1
00:00:14,216 --> 00:00:15,682
وقتی به یادگیری فکر میکنیم،

2
00:00:15,726 --> 00:00:18,513
اغلب شاگردانِ نشسته در
کلاس یا سالن درس،

3
00:00:18,513 --> 00:00:20,181
که کتاب روی میزشان باز است،

4
00:00:20,181 --> 00:00:21,919
و با دقت به استاد یا معلمشان

5
00:00:21,963 --> 00:00:23,577
گوش میدهند را تصور میکنیم.

6
00:00:23,621 --> 00:00:26,489
ولی در روانشناسی،
یادگیری معنای دیگری دارد.

7
00:00:26,533 --> 00:00:30,410
برای روانشناسان، یادگیری،
تغییراتِ رفتار در درازمدت

8
00:00:30,410 --> 00:00:32,261
بر مبنای تجربه است.

9
00:00:32,435 --> 00:00:34,357
دو حالت عمده یادگیری عبارتند از

10
00:00:34,541 --> 00:00:35,999
شرطی شدن کلاسیک

11
00:00:36,133 --> 00:00:39,044
و شرطی شدن فعال یا ابزاری.

12
00:00:39,088 --> 00:00:41,947
بیایید ابتدا در مورد شرطی
شدن کلاسیک حرف بزنیم.

13
00:00:41,991 --> 00:00:45,583
در دهه ۱۸۹۰، روانشناسی روس،
به اسم «ایوان پاولوف»

14
00:00:45,673 --> 00:00:48,382
آزمایشهای واقعاً معروفی
بر روی سگها انجام داد.

15
00:00:48,426 --> 00:00:49,714
او غذایی به سگها نشان داده

16
00:00:49,758 --> 00:00:51,758
و همزمان زنگی را میزد.

17
00:00:51,802 --> 00:00:55,268
بعد از مدتی، صدای زنگ برای
سگها غذا را تداعی میکرد.

18
00:00:55,312 --> 00:00:56,980
فهمیده بودند وقتی صدای زنگ میآید،

19
00:00:56,980 --> 00:00:58,398
بهشان غذا داده میشود.

20
00:00:58,522 --> 00:01:00,522
در آخر، فقط زدن زنگ باعث میشد

21
00:01:00,536 --> 00:01:01,893
دهان سگها آب بیفتد.

22
00:01:02,027 --> 00:01:05,438
آنها یاد گرفته بودند
با صدای زنگ غذا بخواهند.

23
00:01:05,583 --> 00:01:07,822
میدانید که در شرایط عادی،

24
00:01:07,822 --> 00:01:10,993
بوی غذا و دیدن آن،
موجب ترشح بزاق سگ میشود.

25
00:01:11,037 --> 00:01:13,543
میگوییم غذا یک محرک غیرشرطی است،

26
00:01:13,587 --> 00:01:16,942
و ترشح بزاق را پاسخ غیرشرطی مینامیم.

27
00:01:17,856 --> 00:01:21,010
هیچکس به سگها یاد نمیدهد وقتی
استیک میبینند دهانشان آب بیفتد،

28
00:01:21,054 --> 00:01:24,291
در حالی که وقتی یک محرک غیرشرطی مثل غذا را

29
00:01:24,335 --> 00:01:26,612
با محرکی که قبلا خنثی بود،

30
00:01:26,656 --> 00:01:28,180
مانند صدای زنگ همراه کنیم،

31
00:01:28,224 --> 00:01:31,436
محرک خنثی، محرک شرطی میشود.

32
00:01:31,480 --> 00:01:34,784
و اینگونه شرطی شدن کلاسیک کشف شد.

33
00:01:35,628 --> 00:01:37,441
نتیجه آن را در مورد حیوانات دیدیم،

34
00:01:37,595 --> 00:01:39,180
اما در انسانها چطور عمل میکند؟

35
00:01:39,180 --> 00:01:41,243
دقیقاً به همان روش.

36
00:01:41,577 --> 00:01:44,789
فرض کنیم یک روز برای
واکسن زدن، نزد دکتر میروید.

37
00:01:44,833 --> 00:01:47,744
دکتر میگوید: «نگران نباش اصلا درد ندارد،»

38
00:01:47,788 --> 00:01:51,913
و بعد دردناکترین تزریق
عمرتان را انجام میدهد.

39
00:01:51,957 --> 00:01:54,834
چند هفته بعد، برای چکاپ
پیش دندانپزشک میروید.

40
00:01:54,878 --> 00:01:56,636
او آینهای در دهان شما میگذارد

41
00:01:56,636 --> 00:01:58,317
تا دندانهای شما را بررسی کند.

42
00:01:58,317 --> 00:02:01,302
و میگوید: «نگران نباش،
یک ذره هم درد ندارد.»

43
00:02:01,346 --> 00:02:03,725
با این که میدانید آینه دردناک نخواهد بود،

44
00:02:03,769 --> 00:02:05,733
از روی صندلی پریده و فریادکشان

45
00:02:05,733 --> 00:02:06,902
از مطب فرار میکنید.

46
00:02:06,946 --> 00:02:08,772
وقتی برای واکسنزدن رفتید،

47
00:02:08,852 --> 00:02:10,830
عبارت «یک ذره هم درد ندارد،»

48
00:02:10,874 --> 00:02:12,875
به محض اینکه با درد واکسن،

49
00:02:12,875 --> 00:02:14,916
یعنی محرک غیرشرطی، همراه شد،

50
00:02:14,916 --> 00:02:16,615
تبدیل به محرکی شرطی گردید،

51
00:02:16,659 --> 00:02:18,776
که پاسخ شرطی شما را در پی داشته

52
00:02:18,820 --> 00:02:21,248
که همانا فرار از مطب بوده است.

53
00:02:21,292 --> 00:02:23,596
مثالی عملی از شرطی شدن کلاسیک.

54
00:02:24,220 --> 00:02:26,579
شرطی شدن فعال توضیح میدهد
که چطور نتایج اعمال،

55
00:02:26,579 --> 00:02:29,120
منجر به تغییر در رفتارِ
اختیاری ما میگردد.

56
00:02:29,164 --> 00:02:31,456
اما مکانیسم شرطی شدن فعال چیست؟

57
00:02:31,500 --> 00:02:34,708
دو فاکتور اصلی در شرطی
شدن ابزاری وجود دارند.

58
00:02:34,752 --> 00:02:36,967
تقویت (پاداش) و مجازات.

59
00:02:37,011 --> 00:02:38,659
پاداش، این احتمال که بخواهید

60
00:02:38,659 --> 00:02:40,863
باز هم عملی را انجام دهید بیشتر میکند،

61
00:02:40,863 --> 00:02:43,156
در حالی که مجازات،
این احتمال را کمتر میکند.

62
00:02:43,156 --> 00:02:45,847
تقویت و مجازات،
میتوانند مثبت یا منفی باشند،

63
00:02:45,891 --> 00:02:48,112
ولی این به معنی خوب یا بد نیست.

64
00:02:48,156 --> 00:02:50,468
مثبت به معنی اضافه شدن یک محرک است،

65
00:02:50,512 --> 00:02:53,149
مثلا بعد از تمام کردن
سیزیجاتتان، به شما دسر بدهند،

66
00:02:53,149 --> 00:02:55,242
و منفی به معنی حذف یک محرک است.

67
00:02:55,286 --> 00:02:57,523
مثلا چون در امتحان نتیجه خوبی داشتید

68
00:02:57,523 --> 00:02:59,447
تکلیف یک شب حذف شود.

69
00:02:59,491 --> 00:03:02,154
بیایید مثالی از شرطی شدن فعال بزنیم.

70
00:03:02,198 --> 00:03:04,133
پس از این که با خانواده شام خوردید،

71
00:03:04,133 --> 00:03:06,640
میز را تمیز میکنید و ظرفها را میشویید.

72
00:03:06,640 --> 00:03:08,852
در پایان، مادرتان حسابی بغلتان میکند

73
00:03:08,852 --> 00:03:11,186
و میگوید: «مرسی کمکم کردی.»

74
00:03:11,186 --> 00:03:13,245
در این وضعیت، پاسخ مادرتان

75
00:03:13,289 --> 00:03:15,874
تقویت مثبتی است که باعث میشود

76
00:03:15,918 --> 00:03:17,667
پاسخ فعالتان را تکرار کنید،

77
00:03:17,711 --> 00:03:20,589
که همان تمیزکردن میز
و شستن ظرفها باشد.

78
00:03:20,633 --> 00:03:24,096
شرطی شدن فعال همه جا در
زندگی روزمره ما هست.

79
00:03:24,096 --> 00:03:25,621
تنها معدودی از اعمالمان هست،

80
00:03:25,621 --> 00:03:27,661
که به نوعی تحت تاثیر شرطی شدن فعال

81
00:03:27,661 --> 00:03:29,286
انجامشان نمیدهیم.

82
00:03:29,330 --> 00:03:31,058
ما حتی شرطی شدن فعال را

83
00:03:31,102 --> 00:03:34,099
در بعضی شرایطِ شگفتانگیز هم شاهد هستیم.

84
00:03:34,143 --> 00:03:36,639
گروهی دانشمند، با استفاده
از توانایی شرطی شدنِ فعال

85
00:03:36,639 --> 00:03:38,749
کبوترها را طوری آموزش دادند

86
00:03:38,749 --> 00:03:40,368
که هنرشناس شوند.

87
00:03:40,412 --> 00:03:42,703
آنها با استفاده از غذا
به عنوان تقویت مثبت،

88
00:03:42,747 --> 00:03:44,120
به کبوترها یاد دادند

89
00:03:44,164 --> 00:03:46,644
نقاشیهای مونه را

90
00:03:46,644 --> 00:03:48,366
از نقاشیهای پیکاسو تشخیص دهند.

91
00:03:48,410 --> 00:03:50,862
وقتی دانشمندان آثار
هنرمندان دیگر را نشان دادند،

92
00:03:50,862 --> 00:03:53,414
عمومیشدن محرک را مشاهده کردند،

93
00:03:53,458 --> 00:03:55,207
زیرا کبوترها امپرسیونیسم را

94
00:03:55,251 --> 00:03:56,732
مقابل سبک کوبیسم انتخاب کردند.

95
00:03:56,776 --> 00:03:58,587
شاید دفعهٔ بعد، کبوترها را

96
00:03:58,631 --> 00:04:00,535
برای خلق آثار هنری خودشان شرطی کنند.