1
00:00:14,216 --> 00:00:15,704
Όταν σκεφτόμαστε τη μάθηση,

2
00:00:15,704 --> 00:00:18,365
συχνά φανταζόμαστε μαθητές 
σε μία τάξη ή ένα αμφιθέατρο,

3
00:00:18,365 --> 00:00:19,673
βιβλία ανοιχτά στα θρανία τους,

4
00:00:19,673 --> 00:00:21,941
ν' ακούνε προσεκτικά έναν δάσκαλο 
ή έναν καθηγητή

5
00:00:21,941 --> 00:00:23,599
στο μπροστινό μέρος της αίθουσας.

6
00:00:23,599 --> 00:00:26,511
Όμως στη ψυχολογία, 
μάθηση σημαίνει κάτι άλλο.

7
00:00:26,511 --> 00:00:30,152
Για τους ψυχολόγους, η μάθηση είναι 
μια μακροπρόθεσμη αλλαγή στη συμπεριφορά

8
00:00:30,152 --> 00:00:32,283
που βασίζεται στην εμπειρία.

9
00:00:32,283 --> 00:00:34,379
Δύο από τους κύριους 
τύπους μάθησης ονομάζονται

10
00:00:34,379 --> 00:00:36,021
κλασική εξαρτημένη μάθηση

11
00:00:36,021 --> 00:00:39,066
και λειτουργική 
ή συντελεστική εξαρτημένη μάθηση.

12
00:00:39,066 --> 00:00:41,969
Ας μιλήσουμε 
για την κλασική εξαρτημένη μάθηση πρώτα.

13
00:00:41,969 --> 00:00:45,505
Τη δεκαετία του 1890, ένας Ρώσος 
φυσιολόγος που ονομαζόταν Ιβάν Παβλόφ

14
00:00:45,505 --> 00:00:48,404
έκανε ορισμένα πολύ διάσημα πειράματα
σε σκύλους.

15
00:00:48,404 --> 00:00:49,736
Έδειχνε στους σκύλους λίγη τροφή

16
00:00:49,736 --> 00:00:51,780
και χτυπούσε ταυτόχρονα ένα κουδούνι.

17
00:00:51,780 --> 00:00:55,290
Μετά από λίγο, οι σκύλοι 
συνέδεαν το κουδούνι με το φαγητό.

18
00:00:55,290 --> 00:00:56,942
Μάθαιναν ότι όταν άκουγαν το κουδούνι,

19
00:00:56,942 --> 00:00:58,420
θα τους δινόταν τροφή.

20
00:00:58,420 --> 00:01:00,454
Τελικά, μόνο το άκουσμα του κουδουνιού

21
00:01:00,454 --> 00:01:01,915
έκανε τα σκυλιά να εκκρίνουν σάλια.

22
00:01:01,915 --> 00:01:05,461
Έμαθαν να περιμένουν φαγητό στον ήχο
του κουδουνιού.

23
00:01:05,461 --> 00:01:07,564
Βλέπετε, κάτω από φυσιολογικές συνθήκες,

24
00:01:07,564 --> 00:01:11,015
η θέα και η μυρωδιά του φαγητού προκαλεί 
έκκριση σάλιου στα σκυλιά.

25
00:01:11,015 --> 00:01:13,565
Ονομάζουμε την τροφή 
ανεξάρτητο προκλητικό ερέθισμα

26
00:01:13,565 --> 00:01:17,564
και ονομάζουμε την έκκριση σάλιου 
ανεξάρτητη αντίδραση.

27
00:01:17,564 --> 00:01:21,032
Κανείς δεν εκπαιδεύει ένα σκύλο
να εκκρίνει σάλιο για μια μπριζόλα.

28
00:01:21,032 --> 00:01:24,313
Ωστόσο, όταν συνδέσουμε ένα ανεξάρτητο
προκλητικό ερέθισμα, όπως η τροφή

29
00:01:24,313 --> 00:01:26,634
με κάτι που προηγουμένως ήταν ουδέτερο,

30
00:01:26,634 --> 00:01:28,202
όπως ο ήχος του κουδουνιού,

31
00:01:28,202 --> 00:01:31,458
αυτό το ουδέτερο ερέθισμα 
γίνεται ένα εξαρτημένο ερέθισμα.

32
00:01:31,458 --> 00:01:35,086
Και έτσι ανακαλύφθηκε
η κλασική εξαρτημένη μάθηση.

33
00:01:35,086 --> 00:01:37,463
Βλέπουμε πώς αυτό λειτουργεί με τα ζώα,

34
00:01:37,463 --> 00:01:39,588
αλλά πώς λειτουργεί με τους ανθρώπους;

35
00:01:39,588 --> 00:01:41,405
Ακριβώς με τον ίδιο τρόπο.

36
00:01:41,405 --> 00:01:44,811
Ας πούμε ότι μια μέρα πηγαίνετε 
στον γιατρό να κάνετε μια ένεση.

37
00:01:44,811 --> 00:01:47,766
Λέει: «Μην ανησυχείτε, 
δεν θα πονέσει καθόλου»

38
00:01:47,766 --> 00:01:51,935
και μετά σας κάνει
την πιο επώδυνη ένεση που έχετε κάνει.

39
00:01:51,935 --> 00:01:54,856
Μερικές εβδομάδες αργότερα πηγαίνετε
στον οδοντίατρο για ένα τσεκ απ.

40
00:01:54,856 --> 00:01:56,408
Αρχίζει να βάζει 
έναν καθρέφτη στο στόμα σας

41
00:01:56,408 --> 00:01:57,859
για να εξετάσει τα δόντια σας,

42
00:01:57,859 --> 00:02:01,324
και λέει: «Μην ανησυχείτε, 
δεν θα πονέσει καθόλου».

43
00:02:01,324 --> 00:02:03,747
Παρόλο που ξέρετε 
ότι ο καθρέφτης δεν θα πονέσει,

44
00:02:03,747 --> 00:02:04,905
πηδάτε από την καρέκλα

45
00:02:04,905 --> 00:02:06,924
και τρέχετε έξω από το δωμάτιο φωνάζοντας.

46
00:02:06,924 --> 00:02:08,604
Όταν πήγατε να κάνετε την ένεση,

47
00:02:08,604 --> 00:02:10,852
οι λέξεις: «Δεν θα πονέσει καθόλου»,

48
00:02:10,852 --> 00:02:12,637
έγιναν ένα εξαρτημένο προκλητικό ερέθισμα

49
00:02:12,637 --> 00:02:14,628
όταν συνδυάστηκαν με τον πόνο της ένεσης,

50
00:02:14,628 --> 00:02:16,637
το ανεξάρτητο προκλητικό ερέθισμα,

51
00:02:16,637 --> 00:02:18,798
το οποίο συνοδεύτηκε 
από τη δική σας εξαρτημένη αντίδραση

52
00:02:18,798 --> 00:02:21,270
του να φύγετε τρέχοντας από εκεί.

53
00:02:21,270 --> 00:02:24,008
Κλασική εξαρτημένη μάθηση εν δράσει.

54
00:02:24,008 --> 00:02:26,267
Η συντελεστική εξαρτημένη μάθηση
εξηγεί πώς οι συνέπειες

55
00:02:26,267 --> 00:02:29,142
οδηγούν σε αλλαγές 
στην εκούσια συμπεριφορά.

56
00:02:29,142 --> 00:02:31,478
Επομένως, πώς λειτουργεί
η συντελεστική εξαρτημένη μάθηση;

57
00:02:31,478 --> 00:02:34,730
Υπάρχουν δύο βασικές συνιστώσες 
στην συντελεστική εξαρτημένη μάθηση:

58
00:02:34,730 --> 00:02:36,989
η ενίσχυση και η τιμωρία.

59
00:02:36,989 --> 00:02:38,777
Οι ενισχυτές καθιστούν πιο πιθανό

60
00:02:38,777 --> 00:02:40,525
ότι θα κάνετε κάτι ξανά,

61
00:02:40,525 --> 00:02:42,708
ενώ η τιμωροί το καθιστούν πιο απίθανο.

62
00:02:42,708 --> 00:02:45,869
Η ενίσχυση και η τιμωρία 
μπορούν να είναι θετικές ή αρνητικές,

63
00:02:45,869 --> 00:02:48,134
αλλά αυτό δεν σημαίνει καλό και κακό.

64
00:02:48,134 --> 00:02:50,490
Θετική σημαίνει 
την προσθήκη ενός ερεθίσματος,

65
00:02:50,490 --> 00:02:52,951
όπως γλυκό
αφού τελειώσετε τα λαχανικά σας,

66
00:02:52,951 --> 00:02:55,264
και αρνητική σημαίνει 
την αφαίρεση ενός ερεθίσματος,

67
00:02:55,264 --> 00:02:56,965
όπως να έχετε ένα βράδυ
χωρίς ασκήσεις για το σπίτι

68
00:02:56,965 --> 00:02:59,469
γιατί πήγατε καλά σε ένα διαγώνισμα.

69
00:02:59,469 --> 00:03:02,176
Ας δούμε ένα παράδειγμα
συντελεστικής εξαρτημένης μάθησης.

70
00:03:02,176 --> 00:03:03,995
Αφού φάγατε δείπνο με την οικογένειά σας,

71
00:03:03,995 --> 00:03:06,522
καθαρίζετε το τραπέζι 
και πλένετε τα πιάτα.

72
00:03:06,522 --> 00:03:08,724
Όταν τελειώσετε, η μαμά σας 
σάς κάνει μια μεγάλη αγκαλιά

73
00:03:08,724 --> 00:03:11,108
και λέει: «Σ' ευχαριστώ που με βοήθησες».

74
00:03:11,108 --> 00:03:13,267
Σ' αυτήν την περίπτωση, 
η αντίδραση της μαμάς σας

75
00:03:13,267 --> 00:03:15,896
είναι θετική ενίσχυση, αν κάνει πιο πιθανό

76
00:03:15,896 --> 00:03:17,689
το να επαναλάβετε την εμφάνιση δράσης,

77
00:03:17,689 --> 00:03:20,611
που είναι να καθαρίσετε το τραπέζι 
και να πλύνετε τα πιάτα.

78
00:03:20,611 --> 00:03:24,038
Η συντελεστική εξαρτημένη μάθηση 
είναι παντού στην καθημερινότητά μας.

79
00:03:24,038 --> 00:03:25,533
Είναι λίγα αυτά που κάνουμε

80
00:03:25,533 --> 00:03:27,473
που δεν έχουν επηρεαστεί κάποια στιγμή

81
00:03:27,473 --> 00:03:29,308
από τη συντελεστική εξαρτημένη μάθηση.

82
00:03:29,308 --> 00:03:31,080
Βλέπουμε την συντελεστική 
εξαρτημένη μάθηση

83
00:03:31,080 --> 00:03:34,121
ακόμη και σε μερικές 
ασυνήθιστες περιπτώσεις.

84
00:03:34,121 --> 00:03:36,461
Μια ομάδα επιστημόνων έδειξε τη δύναμη

85
00:03:36,461 --> 00:03:37,741
της συντελεστικής εξαρτημένης μάθησης

86
00:03:37,741 --> 00:03:40,390
εκπαιδεύοντας περιστέρια 
να είναι ειδήμονες τέχνης.

87
00:03:40,390 --> 00:03:42,725
Χρησιμοποιώντας 
την τροφή ως θετικό ενισχυτή,

88
00:03:42,725 --> 00:03:44,142
οι επιστήμονες δίδαξαν τα περιστέρια

89
00:03:44,142 --> 00:03:46,392
να επιλέγουν πίνακες του Μονέ

90
00:03:46,392 --> 00:03:48,388
και όχι αυτούς του Πικάσο.

91
00:03:48,388 --> 00:03:50,644
Όταν τους παρουσίαζαν 
έργα άλλων καλλιτεχνών,

92
00:03:50,644 --> 00:03:53,436
οι επιστήμονες παρατήρησαν 
γενίκευση ερεθίσματος

93
00:03:53,436 --> 00:03:55,229
καθώς τα περιστέρια 
επέλεγαν τους Ιμπρεσιονιστές

94
00:03:55,229 --> 00:03:56,754
και όχι τους Κυβιστές.

95
00:03:56,754 --> 00:03:58,609
Ίσως μετά να εκπαιδεύσουν τα περιστέρια

96
00:03:58,609 --> 00:04:00,535
να ζωγραφίζουν
τα δικά τους αριστουργήματα.