WEBVTT

00:00:00.000 --> 00:00:03.000
Chyba większość z was 
zna historię o dwóch sprzedawcach,

00:00:03.000 --> 00:00:06.000
którzy wybrali się do Afryki,

00:00:06.000 --> 00:00:08.000
żeby sprawdzić możliwości

00:00:08.000 --> 00:00:10.000
sprzedaży butów.

00:00:10.000 --> 00:00:13.000
Obaj zatelegrafowali do Manchesteru.

00:00:13.000 --> 00:00:17.000
Jeden napisał: "Jest beznadziejnie.

00:00:17.000 --> 00:00:18.000
Nikt tu nie nosi butów".

00:00:18.000 --> 00:00:21.000
Drugi napisał: "Wspaniałe możliwości.

00:00:21.000 --> 00:00:23.000
Nikt z nich nie ma jeszcze butów".

00:00:23.000 --> 00:00:24.000
(Śmiech)

NOTE Paragraph

00:00:24.000 --> 00:00:27.000
Podobna sytuacja 
dotyczy muzyki klasycznej,

00:00:28.000 --> 00:00:29.000
bo niektórzy sądzą, 
że muzyka klasyczna umiera.

00:00:29.000 --> 00:00:32.000
bo niektórzy sądzą, 
że muzyka klasyczna umiera.

00:00:33.000 --> 00:00:36.000
Niektóry uważają, że najlepsze 
dopiero przed nami.

00:00:36.000 --> 00:00:40.000
I zamiast teraz przytaczać 
statystyki i trendy

00:00:40.000 --> 00:00:42.000
i mówić na temat upadających orkiestr,

00:00:42.000 --> 00:00:45.000
i zamykanych firm płytowych,

00:00:45.000 --> 00:00:49.000
postanowiłem przeprowadzić dziś eksperyment.

00:00:49.000 --> 00:00:53.000
W zasadzie to nie eksperyment, 
bo znam wynik.

NOTE Paragraph

00:00:54.000 --> 00:00:56.000
To taki eksperyment na niby.

00:00:56.000 --> 00:01:00.000
(Śmiech)

00:01:00.000 --> 00:01:02.000
Najpierw muszę zrobić dwie rzeczy.

00:01:02.000 --> 00:01:06.000
Po pierwsze przypomnę, 
jak brzmi 7-latek

00:01:07.000 --> 00:01:08.000
grający na pianinie.

00:01:08.000 --> 00:01:10.000
Może macie właśne takie dziecko w domu.

00:01:11.000 --> 00:01:12.000
Brzmi to tak.

00:01:12.000 --> 00:01:32.000
(Fortepian)

00:01:32.000 --> 00:01:34.000
Widzę, że niektórzy z was to znają.

00:01:34.000 --> 00:01:39.000
Dzieciak ćwiczy rok, teraz ma 8 lat.

00:01:39.000 --> 00:01:40.000
I gra tak.

00:01:40.000 --> 00:01:47.000
(Fortepian)

00:01:47.000 --> 00:01:50.000
Bierze lekcje kolejny rok, 
teraz ma dziewięć lat.

00:01:50.000 --> 00:01:56.000
(Fortepian)

00:01:56.000 --> 00:01:59.000
Kolejny rok, kolejne lekcje; 
teraz ma 10 lat.

00:01:59.000 --> 00:02:06.000
(Fortepian)

00:02:06.000 --> 00:02:07.000
I tu zwykle się poddaje. (Śmiech)

00:02:07.000 --> 00:02:09.000
I tu zwykle się poddaje. (Śmiech)

00:02:09.000 --> 00:02:11.000
(Brawa)

00:02:11.000 --> 00:02:13.000
Gdybyśmy poczekali jeszcze jeden rok,

00:02:14.000 --> 00:02:15.000
usłyszelibyśmy coś takiego:

00:02:15.000 --> 00:02:24.000
(Fortepian)

NOTE Paragraph

00:02:24.000 --> 00:02:27.000
Ale powód jest inny, niż myślicie.

00:02:27.000 --> 00:02:30.000
Nie nabrał nagle pasji czy motywacji,

00:02:30.000 --> 00:02:33.000
to nie nowy nauczyciel ani okres dojrzewania,

00:02:33.000 --> 00:02:37.000
Chodzi o zmniejszenie liczby akcentów.

00:02:38.000 --> 00:02:39.000
Za pierwszym razem akcentowana była każda nuta.

00:02:39.000 --> 00:02:41.000
Za pierwszym razem akcentowana była każda nuta.

00:02:42.000 --> 00:02:44.000
(Fortepian)

00:02:44.000 --> 00:02:46.000
Później akceptowana była co druga nuta.

00:02:47.000 --> 00:02:49.000
(Fortepian)

00:02:49.000 --> 00:02:50.000
Pokazuję to ruchem głowy.

00:02:51.000 --> 00:02:52.000
(Śmiech)

00:02:52.000 --> 00:02:54.000
9-latek akcentuje co czwartą nutę.

00:02:54.000 --> 00:02:55.000
9-latek akcentuje co czwartą nutę.

00:02:55.000 --> 00:02:57.000
(Fortepian)

00:02:58.000 --> 00:02:59.000
A 10-latek co ósmą.

00:02:59.000 --> 00:03:02.000
(Fortepian)

00:03:02.000 --> 00:03:04.000
11-latek stawia akcent na całą frazę.

00:03:04.000 --> 00:03:07.000
(Fortepian)

NOTE Paragraph

00:03:08.000 --> 00:03:10.000
Nie wiem, jak znalazłem się w tej pozycji.

00:03:10.000 --> 00:03:12.000
(Śmiech)

00:03:13.000 --> 00:03:15.000
Nie planowałem się przesunąć.

00:03:15.000 --> 00:03:17.000
To muzyka mnie przesunęła.

00:03:17.000 --> 00:03:19.000
Dlatego nazywam to 
"grą na jednym pośladku".

00:03:19.000 --> 00:03:21.000
(Fortepian)

00:03:21.000 --> 00:03:22.000
To może też być drugi pośladek.

00:03:22.000 --> 00:03:26.000
(Fortepian)

00:03:26.000 --> 00:03:29.000
Pewien pan obserwował raz 
moją prezentację.

00:03:29.000 --> 00:03:30.000
Pracowałem wtedy z młodym pianistą.

00:03:31.000 --> 00:03:33.000
Pan był prezesem firmy w Ohio.

00:03:33.000 --> 00:03:35.000
Powiedziałem młodemu pianiście:

00:03:36.000 --> 00:03:38.000
"Kłopot w tym, 
że grasz na dwóch pośladkach.

00:03:38.000 --> 00:03:40.000
Powinieneś grać na jednym".

00:03:40.000 --> 00:03:42.000
I przesunąłem go tak w trakcie gry.

00:03:42.000 --> 00:03:44.000
Nagle muzyka zaczęła płynąć.

00:03:45.000 --> 00:03:47.000
Widzowie usłyszeli różnicę.

00:03:47.000 --> 00:03:49.000
Później dostałem list od tego pana.

00:03:49.000 --> 00:03:50.000
"Byłem tak poruszony, że po powrocie 
zmieniłem całą firmę

00:03:50.000 --> 00:03:52.000
"Byłem tak poruszony, że po powrocie 
zmieniłem całą firmę

00:03:53.000 --> 00:03:54.000
w firmę na jednym pośladku". (Śmiech)

00:03:54.000 --> 00:03:57.000
w firmę na jednym pośladku". (Śmiech)

NOTE Paragraph

00:03:58.000 --> 00:04:00.000
Chcę wam coś powiedzieć o was samych.

00:04:00.000 --> 00:04:03.000
Jest tu chyba 1600 osób.

00:04:03.000 --> 00:04:06.000
Szacuję, że 45 z was

00:04:06.000 --> 00:04:08.000
jest pasjonatami muzyki klasycznej.

00:04:09.000 --> 00:04:14.000
Uwielbiacie ją. Macie zawsze 
radio nastawione na klasykę.

00:04:14.000 --> 00:04:17.000
Słuchacie w samochodzie, 
chodzicie do filharmonii,

00:04:17.000 --> 00:04:18.000
posyłacie dzieci na lekcje.

00:04:18.000 --> 00:04:20.000
Nie wyobrażacie sobie życia 
bez muzyki klasycznej.

00:04:21.000 --> 00:04:23.000
To jedna grupa, dosyć mała.

00:04:23.000 --> 00:04:25.000
Jest też inna grupa, większa.

00:04:25.000 --> 00:04:27.000
To ci, którym muzyka klasyczna 
nie przeszkadza.

00:04:27.000 --> 00:04:28.000
(Śmiech)

00:04:28.000 --> 00:04:30.000
Wracacie do domu po długim dniu,

00:04:30.000 --> 00:04:32.000
bierzecie lampkę wina, siadacie wygodnie.

00:04:33.000 --> 00:04:35.000
Wtedy odrobina Vivaldiego w tle 
nie zaszkodzi.

00:04:35.000 --> 00:04:36.000
(Śmiech)

00:04:36.000 --> 00:04:37.000
Teraz trzecia grupa.

00:04:37.000 --> 00:04:38.000
Teraz trzecia grupa.

00:04:38.000 --> 00:04:40.000
Ludzie, którzy nigdy nie słuchają 
muzyki klasycznej.

00:04:40.000 --> 00:04:42.000
Nigdy im się to nie zdarza.

00:04:43.000 --> 00:04:45.000
Ewentualnie słuchają jej biernie, 
jak bierni palacze.

00:04:45.000 --> 00:04:47.000
(Śmiech)

00:04:47.000 --> 00:04:48.000
Może jakiś marsz z Aidy w lobby hotelowym.

00:04:48.000 --> 00:04:51.000
Może jakiś marsz z Aidy w lobby hotelowym.

00:04:52.000 --> 00:04:53.000
Tych jest najwięcej, ale jest 
jeszcze jedna malutka grupa.

NOTE Paragraph

00:04:53.000 --> 00:04:55.000
Tych jest najwięcej, ale jest 
jeszcze jedna malutka grupa.

00:04:55.000 --> 00:04:58.000
To ludzie, którzy sądzą, 
że nie mają słuchu.

00:04:58.000 --> 00:05:00.000
Mnóstwo osób tak uważa.

00:05:01.000 --> 00:05:03.000
Często słyszę: 
"Mężowi słoń nadepnął na ucho".

00:05:03.000 --> 00:05:04.000
(Śmiech)

00:05:04.000 --> 00:05:07.000
Ale prawda jest taka, że każdy ma słuch.

00:05:07.000 --> 00:05:10.000
Bez tego nie moglibyście zmienić biegu

00:05:10.000 --> 00:05:12.000
w samochodzie z ręczną skrzynią biegów.

00:05:12.000 --> 00:05:14.000
Nie moglibyście odróżnić

00:05:14.000 --> 00:05:16.000
kogoś z Texasu od kogoś z Rzymu.

00:05:16.000 --> 00:05:20.000
A kiedy dzwoni mama,

00:05:21.000 --> 00:05:23.000
już po samym "halo" rozpoznajecie,

00:05:23.000 --> 00:05:26.000
kto dzwoni i w jakim jest nastroju.

00:05:27.000 --> 00:05:30.000
Wszyscy mają fantastyczny słuch.

00:05:30.000 --> 00:05:32.000
Nie ma ludzi bez słuchu.

NOTE Paragraph

00:05:32.000 --> 00:05:36.000
Nie akceptuję takiego rozróżnienia

00:05:36.000 --> 00:05:39.000
między tymi, którzy rozumieją,

00:05:40.000 --> 00:05:42.000
kochają, pasjonują się muzyką klasyczną,

00:05:42.000 --> 00:05:45.000
a tymi, którym jest ona obojętna.

00:05:45.000 --> 00:05:47.000
Ludzie bez słuchu nie istnieją.

00:05:47.000 --> 00:05:51.000
Te 3 grupy bardzo się od siebie różnią.

00:05:51.000 --> 00:05:55.000
Nie ruszę dalej, dopóki wszyscy na sali,

00:05:55.000 --> 00:06:00.000
na dole i w Aspen, wszyscy widzowie,

00:06:01.000 --> 00:06:04.000
nie pokochają i zrozumieją muzyki klasycznej.

00:06:04.000 --> 00:06:06.000
Oto, co zrobię.

NOTE Paragraph

00:06:07.000 --> 00:06:12.000
Widzicie po mnie, 
że nie mam cienia wątpliwości,

00:06:12.000 --> 00:06:15.000
że tak właście będzie.

00:06:15.000 --> 00:06:19.000
To jest jedna z cech lidera -
nigdy nie wątpić w to,

00:06:19.000 --> 00:06:22.000
że ludzie, którym przewodzi,

00:06:23.000 --> 00:06:25.000
potrafią zrealizować jego marzenia.

00:06:25.000 --> 00:06:28.000
Tak jakby Martin Luther King mówił: 
"Mam marzenie.

00:06:28.000 --> 00:06:30.000
Tylko nie wiem, czy podołacie".

00:06:30.000 --> 00:06:33.000
(Śmiech)

NOTE Paragraph

00:06:34.000 --> 00:06:36.000
Teraz zagram utwór Chopina.

00:06:36.000 --> 00:06:41.000
Przepiękne preludium, niektórzy je znają.

00:06:42.000 --> 00:07:10.000
(Muzyka)

00:07:10.000 --> 00:07:12.000
Chyba wiem, o czym myśleliście.

00:07:13.000 --> 00:07:15.000
Na początku "Jak pięknie to brzmi".

00:07:15.000 --> 00:07:28.000
(Muzyka)

00:07:29.000 --> 00:07:30.000
"A gdzie by tu pojechać na wakacje..."

00:07:30.000 --> 00:07:32.000
"A gdzie by tu pojechać na wakacje..."

00:07:32.000 --> 00:07:35.000
(Śmiech)

00:07:35.000 --> 00:07:38.000
To zabawne, prawda?

00:07:38.000 --> 00:07:41.000
Takie myśli same przychodzą.

00:07:41.000 --> 00:07:42.000
I oczywiście...

00:07:42.000 --> 00:07:45.000
(Brawa)

00:07:45.000 --> 00:07:47.000
Jeśli utwór jest dostatecznie długi,

00:07:48.000 --> 00:07:49.000
to można przysnąć.

00:07:49.000 --> 00:07:51.000
Sąsiad was szturchnie.

00:07:51.000 --> 00:07:55.000
"Obudź się, to kultura!" 
i poczujecie się jeszcze gorzej.

NOTE Paragraph

00:07:55.000 --> 00:07:58.000
Ale może senność przy muzyce klasycznej

00:07:59.000 --> 00:08:01.000
to nie wasza, ale nasza wina?

00:08:01.000 --> 00:08:03.000
Kiedy grałem, czy pomyślał ktoś:

00:08:03.000 --> 00:08:05.000
"Czemu on tyle akcentuje?".

00:08:05.000 --> 00:08:08.000
Gdybym kiwał głową, 
na pewno byście tak pomyśleli.

00:08:09.000 --> 00:08:14.000
(Muzyka)

00:08:14.000 --> 00:08:18.000
Teraz już zawsze słuchając muzyki klasycznej,

00:08:18.000 --> 00:08:22.000
będziecie słyszeć te akcenty.

NOTE Paragraph

00:08:22.000 --> 00:08:24.000
O co tu naprawdę chodzi?

00:08:24.000 --> 00:08:29.000
Mamy tu H. Następna nuta to C.

00:08:29.000 --> 00:08:32.000
Zadaniem C jest, aby H brzmiało smutno. 
I brzmi, co?

00:08:32.000 --> 00:08:35.000
(Śmiech)

00:08:35.000 --> 00:08:37.000
Żeby pisać smutną muzykę, 
kompozytor gra te dwie nuty.

00:08:37.000 --> 00:08:38.000
Żeby zrobić smutną muzykę, 
kompozytor gra te dwie nuty.

00:08:38.000 --> 00:08:43.000
(Muzyka)

00:08:43.000 --> 00:08:45.000
W zasadzie mamy tu H 
z czterema smutkami.

00:08:45.000 --> 00:08:47.000
(Śmiech)

00:08:48.000 --> 00:08:53.000
Teraz niżej, do A. 
Teraz do G, a potem do F.

00:08:53.000 --> 00:08:57.000
I kiedy mamy H, A, G, F,

00:08:58.000 --> 00:09:04.000
czego się spodziewamy? 
O, ktoś miał fuksa.

00:09:04.000 --> 00:09:10.000
Spróbujmy jeszcze raz. O, chór TED.

00:09:10.000 --> 00:09:13.000
(Śmiech)

00:09:13.000 --> 00:09:17.000
Widzicie, że nie ma osób bez słuchu?

00:09:17.000 --> 00:09:19.000
W każdej wiosce w Bangladeszu

00:09:19.000 --> 00:09:24.000
i każdej osadzie w Chinach każdy wie:

00:09:25.000 --> 00:09:28.000
Da, da... Każdy wie, kto spodziewa się E.

NOTE Paragraph

00:09:28.000 --> 00:09:31.000
Ale Chopin nie chciał dojść do E tutaj,

00:09:32.000 --> 00:09:34.000
bo to byłby koniec, jak w Hamlecie.

00:09:34.000 --> 00:09:36.000
Pamiętacie Hamleta? Akt 1, scena 3:

00:09:37.000 --> 00:09:38.000
dowiaduje się, że ojca zabił stryj.

00:09:38.000 --> 00:09:40.000
Podchodzi zabić stryja,

00:09:40.000 --> 00:09:41.000
ale wycofuje się kilka razy.

00:09:41.000 --> 00:09:44.000
ale wycofuje się kilka razy.

00:09:44.000 --> 00:09:46.000
Wszyscy krytycy muszą mieć jakieś zdanie,

00:09:46.000 --> 00:09:49.000
więc mówią: "Hamlet to typ zwlekający".

00:09:49.000 --> 00:09:50.000
(Śmiech)

00:09:50.000 --> 00:09:52.000
Albo mówią: " Hamlet ma kompleks Edypa".

00:09:53.000 --> 00:09:56.000
A przecież inaczej 
sztuka by się skończyła.

00:09:56.000 --> 00:09:58.000
Dlatego Szekspir umieścił 
tyle tego w Hamlecie.

00:09:59.000 --> 00:10:01.000
Ofelia wariuje, potem sztuka w sztuce,

00:10:01.000 --> 00:10:02.000
czaszka Yoryka i grabarze.

00:10:03.000 --> 00:10:06.000
Po to, żeby przeciągnąć do Aktu 5, 
gdzie w końcu można go zabić.

NOTE Paragraph

00:10:06.000 --> 00:10:11.000
Tak samo jest z Chopinem. 
Prawie dociera do E,

00:10:11.000 --> 00:10:13.000
i mówi: "Lepiej wrócić 
i zrobić to jeszcze raz".

00:10:13.000 --> 00:10:16.000
I robi to jeszcze raz.

00:10:17.000 --> 00:10:20.000
Teraz się rozpala. (Fortepian) 
Podniecenie,

00:10:20.000 --> 00:10:21.000
nie musicie się o to martwić.

00:10:22.000 --> 00:10:24.000
Dochodzi do F i w końcu ląduje na E.

00:10:24.000 --> 00:10:27.000
Ale to niewłaściwy akord, 
bo akord, którego szuka,

00:10:28.000 --> 00:10:31.000
jest tu. (Fortepian) 
Ale zamiast tego...

00:10:31.000 --> 00:10:35.000
(Fortepian) Teraz oszukuje nas 
kadencją zwodniczą.

00:10:36.000 --> 00:10:38.000
Powtarzam uczniom, 
żeby przy kadencji zwodniczej

00:10:38.000 --> 00:10:40.000
podnosili brwi, 
żeby dać sygnał publiczności.

00:10:40.000 --> 00:10:43.000
(Śmiech)

00:10:43.000 --> 00:10:46.000
(Brawa)

00:10:47.000 --> 00:10:49.000
Tak. Więc on dochodzi do E, i znowu zły akord.

00:10:49.000 --> 00:10:52.000
Znowu próbuje E. Ten akord też zły.

00:10:52.000 --> 00:10:55.000
Znów próbuje E. I też zły akord.

00:10:55.000 --> 00:10:57.000
I jeszcze raz. Znów nie tak.

00:10:58.000 --> 00:11:01.000
I w końcu... (Fortepian)

00:11:01.000 --> 00:11:05.000
Pan w pierwszym rzędzie zrobił "mmmm".

00:11:06.000 --> 00:11:08.000
Pewnie robi taki sam gest, wracając do domu

00:11:08.000 --> 00:11:11.000
po długim dniu, gdy wyjmuje kluczyki ze stacyjki i mówi:

00:11:12.000 --> 00:11:15.000
"Nie ma jak w domu".

NOTE Paragraph

00:11:15.000 --> 00:11:18.000
Ten utwór jest o wracaniu z do domu.

00:11:18.000 --> 00:11:20.000
Zagram go jeszcze raz w całości.

00:11:20.000 --> 00:11:23.000
A wy śledźcie H, C, H, C, H, C, H...

00:11:23.000 --> 00:11:25.000
w dół do A, w dół do G, w dół do F.

00:11:25.000 --> 00:11:27.000
Prawie do E. Prawie, bo inaczej utwór by się skończył.

00:11:28.000 --> 00:11:30.000
Do góry, do H. Ekscytacja. Powrót do F. I do E.

00:11:30.000 --> 00:11:32.000
Zły akord, zły akord, zły akord.

00:11:33.000 --> 00:11:35.000
I w końcu E - wróciliśmy do domu.

00:11:35.000 --> 00:11:38.000
A za chwilę zobaczycie wersję "na jednym pośladku".

00:11:38.000 --> 00:11:41.000
(Śmiech)

00:11:41.000 --> 00:11:43.000
Ponieważ żeby połączyć H z E,

00:11:44.000 --> 00:11:49.000
muszę przestać myśleć o tych wszystkich nutach po drodze,

00:11:49.000 --> 00:11:54.000
a zacząć myśleć o jednej, długiej lini od H do E.

NOTE Paragraph

00:11:55.000 --> 00:11:59.000
Niedawno byliśmy w RPA.

00:11:59.000 --> 00:12:02.000
Rozmyślaliśmy o Mandeli, który spędził w więzieniu 27 lat.

00:12:03.000 --> 00:12:05.000
O czym o myślał? O obiedzie?

00:12:05.000 --> 00:12:08.000
Nie, on myślał o przyszłości Południowej Afryki

00:12:09.000 --> 00:12:10.000
i jej mieszkańców.

00:12:10.000 --> 00:12:13.000
Tu chodzi o wizję, przyszłość, długą linię.

00:12:13.000 --> 00:12:15.000
Jak ptak lecący nad polami,

00:12:15.000 --> 00:12:19.000
nie przejmujący się płotami, nad którymi przelatuje.

00:12:19.000 --> 00:12:22.000
Teraz prześledzimy tę linię, całą drogę od H do E.

00:12:22.000 --> 00:12:26.000
Zanim zagram cały utwór, mam jeszcze jedną prośbę.

00:12:26.000 --> 00:12:31.000
Pomyślcie o kimś, kogo podziwiacie, kogo już nie ma.

00:12:31.000 --> 00:12:34.000
Kochana babcia, ukochana osoba,

00:12:35.000 --> 00:12:38.000
ktoś, kogo kochacie całym sercem,

00:12:38.000 --> 00:12:41.000
ale go już z wami nie ma.

00:12:42.000 --> 00:12:45.000
Przywołajcie tę osobę w pamięci i w tym samym czasie

00:12:45.000 --> 00:12:49.000
śledźcie linię, drogę od H do E,

00:12:49.000 --> 00:12:57.000
a usłyszycie wszystko, co Chopin chciał przekazać.

00:12:57.000 --> 00:14:48.000
(Muzyka)

00:14:48.000 --> 00:14:55.000
(Brawa)

NOTE Paragraph

00:14:55.000 --> 00:15:00.000
Może zastanawiacie się,

00:15:00.000 --> 00:15:06.000
dlaczego klaszczę?

00:15:06.000 --> 00:15:08.000
Zrobiłem tak w szkole w Bostonie

00:15:08.000 --> 00:15:12.000
z grupą 70 dwunastolatków.

00:15:12.000 --> 00:15:14.000
Zrobiłem to samo, co tutaj

00:15:14.000 --> 00:15:15.000
i wyjaśniłem im cały temat.

00:15:15.000 --> 00:15:17.000
Na samym końcu klaskali jak zwariowani.

00:15:18.000 --> 00:15:19.000
Klaskaliśmy razem.

00:15:19.000 --> 00:15:21.000
W końcu zapytałem, dlaczego klaszczę.

00:15:21.000 --> 00:15:22.000
I ktoś powiedział "Bo my słuchaliśmy". (Śmiech)

00:15:22.000 --> 00:15:27.000
I ktoś powiedział "Bo my słuchaliśmy". (Śmiech)

00:15:28.000 --> 00:15:30.000
1600 zajętych ludzi,

00:15:30.000 --> 00:15:32.000
zaangażowanych w wiele różnych spraw,

00:15:33.000 --> 00:15:39.000
słucha, rozumie i jest poruszonych dziełem Chopina.

00:15:39.000 --> 00:15:40.000
To jest coś.

00:15:40.000 --> 00:15:43.000
Jestem pewien, że każdy słuchał,

00:15:43.000 --> 00:15:45.000
zrozumiał, był tym poruszony. Oczywiście, nie mogę być pewien.

00:15:46.000 --> 00:15:47.000
Ale powiem wam, co mi się zdarzyło.

NOTE Paragraph

00:15:47.000 --> 00:15:50.000
10 lat temu bylem w Irlandii, podczas konfliktu w Irlandii Północnej.

00:15:50.000 --> 00:15:53.000
Pracowałem z grupą katolickich i protestanckich dzieci

00:15:53.000 --> 00:15:57.000
nad rozwiązaniem konfliktów. I zrobiłem dla nich to samo.

00:15:58.000 --> 00:16:00.000
To było ryzykowne, bo to były dzieci ulicy.

00:16:00.000 --> 00:16:03.000
Jedno podeszło do mnie następnego ranka i powiedziało:

00:16:04.000 --> 00:16:07.000
"Nigdy nie słuchałem muzyki klasycznej,

00:16:07.000 --> 00:16:08.000
ale kiedy zagrał pan tego Szopa..."

00:16:08.000 --> 00:16:11.000
(Śmiech)

00:16:11.000 --> 00:16:15.000
Powiedział: "Rok temu zastrzelili mi brata, nigdy za nim nie płakałem.

00:16:16.000 --> 00:16:17.000
A słuchając, jak pan gra, myślałem o nim.

00:16:17.000 --> 00:16:20.000
A słuchając, jak pan gra, myślałem o nim.

00:16:20.000 --> 00:16:22.000
I czułem, że lecą mi łzy.

00:16:22.000 --> 00:16:25.000
I czułem się dobrze, że za nim płakałem".

00:16:25.000 --> 00:16:27.000
Wtedy utwierdziłem się w przekonaniu,

00:16:27.000 --> 00:16:34.000
że muzyka klasyczna jest dla wszystkich.

NOTE Paragraph

00:16:35.000 --> 00:16:37.000
W moim zawodzie,

00:16:37.000 --> 00:16:41.000
wśród muzyków, nie wszszycy tak to widzą.

00:16:41.000 --> 00:16:44.000
Mówią, że muzykę klasyczną lubi 3 procent społeczeństwa.

00:16:44.000 --> 00:16:48.000
I gdyby zwiększyć to do 4, nasze problemy by zniknęły.

00:16:49.000 --> 00:16:52.000
Ja pytam: "Jakbyś wtedy chodził, mówił, żył?

00:16:52.000 --> 00:16:55.000
Myśląc, że 3 procent populacji lubi muzykę klasyczną i można podbić to do 4 procent,

00:16:56.000 --> 00:16:58.000
jak byś wtedy chodził?

00:16:58.000 --> 00:17:00.000
Jakbyś mówił? Jak byś żył?

00:17:00.000 --> 00:17:02.000
Myśląc, że wszyscy kochają muzykę klasyczną,

00:17:02.000 --> 00:17:04.000
tylko nikt im tego nie uświadomił".

00:17:04.000 --> 00:17:05.000
(Śmiech)

00:17:05.000 --> 00:17:07.000
To są dwa zupełnie inne od siebie światy.

NOTE Paragraph

00:17:08.000 --> 00:17:11.000
Kiedy miałem 45 lat, przeżyłem coś wyjątkowego.

00:17:11.000 --> 00:17:16.000
Dyrygowałem już od 20 lat i nagle mnie olśniło.

00:17:17.000 --> 00:17:20.000
Dyrygent nie wydaje żadnego dźwięku.

00:17:20.000 --> 00:17:22.000
To moje zdjęcie jest na okładkach płyt.

00:17:22.000 --> 00:17:25.000
(Śmiech)

00:17:25.000 --> 00:17:27.000
Ale dyrygent nie wydaje dźwięku.

00:17:28.000 --> 00:17:32.000
Jego siła zależy od zdolności do dawania siły innym.

00:17:32.000 --> 00:17:36.000
I to doświadczenie zmieniło całe moje życie.

00:17:37.000 --> 00:17:38.000
Ludzie z orkiestry pytali się, co się ze mną stało. Właśnie to.

00:17:38.000 --> 00:17:40.000
Ludzie z orkiestry pytali się, co się ze mną stało. Właśnie to.

00:17:40.000 --> 00:17:45.000
Zrozumiałem, że moja praca polega na budzeniu możliwości w innych ludziach.

00:17:45.000 --> 00:17:48.000
Wtedy bardzo chciałem wiedzieć, czy mi to wychodzi.

00:17:48.000 --> 00:17:51.000
Jak się o tym dowiedzieć? Patrząc w ich oczy.

00:17:51.000 --> 00:17:55.000
Kiedy błyszczą im oczy, to znaczy, że dobrze ci idzie.

00:17:56.000 --> 00:17:57.000
Jemu tak błyszczą, że można oślepnąć. (Śmiech)

00:17:57.000 --> 00:17:59.000
Jemu tak błyszczą, że można oślepnąć. (Śmiech)

00:17:59.000 --> 00:18:01.000
Kiedy oczy błyszczą, wiesz, że dobrze ci idzie.

00:18:01.000 --> 00:18:04.000
A kiedy się nie błyszczą, zadaj sobie pytanie.

00:18:04.000 --> 00:18:05.000
Brzmi ono tak:

00:18:05.000 --> 00:18:11.000
"Co w moim zachowaniu powoduje, że orkiestrze nie błyszczą się oczy?"

00:18:12.000 --> 00:18:13.000
Albo: "Co w moim zachowaniu powoduje, że moim dzieciom nie świecą się oczy?"

00:18:13.000 --> 00:18:18.000
Albo: "Co w moim zachowaniu powoduje, że moim dzieciom nie świecą się oczy?"

00:18:19.000 --> 00:18:21.000
To jest całkiem inny świat.

NOTE Paragraph

00:18:21.000 --> 00:18:26.000
Niedługo skończy się ten magiczny tydzień w górach, wrócimy do świata.

00:18:27.000 --> 00:18:28.000
Niedługo skończy się ten magiczny tydzień w górach, wrócimy do świata.

00:18:28.000 --> 00:18:32.000
Uważam, że warto sobie zadawać pytanie:

00:18:32.000 --> 00:18:37.000
"Jak będziemy zachowywać się po powrocie?"

00:18:37.000 --> 00:18:39.000
Mam swoją definicję sukcesu.

00:18:40.000 --> 00:18:42.000
Nie chodzi tu o bogactwo, sławę czy władzę.

00:18:42.000 --> 00:18:45.000
Chodzi tu o liczbę błyszczacych oczu dookoła mnie.

NOTE Paragraph

00:18:46.000 --> 00:18:49.000
Ostatnia myśl:

00:18:49.000 --> 00:18:52.000
naprawdę liczy się to, co mówimy.

00:18:52.000 --> 00:18:54.000
Słowa, które opuszczają nasze usta.

00:18:54.000 --> 00:18:58.000
Powiedziała mi to kobieta, która przetrwała Oświęcim,

00:18:58.000 --> 00:18:59.000
jako jedna z niewielu.

00:18:59.000 --> 00:19:03.000
Zabrano ja do obozu, gdy miała 15 lat,

00:19:04.000 --> 00:19:11.000
jej brat miał 8 lat, oboje rodzice już nie żyli.

00:19:11.000 --> 00:19:16.000
Powiedziała mi kiedyś:

00:19:16.000 --> 00:19:19.000
"Jechaliśmy pociągiem do obozu.

00:19:19.000 --> 00:19:21.000
Zobaczyłam, że brat zgubił buty.

00:19:22.000 --> 00:19:25.000
Powiedziałam »Dlaczego jesteś taki głupi? Nie umiesz upilnować swoich rzeczy?«

00:19:25.000 --> 00:19:26.000
Tak, jak starsza siostra mówi do brata.

00:19:26.000 --> 00:19:30.000
Tak, jak starsza siostra mówi do brata.

00:19:30.000 --> 00:19:33.000
Niestety, były to ostatnie słowa, które od niej usłyszał.

00:19:33.000 --> 00:19:37.000
Nigdy więcej go nie zobaczyła, nie przeżył.

00:19:37.000 --> 00:19:39.000
Kiedy wyszła z obozu, postanowiła coś sobie.

00:19:40.000 --> 00:19:44.000
"Kiedy wyszłam z Oświęcimia do życia,

00:19:44.000 --> 00:19:49.000
podjęłam postanowienie, że nigdy nie powiem niczego,

00:19:50.000 --> 00:19:53.000
co nie mogłoby być moimi ostatnimi słowami".

00:19:53.000 --> 00:19:57.000
Czy takie postanowienie jest realne? Nie. Skazalibyśmy siebie i innych

00:19:58.000 --> 00:20:05.000
na porażkę. Ale możemy próbować tak żyć. Dziękuję.

00:20:05.000 --> 00:20:10.000
(Brawa)

00:20:11.000 --> 00:20:22.000
Blyszczące oczy, błyszczące oczy.

00:20:22.000 --> 00:20:25.000
Dziękuję, dziękuję.

00:20:26.000 --> 00:20:31.000
(Muzyka)