WEBVTT

00:00:00.000 --> 00:00:03.000
Có lẽ nhiều người ở đây đã nghe câu chuyện 
về hai vị thương nhân

00:00:03.000 --> 00:00:06.000
ở Châu Phi hồi đầu thế kỉ 20.

00:00:06.000 --> 00:00:08.000
Họ được gửi đi để mở đường cho việc

00:00:08.000 --> 00:00:10.000
kinh doanh giày dép tại đó

00:00:10.000 --> 00:00:13.000
Khi cả hai gửi điện tín về thành Manchester

00:00:13.000 --> 00:00:17.000
một người viết "Vô vọng. Chúng ta phải dừng lại thôi.

00:00:17.000 --> 00:00:18.000
Ở đây người ta không mang giày".

00:00:18.000 --> 00:00:21.000
Người kia thì viết "Thật là một cơ hội vô giá,

00:00:21.000 --> 00:00:23.000
Ở đây chưa ai có giày cả!"

00:00:23.000 --> 00:00:24.000
(Tiếng cười)

NOTE Paragraph

00:00:24.000 --> 00:00:27.000
Trong giới nghe nhạc cổ điển cũng 
đang diễn ra một tình trạng tương tự

00:00:28.000 --> 00:00:29.000
vì có nhiều người tin rằng nhạc cổ điển

00:00:29.000 --> 00:00:32.000
đang dần dần biến mất.

00:00:33.000 --> 00:00:36.000
Một số người khác lại cho rằng, 
người ta vẫn chưa biết gì về nhạc cổ điển cả.

00:00:36.000 --> 00:00:40.000
Và bây giờ, thay vì đi vào các số liệu thống kê 
và xu hướng âm nhạc

00:00:40.000 --> 00:00:42.000
hay liệt kê ra danh sách 
những dàn nhạc giao hưởng đã đóng cửa

00:00:42.000 --> 00:00:45.000
hay những công ty thu âm 
đang sắp phải giải thể

00:00:45.000 --> 00:00:49.000
Tôi nghĩ tối nay ta nên làm một thí nghiệm
một thí nghiệm.

00:00:49.000 --> 00:00:53.000
Thật ra cũng không hẳn là một thí nghiệm đâu, 
vì tôi đã biết trước kết quả rồi.

NOTE Paragraph

00:00:54.000 --> 00:00:56.000
Nhưng nó sẽ chỉ giống như một thí nghiệm mà thôi.
Bây giờ, trước khi chúng ta --

00:00:56.000 --> 00:01:00.000
(Tiếng cười)

00:01:00.000 --> 00:01:02.000
trước khi chúng ta bắt đầu, 
tôi cần phải làm hai việc.

00:01:02.000 --> 00:01:06.000
Đầu tiên tôi muốn nhắc các bạn 
về tiếng đàn của một đứa trẻ bảy tuổi

00:01:07.000 --> 00:01:08.000
khi đang tập chơi đàn piano.

00:01:08.000 --> 00:01:10.000
Có thể các bạn 
cũng đang có một đứa như vậy ở nhà.

00:01:11.000 --> 00:01:12.000
Nó nghe như thế này này.

00:01:12.000 --> 00:01:32.000
(Piano)

00:01:32.000 --> 00:01:34.000
Có vẻ một vài người ở đây 
đã nhận ra cậu bé này,

00:01:34.000 --> 00:01:39.000
Giờ thì nó đã luyện tập được thêm một năm, 
8 tuổi

00:01:39.000 --> 00:01:40.000
nó sẽ chơi như thế này

00:01:40.000 --> 00:01:47.000
(Piano)

00:01:47.000 --> 00:01:50.000
Rồi nó tập thêm một năm nữa, 
giờ là 9 tuổi

00:01:50.000 --> 00:01:56.000
(Piano)

00:01:56.000 --> 00:01:59.000
Rồi lại tập thêm một năm nữa, 
giờ là 10 tuổi.

00:01:59.000 --> 00:02:06.000
(Piano)

00:02:06.000 --> 00:02:07.000
Thường thì bọn nhỏ hay bỏ cuộc tại thời điểm đó

00:02:07.000 --> 00:02:09.000
(Tiếng cười)

00:02:09.000 --> 00:02:11.000
(Vỗ tay)

00:02:11.000 --> 00:02:13.000
Và nếu bạn kiên nhẫn chờ thêm một năm nữa ..

00:02:14.000 --> 00:02:15.000
bạn sẽ được nghe thấy cái này.

00:02:15.000 --> 00:02:24.000
(Piano)

NOTE Paragraph

00:02:24.000 --> 00:02:27.000
Những lời giải thích của bạn về sự thay đổi này, 
chưa hẳn đã đúng,

00:02:27.000 --> 00:02:30.000
có thể bạn nghĩ 
nó bất chợt trở nên đam mê, say sưa với âm nhạc

00:02:30.000 --> 00:02:33.000
nó có một giáo viên mới, hay nó đến tuổi dậy thì v...v... 
Nhưng thật sự, thứ mà đã thay đổi là:

00:02:33.000 --> 00:02:37.000
Những lần ấn phím mạnh đã dần dần ít đi.

00:02:38.000 --> 00:02:39.000
Bạn có thể thấy ở lần chơi đầu

00:02:39.000 --> 00:02:41.000
từng nốt nhạc được ấn mạnh.

00:02:42.000 --> 00:02:44.000
(Piano)

00:02:44.000 --> 00:02:46.000
Rồi lần hai, cứ hai nốt một lần.

00:02:47.000 --> 00:02:49.000
(Piano)

00:02:49.000 --> 00:02:50.000
Nhìn đầu tôi mà đếm sẽ thấy.

00:02:51.000 --> 00:02:52.000
(Tiếng cười)

00:02:52.000 --> 00:02:54.000
Đứa 9 tuổi

00:02:54.000 --> 00:02:55.000
cứ mỗi 4 nốt một lần .

00:02:55.000 --> 00:02:57.000
(Piano)

00:02:58.000 --> 00:02:59.000
và đứa 10 tuổi, lên đến 8 nốt.

00:02:59.000 --> 00:03:02.000
(Piano)

00:03:02.000 --> 00:03:04.000
Và đứa 11 tuổi, một nhịp cho cả một đoạn dài.

00:03:04.000 --> 00:03:07.000
(Piano)

NOTE Paragraph

00:03:08.000 --> 00:03:10.000
Tôi không tại hiểu sao
chúng ta lại phải uốn người như thế này.

00:03:10.000 --> 00:03:12.000
(Tiếng cười)

00:03:13.000 --> 00:03:15.000
Tôi không hề định: 
"Tôi sẽ nghiêng vai hay xoay người"

00:03:15.000 --> 00:03:17.000
Vâng, chính âm nhạc đã làm tôi ra như thế

00:03:17.000 --> 00:03:19.000
Tôi hay gọi vui thế này là
"Ngồi đàn trên một mông"

00:03:19.000 --> 00:03:21.000
(Piano)

00:03:21.000 --> 00:03:22.000
Cũng có thể đổi sang bên còn lại.

00:03:22.000 --> 00:03:26.000
(Piano)

00:03:26.000 --> 00:03:29.000
Có một người đàn ông từng xem tôi trình diễn

00:03:29.000 --> 00:03:30.000
khi đó tôi đang chơi với một nhạc công trẻ

00:03:31.000 --> 00:03:33.000
Ông ta là giám đốc 
một tập đoàn kinh doanh ở Ohio

00:03:33.000 --> 00:03:35.000
Tôi nói với anh nghệ sĩ trẻ ấy rằng,

00:03:36.000 --> 00:03:38.000
"Vấn đề duy nhất của anh là anh 
đang ngồi chơi nhạc trên cả 2 mông

00:03:38.000 --> 00:03:40.000
anh chỉ nên dùng một cái thôi!"

00:03:40.000 --> 00:03:42.000
rồi tôi chỉnh lại tư thế 
cho anh ta thế này khi chơi.

00:03:42.000 --> 00:03:44.000
Và bỗng nhiên, anh ấy chơi hay xuất thần

00:03:45.000 --> 00:03:47.000
Cả khán phòng há hốc miệng
khi nhận thấy sự thay đổi.

00:03:47.000 --> 00:03:49.000
Và rồi ông giám đốc kia gửi thư cho tôi.

00:03:49.000 --> 00:03:50.000
Ông nói, "Tôi đã rất xúc động.

00:03:50.000 --> 00:03:52.000
"Khi trở lại Ohio, tôi đã bắt cả công ty của mình

00:03:53.000 --> 00:03:54.000
ngồi trên một mông!"

00:03:54.000 --> 00:03:57.000
(Tiếng cười)

NOTE Paragraph

00:03:58.000 --> 00:04:00.000
Điều thứ hai tôi muốn làm là mô tả cho các bạn 
nghe về chính các bạn.

00:04:00.000 --> 00:04:03.000
Tôi nghĩ có khoảng 1.600 người ở đây

00:04:03.000 --> 00:04:06.000
Tôi đoán chỉ có khoảng 45 người ở đây

00:04:06.000 --> 00:04:08.000
thật sự đam mê nhạc cổ điển.

00:04:09.000 --> 00:04:14.000
Họ ngưỡng mộ nó.
Đài FM luôn bật kênh nhạc cổ điển,

00:04:14.000 --> 00:04:17.000
Xe của họ chất đầy các đĩa CD 
và họ hay lui tới những buổi hòa nhạc,

00:04:17.000 --> 00:04:18.000
và con cái họ cũng biết chơi nhạc.

00:04:18.000 --> 00:04:20.000
Những người ấy không thể sống
thiếu nhạc cổ điển.

00:04:21.000 --> 00:04:23.000
Đó là nhóm thứ nhất, nhóm thiểu số.

00:04:23.000 --> 00:04:25.000
Nhóm thứ hai lớn hơn,

00:04:25.000 --> 00:04:27.000
Bao gồm những con người không quan tâm gì.

00:04:27.000 --> 00:04:28.000
(Tiếng cười)

00:04:28.000 --> 00:04:30.000
Họ về nhà sau một ngày làm việc mệt nhọc

00:04:30.000 --> 00:04:32.000
uống một cốc rượu, 
ngả người gác hai chân lên cao.

00:04:33.000 --> 00:04:35.000
Và nếu có Vivaldi vang lên nhè nhẹ 
thì cũng ok thôi.

00:04:35.000 --> 00:04:36.000
(Tiếng cười)

00:04:36.000 --> 00:04:37.000
Đó là nhóm thứ 2.

00:04:37.000 --> 00:04:38.000
Nhóm thứ 3.

00:04:38.000 --> 00:04:40.000
Họ là những người 
không bao giờ nghe nhạc cổ điển

00:04:40.000 --> 00:04:42.000
Đơn giản vì cuộc sống của họ
không có những thứ kiểu như vậy.

00:04:43.000 --> 00:04:45.000
họ có thể nghe một chút kiểu 
hít lại khói thuốc ở sân bay, nhưng --

00:04:45.000 --> 00:04:47.000
(Tiếng cười)

00:04:47.000 --> 00:04:48.000
-- và một chút hành khúc Aida 
khi bước chân vào trong các tiền sảnh lớn

00:04:48.000 --> 00:04:51.000
Nhưng chính xác là, 
họ chả bao giờ nghe nó cả.

00:04:52.000 --> 00:04:53.000
Có lẽ đây là nhóm đông người nhất

NOTE Paragraph

00:04:53.000 --> 00:04:55.000
Và còn nữa, một nhóm khá nhỏ

00:04:55.000 --> 00:04:58.000
Bao gồm những người 
tự cho mình là mù nhạc.

00:04:58.000 --> 00:05:00.000
Một lượng đáng kể những người 
tự cho mình là mù âm nhạc.

00:05:01.000 --> 00:05:03.000
Tôi đã nghe những câu kiểu này khá nhiều:
"Chồng tôi bị mù âm nhạc!"

00:05:03.000 --> 00:05:04.000
(Tiếng cười)

00:05:04.000 --> 00:05:07.000
Sự thật là, bạn không thể bị mù âm nhạc được. 
Chả ai bị như vậy cả.

00:05:07.000 --> 00:05:10.000
Nếu bạn mù nhạc thật,
bạn đã chẳng thể cài số bằng tay

00:05:10.000 --> 00:05:12.000
cho chiếc xe hơi của mình.

00:05:12.000 --> 00:05:14.000
và cũng chẳng thể phân biệt được

00:05:14.000 --> 00:05:16.000
giọng Texas với giọng Rome.

00:05:16.000 --> 00:05:20.000
Và cái điện thoại, ngay cả khi mẹ bạn gọi đến

00:05:21.000 --> 00:05:23.000
bằng một chiếc điện thoại cũ kĩ, 
khi bà nói "Alô"

00:05:23.000 --> 00:05:26.000
bạn đã luôn nhận ra đó là mẹ 
và cảm nhận được tâm trạng của bà lúc ấy.

00:05:27.000 --> 00:05:30.000
Thính giác của bạn hoàn hảo. 
Của ai cũng vậy.

00:05:30.000 --> 00:05:32.000
Vậy nên không có ai mù nhạc cả.

NOTE Paragraph

00:05:32.000 --> 00:05:36.000
Nhưng để tôi kể cho bạn nghe, 
tôi thấy không thể tiếp tục

00:05:36.000 --> 00:05:39.000
khi mà luôn có một khoảng cách xa vời 
giữa những người hiểu,

00:05:40.000 --> 00:05:42.000
yêu và đam mê âm nhạc cổ điển,

00:05:42.000 --> 00:05:45.000
với những người 
không có một chút liên quan gì đến nó cả.

00:05:45.000 --> 00:05:47.000
Ở đây tôi không tính 
những người "mù nhạc" nữa

00:05:47.000 --> 00:05:51.000
Nhưng thậm chí chỉ với 3 nhóm như vậy 
cũng đã là một khó khăn rất lớn rồi.

00:05:51.000 --> 00:05:55.000
Vậy nên tôi sẽ không đi đâu cả, 
cho đến khi mỗi người trong khán phòng này,

00:05:55.000 --> 00:06:00.000
những người dân của Aspen, và cả những người

00:06:01.000 --> 00:06:04.000
đang theo dõi nữa, 
bắt đầu biết yêu và hiểu về nhạc cổ điển.

00:06:04.000 --> 00:06:06.000
Đó là những gì tối nay ta sẽ làm cho bằng được.

NOTE Paragraph

00:06:07.000 --> 00:06:12.000
Các bạn có để ý là 
trên mặt tôi không hề có chút nghi ngại gì

00:06:12.000 --> 00:06:15.000
khi khẳng định như thể 
mình sẽ làm được điều đó, đúng không?

00:06:15.000 --> 00:06:19.000
Đó là tính cách cần có của những người dẫn đầu

00:06:19.000 --> 00:06:22.000
Anh ta phải tin tưởng vào khả năng bản thân,
rằng mình có thể

00:06:23.000 --> 00:06:25.000
làm cho mọi người khác cùng trở nên khao khát.

00:06:25.000 --> 00:06:28.000
Sẽ như thế nào nếu Martin Luther King lại nói 
"Tôi có một mơ ước!

00:06:28.000 --> 00:06:30.000
Nhưng cũng không chắc 
người ta có muốn vậy không nữa"

00:06:30.000 --> 00:06:33.000
(Tiếng cười)

NOTE Paragraph

00:06:34.000 --> 00:06:36.000
Được rồi. Giờ tôi sẽ chơi thử nhạc của Chopin.

00:06:36.000 --> 00:06:41.000
Đây là một đoạn dạo đầu rất hay, 
có thể vài người trong số các bạn biết nó

00:06:42.000 --> 00:07:10.000
(Âm nhạc)

00:07:10.000 --> 00:07:12.000
Có biết tôi vừa đoán được điều gì đang xảy ra không?

00:07:13.000 --> 00:07:15.000
Khi tôi vừa bắt đầu, 
các bạn nghĩ "Nghe thật là hay!"

00:07:15.000 --> 00:07:28.000
(Âm nhạc)

00:07:29.000 --> 00:07:30.000
"Anh đề nghị hè năm sau

00:07:30.000 --> 00:07:32.000
mình đừng đi đến đây nữa"

00:07:32.000 --> 00:07:35.000
(Tiếng cười)

00:07:35.000 --> 00:07:38.000
Nghe buồn cười nhỉ, đúng không? 
Cái cách mà những ý nghĩ đó

00:07:38.000 --> 00:07:41.000
thoảng qua trong đầu của các bạn ấy.

00:07:41.000 --> 00:07:42.000
Và dĩ nhiên--

00:07:42.000 --> 00:07:45.000
(Vỗ tay)

00:07:45.000 --> 00:07:47.000
- và dĩ nhiên, nếu tôi tiếp tục nữa thì có lẽ

00:07:48.000 --> 00:07:49.000
sẽ có nhiều người phải ngủ gục mất.

00:07:49.000 --> 00:07:51.000
Sẽ còn tệ hơn nữa khi cô bạn gái đi cùng 
huých vào xương sườn của bạn và gọi

00:07:51.000 --> 00:07:55.000
"Dậy đi! Anh có biết nghệ thuật là gì không vậy!".

NOTE Paragraph

00:07:55.000 --> 00:07:58.000
Nhưng có bao giờ bạn nghĩ rằng, 
nguyên nhân làm cho bạn buồn ngủ

00:07:59.000 --> 00:08:01.000
khi nghe nhạc cổ điển, không phải do bạn, 
mà là do chính chúng tôi không?

00:08:01.000 --> 00:08:03.000
Đã có ai từng thấy tôi chơi nhạc và nghĩ,

00:08:03.000 --> 00:08:05.000
"Sao ông ta lên gân nhiều thế?"

00:08:05.000 --> 00:08:08.000
Nếu tôi làm cái đầu mình như thế này, 
chắc nhiều cũng sẽ nghĩ giống vậy.

00:08:09.000 --> 00:08:14.000
(Âm nhạc)

00:08:14.000 --> 00:08:18.000
Và từ nay trở về sau, 
cứ mỗi lần nghe nhạc cổ điển,

00:08:18.000 --> 00:08:22.000
bạn sẽ luôn biết được anh nhạc công đã lên gân 
ở những chỗ nào.

NOTE Paragraph

00:08:22.000 --> 00:08:24.000
Ok, bây giờ hãy xem xét kĩ hơn 
cách người ta chơi đàn

00:08:24.000 --> 00:08:29.000
Tôi ấn vào nốt B. Đây là B. Nốt kế tiếp là C,

00:08:29.000 --> 00:08:32.000
với nhiệm vụ là làm cho B có vẻ buồn. 
Quả thật như vậy, thấy không?

00:08:32.000 --> 00:08:35.000
(Tiếng cười)

00:08:35.000 --> 00:08:37.000
Mọi nhạc sĩ đều hiểu điều đó, 
nếu họ muốn nhạc của mình buồn

00:08:37.000 --> 00:08:38.000
chỉ việc chơi hai nốt ấy thôi.

00:08:38.000 --> 00:08:43.000
(Âm nhạc)

00:08:43.000 --> 00:08:45.000
Về cơ bản, đó là một nốt B với 4 nỗi buồn

00:08:45.000 --> 00:08:47.000
(Tiếng cười)

00:08:48.000 --> 00:08:53.000
Bây giờ, tôi đi dần xuống A, rồi G, rồi tới F.

00:08:53.000 --> 00:08:57.000
Vậy ta sẽ có B, A, G, F. Nếu ta có B, A , G, F rồi,

00:08:58.000 --> 00:09:04.000
nốt tiếp theo nên là gì nhỉ? 
Oh, đó có lẽ chỉ là may mắn mà thôi.

00:09:04.000 --> 00:09:10.000
Thử lại lần nữa xem. 
Ôi, dàn xướng ca của TED

00:09:10.000 --> 00:09:13.000
(Tiếng cười)

00:09:13.000 --> 00:09:17.000
Bạn đã công nhận là không ai bị mù nhạc chứ? 
Không ai bị như vậy cả.

00:09:17.000 --> 00:09:19.000
Bạn biết đấy, mỗi một ngôi làng ở Banladesh

00:09:19.000 --> 00:09:24.000
cũng như mỗi thôn xóm ở Trung Quốc
-- mọi người đều hiểu rằng:

00:09:25.000 --> 00:09:28.000
da, da, da, da - da. 
Mọi người đều biết, đó sẽ là nốt E.

NOTE Paragraph

00:09:28.000 --> 00:09:31.000
Bây giờ, Chopin chưa muốn kết thúc ở đó
với nốt E

00:09:32.000 --> 00:09:34.000
bởi vì điều gì sẽ xảy chứ? 
Nó sẽ lặp lại, giống như trong kịch Hamlet vậy.

00:09:34.000 --> 00:09:36.000
Bạn có biết Hamlet chứ? Hồi thứ nhất, cảnh thứ 3.

00:09:37.000 --> 00:09:38.000
anh ta phát hiện người chú đã giết cha của mình.

00:09:38.000 --> 00:09:40.000
Tôi còn nhớ, Hamlet dần tiến tới chỗ người chú

00:09:40.000 --> 00:09:41.000
và suýt giết được ông ta. Nhưng anh ta lùi về,

00:09:41.000 --> 00:09:44.000
rồi lại tiến lên và suýt giết được người chú lần nữa.

00:09:44.000 --> 00:09:46.000
Và những nhà phê bình 
đang ngồi dưới hàng ghế đằng kia,

00:09:46.000 --> 00:09:49.000
đều đồng ý với nhau rằng:
"Hamlet thật là chần chừ"

00:09:49.000 --> 00:09:50.000
(Tiếng cười)

00:09:50.000 --> 00:09:52.000
hoặc họ cũng có thể cho rằng: 
"Hamlet bị mắc chứng Oedipus"

00:09:53.000 --> 00:09:56.000
Sai rồi, nếu không chần chừ như vậy 
thì màn kịch sẽ kết thúc mất.

00:09:56.000 --> 00:09:58.000
Đó chính là lí do 
Shakespeare đã viết Hamlet dài như vậy!

00:09:59.000 --> 00:10:01.000
Ta đều biết, Ophelia trở nên điên loạn, 
rồi những đoạn kịch cứ tiếp diễn,

00:10:01.000 --> 00:10:02.000
nào là cái sọ của Yorick, 
rồi đến những kẻ đào huyệt xuất hiện ...

00:10:03.000 --> 00:10:06.000
Chúng được đưa vào để trì hoãn, để đến hồi 5 
Hamlet mới giết được người chú của mình.

NOTE Paragraph

00:10:06.000 --> 00:10:11.000
Chopin cũng giống như vậy thôi. 
Khi ông ấy đã suýt chạm vào nốt E

00:10:11.000 --> 00:10:13.000
thì bỗng dừng lại và nói 
"Ồ, có lẽ mình nên quay lại và chơi một lần nữa!"

00:10:13.000 --> 00:10:16.000
Thế là ông ấy chơi lại

00:10:17.000 --> 00:10:20.000
một cách đầy phấn khích. (Piano)
Đó là một chút ngẫu hứng thôi

00:10:20.000 --> 00:10:21.000
đừng để ý.

00:10:22.000 --> 00:10:24.000
Bây giờ, Chopin đã tới nốt F#, 
và cuối cùng cũng chạm tới được nốt E.

00:10:24.000 --> 00:10:27.000
Nhưng hợp âm đó không đúng 
-- Ông ấy cần một hợp âm khác kia,

00:10:28.000 --> 00:10:31.000
(Piano) vậy là thay vào đó, ông ấy đã ...

00:10:31.000 --> 00:10:35.000
(Piano) chúng ta gọi đó là một Giai Kết Tránh, 
vì nó làm ta lầm tưởng bài nhạc sắp kết thúc.

00:10:36.000 --> 00:10:38.000
Tôi luôn dạy học trò của mình
"Nếu gặp phải một giai kết tránh,

00:10:38.000 --> 00:10:40.000
nhớ đá lông mày lên, 
để mọi người biết mà nghe tiếp"

00:10:40.000 --> 00:10:43.000
(Tiếng cười)

00:10:43.000 --> 00:10:46.000
(Vỗ tay)

00:10:47.000 --> 00:10:49.000
Được rồi, bây giờ, Chopin đã tới được E,
nhưng lại là một hợp âm sai.

00:10:49.000 --> 00:10:52.000
Ông ấy thử lại lần nữa. Không đúng

00:10:52.000 --> 00:10:55.000
Thử E lại lần nữa. Không đúng.

00:10:55.000 --> 00:10:57.000
E một lần nữa, vẫn không đúng

00:10:58.000 --> 00:11:01.000
Và rồi cuối cùng ... (Piano)

00:11:01.000 --> 00:11:05.000
Người đàn ông ngồi ở hàng ghế đầu kia 
đã "Mmm"

00:11:06.000 --> 00:11:08.000
Đó là cách mà ông ta về nhà sau một ngày dài,

00:11:08.000 --> 00:11:11.000
khóa chiếc xe hơi của mình lại và thốt lên

00:11:12.000 --> 00:11:15.000
"Aah, về tới nhà rồi!". Vì mỗi người chúng ta 
đều biết đâu là nhà của mình.

NOTE Paragraph

00:11:15.000 --> 00:11:18.000
Tóm lại đây là một khúc nhạc 
bắt đầu "từ xa" và cuối cùng là "về đến nhà"

00:11:18.000 --> 00:11:20.000
Tôi sẽ chơi nó lại từ đầu

00:11:20.000 --> 00:11:23.000
và mọi người hãy dõi theo nhé. 
B, C, B, C, B, C, B --

00:11:23.000 --> 00:11:25.000
Xuống tới A, xuống G, xuống F.

00:11:25.000 --> 00:11:27.000
Gần tới E, nhưng không, cuộc dạo chơi lặp lại.

00:11:28.000 --> 00:11:30.000
Chopin trở lại với B. Ông ấy bắt đầu thấy thích thú. Xuống tới F# rồi xuống tới E.

00:11:30.000 --> 00:11:32.000
Sai rồi. Sai rồi. Sai rồi.

00:11:33.000 --> 00:11:35.000
Và cuối cùng về đến E, về đến nhà rồi.

00:11:35.000 --> 00:11:38.000
Và giờ hãy chuẩn bị để thưởng thức
màn trình diễn trên một mông

00:11:38.000 --> 00:11:41.000
(Tiếng cười)

00:11:41.000 --> 00:11:43.000
Để chạy xuyên suốt từ B về E,

00:11:44.000 --> 00:11:49.000
Tôi phải dừng việc nghĩ về từng nốt nhạc 
một cách riêng lẻ, thay vào đó

00:11:49.000 --> 00:11:54.000
phải nắm bắt được một lúc 
cả chặng dài từ đầu tới cuối.

NOTE Paragraph

00:11:55.000 --> 00:11:59.000
Gần đây, chúng tôi có ghé thăm Nam Phi, 
và chắc hẳn khi nhắc đến Nam Phi

00:11:59.000 --> 00:12:02.000
các bạn đều sẽ liên tưởng đến 
27 năm tù của Mandela.

00:12:03.000 --> 00:12:05.000
Ông ấy đã nghĩ gì trong suốt những năm ấy? 
Ăn trưa sao?

00:12:05.000 --> 00:12:08.000
Không, ông ấy nghĩ về tương lai của Nam Phi

00:12:09.000 --> 00:12:10.000
và cho cả loài người. Chúng ta gọi đó là

00:12:10.000 --> 00:12:13.000
Tầm Nhìn, Mandela chỉ nghĩ về nó mà thôi.

00:12:13.000 --> 00:12:15.000
Cũng giống như một chú chim, 
khi bay qua cả cánh đồng rộng lớn

00:12:15.000 --> 00:12:19.000
thì sẽ không cần phải quan tâm đến 
những bờ rào phía dưới nữa.

00:12:19.000 --> 00:12:22.000
Được rồi, bây giờ tôi sẽ chơi như vậy suốt từ B tới E.

00:12:22.000 --> 00:12:26.000
Và một yêu cầu cuối cùng trước khi tôi bắt đầu,

00:12:26.000 --> 00:12:31.000
Các bạn hãy nghĩ về một người thân của mình, 
người đã không còn ở cạnh bạn nữa

00:12:31.000 --> 00:12:34.000
có thể là một người bà đáng kính, 
hay người yêu của bạn ---

00:12:35.000 --> 00:12:38.000
một người mà bạn yêu với cả trái tim,

00:12:38.000 --> 00:12:41.000
nhưng đã không còn bên cạnh bạn nữa.

00:12:42.000 --> 00:12:45.000
Hãy hồi tưởng lại họ, đồng thời dõi theo

00:12:45.000 --> 00:12:49.000
những nốt nhạc từ B tới E

00:12:49.000 --> 00:12:57.000
bạn sẽ hiểu những gì Chopin muốn nói.

00:12:57.000 --> 00:14:48.000
(Âm nhạc)

00:14:48.000 --> 00:14:55.000
(Vỗ tay)

NOTE Paragraph

00:14:55.000 --> 00:15:00.000
Bây giờ, có lẽ bạn đang tự hỏi

00:15:00.000 --> 00:15:06.000
có lẽ bạn đang tự hỏi tại sao tôi cũng vỗ tay

00:15:06.000 --> 00:15:08.000
Tôi đã làm như vậy
tại một ngôi trường ở Boston

00:15:08.000 --> 00:15:12.000
trước 70 học sinh lớp 7, 12 tuổi.

00:15:12.000 --> 00:15:14.000
Tôi đã làm chính xác như ban nãy, 
tôi giải thích

00:15:14.000 --> 00:15:15.000
và yêu cầu chúng làm tất cả ...

00:15:15.000 --> 00:15:17.000
Và khi tôi chơi xong, 
chúng đều đứng dậy vỗ tay điên cuồng.

00:15:18.000 --> 00:15:19.000
Tôi vỗ tay, chúng cũng vỗ tay.

00:15:19.000 --> 00:15:21.000
Cuối cùng tôi mới hỏi
"Tại sao ta cũng vỗ tay?"

00:15:21.000 --> 00:15:22.000
Và một đứa trẻ trả lời

00:15:22.000 --> 00:15:27.000
"Vì chúng ta đều đã được nghe nhạc!"

00:15:28.000 --> 00:15:30.000
Nghĩ thử xem, 1,600 con người bận rộn,

00:15:30.000 --> 00:15:32.000
ngồi ở đây và cùng nhau làm mọi thứ:

00:15:33.000 --> 00:15:39.000
thưởng thức, thấu hiểu và cùng xúc động
trước một tác phẩm của Chopin.

00:15:39.000 --> 00:15:40.000
Thật đáng nhớ.

00:15:40.000 --> 00:15:43.000
Bây giờ, liệu có chắc chắn rằng 
tất cả những ai đã dõi theo

00:15:43.000 --> 00:15:45.000
đã thấu hiểu, đều cảm thấy xúc động không? 
Dĩ nhiên, tôi không dám chắc.

00:15:46.000 --> 00:15:47.000
Nhưng để tôi kể cho các bạn nghe 
một câu chuyện

NOTE Paragraph

00:15:47.000 --> 00:15:50.000
10 năm trước, tôi đã đến Ireland, giai đoạn Troubles
(thời kì chủ nghĩa bè phái ở Ireland nửa sau TK20)

00:15:50.000 --> 00:15:53.000
tôi đến để hòa giải các xung đột
và đã tiếp xúc với một số trẻ em

00:15:53.000 --> 00:15:57.000
Công Giáo và Tin Lành ở đây. 
Và cũng thực hiện những điều tương tự ---

00:15:58.000 --> 00:16:00.000
một việc khá mạo hiểm 
với những đứa trẻ đường phố.

00:16:00.000 --> 00:16:03.000
Nhưng rồi một trong số chúng 
đã đến và kể với tôi rằng,

00:16:04.000 --> 00:16:07.000
"Xưa nay cháu chưa từng được nghe nhạc cổ điển,

00:16:07.000 --> 00:16:08.000
nhưng khi bác chơi cái thứ shopping (Chopin) đó ..."

00:16:08.000 --> 00:16:11.000
(Tiếng cười)

00:16:11.000 --> 00:16:15.000
nó nói, "Anh của cháu bị bắn chết năm ngoái
nhưng cháu đã không hề khóc.

00:16:16.000 --> 00:16:17.000
Nhưng tối qua, khi nghe bác chơi nhạc,

00:16:17.000 --> 00:16:20.000
cháu đã nghĩ về anh

00:16:20.000 --> 00:16:22.000
Nước mắt của cháu đã trào ra rất nhiều.

00:16:22.000 --> 00:16:25.000
Ông biết đấy, cháu cảm thấy thật nhẹ nhõm 
khi có thể khóc vì anh ấy".

00:16:25.000 --> 00:16:27.000
Giây phút đó, tôi đã khẳng định 
với bản thân mình rằng,

00:16:27.000 --> 00:16:34.000
nhạc cổ điển là thứ âm nhạc 
dành cho mọi người!

NOTE Paragraph

00:16:35.000 --> 00:16:37.000
Bây giờ, bạn sẽ đi đứng như thế nào 
-- khi bạn biết,

00:16:37.000 --> 00:16:41.000
cái nghề của tôi, nghề chơi nhạc 
không nhìn nhận theo kiểu như vậy.

00:16:41.000 --> 00:16:44.000
Người ta nói rằng
chỉ có 3% dân số yêu thích nhạc cổ điển,

00:16:44.000 --> 00:16:48.000
giá như có thể nâng lên 4% 
thì tất cả vấn đề sẽ đều được giải quyết.

00:16:49.000 --> 00:16:52.000
Tôi mới nói, "Bạn sẽ đi đi lại lại 
và lẩm bẩm như thế nào

00:16:52.000 --> 00:16:55.000
nếu bạn nghĩ, 
chỉ có 3% dân số yêu thích nhạc cổ điển

00:16:56.000 --> 00:16:58.000
và giá như ta có thể nâng nó lên thành 4%. 
Hay bạn sẽ đi lại

00:16:58.000 --> 00:17:00.000
và lẩm bẩm như thế nào,

00:17:00.000 --> 00:17:02.000
nếu bạn nghĩ, 
tất cả mọi người đều yêu thích nhạc cổ điển --

00:17:02.000 --> 00:17:04.000
Chỉ là họ chưa biết đấy thôi!"

00:17:04.000 --> 00:17:05.000
(Tiếng cười)

00:17:05.000 --> 00:17:07.000
Bạn thấy đấy, 
đó là hai cảnh tượng hoàn toàn khác nhau.

NOTE Paragraph

00:17:08.000 --> 00:17:11.000
Tôi có một trải nghiệm tuyệt vời thế này, 
vào năm 45 tuổi

00:17:11.000 --> 00:17:16.000
và hơn 20 năm chỉ huy dàn nhạc,
tôi chợt nhận ra rằng,

00:17:17.000 --> 00:17:20.000
Người nhạc trưởng của dàn nhạc 
luôn luôn im lặng.

00:17:20.000 --> 00:17:22.000
Đây là những hình ảnh của tôi
trên bìa các đĩa CD

00:17:22.000 --> 00:17:25.000
(Tiếng cười)

00:17:25.000 --> 00:17:27.000
-- Người nhạc trưởng 
không tạo ra bất kì âm thanh nào cả,

00:17:28.000 --> 00:17:32.000
Ông ta sử dụng chính sức mạnh của mình 
để truyền lửa cho người khác.

00:17:32.000 --> 00:17:36.000
Suy nghĩ ấy đã thay đổi tôi hoàn toàn. 
Một sự giác ngộ của cuộc đời

00:17:37.000 --> 00:17:38.000
Các nhạc công đã đến bên cạnh tôi và hỏi:

00:17:38.000 --> 00:17:40.000
"Ben, có chuyện gì vậy?" Chính là nó.

00:17:40.000 --> 00:17:45.000
Tôi đã nhận ra nhiệm vụ của mình 
là đánh thức những tiềm ẩn bên trong người khác.

00:17:45.000 --> 00:17:48.000
Và tất nhiên, tôi cũng muốn biết 
liệu nãy giờ mình đã làm được vậy chưa.

00:17:48.000 --> 00:17:51.000
Các bạn có muốn biết không? 
Cứ nhìn vào những đôi mắt thì biết.

00:17:51.000 --> 00:17:55.000
Một khi chúng sáng lấp lánh 
thì tôi biết mình đã làm được.

00:17:56.000 --> 00:17:57.000
Ánh mắt của anh chàng này 
có thể thắp sáng cả một ngôi làng đấy

00:17:57.000 --> 00:17:59.000
(Tiếng cười)

00:17:59.000 --> 00:18:01.000
Đúng vậy, nếu những đôi mắt kia sáng lên, 
bạn biết mình đã thành công

00:18:01.000 --> 00:18:04.000
Nếu chúng không lấp lánh, 
bạn phải tự vấn chính mình

00:18:04.000 --> 00:18:05.000
với câu hỏi rằng:

00:18:05.000 --> 00:18:11.000
"Tôi đã là ai, 
mà những ánh mắt đó không ngời lên?

00:18:12.000 --> 00:18:13.000
Cũng có thể làm như vậy 
với con trẻ của chúng ta

00:18:13.000 --> 00:18:18.000
Ta là ai, mà đôi mắt của chúng 
không sáng ngời lên?

00:18:19.000 --> 00:18:21.000
Đó là một thế giới hoàn toàn khác.

NOTE Paragraph

00:18:21.000 --> 00:18:26.000
Bây giờ, khi sắp kết thúc buổi tối kì diệu hôm nay, 
kiểu "một tuần ở trên núi"

00:18:27.000 --> 00:18:28.000
để chuẩn bị trở về với thế giới của chúng ta

00:18:28.000 --> 00:18:32.000
Có hợp lí không nếu tôi đặt câu hỏi:

00:18:32.000 --> 00:18:37.000
chúng ta là ai khi trở lại với thế giới ấy?

00:18:37.000 --> 00:18:39.000
Bạn biết đấy, định nghĩa của sự thành công,
đối với tôi thật đơn giản

00:18:40.000 --> 00:18:42.000
Không liên quan gì đến sức khỏe, 
danh vọng hay quyền lực cả.

00:18:42.000 --> 00:18:45.000
Thành công chính là 
những đôi mắt đang sáng ngời xung quanh tôi.

NOTE Paragraph

00:18:46.000 --> 00:18:49.000
Được rồi, một điều nữa
mà tôi muốn chia sẻ với các bạn,

00:18:49.000 --> 00:18:52.000
rằng sức mạnh của lời nói có thể

00:18:52.000 --> 00:18:54.000
thay đổi hoàn toàn rất nhiều thứ

00:18:54.000 --> 00:18:58.000
Tôi học được điều này 
từ một người phụ nữ, một trong số ít

00:18:58.000 --> 00:18:59.000
những người sống sót ở Auschwitz (trại tập trung 
ở Phần Lan, xây dựng bởi Đức Quốc Xã)

00:18:59.000 --> 00:19:03.000
Cô ấy đã tới Auschiwitz khi mới 15 tuổi,

00:19:04.000 --> 00:19:11.000
cùng với cậu em trai 8 tuổi, 
hai chị em mồ côi cha mẹ.

00:19:11.000 --> 00:19:16.000
Cô ấy đã kể với tôi rằng,

00:19:16.000 --> 00:19:19.000
"Khi đang trên tàu tới Auschwitz,
tôi nhìn xuống và thấy

00:19:19.000 --> 00:19:21.000
giày của thằng nhỏ đã bị mất.

00:19:22.000 --> 00:19:25.000
Tôi đã mắng nó: 'Sao mày ngu quá vậy, 
chỉ có giữ đồ của mình thôi

00:19:25.000 --> 00:19:26.000
mà cũng không làm được hả?".

00:19:26.000 --> 00:19:30.000
Đó là cái cách một người chị lớn
nói với em trai mình.

00:19:30.000 --> 00:19:33.000
Nhưng thật không may, 
đó cũng là những điều cuối cùng

00:19:33.000 --> 00:19:37.000
cô ấy có thể nói với em mình
vì cậu bé đã không thể sống sót.

00:19:37.000 --> 00:19:39.000
Khi rời khỏi Auschwitz, 
cô gái đã thề một lời thề.

00:19:40.000 --> 00:19:44.000
Cô ấy kể với tôi rằng 
'Tôi bước chân ra khỏi Auschwitz,

00:19:44.000 --> 00:19:49.000
và tôi đã thề rằng, 
tôi sẽ không bao giờ nói ra những lời

00:19:50.000 --> 00:19:53.000
vốn không thể trở thành những lời cuối cùng 
của chính mình nữa.'".

00:19:53.000 --> 00:19:57.000
Chúng ta có làm vậy được không? Không. 
Chúng ta sẽ phạm sai lầm

00:19:58.000 --> 00:20:05.000
và làm người khác sai lầm nữa. 
Nhưng cũng thật đáng để sống hướng về nó.

00:20:05.000 --> 00:20:10.000
Cảm ơn đã lắng nghe.
(Vỗ tay)

00:20:11.000 --> 00:20:22.000
Mắt lấp lánh, mắt lấp lánh.

00:20:22.000 --> 00:20:25.000
Cảm ơn, cảm ơn rất nhiều.

00:20:26.000 --> 00:20:31.000
(Âm nhạc)