1
00:00:14,216 --> 00:00:15,704
Als je aan leren denkt,

2
00:00:15,704 --> 00:00:18,365
denk je meestal aan leerlingen
in een klas of collegezaal,

3
00:00:18,365 --> 00:00:19,673
die met open boeken op tafel

4
00:00:19,673 --> 00:00:21,941
aandachtig naar hun 
leraar of professor luisteren

5
00:00:21,941 --> 00:00:23,599
die ergens vooraan staat.

6
00:00:23,599 --> 00:00:26,511
In de psychologie betekent leren iets anders.

7
00:00:26,511 --> 00:00:30,152
Psychologen zien leren als een langdurige 
gedragsverandering, gebaseerd op ervaring.

8
00:00:30,152 --> 00:00:32,283
Psychologen zien leren als een langdurige 
gedragsverandering, gebaseerd op ervaring.

9
00:00:32,283 --> 00:00:34,379
We onderscheiden twee belangrijke leertypen:

10
00:00:34,379 --> 00:00:36,021
klassieke conditionering

11
00:00:36,021 --> 00:00:39,066
en operante conditionering 
oftewel instrumenteel leren.

12
00:00:39,066 --> 00:00:41,969
We gaan het eerst hebben 
over klassieke conditionering.

13
00:00:41,969 --> 00:00:45,505
Vanaf 1890 deed een Russische fysioloog, 
Ivan Pavlov,

14
00:00:45,505 --> 00:00:48,404
heel beroemde experimenten met honden.

15
00:00:48,404 --> 00:00:49,736
Hij liet honden voer zien
en liet tegelijk een belletje horen.

16
00:00:49,736 --> 00:00:51,780
Hij liet honden voer zien
en liet tegelijk een belletje horen.

17
00:00:51,780 --> 00:00:55,290
Na een tijdje 
associeerden de honden het belletje met voer.

18
00:00:55,290 --> 00:00:56,942
Ze leerden dat ze werden gevoerd
als ze het belletje hoorden.

19
00:00:56,942 --> 00:00:58,420
Ze leerden dat ze werden gevoerd
als ze het belletje hoorden.

20
00:00:58,420 --> 00:01:00,454
Uiteindelijk gingen de honden 
alleen al van het belletje kwijlen.

21
00:01:00,454 --> 00:01:01,915
Uiteindelijk gingen de honden 
alleen al van het belletje kwijlen.

22
00:01:01,915 --> 00:01:05,461
Ze leerden voer te verwachten 
bij het geluid van de bel.

23
00:01:05,461 --> 00:01:07,564
Onder normale omstandigheden

24
00:01:07,564 --> 00:01:11,015
gaat de hond kwijlen van 
het zien en ruiken van voer.

25
00:01:11,015 --> 00:01:13,565
Het voer noemen we een 
ongeconditioneerde stimulus.

26
00:01:13,565 --> 00:01:17,564
Het kwijlen is een 
ongeconditioneerde respons.

27
00:01:17,564 --> 00:01:21,032
Niemand hoeft een hond te trainen 
om te kwijlen voor een biefstuk.

28
00:01:21,032 --> 00:01:24,313
Maar als we een ongeconditioneerde stimulus 
zoals voer,

29
00:01:24,313 --> 00:01:26,634
combineren met iets wat eerst neutraal was

30
00:01:26,634 --> 00:01:28,202
zoals een belletje,

31
00:01:28,202 --> 00:01:31,458
dan wordt de neutrale stimulus 
een geconditioneerde stimulus.

32
00:01:31,458 --> 00:01:35,086
Zo werd klassieke conditionering ontdekt.

33
00:01:35,086 --> 00:01:37,463
Je ziet hoe dat met dieren werkt,

34
00:01:37,463 --> 00:01:39,588
maar hoe werkt het met mensen?

35
00:01:39,588 --> 00:01:41,405
Op precies dezelfde manier.

36
00:01:41,405 --> 00:01:44,811
Stel dat je naar de dokter gaat voor een injectie.

37
00:01:44,811 --> 00:01:47,766
Ze zegt: "Rustig maar, hier voel je niks van."

38
00:01:47,766 --> 00:01:51,935
Ze geeft je vervolgens je meest pijnlijke injectie ooit.

39
00:01:51,935 --> 00:01:54,856
Een aantal weken later 
ga je naar de tandarts voor controle.

40
00:01:54,856 --> 00:01:56,408
Met zijn spiegeltje

41
00:01:56,408 --> 00:01:57,859
wil hij je tanden onderzoeken

42
00:01:57,859 --> 00:02:01,324
en zegt: "Rustig maar, hier voel je niks van."

43
00:02:01,324 --> 00:02:03,747
Ook al weet je dat de spiegel geen pijn doet,

44
00:02:03,747 --> 00:02:05,195
spring je op uit de stoel 
en ren je gillend uit de kamer.

45
00:02:05,195 --> 00:02:06,924
spring je op uit de stoel 
en ren je gillend uit de kamer.

46
00:02:06,924 --> 00:02:08,604
Toen je een injectie kreeg,

47
00:02:08,604 --> 00:02:10,852
werden de woorden "Hier voel je niks van"

48
00:02:10,852 --> 00:02:12,467
een geconditioneerde stimulus

49
00:02:12,467 --> 00:02:14,628
in combinatie met de pijn van de injectie,

50
00:02:14,628 --> 00:02:16,637
de ongeconditioneerde stimulus,

51
00:02:16,637 --> 00:02:18,798
waarna door jouw geconditioneerde respons volgde:

52
00:02:18,798 --> 00:02:21,270
maken dat je weg komt.

53
00:02:21,270 --> 00:02:24,008
Klassieke conditionering in actie.

54
00:02:24,008 --> 00:02:26,267
Operante conditionering verklaart hoe gevolgen

55
00:02:26,267 --> 00:02:29,142
veranderingen in vrijwillig gedrag 
teweeg kunnen brengen.

56
00:02:29,142 --> 00:02:31,478
Hoe werkt operante conditionering?

57
00:02:31,478 --> 00:02:34,730
Operante conditionering 
bestaat uit twee basisonderdelen:

58
00:02:34,730 --> 00:02:36,989
bekrachtiging en straf.

59
00:02:36,989 --> 00:02:38,777
Bekrachtigers maken het aannemelijker

60
00:02:38,777 --> 00:02:40,525
dat je iets nogmaals zal doen.

61
00:02:40,525 --> 00:02:42,708
Bestraffers maken het minder aannemelijk.

62
00:02:42,708 --> 00:02:45,869
Bekrachtiging en straf 
kan positief zijn of negatief.

63
00:02:45,869 --> 00:02:48,134
Dat betekent niet goed of fout.

64
00:02:48,134 --> 00:02:50,490
Positief betekent 
met de toevoeging van een stimulus,

65
00:02:50,490 --> 00:02:52,951
zoals een toetje krijgen 
als je je groenten opeet.

66
00:02:52,951 --> 00:02:55,264
Negatief betekent 
dat een stimulus wordt weggenomen,

67
00:02:55,264 --> 00:02:56,965
zoals geen huiswerk krijgen

68
00:02:56,965 --> 00:02:59,469
omdat je een goed cijfer hebt gehaald.

69
00:02:59,469 --> 00:03:02,176
Een voorbeeld van operante conditionering:

70
00:03:02,176 --> 00:03:03,995
na het avondeten met je familie

71
00:03:03,995 --> 00:03:06,522
ruim je de tafel op en doe je de afwas.

72
00:03:06,522 --> 00:03:08,724
Als je klaar bent, geeft je moeder je een knuffel
en zegt: "Dank je wel voor je hulp."

73
00:03:08,724 --> 00:03:11,108
Als je klaar bent, geeft je moeder je een knuffel
en zegt: "Dank je wel voor je hulp."

74
00:03:11,108 --> 00:03:13,267
Haar respons is positieve bekrachtiging als 
het aannemelijker maakt

75
00:03:13,267 --> 00:03:15,896
Haar respons is positieve bekrachtiging als
het aannemelijker maakt

76
00:03:15,896 --> 00:03:17,689
dat je de operante respons zult herhalen,
namelijk de tafel afruimen en de afwas doen.

77
00:03:17,689 --> 00:03:20,611
dat je de operante respons zult herhalen,
namelijk de tafel afruimen en de afwas doen.

78
00:03:20,611 --> 00:03:24,038
Operante conditionering is alomtegenwoordig 
in ons dagelijks leven.

79
00:03:24,038 --> 00:03:25,533
De meeste dingen die we doen

80
00:03:25,533 --> 00:03:27,473
zijn ooit beïnvloed

81
00:03:27,473 --> 00:03:29,308
door operante conditionering.

82
00:03:29,308 --> 00:03:31,080
We zien zelfs operante conditionering

83
00:03:31,080 --> 00:03:34,121
in heel bijzondere gevallen.

84
00:03:34,121 --> 00:03:36,461
Wetenschappers lieten de kracht van 
operante conditionering zien

85
00:03:36,461 --> 00:03:37,501
Wetenschappers lieten de kracht van 
operante conditionering zien

86
00:03:37,501 --> 00:03:40,390
door duiven te trainen als kunstkenners.

87
00:03:40,390 --> 00:03:42,725
Met voer als positieve bekrachtiger

88
00:03:42,725 --> 00:03:44,142
hebben wetenschappers duiven geleerd

89
00:03:44,142 --> 00:03:46,392
schilderijen van Monet

90
00:03:46,392 --> 00:03:48,388
te verkiezen boven Picasso's.

91
00:03:48,388 --> 00:03:50,644
Toen ze werk van andere kunstenaars te zien kregen,

92
00:03:50,644 --> 00:03:53,436
observeerden wetenschappers stimulus generalisatie.

93
00:03:53,436 --> 00:03:55,229
De duiven verkozen de impressionisten

94
00:03:55,229 --> 00:03:56,754
over de kubisten.

95
00:03:56,754 --> 00:03:58,609
Misschien leren ze de duiven straks

96
00:03:58,609 --> 00:04:00,535
zelf meesterwerken te schilderen.