1
00:00:00,000 --> 00:00:03,000
Có lẽ nhiều người ở đây đã nghe câu chuyện 
về hai vị thương nhân

2
00:00:03,000 --> 00:00:06,000
ở Châu Phi hồi đầu thế kỉ 20.

3
00:00:06,000 --> 00:00:08,000
Họ được gửi đi để mở đường cho việc

4
00:00:08,000 --> 00:00:10,000
kinh doanh giày dép tại đó

5
00:00:10,000 --> 00:00:13,000
Khi cả hai gửi điện tín về thành Manchester

6
00:00:13,000 --> 00:00:17,000
một người viết "Vô vọng. Chúng ta phải dừng lại thôi.

7
00:00:17,000 --> 00:00:18,000
Ở đây người ta không mang giày".

8
00:00:18,000 --> 00:00:21,000
Người kia thì viết "Thật là một cơ hội vô giá,

9
00:00:21,000 --> 00:00:23,000
Ở đây chưa ai có giày cả!"

10
00:00:23,000 --> 00:00:24,000
(Tiếng cười)

11
00:00:24,000 --> 00:00:27,000
Trong giới nghe nhạc cổ điển cũng 
đang diễn ra một tình trạng tương tự

12
00:00:28,000 --> 00:00:29,000
vì có nhiều người tin rằng nhạc cổ điển

13
00:00:29,000 --> 00:00:32,000
đang dần dần biến mất.

14
00:00:33,000 --> 00:00:36,000
Một số người khác lại cho rằng, 
người ta vẫn chưa biết gì về nhạc cổ điển cả.

15
00:00:36,000 --> 00:00:40,000
Và bây giờ, thay vì đi vào các số liệu thống kê 
và xu hướng âm nhạc

16
00:00:40,000 --> 00:00:42,000
hay liệt kê ra danh sách 
những dàn nhạc giao hưởng đã đóng cửa

17
00:00:42,000 --> 00:00:45,000
hay những công ty thu âm 
đang sắp phải giải thể

18
00:00:45,000 --> 00:00:49,000
Tôi nghĩ tối nay ta nên làm một thí nghiệm
một thí nghiệm.

19
00:00:49,000 --> 00:00:53,000
Thật ra cũng không hẳn là một thí nghiệm đâu, 
vì tôi đã biết trước kết quả rồi.

20
00:00:54,000 --> 00:00:56,000
Nhưng nó sẽ chỉ giống như một thí nghiệm mà thôi.
Bây giờ, trước khi chúng ta --

21
00:00:56,000 --> 00:01:00,000
(Tiếng cười)

22
00:01:00,000 --> 00:01:02,000
trước khi chúng ta bắt đầu, 
tôi cần phải làm hai việc.

23
00:01:02,000 --> 00:01:06,000
Đầu tiên tôi muốn nhắc các bạn 
về tiếng đàn của một đứa trẻ bảy tuổi

24
00:01:07,000 --> 00:01:08,000
khi đang tập chơi đàn piano.

25
00:01:08,000 --> 00:01:10,000
Có thể các bạn 
cũng đang có một đứa như vậy ở nhà.

26
00:01:11,000 --> 00:01:12,000
Nó nghe như thế này này.

27
00:01:12,000 --> 00:01:32,000
(Piano)

28
00:01:32,000 --> 00:01:34,000
Có vẻ một vài người ở đây 
đã nhận ra cậu bé này,

29
00:01:34,000 --> 00:01:39,000
Giờ thì nó đã luyện tập được thêm một năm, 
8 tuổi

30
00:01:39,000 --> 00:01:40,000
nó sẽ chơi như thế này

31
00:01:40,000 --> 00:01:47,000
(Piano)

32
00:01:47,000 --> 00:01:50,000
Rồi nó tập thêm một năm nữa, 
giờ là 9 tuổi

33
00:01:50,000 --> 00:01:56,000
(Piano)

34
00:01:56,000 --> 00:01:59,000
Rồi lại tập thêm một năm nữa, 
giờ là 10 tuổi.

35
00:01:59,000 --> 00:02:06,000
(Piano)

36
00:02:06,000 --> 00:02:07,000
Thường thì bọn nhỏ hay bỏ cuộc tại thời điểm đó

37
00:02:07,000 --> 00:02:09,000
(Tiếng cười)

38
00:02:09,000 --> 00:02:11,000
(Vỗ tay)

39
00:02:11,000 --> 00:02:13,000
Và nếu bạn kiên nhẫn chờ thêm một năm nữa ..

40
00:02:14,000 --> 00:02:15,000
bạn sẽ được nghe thấy cái này.

41
00:02:15,000 --> 00:02:24,000
(Piano)

42
00:02:24,000 --> 00:02:27,000
Những lời giải thích của bạn về sự thay đổi này, 
chưa hẳn đã đúng,

43
00:02:27,000 --> 00:02:30,000
có thể bạn nghĩ 
nó bất chợt trở nên đam mê, say sưa với âm nhạc

44
00:02:30,000 --> 00:02:33,000
nó có một giáo viên mới, hay nó đến tuổi dậy thì v...v... 
Nhưng thật sự, thứ mà đã thay đổi là:

45
00:02:33,000 --> 00:02:37,000
Những lần ấn phím mạnh đã dần dần ít đi.

46
00:02:38,000 --> 00:02:39,000
Bạn có thể thấy ở lần chơi đầu

47
00:02:39,000 --> 00:02:41,000
từng nốt nhạc được ấn mạnh.

48
00:02:42,000 --> 00:02:44,000
(Piano)

49
00:02:44,000 --> 00:02:46,000
Rồi lần hai, cứ hai nốt một lần.

50
00:02:47,000 --> 00:02:49,000
(Piano)

51
00:02:49,000 --> 00:02:50,000
Nhìn đầu tôi mà đếm sẽ thấy.

52
00:02:51,000 --> 00:02:52,000
(Tiếng cười)

53
00:02:52,000 --> 00:02:54,000
Đứa 9 tuổi

54
00:02:54,000 --> 00:02:55,000
cứ mỗi 4 nốt một lần .

55
00:02:55,000 --> 00:02:57,000
(Piano)

56
00:02:58,000 --> 00:02:59,000
và đứa 10 tuổi, lên đến 8 nốt.

57
00:02:59,000 --> 00:03:02,000
(Piano)

58
00:03:02,000 --> 00:03:04,000
Và đứa 11 tuổi, một nhịp cho cả một đoạn dài.

59
00:03:04,000 --> 00:03:07,000
(Piano)

60
00:03:08,000 --> 00:03:10,000
Tôi không tại hiểu sao
chúng ta lại phải uốn người như thế này.

61
00:03:10,000 --> 00:03:12,000
(Tiếng cười)

62
00:03:13,000 --> 00:03:15,000
Tôi không hề định: 
"Tôi sẽ nghiêng vai hay xoay người"

63
00:03:15,000 --> 00:03:17,000
Vâng, chính âm nhạc đã làm tôi ra như thế

64
00:03:17,000 --> 00:03:19,000
Tôi hay gọi vui thế này là
"Ngồi đàn trên một mông"

65
00:03:19,000 --> 00:03:21,000
(Piano)

66
00:03:21,000 --> 00:03:22,000
Cũng có thể đổi sang bên còn lại.

67
00:03:22,000 --> 00:03:26,000
(Piano)

68
00:03:26,000 --> 00:03:29,000
Có một người đàn ông từng xem tôi trình diễn

69
00:03:29,000 --> 00:03:30,000
khi đó tôi đang chơi với một nhạc công trẻ

70
00:03:31,000 --> 00:03:33,000
Ông ta là giám đốc 
một tập đoàn kinh doanh ở Ohio

71
00:03:33,000 --> 00:03:35,000
Tôi nói với anh nghệ sĩ trẻ ấy rằng,

72
00:03:36,000 --> 00:03:38,000
"Vấn đề duy nhất của anh là anh 
đang ngồi chơi nhạc trên cả 2 mông

73
00:03:38,000 --> 00:03:40,000
anh chỉ nên dùng một cái thôi!"

74
00:03:40,000 --> 00:03:42,000
rồi tôi chỉnh lại tư thế 
cho anh ta thế này khi chơi.

75
00:03:42,000 --> 00:03:44,000
Và bỗng nhiên, anh ấy chơi hay xuất thần

76
00:03:45,000 --> 00:03:47,000
Cả khán phòng há hốc miệng
khi nhận thấy sự thay đổi.

77
00:03:47,000 --> 00:03:49,000
Và rồi ông giám đốc kia gửi thư cho tôi.

78
00:03:49,000 --> 00:03:50,000
Ông nói, "Tôi đã rất xúc động.

79
00:03:50,000 --> 00:03:52,000
"Khi trở lại Ohio, tôi đã bắt cả công ty của mình

80
00:03:53,000 --> 00:03:54,000
ngồi trên một mông!"

81
00:03:54,000 --> 00:03:57,000
(Tiếng cười)

82
00:03:58,000 --> 00:04:00,000
Điều thứ hai tôi muốn làm là mô tả cho các bạn 
nghe về chính các bạn.

83
00:04:00,000 --> 00:04:03,000
Tôi nghĩ có khoảng 1.600 người ở đây

84
00:04:03,000 --> 00:04:06,000
Tôi đoán chỉ có khoảng 45 người ở đây

85
00:04:06,000 --> 00:04:08,000
thật sự đam mê nhạc cổ điển.

86
00:04:09,000 --> 00:04:14,000
Họ ngưỡng mộ nó.
Đài FM luôn bật kênh nhạc cổ điển,

87
00:04:14,000 --> 00:04:17,000
Xe của họ chất đầy các đĩa CD 
và họ hay lui tới những buổi hòa nhạc,

88
00:04:17,000 --> 00:04:18,000
và con cái họ cũng biết chơi nhạc.

89
00:04:18,000 --> 00:04:20,000
Những người ấy không thể sống
thiếu nhạc cổ điển.

90
00:04:21,000 --> 00:04:23,000
Đó là nhóm thứ nhất, nhóm thiểu số.

91
00:04:23,000 --> 00:04:25,000
Nhóm thứ hai lớn hơn,

92
00:04:25,000 --> 00:04:27,000
Bao gồm những con người không quan tâm gì.

93
00:04:27,000 --> 00:04:28,000
(Tiếng cười)

94
00:04:28,000 --> 00:04:30,000
Họ về nhà sau một ngày làm việc mệt nhọc

95
00:04:30,000 --> 00:04:32,000
uống một cốc rượu, 
ngả người gác hai chân lên cao.

96
00:04:33,000 --> 00:04:35,000
Và nếu có Vivaldi vang lên nhè nhẹ 
thì cũng ok thôi.

97
00:04:35,000 --> 00:04:36,000
(Tiếng cười)

98
00:04:36,000 --> 00:04:37,000
Đó là nhóm thứ 2.

99
00:04:37,000 --> 00:04:38,000
Nhóm thứ 3.

100
00:04:38,000 --> 00:04:40,000
Họ là những người 
không bao giờ nghe nhạc cổ điển

101
00:04:40,000 --> 00:04:42,000
Đơn giản vì cuộc sống của họ
không có những thứ kiểu như vậy.

102
00:04:43,000 --> 00:04:45,000
họ có thể nghe một chút kiểu 
hít lại khói thuốc ở sân bay, nhưng --

103
00:04:45,000 --> 00:04:47,000
(Tiếng cười)

104
00:04:47,000 --> 00:04:48,000
-- và một chút hành khúc Aida 
khi bước chân vào trong các tiền sảnh lớn

105
00:04:48,000 --> 00:04:51,000
Nhưng chính xác là, 
họ chả bao giờ nghe nó cả.

106
00:04:52,000 --> 00:04:53,000
Có lẽ đây là nhóm đông người nhất

107
00:04:53,000 --> 00:04:55,000
Và còn nữa, một nhóm khá nhỏ

108
00:04:55,000 --> 00:04:58,000
Bao gồm những người 
tự cho mình là mù nhạc.

109
00:04:58,000 --> 00:05:00,000
Một lượng đáng kể những người 
tự cho mình là mù âm nhạc.

110
00:05:01,000 --> 00:05:03,000
Tôi đã nghe những câu kiểu này khá nhiều:
"Chồng tôi bị mù âm nhạc!"

111
00:05:03,000 --> 00:05:04,000
(Tiếng cười)

112
00:05:04,000 --> 00:05:07,000
Sự thật là, bạn không thể bị mù âm nhạc được. 
Chả ai bị như vậy cả.

113
00:05:07,000 --> 00:05:10,000
Nếu bạn mù nhạc thật,
bạn đã chẳng thể cài số bằng tay

114
00:05:10,000 --> 00:05:12,000
cho chiếc xe hơi của mình.

115
00:05:12,000 --> 00:05:14,000
và cũng chẳng thể phân biệt được

116
00:05:14,000 --> 00:05:16,000
giọng Texas với giọng Rome.

117
00:05:16,000 --> 00:05:20,000
Và cái điện thoại, ngay cả khi mẹ bạn gọi đến

118
00:05:21,000 --> 00:05:23,000
bằng một chiếc điện thoại cũ kĩ, 
khi bà nói "Alô"

119
00:05:23,000 --> 00:05:26,000
bạn đã luôn nhận ra đó là mẹ 
và cảm nhận được tâm trạng của bà lúc ấy.

120
00:05:27,000 --> 00:05:30,000
Thính giác của bạn hoàn hảo. 
Của ai cũng vậy.

121
00:05:30,000 --> 00:05:32,000
Vậy nên không có ai mù nhạc cả.

122
00:05:32,000 --> 00:05:36,000
Nhưng để tôi kể cho bạn nghe, 
tôi thấy không thể tiếp tục

123
00:05:36,000 --> 00:05:39,000
khi mà luôn có một khoảng cách xa vời 
giữa những người hiểu,

124
00:05:40,000 --> 00:05:42,000
yêu và đam mê âm nhạc cổ điển,

125
00:05:42,000 --> 00:05:45,000
với những người 
không có một chút liên quan gì đến nó cả.

126
00:05:45,000 --> 00:05:47,000
Ở đây tôi không tính 
những người "mù nhạc" nữa

127
00:05:47,000 --> 00:05:51,000
Nhưng thậm chí chỉ với 3 nhóm như vậy 
cũng đã là một khó khăn rất lớn rồi.

128
00:05:51,000 --> 00:05:55,000
Vậy nên tôi sẽ không đi đâu cả, 
cho đến khi mỗi người trong khán phòng này,

129
00:05:55,000 --> 00:06:00,000
những người dân của Aspen, và cả những người

130
00:06:01,000 --> 00:06:04,000
đang theo dõi nữa, 
bắt đầu biết yêu và hiểu về nhạc cổ điển.

131
00:06:04,000 --> 00:06:06,000
Đó là những gì tối nay ta sẽ làm cho bằng được.

132
00:06:07,000 --> 00:06:12,000
Các bạn có để ý là 
trên mặt tôi không hề có chút nghi ngại gì

133
00:06:12,000 --> 00:06:15,000
khi khẳng định như thể 
mình sẽ làm được điều đó, đúng không?

134
00:06:15,000 --> 00:06:19,000
Đó là tính cách cần có của những người dẫn đầu

135
00:06:19,000 --> 00:06:22,000
Anh ta phải tin tưởng vào khả năng bản thân,
rằng mình có thể

136
00:06:23,000 --> 00:06:25,000
làm cho mọi người khác cùng trở nên khao khát.

137
00:06:25,000 --> 00:06:28,000
Sẽ như thế nào nếu Martin Luther King lại nói 
"Tôi có một mơ ước!

138
00:06:28,000 --> 00:06:30,000
Nhưng cũng không chắc 
người ta có muốn vậy không nữa"

139
00:06:30,000 --> 00:06:33,000
(Tiếng cười)

140
00:06:34,000 --> 00:06:36,000
Được rồi. Giờ tôi sẽ chơi thử nhạc của Chopin.

141
00:06:36,000 --> 00:06:41,000
Đây là một đoạn dạo đầu rất hay, 
có thể vài người trong số các bạn biết nó

142
00:06:42,000 --> 00:07:10,000
(Âm nhạc)

143
00:07:10,000 --> 00:07:12,000
Có biết tôi vừa đoán được điều gì đang xảy ra không?

144
00:07:13,000 --> 00:07:15,000
Khi tôi vừa bắt đầu, 
các bạn nghĩ "Nghe thật là hay!"

145
00:07:15,000 --> 00:07:28,000
(Âm nhạc)

146
00:07:29,000 --> 00:07:30,000
"Anh đề nghị hè năm sau

147
00:07:30,000 --> 00:07:32,000
mình đừng đi đến đây nữa"

148
00:07:32,000 --> 00:07:35,000
(Tiếng cười)

149
00:07:35,000 --> 00:07:38,000
Nghe buồn cười nhỉ, đúng không? 
Cái cách mà những ý nghĩ đó

150
00:07:38,000 --> 00:07:41,000
thoảng qua trong đầu của các bạn ấy.

151
00:07:41,000 --> 00:07:42,000
Và dĩ nhiên--

152
00:07:42,000 --> 00:07:45,000
(Vỗ tay)

153
00:07:45,000 --> 00:07:47,000
- và dĩ nhiên, nếu tôi tiếp tục nữa thì có lẽ

154
00:07:48,000 --> 00:07:49,000
sẽ có nhiều người phải ngủ gục mất.

155
00:07:49,000 --> 00:07:51,000
Sẽ còn tệ hơn nữa khi cô bạn gái đi cùng 
huých vào xương sườn của bạn và gọi

156
00:07:51,000 --> 00:07:55,000
"Dậy đi! Anh có biết nghệ thuật là gì không vậy!".

157
00:07:55,000 --> 00:07:58,000
Nhưng có bao giờ bạn nghĩ rằng, 
nguyên nhân làm cho bạn buồn ngủ

158
00:07:59,000 --> 00:08:01,000
khi nghe nhạc cổ điển, không phải do bạn, 
mà là do chính chúng tôi không?

159
00:08:01,000 --> 00:08:03,000
Đã có ai từng thấy tôi chơi nhạc và nghĩ,

160
00:08:03,000 --> 00:08:05,000
"Sao ông ta lên gân nhiều thế?"

161
00:08:05,000 --> 00:08:08,000
Nếu tôi làm cái đầu mình như thế này, 
chắc nhiều cũng sẽ nghĩ giống vậy.

162
00:08:09,000 --> 00:08:14,000
(Âm nhạc)

163
00:08:14,000 --> 00:08:18,000
Và từ nay trở về sau, 
cứ mỗi lần nghe nhạc cổ điển,

164
00:08:18,000 --> 00:08:22,000
bạn sẽ luôn biết được anh nhạc công đã lên gân 
ở những chỗ nào.

165
00:08:22,000 --> 00:08:24,000
Ok, bây giờ hãy xem xét kĩ hơn 
cách người ta chơi đàn

166
00:08:24,000 --> 00:08:29,000
Tôi ấn vào nốt B. Đây là B. Nốt kế tiếp là C,

167
00:08:29,000 --> 00:08:32,000
với nhiệm vụ là làm cho B có vẻ buồn. 
Quả thật như vậy, thấy không?

168
00:08:32,000 --> 00:08:35,000
(Tiếng cười)

169
00:08:35,000 --> 00:08:37,000
Mọi nhạc sĩ đều hiểu điều đó, 
nếu họ muốn nhạc của mình buồn

170
00:08:37,000 --> 00:08:38,000
chỉ việc chơi hai nốt ấy thôi.

171
00:08:38,000 --> 00:08:43,000
(Âm nhạc)

172
00:08:43,000 --> 00:08:45,000
Về cơ bản, đó là một nốt B với 4 nỗi buồn

173
00:08:45,000 --> 00:08:47,000
(Tiếng cười)

174
00:08:48,000 --> 00:08:53,000
Bây giờ, tôi đi dần xuống A, rồi G, rồi tới F.

175
00:08:53,000 --> 00:08:57,000
Vậy ta sẽ có B, A, G, F. Nếu ta có B, A , G, F rồi,

176
00:08:58,000 --> 00:09:04,000
nốt tiếp theo nên là gì nhỉ? 
Oh, đó có lẽ chỉ là may mắn mà thôi.

177
00:09:04,000 --> 00:09:10,000
Thử lại lần nữa xem. 
Ôi, dàn xướng ca của TED

178
00:09:10,000 --> 00:09:13,000
(Tiếng cười)

179
00:09:13,000 --> 00:09:17,000
Bạn đã công nhận là không ai bị mù nhạc chứ? 
Không ai bị như vậy cả.

180
00:09:17,000 --> 00:09:19,000
Bạn biết đấy, mỗi một ngôi làng ở Banladesh

181
00:09:19,000 --> 00:09:24,000
cũng như mỗi thôn xóm ở Trung Quốc
-- mọi người đều hiểu rằng:

182
00:09:25,000 --> 00:09:28,000
da, da, da, da - da. 
Mọi người đều biết, đó sẽ là nốt E.

183
00:09:28,000 --> 00:09:31,000
Bây giờ, Chopin chưa muốn kết thúc ở đó
với nốt E

184
00:09:32,000 --> 00:09:34,000
bởi vì điều gì sẽ xảy chứ? 
Nó sẽ lặp lại, giống như trong kịch Hamlet vậy.

185
00:09:34,000 --> 00:09:36,000
Bạn có biết Hamlet chứ? Hồi thứ nhất, cảnh thứ 3.

186
00:09:37,000 --> 00:09:38,000
anh ta phát hiện người chú đã giết cha của mình.

187
00:09:38,000 --> 00:09:40,000
Tôi còn nhớ, Hamlet dần tiến tới chỗ người chú

188
00:09:40,000 --> 00:09:41,000
và suýt giết được ông ta. Nhưng anh ta lùi về,

189
00:09:41,000 --> 00:09:44,000
rồi lại tiến lên và suýt giết được người chú lần nữa.

190
00:09:44,000 --> 00:09:46,000
Và những nhà phê bình 
đang ngồi dưới hàng ghế đằng kia,

191
00:09:46,000 --> 00:09:49,000
đều đồng ý với nhau rằng:
"Hamlet thật là chần chừ"

192
00:09:49,000 --> 00:09:50,000
(Tiếng cười)

193
00:09:50,000 --> 00:09:52,000
hoặc họ cũng có thể cho rằng: 
"Hamlet bị mắc chứng Oedipus"

194
00:09:53,000 --> 00:09:56,000
Sai rồi, nếu không chần chừ như vậy 
thì màn kịch sẽ kết thúc mất.

195
00:09:56,000 --> 00:09:58,000
Đó chính là lí do 
Shakespeare đã viết Hamlet dài như vậy!

196
00:09:59,000 --> 00:10:01,000
Ta đều biết, Ophelia trở nên điên loạn, 
rồi những đoạn kịch cứ tiếp diễn,

197
00:10:01,000 --> 00:10:02,000
nào là cái sọ của Yorick, 
rồi đến những kẻ đào huyệt xuất hiện ...

198
00:10:03,000 --> 00:10:06,000
Chúng được đưa vào để trì hoãn, để đến hồi 5 
Hamlet mới giết được người chú của mình.

199
00:10:06,000 --> 00:10:11,000
Chopin cũng giống như vậy thôi. 
Khi ông ấy đã suýt chạm vào nốt E

200
00:10:11,000 --> 00:10:13,000
thì bỗng dừng lại và nói 
"Ồ, có lẽ mình nên quay lại và chơi một lần nữa!"

201
00:10:13,000 --> 00:10:16,000
Thế là ông ấy chơi lại

202
00:10:17,000 --> 00:10:20,000
một cách đầy phấn khích. (Piano)
Đó là một chút ngẫu hứng thôi

203
00:10:20,000 --> 00:10:21,000
đừng để ý.

204
00:10:22,000 --> 00:10:24,000
Bây giờ, Chopin đã tới nốt F#, 
và cuối cùng cũng chạm tới được nốt E.

205
00:10:24,000 --> 00:10:27,000
Nhưng hợp âm đó không đúng 
-- Ông ấy cần một hợp âm khác kia,

206
00:10:28,000 --> 00:10:31,000
(Piano) vậy là thay vào đó, ông ấy đã ...

207
00:10:31,000 --> 00:10:35,000
(Piano) chúng ta gọi đó là một Giai Kết Tránh, 
vì nó làm ta lầm tưởng bài nhạc sắp kết thúc.

208
00:10:36,000 --> 00:10:38,000
Tôi luôn dạy học trò của mình
"Nếu gặp phải một giai kết tránh,

209
00:10:38,000 --> 00:10:40,000
nhớ đá lông mày lên, 
để mọi người biết mà nghe tiếp"

210
00:10:40,000 --> 00:10:43,000
(Tiếng cười)

211
00:10:43,000 --> 00:10:46,000
(Vỗ tay)

212
00:10:47,000 --> 00:10:49,000
Được rồi, bây giờ, Chopin đã tới được E,
nhưng lại là một hợp âm sai.

213
00:10:49,000 --> 00:10:52,000
Ông ấy thử lại lần nữa. Không đúng

214
00:10:52,000 --> 00:10:55,000
Thử E lại lần nữa. Không đúng.

215
00:10:55,000 --> 00:10:57,000
E một lần nữa, vẫn không đúng

216
00:10:58,000 --> 00:11:01,000
Và rồi cuối cùng ... (Piano)

217
00:11:01,000 --> 00:11:05,000
Người đàn ông ngồi ở hàng ghế đầu kia 
đã "Mmm"

218
00:11:06,000 --> 00:11:08,000
Đó là cách mà ông ta về nhà sau một ngày dài,

219
00:11:08,000 --> 00:11:11,000
khóa chiếc xe hơi của mình lại và thốt lên

220
00:11:12,000 --> 00:11:15,000
"Aah, về tới nhà rồi!". Vì mỗi người chúng ta 
đều biết đâu là nhà của mình.

221
00:11:15,000 --> 00:11:18,000
Tóm lại đây là một khúc nhạc 
bắt đầu "từ xa" và cuối cùng là "về đến nhà"

222
00:11:18,000 --> 00:11:20,000
Tôi sẽ chơi nó lại từ đầu

223
00:11:20,000 --> 00:11:23,000
và mọi người hãy dõi theo nhé. 
B, C, B, C, B, C, B --

224
00:11:23,000 --> 00:11:25,000
Xuống tới A, xuống G, xuống F.

225
00:11:25,000 --> 00:11:27,000
Gần tới E, nhưng không, cuộc dạo chơi lặp lại.

226
00:11:28,000 --> 00:11:30,000
Chopin trở lại với B. Ông ấy bắt đầu thấy thích thú. Xuống tới F# rồi xuống tới E.

227
00:11:30,000 --> 00:11:32,000
Sai rồi. Sai rồi. Sai rồi.

228
00:11:33,000 --> 00:11:35,000
Và cuối cùng về đến E, về đến nhà rồi.

229
00:11:35,000 --> 00:11:38,000
Và giờ hãy chuẩn bị để thưởng thức
màn trình diễn trên một mông

230
00:11:38,000 --> 00:11:41,000
(Tiếng cười)

231
00:11:41,000 --> 00:11:43,000
Để chạy xuyên suốt từ B về E,

232
00:11:44,000 --> 00:11:49,000
Tôi phải dừng việc nghĩ về từng nốt nhạc 
một cách riêng lẻ, thay vào đó

233
00:11:49,000 --> 00:11:54,000
phải nắm bắt được một lúc 
cả chặng dài từ đầu tới cuối.

234
00:11:55,000 --> 00:11:59,000
Gần đây, chúng tôi có ghé thăm Nam Phi, 
và chắc hẳn khi nhắc đến Nam Phi

235
00:11:59,000 --> 00:12:02,000
các bạn đều sẽ liên tưởng đến 
27 năm tù của Mandela.

236
00:12:03,000 --> 00:12:05,000
Ông ấy đã nghĩ gì trong suốt những năm ấy? 
Ăn trưa sao?

237
00:12:05,000 --> 00:12:08,000
Không, ông ấy nghĩ về tương lai của Nam Phi

238
00:12:09,000 --> 00:12:10,000
và cho cả loài người. Chúng ta gọi đó là

239
00:12:10,000 --> 00:12:13,000
Tầm Nhìn, Mandela chỉ nghĩ về nó mà thôi.

240
00:12:13,000 --> 00:12:15,000
Cũng giống như một chú chim, 
khi bay qua cả cánh đồng rộng lớn

241
00:12:15,000 --> 00:12:19,000
thì sẽ không cần phải quan tâm đến 
những bờ rào phía dưới nữa.

242
00:12:19,000 --> 00:12:22,000
Được rồi, bây giờ tôi sẽ chơi như vậy suốt từ B tới E.

243
00:12:22,000 --> 00:12:26,000
Và một yêu cầu cuối cùng trước khi tôi bắt đầu,

244
00:12:26,000 --> 00:12:31,000
Các bạn hãy nghĩ về một người thân của mình, 
người đã không còn ở cạnh bạn nữa

245
00:12:31,000 --> 00:12:34,000
có thể là một người bà đáng kính, 
hay người yêu của bạn ---

246
00:12:35,000 --> 00:12:38,000
một người mà bạn yêu với cả trái tim,

247
00:12:38,000 --> 00:12:41,000
nhưng đã không còn bên cạnh bạn nữa.

248
00:12:42,000 --> 00:12:45,000
Hãy hồi tưởng lại họ, đồng thời dõi theo

249
00:12:45,000 --> 00:12:49,000
những nốt nhạc từ B tới E

250
00:12:49,000 --> 00:12:57,000
bạn sẽ hiểu những gì Chopin muốn nói.

251
00:12:57,000 --> 00:14:48,000
(Âm nhạc)

252
00:14:48,000 --> 00:14:55,000
(Vỗ tay)

253
00:14:55,000 --> 00:15:00,000
Bây giờ, có lẽ bạn đang tự hỏi

254
00:15:00,000 --> 00:15:06,000
có lẽ bạn đang tự hỏi tại sao tôi cũng vỗ tay

255
00:15:06,000 --> 00:15:08,000
Tôi đã làm như vậy
tại một ngôi trường ở Boston

256
00:15:08,000 --> 00:15:12,000
trước 70 học sinh lớp 7, 12 tuổi.

257
00:15:12,000 --> 00:15:14,000
Tôi đã làm chính xác như ban nãy, 
tôi giải thích

258
00:15:14,000 --> 00:15:15,000
và yêu cầu chúng làm tất cả ...

259
00:15:15,000 --> 00:15:17,000
Và khi tôi chơi xong, 
chúng đều đứng dậy vỗ tay điên cuồng.

260
00:15:18,000 --> 00:15:19,000
Tôi vỗ tay, chúng cũng vỗ tay.

261
00:15:19,000 --> 00:15:21,000
Cuối cùng tôi mới hỏi
"Tại sao ta cũng vỗ tay?"

262
00:15:21,000 --> 00:15:22,000
Và một đứa trẻ trả lời

263
00:15:22,000 --> 00:15:27,000
"Vì chúng ta đều đã được nghe nhạc!"

264
00:15:28,000 --> 00:15:30,000
Nghĩ thử xem, 1,600 con người bận rộn,

265
00:15:30,000 --> 00:15:32,000
ngồi ở đây và cùng nhau làm mọi thứ:

266
00:15:33,000 --> 00:15:39,000
thưởng thức, thấu hiểu và cùng xúc động
trước một tác phẩm của Chopin.

267
00:15:39,000 --> 00:15:40,000
Thật đáng nhớ.

268
00:15:40,000 --> 00:15:43,000
Bây giờ, liệu có chắc chắn rằng 
tất cả những ai đã dõi theo

269
00:15:43,000 --> 00:15:45,000
đã thấu hiểu, đều cảm thấy xúc động không? 
Dĩ nhiên, tôi không dám chắc.

270
00:15:46,000 --> 00:15:47,000
Nhưng để tôi kể cho các bạn nghe 
một câu chuyện

271
00:15:47,000 --> 00:15:50,000
10 năm trước, tôi đã đến Ireland, giai đoạn Troubles
(thời kì chủ nghĩa bè phái ở Ireland nửa sau TK20)

272
00:15:50,000 --> 00:15:53,000
tôi đến để hòa giải các xung đột
và đã tiếp xúc với một số trẻ em

273
00:15:53,000 --> 00:15:57,000
Công Giáo và Tin Lành ở đây. 
Và cũng thực hiện những điều tương tự ---

274
00:15:58,000 --> 00:16:00,000
một việc khá mạo hiểm 
với những đứa trẻ đường phố.

275
00:16:00,000 --> 00:16:03,000
Nhưng rồi một trong số chúng 
đã đến và kể với tôi rằng,

276
00:16:04,000 --> 00:16:07,000
"Xưa nay cháu chưa từng được nghe nhạc cổ điển,

277
00:16:07,000 --> 00:16:08,000
nhưng khi bác chơi cái thứ shopping (Chopin) đó ..."

278
00:16:08,000 --> 00:16:11,000
(Tiếng cười)

279
00:16:11,000 --> 00:16:15,000
nó nói, "Anh của cháu bị bắn chết năm ngoái
nhưng cháu đã không hề khóc.

280
00:16:16,000 --> 00:16:17,000
Nhưng tối qua, khi nghe bác chơi nhạc,

281
00:16:17,000 --> 00:16:20,000
cháu đã nghĩ về anh

282
00:16:20,000 --> 00:16:22,000
Nước mắt của cháu đã trào ra rất nhiều.

283
00:16:22,000 --> 00:16:25,000
Ông biết đấy, cháu cảm thấy thật nhẹ nhõm 
khi có thể khóc vì anh ấy".

284
00:16:25,000 --> 00:16:27,000
Giây phút đó, tôi đã khẳng định 
với bản thân mình rằng,

285
00:16:27,000 --> 00:16:34,000
nhạc cổ điển là thứ âm nhạc 
dành cho mọi người!

286
00:16:35,000 --> 00:16:37,000
Bây giờ, bạn sẽ đi đứng như thế nào 
-- khi bạn biết,

287
00:16:37,000 --> 00:16:41,000
cái nghề của tôi, nghề chơi nhạc 
không nhìn nhận theo kiểu như vậy.

288
00:16:41,000 --> 00:16:44,000
Người ta nói rằng
chỉ có 3% dân số yêu thích nhạc cổ điển,

289
00:16:44,000 --> 00:16:48,000
giá như có thể nâng lên 4% 
thì tất cả vấn đề sẽ đều được giải quyết.

290
00:16:49,000 --> 00:16:52,000
Tôi mới nói, "Bạn sẽ đi đi lại lại 
và lẩm bẩm như thế nào

291
00:16:52,000 --> 00:16:55,000
nếu bạn nghĩ, 
chỉ có 3% dân số yêu thích nhạc cổ điển

292
00:16:56,000 --> 00:16:58,000
và giá như ta có thể nâng nó lên thành 4%. 
Hay bạn sẽ đi lại

293
00:16:58,000 --> 00:17:00,000
và lẩm bẩm như thế nào,

294
00:17:00,000 --> 00:17:02,000
nếu bạn nghĩ, 
tất cả mọi người đều yêu thích nhạc cổ điển --

295
00:17:02,000 --> 00:17:04,000
Chỉ là họ chưa biết đấy thôi!"

296
00:17:04,000 --> 00:17:05,000
(Tiếng cười)

297
00:17:05,000 --> 00:17:07,000
Bạn thấy đấy, 
đó là hai cảnh tượng hoàn toàn khác nhau.

298
00:17:08,000 --> 00:17:11,000
Tôi có một trải nghiệm tuyệt vời thế này, 
vào năm 45 tuổi

299
00:17:11,000 --> 00:17:16,000
và hơn 20 năm chỉ huy dàn nhạc,
tôi chợt nhận ra rằng,

300
00:17:17,000 --> 00:17:20,000
Người nhạc trưởng của dàn nhạc 
luôn luôn im lặng.

301
00:17:20,000 --> 00:17:22,000
Đây là những hình ảnh của tôi
trên bìa các đĩa CD

302
00:17:22,000 --> 00:17:25,000
(Tiếng cười)

303
00:17:25,000 --> 00:17:27,000
-- Người nhạc trưởng 
không tạo ra bất kì âm thanh nào cả,

304
00:17:28,000 --> 00:17:32,000
Ông ta sử dụng chính sức mạnh của mình 
để truyền lửa cho người khác.

305
00:17:32,000 --> 00:17:36,000
Suy nghĩ ấy đã thay đổi tôi hoàn toàn. 
Một sự giác ngộ của cuộc đời

306
00:17:37,000 --> 00:17:38,000
Các nhạc công đã đến bên cạnh tôi và hỏi:

307
00:17:38,000 --> 00:17:40,000
"Ben, có chuyện gì vậy?" Chính là nó.

308
00:17:40,000 --> 00:17:45,000
Tôi đã nhận ra nhiệm vụ của mình 
là đánh thức những tiềm ẩn bên trong người khác.

309
00:17:45,000 --> 00:17:48,000
Và tất nhiên, tôi cũng muốn biết 
liệu nãy giờ mình đã làm được vậy chưa.

310
00:17:48,000 --> 00:17:51,000
Các bạn có muốn biết không? 
Cứ nhìn vào những đôi mắt thì biết.

311
00:17:51,000 --> 00:17:55,000
Một khi chúng sáng lấp lánh 
thì tôi biết mình đã làm được.

312
00:17:56,000 --> 00:17:57,000
Ánh mắt của anh chàng này 
có thể thắp sáng cả một ngôi làng đấy

313
00:17:57,000 --> 00:17:59,000
(Tiếng cười)

314
00:17:59,000 --> 00:18:01,000
Đúng vậy, nếu những đôi mắt kia sáng lên, 
bạn biết mình đã thành công

315
00:18:01,000 --> 00:18:04,000
Nếu chúng không lấp lánh, 
bạn phải tự vấn chính mình

316
00:18:04,000 --> 00:18:05,000
với câu hỏi rằng:

317
00:18:05,000 --> 00:18:11,000
"Tôi đã là ai, 
mà những ánh mắt đó không ngời lên?

318
00:18:12,000 --> 00:18:13,000
Cũng có thể làm như vậy 
với con trẻ của chúng ta

319
00:18:13,000 --> 00:18:18,000
Ta là ai, mà đôi mắt của chúng 
không sáng ngời lên?

320
00:18:19,000 --> 00:18:21,000
Đó là một thế giới hoàn toàn khác.

321
00:18:21,000 --> 00:18:26,000
Bây giờ, khi sắp kết thúc buổi tối kì diệu hôm nay, 
kiểu "một tuần ở trên núi"

322
00:18:27,000 --> 00:18:28,000
để chuẩn bị trở về với thế giới của chúng ta

323
00:18:28,000 --> 00:18:32,000
Có hợp lí không nếu tôi đặt câu hỏi:

324
00:18:32,000 --> 00:18:37,000
chúng ta là ai khi trở lại với thế giới ấy?

325
00:18:37,000 --> 00:18:39,000
Bạn biết đấy, định nghĩa của sự thành công,
đối với tôi thật đơn giản

326
00:18:40,000 --> 00:18:42,000
Không liên quan gì đến sức khỏe, 
danh vọng hay quyền lực cả.

327
00:18:42,000 --> 00:18:45,000
Thành công chính là 
những đôi mắt đang sáng ngời xung quanh tôi.

328
00:18:46,000 --> 00:18:49,000
Được rồi, một điều nữa
mà tôi muốn chia sẻ với các bạn,

329
00:18:49,000 --> 00:18:52,000
rằng sức mạnh của lời nói có thể

330
00:18:52,000 --> 00:18:54,000
thay đổi hoàn toàn rất nhiều thứ

331
00:18:54,000 --> 00:18:58,000
Tôi học được điều này 
từ một người phụ nữ, một trong số ít

332
00:18:58,000 --> 00:18:59,000
những người sống sót ở Auschwitz (trại tập trung 
ở Phần Lan, xây dựng bởi Đức Quốc Xã)

333
00:18:59,000 --> 00:19:03,000
Cô ấy đã tới Auschiwitz khi mới 15 tuổi,

334
00:19:04,000 --> 00:19:11,000
cùng với cậu em trai 8 tuổi, 
hai chị em mồ côi cha mẹ.

335
00:19:11,000 --> 00:19:16,000
Cô ấy đã kể với tôi rằng,

336
00:19:16,000 --> 00:19:19,000
"Khi đang trên tàu tới Auschwitz,
tôi nhìn xuống và thấy

337
00:19:19,000 --> 00:19:21,000
giày của thằng nhỏ đã bị mất.

338
00:19:22,000 --> 00:19:25,000
Tôi đã mắng nó: 'Sao mày ngu quá vậy, 
chỉ có giữ đồ của mình thôi

339
00:19:25,000 --> 00:19:26,000
mà cũng không làm được hả?".

340
00:19:26,000 --> 00:19:30,000
Đó là cái cách một người chị lớn
nói với em trai mình.

341
00:19:30,000 --> 00:19:33,000
Nhưng thật không may, 
đó cũng là những điều cuối cùng

342
00:19:33,000 --> 00:19:37,000
cô ấy có thể nói với em mình
vì cậu bé đã không thể sống sót.

343
00:19:37,000 --> 00:19:39,000
Khi rời khỏi Auschwitz, 
cô gái đã thề một lời thề.

344
00:19:40,000 --> 00:19:44,000
Cô ấy kể với tôi rằng 
'Tôi bước chân ra khỏi Auschwitz,

345
00:19:44,000 --> 00:19:49,000
và tôi đã thề rằng, 
tôi sẽ không bao giờ nói ra những lời

346
00:19:50,000 --> 00:19:53,000
vốn không thể trở thành những lời cuối cùng 
của chính mình nữa.'".

347
00:19:53,000 --> 00:19:57,000
Chúng ta có làm vậy được không? Không. 
Chúng ta sẽ phạm sai lầm

348
00:19:58,000 --> 00:20:05,000
và làm người khác sai lầm nữa. 
Nhưng cũng thật đáng để sống hướng về nó.

349
00:20:05,000 --> 00:20:10,000
Cảm ơn đã lắng nghe.
(Vỗ tay)

350
00:20:11,000 --> 00:20:22,000
Mắt lấp lánh, mắt lấp lánh.

351
00:20:22,000 --> 00:20:25,000
Cảm ơn, cảm ơn rất nhiều.

352
00:20:26,000 --> 00:20:31,000
(Âm nhạc)