. 0:02:48.134,0:02:50.490 Positief betekent [br]met de toevoeging van een stimulus, 0:02:50.490,0:02:52.951 zoals een toetje krijgen [br]als je je groenten opeet. 0:02:52.951,0:02:55.264 Negatief betekent [br]dat een stimulus wordt weggenomen, 0:02:55.264,0:02:56.965 zoals geen huiswerk krijgen 0:02:56.965,0:02:59.469 omdat je een goed cijfer hebt gehaald. 0:02:59.469,0:03:02.176 Een voorbeeld van operante conditionering: 0:03:02.176,0:03:03.995 na het avondeten met je familie 0:03:03.995,0:03:06.522 ruim je de tafel op en doe je de afwas. 0:03:06.522,0:03:08.724 Als je klaar bent, geeft je moeder je een knuffel[br]en zegt: "Dank je wel voor je hulp." 0:03:08.724,0:03:11.108 Als je klaar bent, geeft je moeder je een knuffel[br]en zegt: "Dank je wel voor je hulp." 0:03:11.108,0:03:13.267 Haar respons is positieve bekrachtiging als [br]het aannemelijker maakt 0:03:13.267,0:03:15.896 Haar respons is positieve bekrachtiging als[br]het aannemelijker maakt 0:03:15.896,0:03:17.689 dat je de operante respons zult herhalen,[br]namelijk de tafel afruimen en de afwas doen. 0:03:17.689,0:03:20.611 dat je de operante respons zult herhalen,[br]namelijk de tafel afruimen en de afwas doen. 0:03:20.611,0:03:24.038 Operante conditionering is alomtegenwoordig [br]in ons dagelijks leven. 0:03:24.038,0:03:25.533 De meeste dingen die we doen 0:03:25.533,0:03:27.473 zijn ooit beïnvloed 0:03:27.473,0:03:29.308 door operante conditionering. 0:03:29.308,0:03:31.080 We zien zelfs operante conditionering 0:03:31.080,0:03:34.121 in heel bijzondere gevallen. 0:03:34.121,0:03:36.461 Wetenschappers lieten de kracht van [br]operante conditionering zien 0:03:36.461,0:03:37.501 Wetenschappers lieten de kracht van [br]operante conditionering zien 0:03:37.501,0:03:40.390 door duiven te trainen als kunstkenners. 0:03:40.390,0:03:42.725 Met voer als positieve bekrachtiger 0:03:42.725,0:03:44.142 hebben wetenschappers duiven geleerd 0:03:44.142,0:03:46.392 schilderijen van Monet 0:03:46.392,0:03:48.388 te verkiezen boven Picasso's. 0:03:48.388,0:03:50.644 Toen ze werk van andere kunstenaars te zien kregen, 0:03:50.644,0:03:53.436 observeerden wetenschappers stimulus generalisatie. 0:03:53.436,0:03:55.229 De duiven verkozen de impressionisten 0:03:55.229,0:03:56.754 over de kubisten. 0:03:56.754,0:03:58.609 Misschien leren ze de duiven straks 0:03:58.609,0:04:00.535 zelf meesterwerken te schilderen.