WEBVTT

00:00:14.216 --> 00:00:15.704
Όταν σκεφτόμαστε τη μάθηση,

00:00:15.704 --> 00:00:18.365
συχνά φανταζόμαστε μαθητές 
σε μία τάξη ή ένα αμφιθέατρο,

00:00:18.365 --> 00:00:19.673
βιβλία ανοιχτά στα θρανία τους,

00:00:19.673 --> 00:00:21.941
ν' ακούνε προσεκτικά έναν δάσκαλο 
ή έναν καθηγητή

00:00:21.941 --> 00:00:23.599
στο μπροστινό μέρος της αίθουσας.

00:00:23.599 --> 00:00:26.511
Όμως στη ψυχολογία, 
μάθηση σημαίνει κάτι άλλο.

00:00:26.511 --> 00:00:30.152
Για τους ψυχολόγους, η μάθηση είναι 
μια μακροπρόθεσμη αλλαγή στη συμπεριφορά

00:00:30.152 --> 00:00:32.283
που βασίζεται στην εμπειρία.

00:00:32.283 --> 00:00:34.379
Δύο από τους κύριους 
τύπους μάθησης ονομάζονται

00:00:34.379 --> 00:00:36.021
κλασική εξαρτημένη μάθηση

00:00:36.021 --> 00:00:39.066
και λειτουργική 
ή συντελεστική εξαρτημένη μάθηση.

00:00:39.066 --> 00:00:41.969
Ας μιλήσουμε πρώτα 
για την κλασική εξαρτημένη μάθηση.

00:00:41.969 --> 00:00:45.505
Τη δεκαετία του 1890, ένας Ρώσος 
φυσιολόγος που ονομαζόταν Ιβάν Παβλόφ

00:00:45.505 --> 00:00:48.404
έκανε ορισμένα πολύ διάσημα πειράματα
σε σκύλους.

00:00:48.404 --> 00:00:49.736
Έδειχνε στους σκύλους λίγη τροφή

00:00:49.736 --> 00:00:51.780
και χτυπούσε ταυτόχρονα ένα κουδούνι.

00:00:51.780 --> 00:00:55.290
Μετά από λίγο, οι σκύλοι 
συνέδεαν το κουδούνι με το φαγητό.

00:00:55.290 --> 00:00:56.942
Μάθαιναν ότι όταν άκουγαν το κουδούνι,

00:00:56.942 --> 00:00:58.420
θα τους δινόταν τροφή.

00:00:58.420 --> 00:01:00.454
Τελικά, μόνο το άκουσμα του κουδουνιού

00:01:00.454 --> 00:01:01.915
έκανε τα σκυλιά να εκκρίνουν σάλια.

00:01:01.915 --> 00:01:05.461
Έμαθαν να περιμένουν φαγητό στον ήχο
του κουδουνιού.

00:01:05.461 --> 00:01:07.564
Βλέπετε, κάτω από φυσιολογικές συνθήκες,

00:01:07.564 --> 00:01:11.015
η θέα και η μυρωδιά του φαγητού προκαλεί 
έκκριση σάλιου στα σκυλιά.

00:01:11.015 --> 00:01:13.565
Ονομάζουμε την τροφή 
ανεξάρτητο προκλητικό ερέθισμα

00:01:13.565 --> 00:01:17.564
και ονομάζουμε την έκκριση σάλιου 
ανεξάρτητη αντίδραση.

00:01:17.564 --> 00:01:21.032
Κανείς δεν εκπαιδεύει ένα σκύλο
να εκκρίνει σάλιο για μια μπριζόλα.

00:01:21.032 --> 00:01:24.313
Ωστόσο, όταν συνδέσουμε ένα ανεξάρτητο
προκλητικό ερέθισμα, όπως η τροφή

00:01:24.313 --> 00:01:26.634
με κάτι που προηγουμένως ήταν ουδέτερο,

00:01:26.634 --> 00:01:28.202
όπως ο ήχος του κουδουνιού,

00:01:28.202 --> 00:01:31.458
αυτό το ουδέτερο ερέθισμα 
γίνεται ένα εξαρτημένο ερέθισμα.

00:01:31.458 --> 00:01:35.086
Και έτσι ανακαλύφθηκε
η κλασική εξαρτημένη μάθηση.

00:01:35.086 --> 00:01:37.463
Βλέπουμε πώς αυτό λειτουργεί με τα ζώα,

00:01:37.463 --> 00:01:39.588
αλλά πώς λειτουργεί με τους ανθρώπους;

00:01:39.588 --> 00:01:41.405
Ακριβώς με τον ίδιο τρόπο.

00:01:41.405 --> 00:01:44.811
Ας πούμε ότι μια μέρα πηγαίνετε 
στον γιατρό να κάνετε μια ένεση.

00:01:44.811 --> 00:01:47.766
Λέει: «Μην ανησυχείτε, 
δεν θα πονέσει καθόλου»

00:01:47.766 --> 00:01:51.935
και μετά σας κάνει
την πιο επώδυνη ένεση που έχετε κάνει.

00:01:51.935 --> 00:01:54.856
Μερικές εβδομάδες αργότερα πηγαίνετε
στον οδοντίατρο για ένα τσεκ απ.

00:01:54.856 --> 00:01:56.408
Αρχίζει να βάζει 
έναν καθρέφτη στο στόμα σας

00:01:56.408 --> 00:01:57.859
για να εξετάσει τα δόντια σας,

00:01:57.859 --> 00:02:01.324
και λέει: «Μην ανησυχείτε, 
δεν θα πονέσει καθόλου».

00:02:01.324 --> 00:02:03.747
Παρόλο που ξέρετε 
ότι ο καθρέφτης δεν θα πονέσει,

00:02:03.747 --> 00:02:04.905
πηδάτε από την καρέκλα

00:02:04.905 --> 00:02:06.924
και τρέχετε έξω από το δωμάτιο φωνάζοντας.

00:02:06.924 --> 00:02:08.604
Όταν πήγατε να κάνετε την ένεση,

00:02:08.604 --> 00:02:10.852
οι λέξεις: «Δεν θα πονέσει καθόλου»,

00:02:10.852 --> 00:02:12.637
έγιναν ένα εξαρτημένο προκλητικό ερέθισμα

00:02:12.637 --> 00:02:14.628
όταν συνδυάστηκαν με τον πόνο της ένεσης,

00:02:14.628 --> 00:02:16.637
το ανεξάρτητο προκλητικό ερέθισμα,

00:02:16.637 --> 00:02:18.798
το οποίο συνοδεύτηκε 
από τη δική σας εξαρτημένη αντίδραση

00:02:18.798 --> 00:02:21.270
του να φύγετε τρέχοντας από εκεί.

00:02:21.270 --> 00:02:24.008
Κλασική εξαρτημένη μάθηση εν δράσει.

00:02:24.008 --> 00:02:26.267
Η συντελεστική εξαρτημένη μάθηση
εξηγεί πώς οι συνέπειες

00:02:26.267 --> 00:02:29.142
οδηγούν σε αλλαγές 
στην εκούσια συμπεριφορά.

00:02:29.142 --> 00:02:31.478
Επομένως, πώς λειτουργεί
η συντελεστική εξαρτημένη μάθηση;

00:02:31.478 --> 00:02:34.730
Υπάρχουν δύο βασικές συνιστώσες 
στην συντελεστική εξαρτημένη μάθηση:

00:02:34.730 --> 00:02:36.989
η ενίσχυση και η τιμωρία.

00:02:36.989 --> 00:02:38.777
Οι ενισχυτές καθιστούν πιο πιθανό

00:02:38.777 --> 00:02:40.525
ότι θα κάνετε κάτι ξανά,

00:02:40.525 --> 00:02:42.708
ενώ η τιμωροί το καθιστούν πιο απίθανο.

00:02:42.708 --> 00:02:45.869
Η ενίσχυση και η τιμωρία 
μπορούν να είναι θετικές ή αρνητικές,

00:02:45.869 --> 00:02:48.134
αλλά αυτό δεν σημαίνει καλό και κακό.

00:02:48.134 --> 00:02:50.490
Θετική σημαίνει 
την προσθήκη ενός ερεθίσματος,

00:02:50.490 --> 00:02:52.951
όπως γλυκό
αφού τελειώσετε τα λαχανικά σας,

00:02:52.951 --> 00:02:55.264
και αρνητική σημαίνει 
την αφαίρεση ενός ερεθίσματος,

00:02:55.264 --> 00:02:56.965
όπως να έχετε ένα βράδυ
χωρίς ασκήσεις για το σπίτι

00:02:56.965 --> 00:02:59.469
γιατί πήγατε καλά σε ένα διαγώνισμα.

00:02:59.469 --> 00:03:02.176
Ας δούμε ένα παράδειγμα
συντελεστικής εξαρτημένης μάθησης.

00:03:02.176 --> 00:03:03.995
Αφού φάγατε δείπνο με την οικογένειά σας,

00:03:03.995 --> 00:03:06.522
καθαρίζετε το τραπέζι 
και πλένετε τα πιάτα.

00:03:06.522 --> 00:03:08.724
Όταν τελειώσετε, η μαμά σας 
σάς κάνει μια μεγάλη αγκαλιά

00:03:08.724 --> 00:03:11.108
και λέει: «Σ' ευχαριστώ που με βοήθησες».

00:03:11.108 --> 00:03:13.267
Σ' αυτήν την περίπτωση, 
η αντίδραση της μαμάς σας

00:03:13.267 --> 00:03:15.896
είναι θετική ενίσχυση, αν κάνει πιο πιθανό

00:03:15.896 --> 00:03:17.689
το να επαναλάβετε την εμφάνιση δράσης,

00:03:17.689 --> 00:03:20.611
που είναι να καθαρίσετε το τραπέζι 
και να πλύνετε τα πιάτα.

00:03:20.611 --> 00:03:24.038
Η συντελεστική εξαρτημένη μάθηση 
είναι παντού στην καθημερινότητά μας.

00:03:24.038 --> 00:03:25.533
Είναι λίγα αυτά που κάνουμε

00:03:25.533 --> 00:03:27.473
που δεν έχουν επηρεαστεί κάποια στιγμή

00:03:27.473 --> 00:03:29.308
από τη συντελεστική εξαρτημένη μάθηση.

00:03:29.308 --> 00:03:31.080
Βλέπουμε την συντελεστική 
εξαρτημένη μάθηση

00:03:31.080 --> 00:03:34.121
ακόμη και σε μερικές 
ασυνήθιστες περιπτώσεις.

00:03:34.121 --> 00:03:36.461
Μια ομάδα επιστημόνων έδειξε τη δύναμη

00:03:36.461 --> 00:03:37.741
της συντελεστικής εξαρτημένης μάθησης

00:03:37.741 --> 00:03:40.390
εκπαιδεύοντας περιστέρια 
να είναι ειδήμονες τέχνης.

00:03:40.390 --> 00:03:42.725
Χρησιμοποιώντας 
την τροφή ως θετικό ενισχυτή,

00:03:42.725 --> 00:03:44.142
οι επιστήμονες δίδαξαν τα περιστέρια

00:03:44.142 --> 00:03:46.392
να επιλέγουν πίνακες του Μονέ

00:03:46.392 --> 00:03:48.388
και όχι αυτούς του Πικάσο.

00:03:48.388 --> 00:03:50.644
Όταν τους παρουσίαζαν 
έργα άλλων καλλιτεχνών,

00:03:50.644 --> 00:03:53.436
οι επιστήμονες παρατήρησαν 
γενίκευση ερεθίσματος

00:03:53.436 --> 00:03:55.229
καθώς τα περιστέρια 
επέλεγαν τους Ιμπρεσιονιστές

00:03:55.229 --> 00:03:56.754
και όχι τους Κυβιστές.

00:03:56.754 --> 00:03:58.609
Ίσως μετά να εκπαιδεύσουν τα περιστέρια

00:03:58.609 --> 00:04:00.535
να ζωγραφίζουν
τα δικά τους αριστουργήματα.