WEBVTT

00:00:14.216 --> 00:00:15.682
وقتی به یادگیری فکر میکنیم،

00:00:15.726 --> 00:00:18.513
اغلب شاگردانِ نشسته در
کلاس یا سالن درس،

00:00:18.513 --> 00:00:20.181
که کتاب روی میزشان باز است،

00:00:20.181 --> 00:00:21.919
و با دقت به استاد یا معلمشان

00:00:21.963 --> 00:00:23.577
گوش میدهند را تصور میکنیم.

00:00:23.621 --> 00:00:26.489
ولی در روانشناسی،
یادگیری معنای دیگری دارد.

00:00:26.533 --> 00:00:30.410
برای روانشناسان، یادگیری،
تغییراتِ رفتار در درازمدت

00:00:30.410 --> 00:00:32.261
بر مبنای تجربه است.

00:00:32.435 --> 00:00:34.357
دو حالت عمده یادگیری عبارتند از

00:00:34.541 --> 00:00:35.999
شرطی شدن کلاسیک

00:00:36.133 --> 00:00:39.044
و شرطی شدن فعال یا ابزاری.

00:00:39.088 --> 00:00:41.947
بیایید ابتدا در مورد شرطی
شدن کلاسیک حرف بزنیم.

00:00:41.991 --> 00:00:45.583
در دهه ۱۸۹۰، روانشناسی روس،
به اسم «ایوان پاولوف»

00:00:45.673 --> 00:00:48.382
آزمایشهای واقعاً معروفی
بر روی سگها انجام داد.

00:00:48.426 --> 00:00:49.714
او غذایی به سگها نشان داده

00:00:49.758 --> 00:00:51.758
و همزمان زنگی را میزد.

00:00:51.802 --> 00:00:55.268
بعد از مدتی، صدای زنگ برای
سگها غذا را تداعی میکرد.

00:00:55.312 --> 00:00:56.980
فهمیده بودند وقتی صدای زنگ میآید،

00:00:56.980 --> 00:00:58.398
بهشان غذا داده میشود.

00:00:58.522 --> 00:01:00.522
در آخر، فقط زدن زنگ باعث میشد

00:01:00.536 --> 00:01:01.893
دهان سگها آب بیفتد.

00:01:02.027 --> 00:01:05.438
آنها یاد گرفته بودند
با صدای زنگ غذا بخواهند.

00:01:05.583 --> 00:01:07.822
میدانید که در شرایط عادی،

00:01:07.822 --> 00:01:10.993
بوی غذا و دیدن آن،
موجب ترشح بزاق سگ میشود.

00:01:11.037 --> 00:01:13.543
میگوییم غذا یک محرک غیرشرطی است،

00:01:13.587 --> 00:01:16.942
و ترشح بزاق را پاسخ غیرشرطی مینامیم.

00:01:17.856 --> 00:01:21.010
هیچکس به سگها یاد نمیدهد وقتی
استیک میبینند دهانشان آب بیفتد،

00:01:21.054 --> 00:01:24.291
در حالی که وقتی یک محرک غیرشرطی مثل غذا را

00:01:24.335 --> 00:01:26.612
با محرکی که قبلا خنثی بود،

00:01:26.656 --> 00:01:28.180
مانند صدای زنگ همراه کنیم،

00:01:28.224 --> 00:01:31.436
محرک خنثی، محرک شرطی میشود.

00:01:31.480 --> 00:01:34.784
و اینگونه شرطی شدن کلاسیک کشف شد.

00:01:35.628 --> 00:01:37.441
نتیجه آن را در مورد حیوانات دیدیم،

00:01:37.595 --> 00:01:39.180
اما در انسانها چطور عمل میکند؟

00:01:39.180 --> 00:01:41.243
دقیقاً به همان روش.

00:01:41.577 --> 00:01:44.789
فرض کنیم یک روز برای
واکسن زدن، نزد دکتر میروید.

00:01:44.833 --> 00:01:47.744
دکتر میگوید: «نگران نباش اصلا درد ندارد،»

00:01:47.788 --> 00:01:51.913
و بعد دردناکترین تزریق
عمرتان را انجام میدهد.

00:01:51.957 --> 00:01:54.834
چند هفته بعد، برای چکاپ
پیش دندانپزشک میروید.

00:01:54.878 --> 00:01:56.636
او آینهای در دهان شما میگذارد

00:01:56.636 --> 00:01:58.317
تا دندانهای شما را بررسی کند.

00:01:58.317 --> 00:02:01.302
و میگوید: «نگران نباش،
یک ذره هم درد ندارد.»

00:02:01.346 --> 00:02:03.725
با این که میدانید آینه دردناک نخواهد بود،

00:02:03.769 --> 00:02:05.733
از روی صندلی پریده و فریادکشان

00:02:05.733 --> 00:02:06.902
از مطب فرار میکنید.

00:02:06.946 --> 00:02:08.772
وقتی برای واکسنزدن رفتید،

00:02:08.852 --> 00:02:10.830
عبارت «یک ذره هم درد ندارد،»

00:02:10.874 --> 00:02:12.875
به محض اینکه با درد واکسن،

00:02:12.875 --> 00:02:14.916
یعنی محرک غیرشرطی، همراه شد،

00:02:14.916 --> 00:02:16.615
تبدیل به محرکی شرطی گردید،

00:02:16.659 --> 00:02:18.776
که پاسخ شرطی شما را در پی داشته

00:02:18.820 --> 00:02:21.248
که همانا فرار از مطب بوده است.

00:02:21.292 --> 00:02:23.596
مثالی عملی از شرطی شدن کلاسیک.

00:02:24.220 --> 00:02:26.579
شرطی شدن فعال توضیح میدهد
که چطور نتایج اعمال،

00:02:26.579 --> 00:02:29.120
منجر به تغییر در رفتارِ
اختیاری ما میگردد.

00:02:29.164 --> 00:02:31.456
اما مکانیسم شرطی شدن فعال چیست؟

00:02:31.500 --> 00:02:34.708
دو فاکتور اصلی در شرطی
شدن ابزاری وجود دارند.

00:02:34.752 --> 00:02:36.967
تقویت (پاداش) و مجازات.

00:02:37.011 --> 00:02:38.659
پاداش، این احتمال که بخواهید

00:02:38.659 --> 00:02:40.863
باز هم عملی را انجام دهید بیشتر میکند،

00:02:40.863 --> 00:02:43.156
در حالی که مجازات،
این احتمال را کمتر میکند.

00:02:43.156 --> 00:02:45.847
تقویت و مجازات،
میتوانند مثبت یا منفی باشند،

00:02:45.891 --> 00:02:48.112
ولی این به معنی خوب یا بد نیست.

00:02:48.156 --> 00:02:50.468
مثبت به معنی اضافه شدن یک محرک است،

00:02:50.512 --> 00:02:53.149
مثلا بعد از تمام کردن
سیزیجاتتان، به شما دسر بدهند،

00:02:53.149 --> 00:02:55.242
و منفی به معنی حذف یک محرک است.

00:02:55.286 --> 00:02:57.523
مثلا چون در امتحان نتیجه خوبی داشتید

00:02:57.523 --> 00:02:59.447
تکلیف یک شب حذف شود.

00:02:59.491 --> 00:03:02.154
بیایید مثالی از شرطی شدن فعال بزنیم.

00:03:02.198 --> 00:03:04.133
پس از این که با خانواده شام خوردید،

00:03:04.133 --> 00:03:06.640
میز را تمیز میکنید و ظرفها را میشویید.

00:03:06.640 --> 00:03:08.852
در پایان، مادرتان حسابی بغلتان میکند

00:03:08.852 --> 00:03:11.186
و میگوید: «مرسی کمکم کردی.»

00:03:11.186 --> 00:03:13.245
در این وضعیت، پاسخ مادرتان

00:03:13.289 --> 00:03:15.874
تقویت مثبتی است که باعث میشود

00:03:15.918 --> 00:03:17.667
پاسخ فعالتان را تکرار کنید،

00:03:17.711 --> 00:03:20.589
که همان تمیزکردن میز
و شستن ظرفها باشد.

00:03:20.633 --> 00:03:24.096
شرطی شدن فعال همه جا در
زندگی روزمره ما هست.

00:03:24.096 --> 00:03:25.621
تنها معدودی از اعمالمان هست،

00:03:25.621 --> 00:03:27.661
که به نوعی تحت تاثیر شرطی شدن فعال

00:03:27.661 --> 00:03:29.286
انجامشان نمیدهیم.

00:03:29.330 --> 00:03:31.058
ما حتی شرطی شدن فعال را

00:03:31.102 --> 00:03:34.099
در بعضی شرایطِ شگفتانگیز هم شاهد هستیم.

00:03:34.143 --> 00:03:36.639
گروهی دانشمند، با استفاده
از توانایی شرطی شدنِ فعال

00:03:36.639 --> 00:03:38.749
کبوترها را طوری آموزش دادند

00:03:38.749 --> 00:03:40.368
که هنرشناس شوند.

00:03:40.412 --> 00:03:42.703
آنها با استفاده از غذا
به عنوان تقویت مثبت،

00:03:42.747 --> 00:03:44.120
به کبوترها یاد دادند

00:03:44.164 --> 00:03:46.644
نقاشیهای مونه را

00:03:46.644 --> 00:03:48.366
از نقاشیهای پیکاسو تشخیص دهند.

00:03:48.410 --> 00:03:50.862
وقتی دانشمندان آثار
هنرمندان دیگر را نشان دادند،

00:03:50.862 --> 00:03:53.414
عمومیشدن محرک را مشاهده کردند،

00:03:53.458 --> 00:03:55.207
زیرا کبوترها امپرسیونیسم را

00:03:55.251 --> 00:03:56.732
مقابل سبک کوبیسم انتخاب کردند.

00:03:56.776 --> 00:03:58.587
شاید دفعهٔ بعد، کبوترها را

00:03:58.631 --> 00:04:00.535
برای خلق آثار هنری خودشان شرطی کنند.