0:00:00.000,0:00:03.000 Jullie kennen wellicht [br]het verhaal van twee verkopers 0:00:03.000,0:00:06.000 die naar Afrika gingen in de jaren 1900. 0:00:06.000,0:00:08.000 Ze onderzochten of het mogelijk was 0:00:08.000,0:00:10.000 schoenen te verkopen. 0:00:10.000,0:00:13.000 Ze stuurden telegrammen terug naar Manchester. 0:00:13.000,0:00:17.000 De ene schreef: "Situatie hopeloos. Stop. 0:00:17.000,0:00:18.000 Ze dragen geen schoenen." 0:00:18.000,0:00:21.000 De andere schreef: "Prachtige kans 0:00:21.000,0:00:23.000 Ze hebben nog geen schoenen." 0:00:23.000,0:00:24.000 (Gelach) 0:00:24.000,0:00:27.000 De situatie in de wereld van de klassieke muziek [br]is vergelijkbaar: 0:00:28.000,0:00:29.000 er zijn mensen die denken 0:00:29.000,0:00:32.000 dat klassieke muziek aan het uitsterven is. 0:00:33.000,0:00:36.000 En anderen denken: [br]je hebt nog niet de helft gezien. 0:00:36.000,0:00:40.000 Liever dan op statistieken en trends in te gaan 0:00:40.000,0:00:42.000 en alles te vertellen over orkesten [br]die ermee stoppen, 0:00:42.000,0:00:45.000 of platenmaatschappijen die zich terugtrekken, 0:00:45.000,0:00:49.000 dacht ik te experimenteren. 0:00:49.000,0:00:53.000 Het is niet echt een experiment, [br]want ik ken de uitkomst al, 0:00:54.000,0:00:56.000 maar het lijkt zo. 0:00:56.000,0:01:00.000 (Gelach) 0:01:00.000,0:01:02.000 Voordat we beginnen moet ik twee dingen doen. 0:01:02.000,0:01:06.000 Eerst laat ik jullie horen hoe een zevenjarig kind[br]klinkt als hij piano speelt. 0:01:07.000,0:01:08.000 Eerst laat ik jullie horen hoe een zevenjarig kind[br]klinkt als hij piano speelt. 0:01:08.000,0:01:10.000 Misschien heb je zo'n kind thuis. 0:01:11.000,0:01:12.000 Het klinkt ongeveer zo. 0:01:12.000,0:01:32.000 (Piano) 0:01:32.000,0:01:34.000 Ik zie dat sommigen dit kind herkennen. 0:01:34.000,0:01:39.000 Als hij een jaar lang oefent en lessen neemt, [br]hij is nu acht, 0:01:39.000,0:01:40.000 klinkt hij zo. 0:01:40.000,0:01:47.000 (Piano) 0:01:47.000,0:01:50.000 Hij oefent nog een jaar en neemt lessen,[br]hij is nu negen. 0:01:50.000,0:01:56.000 (Piano) 0:01:56.000,0:01:59.000 Hij oefent nog een jaar en neemt lessen, [br]hij is nu tien. 0:01:59.000,0:02:06.000 (Piano) 0:02:06.000,0:02:07.000 Tegen die tijd geven ze meestal op. 0:02:07.000,0:02:09.000 (Gelach) 0:02:09.000,0:02:11.000 (Applaus) 0:02:11.000,0:02:13.000 Als je nog één jaar had gewacht, 0:02:14.000,0:02:15.000 dan zou je dit gehoord hebben. 0:02:15.000,0:02:24.000 (Piano) 0:02:24.000,0:02:27.000 Misschien had je niet verwacht 0:02:27.000,0:02:30.000 dat hij plotseling gepassioneerd raakte, gegrepen, 0:02:30.000,0:02:33.000 betrokken, dat hij een nieuwe leraar kreeg, [br]in de puberteit kwam, of wat dan ook. 0:02:33.000,0:02:37.000 Het verschil was dat er minder impulsen waren. 0:02:38.000,0:02:39.000 Kijk, de eerste keer speelde hij 0:02:39.000,0:02:41.000 met nadruk op elke noot. 0:02:42.000,0:02:44.000 (Piano) 0:02:44.000,0:02:46.000 De tweede keer met nadruk op elke tweede noot. 0:02:47.000,0:02:49.000 (Piano) 0:02:49.000,0:02:50.000 Je ziet het aan mijn hoofd. 0:02:51.000,0:02:52.000 (Gelach) 0:02:52.000,0:02:54.000 De negenjarige 0:02:54.000,0:02:55.000 legde nadruk op elke vierde noot. 0:02:55.000,0:02:57.000 (Piano) 0:02:58.000,0:02:59.000 De tienjarige op elke achtste noot. 0:02:59.000,0:03:02.000 (Piano) 0:03:02.000,0:03:04.000 De elfjarige legde nadruk op de hele frase. 0:03:04.000,0:03:07.000 (Piano) 0:03:08.000,0:03:10.000 Ik heb geen idee hoe ik in deze positie ben geraakt. 0:03:10.000,0:03:12.000 (Gelach) 0:03:13.000,0:03:15.000 Ik zei niet: "Ik verplaats nu mijn schouder [br]en beweeg mijn lichaam." 0:03:15.000,0:03:17.000 Nee, de muziek duwde mij naar één kant 0:03:17.000,0:03:19.000 daarom noem ik het 'één-bil-spelen'. 0:03:19.000,0:03:21.000 (Piano) 0:03:21.000,0:03:22.000 Het kan ook de andere bil zijn. 0:03:22.000,0:03:26.000 (Piano) 0:03:26.000,0:03:29.000 Ooit keek een man eens toe 0:03:29.000,0:03:30.000 terwijl ik aan het werk was met een jonge pianist. 0:03:31.000,0:03:33.000 Hij was de directeur van een bedrijf in Ohio. 0:03:33.000,0:03:35.000 Ik werkte met de jonge pianist 0:03:36.000,0:03:38.000 en zei: "Jouw probleem is [br]dat je speelt op twee billen. 0:03:38.000,0:03:40.000 Je moet een 'één-bil-speler' worden. 0:03:40.000,0:03:42.000 Ik verplaatste zijn lichaam tijdens zijn spel. 0:03:42.000,0:03:44.000 Plotseling kwam de muziek op gang. [br]Ze ging ervan door. 0:03:45.000,0:03:47.000 Het publiek was verbijsterd door het verschil. 0:03:47.000,0:03:49.000 De man schreef mij een brief. 0:03:49.000,0:03:50.000 Hij zei: "Ik was zo geraakt 0:03:50.000,0:03:52.000 dat ik mijn hele bedrijf heb veranderd 0:03:53.000,0:03:54.000 in een bedrijf dat op één bil speelt." 0:03:54.000,0:03:57.000 (Gelach) 0:03:58.000,0:04:00.000 Ik wil jullie ook iets vertellen over jullie. 0:04:00.000,0:04:03.000 Er zijn hier 1.600 mensen geloof ik. 0:04:03.000,0:04:06.000 Ik schat dat er waarschijnlijk 45 onder jullie 0:04:06.000,0:04:08.000 helemaal gepassioneerd zijn door klassieke muziek. 0:04:09.000,0:04:14.000 Je bent dol op klassieke muziek. Je radio is altijd [br]op een klassieke zender afgestemd. 0:04:14.000,0:04:17.000 Je hebt cd's in de auto en luistert naar het orkest. 0:04:17.000,0:04:18.000 Je kinderen spelen instrumenten. 0:04:18.000,0:04:20.000 Je kunt je geen leven voorstellen [br]zonder klassieke muziek. 0:04:21.000,0:04:23.000 Dat is de eerste groep,[br]een tamelijk kleine groep. 0:04:23.000,0:04:25.000 Dan is er nog een groep, [br]een grotere groep. 0:04:25.000,0:04:27.000 Dat zijn de mensen die klassieke muziek [br]niet vervelend vinden. 0:04:27.000,0:04:28.000 (Gelach) 0:04:28.000,0:04:30.000 Je kent het wel: je komt thuis van een lange dag, 0:04:30.000,0:04:32.000 neemt een glas wijn en legt je voeten op tafel. 0:04:33.000,0:04:35.000 Een beetje Vivaldi op de achtergrond [br]kan geen kwaad. 0:04:35.000,0:04:36.000 (Gelach) 0:04:36.000,0:04:37.000 Dat is de tweede groep. 0:04:37.000,0:04:38.000 Nu komt de derde groep. 0:04:38.000,0:04:40.000 Dat zijn de mensen die nooit [br]naar klassieke muziek luisteren. 0:04:40.000,0:04:42.000 Het is simpelweg geen onderdeel van hun leven. 0:04:43.000,0:04:45.000 Je hoort het zoals je meerookt op het vliegveld, 0:04:45.000,0:04:47.000 (Gelach) 0:04:47.000,0:04:48.000 misschien een stukje uit een mars uit Aïda 0:04:48.000,0:04:51.000 als je de gang binnenkomt. [br]Maar anders luister je er nooit naar. 0:04:52.000,0:04:53.000 Dat is waarschijnlijk de grootste groep. 0:04:53.000,0:04:55.000 Dan is er een hele kleine groep 0:04:55.000,0:04:58.000 mensen die denken dat ze toondoof zijn. 0:04:58.000,0:05:00.000 Een verbazingwekkend aantal mensen [br]denkt dat ze toondoof zijn. 0:05:01.000,0:05:03.000 Om precies te zijn, [br]het klinkt meestal als: "Mijn man is toondoof." 0:05:03.000,0:05:04.000 (Gelach) 0:05:04.000,0:05:07.000 Eigenlijk kun je niet toondoof zijn. [br]Niemand is toondoof. 0:05:07.000,0:05:10.000 Als je toondoof zou zijn kon je niet schakelen 0:05:10.000,0:05:12.000 in een handgeschakelde auto. 0:05:12.000,0:05:14.000 Je zou het verschil niet kunnen horen 0:05:14.000,0:05:16.000 tussen iemand uit Texas en iemand uit Rome. 0:05:16.000,0:05:20.000 De telefoon: als je moeder belt 0:05:21.000,0:05:23.000 op die waardeloze telefoon, en ze zegt: "Hallo," 0:05:23.000,0:05:26.000 dan weet je niet wie het is, [br]en ook niet in welke stemming ze is. 0:05:27.000,0:05:30.000 Je hebt een fantastisch gehoor. [br]Iedereen heeft een fantastisch gehoor. 0:05:30.000,0:05:32.000 Niemand is toondoof. 0:05:32.000,0:05:36.000 Het zal niet werken als ik nu verder ga 0:05:36.000,0:05:39.000 met zo'n grote kloof tussen [br]diegenen die klassieke muziek 0:05:40.000,0:05:42.000 begrijpen, ervan houden [br]en er gepassioneerd voor zijn 0:05:42.000,0:05:45.000 en diegenen die er helemaal niets mee hebben. 0:05:45.000,0:05:47.000 De toondove mensen, die zijn hier niet langer. 0:05:47.000,0:05:51.000 Maar zelfs tussen die drie categorieën [br]is de kloof te groot. 0:05:51.000,0:05:55.000 Ik ga dus niet door totdat elke persoon in deze zaal, 0:05:55.000,0:06:00.000 hier beneden en in Aspen, [br]en iedereen die op zoek is, 0:06:01.000,0:06:04.000 van klassieke muziek gaat houden [br]en het gaat begrijpen. 0:06:04.000,0:06:06.000 Dat gaan we nu doen. 0:06:07.000,0:06:12.000 Je merkt aan mijn gezicht dat ik er niet aan twijfel[br]dat dit gaat werken. 0:06:12.000,0:06:15.000 Je merkt aan mijn gezicht dat ik er niet aan twijfel[br]dat dit gaat werken. 0:06:15.000,0:06:19.000 Dat is een eigenschap van een leider:[br]dat hij geen moment 0:06:19.000,0:06:22.000 twijfelt aan de capaciteiten van de mensen [br]die hij leidt 0:06:23.000,0:06:25.000 om te realiseren waarvan hij droomt. 0:06:25.000,0:06:28.000 Stel je voor dat Martin Luther King had gezegd:[br]"I have a dream. 0:06:28.000,0:06:30.000 Maar ik weet niet zeker [br]of ze het wel kunnen." 0:06:30.000,0:06:33.000 (Gelach) 0:06:34.000,0:06:36.000 Ik ga een stuk van Chopin spelen. 0:06:36.000,0:06:41.000 Het is een prachtige prelude van Chopin. [br]Sommigen van jullie zullen haar kennen. 0:06:42.000,0:07:10.000 (Muziek) 0:07:10.000,0:07:12.000 Weet je wat ik denk dat er gebeurde in deze zaal? 0:07:13.000,0:07:15.000 Toen ik begon, dacht je: wat klinkt dat prachtig. 0:07:15.000,0:07:28.000 (Muziek) 0:07:29.000,0:07:30.000 "Ik denk niet dat we naar dezelfde plek [br]op vakantie moeten gaan volgend jaar." 0:07:30.000,0:07:32.000 "Ik denk niet dat we naar dezelfde plek [br]op vakantie moeten gaan volgend jaar." 0:07:32.000,0:07:35.000 (Gelach) 0:07:35.000,0:07:38.000 Grappig hoe die gedachten 0:07:38.000,0:07:41.000 boven komen drijven in je hoofd. 0:07:41.000,0:07:42.000 En natuurlijk -- 0:07:42.000,0:07:45.000 (Applaus) 0:07:45.000,0:07:47.000 -- als het stuk te lang is [br]en je een lange dag achter de rug hebt, 0:07:48.000,0:07:49.000 dan kan het gebeuren dat je daadwerkelijk afdrijft. 0:07:49.000,0:07:51.000 Je partner port je dan in je zij 0:07:51.000,0:07:55.000 en zegt: "Wakker worden! Dit is cultuur!" [br]En dan voel je je nog slechter. 0:07:55.000,0:07:58.000 Is het ooit bij je opgekomen [br]dat de oorzaak van je slaperig gevoel 0:07:59.000,0:08:01.000 bij klassieke muziek niet bij jou ligt, maar bij ons? 0:08:01.000,0:08:03.000 Dacht iemand terwijl ik aan het spelen was: 0:08:03.000,0:08:05.000 waarom legt hij zoveel nadrukken? 0:08:05.000,0:08:08.000 Als ik zo deed met mijn hoofd [br]had je dat zeker gedacht. 0:08:09.000,0:08:14.000 (Muziek) 0:08:14.000,0:08:18.000 Voor de rest van je leven zal je, [br]iedere keer als je klassieke muziek hoort, 0:08:18.000,0:08:22.000 in staat zijn te weten of je die nadrukken hoort. 0:08:22.000,0:08:24.000 Laten we eens bekijken wat er hier gebeurt. 0:08:24.000,0:08:29.000 We hebben een B. Dit is een B. [br]De volgende noot is een C. 0:08:29.000,0:08:32.000 De rol van de C is de B droevig maken. [br]Hoor je het? 0:08:32.000,0:08:35.000 (Gelach) 0:08:35.000,0:08:37.000 Componisten weten dat. [br]Als ze droevige muziek willen 0:08:37.000,0:08:38.000 dan spelen ze gewoon deze twee noten. 0:08:38.000,0:08:43.000 (Muziek) 0:08:43.000,0:08:45.000 Maar in feite is het een B, met vier droevige. 0:08:45.000,0:08:47.000 (Gelach) 0:08:48.000,0:08:53.000 Nu gaat hij naar beneden tot A. [br]Nu tot G en dan tot F. 0:08:53.000,0:08:57.000 Dus we hebben B, A, G, F. [br]En we hebben B, A, G, F. 0:08:58.000,0:09:04.000 Wat verwachten we nu? [br]O, dat kon een vergissing zijn. 0:09:04.000,0:09:10.000 Laten we het nog eens proberen. [br]Ooh, het TED-koor. 0:09:10.000,0:09:13.000 (Gelach) 0:09:13.000,0:09:17.000 Is het je opgevallen dat niemand toondoof is? [br]Niemand is toondoof. 0:09:17.000,0:09:19.000 Elk dorp in Bangladesh 0:09:19.000,0:09:24.000 en elk gehucht in China. [br]Iedereen weet: 0:09:25.000,0:09:28.000 da, da, da, da -- da. [br]Iedereen weet dat we die E verwachten. 0:09:28.000,0:09:31.000 Chopin wilde de E daar niet bereiken, 0:09:32.000,0:09:34.000 want was het afgelopen, zoals Hamlet. 0:09:34.000,0:09:36.000 Herinner je je Hamlet? [br]Bedrijf 1, scène 3: 0:09:37.000,0:09:38.000 hij ontdekt dat zijn oom zijn vader heeft vermoord. 0:09:38.000,0:09:40.000 hij blijft proberen naar zijn oom te gaan 0:09:40.000,0:09:41.000 en hem bijna te vermoorden. [br]Dan trekt hij zich terug 0:09:41.000,0:09:44.000 en gaat weer terug en vermoordt hem bijna. 0:09:44.000,0:09:46.000 De critici, die allemaal op de laatste rij zitten 0:09:46.000,0:09:49.000 moeten een mening hebben.[br]Ze zeggen: "Hamlet is een treuzelaar." 0:09:49.000,0:09:50.000 (Gelach) 0:09:50.000,0:09:52.000 Of ze zeggen: "Hamlet heeft een Oedipuscomplex." 0:09:53.000,0:09:56.000 Nee, anders zou het stuk over zijn, dommerik. 0:09:56.000,0:09:58.000 Daarom stopte Shakespeare al die dingen in Hamlet: 0:09:59.000,0:10:01.000 Ophelia wordt gek en het spel in het spel, 0:10:01.000,0:10:02.000 en Yoricks schedel en de grafdelvers. 0:10:03.000,0:10:06.000 Dat is om te vertragen -- [br]tot aan bedrijf 5 waarin hij hem kan vermoorden. 0:10:06.000,0:10:11.000 Met Chopin is het niet anders. [br]Hij staat op het punt om sol te bereiken, 0:10:11.000,0:10:13.000 en hij zegt: "Oeps, ik kan maar beter terug gaan [br]en het opnieuw doen." 0:10:13.000,0:10:16.000 Dus hij doet het opnieuw. 0:10:17.000,0:10:20.000 Nu raakt hij opgewonden -- dat is opwinding, 0:10:20.000,0:10:21.000 maak je geen zorgen. 0:10:22.000,0:10:24.000 Nu komt hij bij la kruis [br]en uiteindelijk gaat hij terug naar sol, 0:10:24.000,0:10:27.000 maar het is het verkeerde akkoord. [br]Want hij zoekt dit akkoord 0:10:28.000,0:10:31.000 en in plaats daarvan doet hij ... 0:10:31.000,0:10:35.000 we noemen dat een misleidende cadans:[br]het misleidt ons. 0:10:36.000,0:10:38.000 Ik vertel altijd aan mijn studenten: [br]"Als er een misleidende cadans is, 0:10:38.000,0:10:40.000 zorg er dan voor dat je je wenkbrauwen optrekt [br]zodat iedereen het weet." 0:10:40.000,0:10:43.000 (Gelach) 0:10:43.000,0:10:46.000 (Applaus) 0:10:47.000,0:10:49.000 Juist. Hij komt bij sol, het verkeerde akkoord. 0:10:49.000,0:10:52.000 Nu probeert hij sol opnieuw. Dat akkoord werkt niet. 0:10:52.000,0:10:55.000 Nu probeert hij sol opnieuw. Dat akkoord werkt niet. 0:10:55.000,0:10:57.000 Nu probeert hij sol opnieuw en dat werkt niet. 0:10:58.000,0:11:01.000 En dan uiteindelijk .... 0:11:01.000,0:11:05.000 Daar was een man op de eerste rij [br]die zo deed: mmm. 0:11:06.000,0:11:08.000 Hetzelfde gebaar maakt hij als hij thuis komt 0:11:08.000,0:11:11.000 na een lange dag. [br]Hij draait de sleutel om in zijn auto en zegt: 0:11:12.000,0:11:15.000 "Aah, ik ben thuis." [br]We weten allemaal waar thuis is. 0:11:15.000,0:11:18.000 Dit is een stuk dat van ver naar huis gaat. 0:11:18.000,0:11:20.000 Ik zal het helemaal doorspelen 0:11:20.000,0:11:23.000 en u gaat het volgen. re, mi, re, mi, re, mi, re -- 0:11:23.000,0:11:25.000 terug naar do, terug naar si, terug naar la. 0:11:25.000,0:11:27.000 Gaat bijna naar sol, maar dan zou het stuk uit zijn. 0:11:28.000,0:11:30.000 Hij gaat terug omhoog naar re. Hij raakt opgewonden. Gaat naar la kruis. Gaat naar sol. 0:11:30.000,0:11:32.000 Het verkeerde akkoord. Het verkeerde akkoord. [br]Het verkeerde akkoord. 0:11:33.000,0:11:35.000 Uiteindelijk gaat hij naar sol en komt thuis. 0:11:35.000,0:11:38.000 Je gaat op 'één-bil-spelen' zien. 0:11:38.000,0:11:41.000 (Gelach) 0:11:41.000,0:11:43.000 Want om do bij sol te brengen 0:11:44.000,0:11:49.000 moet ik stoppen met denken [br]aan elke afzonderlijke noot 0:11:49.000,0:11:54.000 en beginnen met denken aan de lange, [br]lange weg van do naar sol. 0:11:55.000,0:11:59.000 We waren pas in Zuid-Afrika [br]en je gaat niet daarheen 0:11:59.000,0:12:02.000 zonder aan Mandela te denken [br]die 27 jaar in de gevangenis zat. 0:12:03.000,0:12:05.000 Waar dacht hij over na? Lunch? 0:12:05.000,0:12:08.000 Nee, hij dacht na over een visie voor Zuid-Afrika 0:12:09.000,0:12:10.000 en voor de mens. [br]Dat is wat hem weerhield -- 0:12:10.000,0:12:13.000 dit gaat over visie, [br]het gaat over de lange weg. 0:12:13.000,0:12:15.000 Zoals de vogel die over het veld vliegt 0:12:15.000,0:12:19.000 en zich geen zorgen maakt over de afrasteringen. 0:12:19.000,0:12:22.000 Nu ga je de weg volgen helemaal van re tot sol. 0:12:22.000,0:12:26.000 Ik heb een laatste verzoek [br]voordat ik dit stuk helemaal speel. 0:12:26.000,0:12:31.000 Denk aan iemand waar je dol op bent [br]en er niet meer is. 0:12:31.000,0:12:34.000 Een lieve grootmoeder, een minnaar, 0:12:35.000,0:12:38.000 iemand in je leven die je liefhad met heel je hart, 0:12:38.000,0:12:41.000 maar die niet meer bij je is. 0:12:42.000,0:12:45.000 Neem die persoon in gedachten en volg tegelijkertijd 0:12:45.000,0:12:49.000 de weg helemaal van re tot sol, 0:12:49.000,0:12:57.000 dan zul je alles horen wat Chopin te vertellen had. 0:12:57.000,0:14:48.000 (Muziek) 0:14:48.000,0:14:55.000 (Applaus) 0:14:55.000,0:15:00.000 Je zal je misschien afvragen, 0:15:00.000,0:15:06.000 waarom ik klap. 0:15:06.000,0:15:08.000 Ik deed dit op een school in Boston 0:15:08.000,0:15:12.000 met ongeveer 70 12-jarigen. 0:15:12.000,0:15:14.000 Ik deed precies wat ik met jullie deed 0:15:14.000,0:15:15.000 en legde hen alles uit. 0:15:15.000,0:15:17.000 Aan het einde waren ze door het dolle heen. [br]Ze klapten. 0:15:18.000,0:15:19.000 Ik klapte. Zij klapten. 0:15:19.000,0:15:21.000 Uiteindelijk vroeg ik: "Waarom klap ik?" 0:15:21.000,0:15:22.000 Eén van de kleine kinderen zei: [br]"Omdat wij luisterden." 0:15:22.000,0:15:27.000 (Gelach) 0:15:28.000,0:15:30.000 Denk er eens over na: 1.600 drukke mensen, 0:15:30.000,0:15:32.000 betrokken bij allerlei verschillende dingen, 0:15:33.000,0:15:39.000 luisterend, begrijpend en geraakt [br]door een stuk van Chopin. 0:15:39.000,0:15:40.000 Dat is toch wel wat. 0:15:40.000,0:15:43.000 Ik weet zeker dat iedereen het volgde, 0:15:43.000,0:15:45.000 begreep, er door geraakt werd. [br]Ik kan het natuurlijk niet zeker weten. 0:15:46.000,0:15:47.000 Maar ik zal je vertellen wat mij overkwam. 0:15:47.000,0:15:50.000 Ik was in Ierland tijdens 'the Troubles' [br]10 jaar geleden. 0:15:50.000,0:15:53.000 Ik werkte met een katholieke [br]en protestantse kinderen 0:15:53.000,0:15:57.000 aan het oplossen van conflicten. [br]Ik deed dit met hen. 0:15:58.000,0:16:00.000 Het was riskant want het waren straatkinderen. 0:16:00.000,0:16:03.000 Eén van hen kwam de volgende morgen naar me toe en zei: 0:16:04.000,0:16:07.000 "Ik heb nog nooit in mijn leven [br]naar klassieke muziek geluisterd, 0:16:07.000,0:16:08.000 maar toen u dat tjopping-stuk speelde..." 0:16:08.000,0:16:11.000 (Gelach) 0:16:11.000,0:16:15.000 Hij zei: "Mijn broer is neergeschoten afgelopen jaar en ik heb niet om hem gehuild. 0:16:16.000,0:16:17.000 Maar gisteravond toen u dat stuk speelde, 0:16:17.000,0:16:20.000 was hij degene aan wie ik dacht. 0:16:20.000,0:16:22.000 Ik voelde de tranen over mijn wangen lopen. 0:16:22.000,0:16:25.000 Het voelde goed om te huilen om mijn broer." 0:16:25.000,0:16:27.000 Op dat moment besloot ik voor mezelf 0:16:27.000,0:16:34.000 dat klassieke muziek voor iedereen is. [br]Iedereen. 0:16:35.000,0:16:37.000 Hoe zou je lopen ... 0:16:37.000,0:16:41.000 Mijn beroepsgroep, [br]de muziekwereld ziet het anders. 0:16:41.000,0:16:44.000 Zij zeggen dat 3 % van de mensen [br]van klassieke muziek houdt. 0:16:44.000,0:16:48.000 Als we dat naar 4 % konden krijgen,[br]waren onze problemen voorbij. 0:16:49.000,0:16:52.000 Ik zeg: "Hoe zou je lopen? [br]Hoe zou je spreken? Hoe zou je zijn 0:16:52.000,0:16:55.000 als je de liefhebbers van 3 % 0:16:56.000,0:16:58.000 naar 4 % zou kunnen doen stijgen. [br]Hoe zou je lopen? 0:16:58.000,0:17:00.000 Hoe zou je spreken? Hoe zou je zijn 0:17:00.000,0:17:02.000 als je aannam dat iedereen van klassieke muziek houdt -- 0:17:02.000,0:17:04.000 maar dat ze het alleen nog niet weten." 0:17:04.000,0:17:05.000 (Gelach) 0:17:05.000,0:17:07.000 Dat zijn compleet verschillende werelden. 0:17:08.000,0:17:11.000 Ik had een geweldige ervaring. [br]Ik was 45 jaar oud, 0:17:11.000,0:17:16.000 Ik dirigeerde al 20 jaar [br]en plotseling realiseerde ik me iets. 0:17:17.000,0:17:20.000 De dirigent van een orkest maakt geen geluid. 0:17:20.000,0:17:22.000 Mijn foto komt op de voorkant van de cd -- 0:17:22.000,0:17:25.000 (Gelach) 0:17:25.000,0:17:27.000 -- maar de dirigent maakt geen geluid. 0:17:28.000,0:17:32.000 Zijn kracht is afhankelijk van zijn vermogen [br]andere mensen krachtig te maken. 0:17:32.000,0:17:36.000 Dat veranderde alles voor me. [br]Het veranderde mijn leven. 0:17:37.000,0:17:38.000 Mensen in mijn orkest kwamen naar me toe [br]en zeiden: 0:17:38.000,0:17:40.000 "Ben, wat is er gebeurd?" 0:17:40.000,0:17:45.000 Ik realiseerde me dat het mijn taak was [br]om mensen bewust te maken van hun mogelijkheden. 0:17:45.000,0:17:48.000 Ik wilde natuurlijk weten of ik dat echt deed. 0:17:48.000,0:17:51.000 Weet je hoe ik daar achter kwam? [br]Ik keek in hun ogen. 0:17:51.000,0:17:55.000 Als hun ogen twinkelen dan weet je dat je het doet. 0:17:56.000,0:17:57.000 Je kunt een stad verlichten met zijn ogen. 0:17:57.000,0:17:59.000 (Gelach) 0:17:59.000,0:18:01.000 Juist: als de ogen twinkelen, [br]weet je dat je goed zit. 0:18:01.000,0:18:04.000 Als de ogen niet twinkelen, [br]dan moet je een vraag stellen. 0:18:04.000,0:18:05.000 Wie ben ik dat de ogen [br]van mijn spelers niet twinkelen? 0:18:05.000,0:18:11.000 Wie ben ik dat de ogen [br]van mijn spelers niet twinkelen? 0:18:12.000,0:18:13.000 Het geldt ook voor onze kinderen. 0:18:13.000,0:18:18.000 Wie ben ik dat de ogen [br]van mijn kinderen niet twinkelen? 0:18:19.000,0:18:21.000 Dat is een compleet andere wereld. 0:18:21.000,0:18:26.000 We staan op het punt deze magische, [br]op-de-berg-week af te sluiten, 0:18:27.000,0:18:28.000 en we gaan terug de wereld in. 0:18:28.000,0:18:32.000 Het is goed om onszelf de vraag te stellen: 0:18:32.000,0:18:37.000 wie zijn we als we terug de wereld ingaan? 0:18:37.000,0:18:39.000 Ik heb een definitie van succes: 0:18:40.000,0:18:42.000 voor mij is het heel eenvoudig. [br]Het gaat niet om rijkdom, roem en macht. 0:18:42.000,0:18:45.000 Het gaat om hoeveel twinkelende ogen [br]ik om me heen heb. 0:18:46.000,0:18:49.000 Ik heb nog een laatste gedachte: 0:18:49.000,0:18:52.000 wat we zeggen, maakt écht een verschil. 0:18:52.000,0:18:54.000 De woorden die uit onze mond komen. 0:18:54.000,0:18:58.000 Ik leerde dit van een vrouw [br]die Auschwitz overleefde, 0:18:58.000,0:18:59.000 één van de weinige overlevenden. 0:18:59.000,0:19:03.000 Ze ging naar Auschwitz toen ze 15 jaar oud was, 0:19:04.000,0:19:11.000 haar broer was acht [br]en haar ouders waren verdwenen. 0:19:11.000,0:19:16.000 Ze vertelde me dit: 0:19:16.000,0:19:19.000 "We waren in de trein op weg naar Auschwitz [br]en ik keek naar beneden 0:19:19.000,0:19:21.000 en zag dat mijn broers schoenen weg waren. 0:19:22.000,0:19:25.000 Ik zei: "Waarom ben je zo dom, [br]kun je je spullen niet bij elkaar houden?" 0:19:25.000,0:19:26.000 -- zoals een oudere zus 0:19:26.000,0:19:30.000 zou zeggen tegen een jongere broer. 0:19:30.000,0:19:33.000 Helaas was dat het laatste [br]dat ze ooit tegen hem gezegd heeft 0:19:33.000,0:19:37.000 want ze heeft hem nooit meer gezien. [br]Hij heeft het niet overleefd. 0:19:37.000,0:19:39.000 Toen ze uit Auschwitz kwam deed ze een gelofte. 0:19:40.000,0:19:44.000 Ze zei: "Ik liep Auschwitz buiten, het leven in 0:19:44.000,0:19:49.000 en ik deed een gelofte: ik zal nooit meer iets zeggen 0:19:50.000,0:19:53.000 dat niet het laatste kan zijn [br]wat ik ooit tegen iemand zeg." 0:19:53.000,0:19:57.000 Kunnen we dat? [br]Nee. We zullen de fout ingaan 0:19:58.000,0:20:05.000 en anderen zullen de fout ingaan [br]maar je kan er wel naar leven. Dank je. 0:20:05.000,0:20:10.000 (Applaus) 0:20:11.000,0:20:22.000 Twinkelende ogen, twinkelende ogen. 0:20:22.000,0:20:25.000 Dank u, dank u. 0:20:26.000,0:20:31.000 (Muziek)