0:00:00.640,0:00:02.299
Jest coś nieodpartego w historiach

0:00:02.299,0:00:03.089
przegrańców,

0:00:03.089,0:00:04.329
w których niezwykli ludzie

0:00:04.329,0:00:05.429
zaczynają skromnie, aby

0:00:05.429,0:00:08.408
w końcu robić niesamowite rzeczy[br]mimo wszystkich przeciwności.

0:00:08.408,0:00:10.630
Ale mało jest historii dramatyczniejszych

0:00:10.630,0:00:11.910
niż ta o Idzie B. Wells.

0:00:11.910,0:00:13.989
Urodzona jako niewolnica w Mississippi

0:00:13.989,0:00:15.369
w środku wojny secesyjnej,

0:00:15.369,0:00:17.533
została dzielną dziennikarką śledczą

0:00:17.533,0:00:19.511
i aktywistką społeczną,

0:00:19.511,0:00:20.490
dzisiaj nazywaną

0:00:20.490,0:00:22.779
"najgłośniejszym i najtrwalszym[br]głosem za prawdą"

0:00:22.779,0:00:24.620
w erze niesprawiedliwości.

0:00:24.620,0:00:25.959
Od dziecka, Wells nosiła

0:00:25.959,0:00:28.321
wyjątkowe brzemienia z wyjątkową odwagą.

0:00:28.321,0:00:29.803
Została głową swojej rodziny

0:00:29.803,0:00:31.419
w wieku 16 lat, gdy jej rodzice

0:00:31.419,0:00:33.581
nagle zginęli z żółtej febry.

0:00:33.581,0:00:35.789
Aby wspierać pięcioro bratów i sióstr,

0:00:35.789,0:00:37.672
kontynuowała edukację i zaczęła pracę

0:00:37.672,0:00:39.834
jako nauczycielka w wioskach Mississippi.

0:00:40.204,0:00:42.073
W wieku 21 lat, Wells wsiadła

0:00:42.073,0:00:43.301
w pociąg do Memphis

0:00:43.301,0:00:45.899
i usiadła w wagonie 1. klasy dla kobiet,

0:00:45.899,0:00:47.880
jednak powiedziano jej, że czarnoskóre

0:00:47.880,0:00:49.410
mogą korzystać tylko z 2. klasy.

0:00:49.410,0:00:51.770
Oprócz ugryzienia konduktora, który

0:00:51.770,0:00:53.680
próbował ją usunąć z wagonu, wkrótce

0:00:53.700,0:00:55.970
pozwała firmę kolejową za dyskryminację.

0:00:56.200,0:00:57.340
Początkowo wygrała, ale

0:00:57.340,0:00:59.062
mimo, że werdykt zmieniono apelacją,

0:00:59.062,0:01:00.620
artykuł, który o tym napisała

0:01:00.620,0:01:02.952
pomógł jej zacząć karierę dziennikarki.

0:01:03.252,0:01:05.590
Życie Wells zmieniło się na zawsze w 1892r

0:01:05.590,0:01:07.180
gdy jej przyjaciela Thomasa Mossa

0:01:07.180,0:01:08.450
zabił biały gang w Memphis

0:01:08.450,0:01:10.221
wraz z 2 innymi czarnymi mężczyznami.

0:01:10.221,0:01:12.461
Ich brutalne morderstwa zmotywowały Wells

0:01:12.461,0:01:14.169
do protestu przeciw linczu, coraz

0:01:14.169,0:01:16.084
powszechniejszego narzędzia terroru

0:01:16.084,0:01:17.700
używanego przeciw czarnoskórym tuż

0:01:17.700,0:01:19.302
po wojnie secesyjnej.

0:01:19.302,0:01:21.611
Często fałszywie oskarżano[br]czarnoskórych mężczyzn

0:01:21.611,0:01:23.509
o gwałt, aby uzasadnić ich morderstwa.

0:01:23.509,0:01:24.709
Ale w serii poczytnych

0:01:24.709,0:01:26.090
artykułów i ulotek,

0:01:26.090,0:01:27.751
Wells utrzymywała, że lincz

0:01:27.751,0:01:29.442
nie jest związany z ochroną kobiet,

0:01:29.442,0:01:31.050
tylko z ochroną władzy

0:01:31.060,0:01:32.591
białych mężczyzn Południa.

0:01:33.351,0:01:35.133
Jak wiele zwolenników praw osobistych

0:01:35.133,0:01:36.573
którzy podążyli za jej śladem,

0:01:36.573,0:01:38.072
w tym dzisiejszych zwolenników,

0:01:38.072,0:01:39.641
jej krytyka była mocna ponieważ

0:01:39.641,0:01:40.641
była skierowana nie

0:01:40.641,0:01:42.342
tylko w występki pojedynczych ludzi

0:01:42.342,0:01:44.696
ale w niesprawdzone powołania rasizmu

0:01:44.696,0:01:46.061
i władzy stające za nimi.

0:01:46.061,0:01:48.091
Jej przełomowa analiza zmieniła

0:01:48.091,0:01:49.832
narodowe rozmowy o linczu, a

0:01:49.832,0:01:52.231
jej przyszły mentor Frederick Douglass

0:01:52.231,0:01:53.231
nazwał swoje zapiski

0:01:53.231,0:01:55.492
"marnymi" w porównaniu z jej pracą.

0:01:55.492,0:01:56.841
Wells była współwłaścicielką

0:01:56.841,0:01:58.432
i redaktorką gazety czarnoskórych

0:01:58.432,0:01:59.971
Po tym jak jeden z jej artykułów

0:01:59.971,0:02:01.861
przeciw linczu obraził białoskórych

0:02:01.861,0:02:04.151
wściekły tłum wszedł do biura gazety

0:02:04.151,0:02:05.151
i je zniszczył.

0:02:05.151,0:02:06.472
W obliczu gróźb śmierci,

0:02:06.472,0:02:08.582
Wells zaczęła nosić pistolet w portmonetce

0:02:08.602,0:02:10.091
ale odmówiła wycofania się z

0:02:10.101,0:02:11.624
kampanii przeciw linczu.

0:02:11.624,0:02:13.514
Powiedziała, że lepiej jest umrzeć w

0:02:13.514,0:02:14.844
walce z niesprawiedliwością

0:02:14.844,0:02:17.833
niż umrzeć jak pies lub gryzoń w pułapce.

0:02:17.833,0:02:19.893
Potem przeniosła się do Nowego Jorku

0:02:19.893,0:02:21.742
gdzie zaczęła publikować prasę śledczą

0:02:21.742,0:02:23.055
dla większej publiczności,

0:02:23.055,0:02:25.823
w tym ulotki zawierające statystyki

0:02:25.823,0:02:27.943
dotyczące linczu na Południu.

0:02:28.103,0:02:29.633
Jej popularne przemowy w końcu

0:02:29.633,0:02:31.277
przeniosły ją do Wielkiej Brytanii

0:02:31.277,0:02:33.174
gdzie biali zdawali się o wiele

0:02:33.174,0:02:34.257
bardziej wściekli, niż

0:02:34.257,0:02:35.100
wielu Amerykanów.

0:02:35.730,0:02:37.553
Jej wyprawa z przemowami zainspirowała

0:02:37.553,0:02:39.363
międzynarodowe znienawidzenie linczu,

0:02:39.363,0:02:41.903
szczególnie ze strony brytyjskich gazet i

0:02:41.903,0:02:44.624
polityków, czyniąc Wells najwidoczniejszą

0:02:44.624,0:02:46.564
narodową liderką przeciw linczu.

0:02:47.204,0:02:48.993
Mimo, że Wells często się krytykowała

0:02:48.993,0:02:50.874
za bycie upartą i porywczą,

0:02:50.874,0:02:53.043
te same cechy uczyniły ją [br]zapalczywą oratorką

0:02:53.043,0:02:55.534
i nieustającą wojowniczką przeciw[br]niesprawiedliwości.

0:02:55.534,0:02:57.834
W obliczu gróźb śmierci od [br]białoskórych Południa

0:02:57.834,0:03:00.276
i krytyki od skromnych,[br]czarnoskórych reformatorów,

0:03:00.276,0:03:01.954
którzy uważali ją za zbyt radykalną

0:03:01.954,0:03:03.874
Wells odmówiła ustąpienia swoich ideałów

0:03:03.874,0:03:05.304
dla komfortu, wygody,

0:03:05.304,0:03:07.026
a nawet bezpieczeństwa osobistego.

0:03:07.476,0:03:09.174
"Złe czyny poprawia się, świecąc w

0:03:09.174,0:03:10.167
nie światłem prawdy"

0:03:10.167,0:03:12.175
napisała Wells, która nie bała się mówić o

0:03:12.175,0:03:14.464
niemiłej prawdzie, nawet gdy[br]kosztowało ją to przyjaciół

0:03:14.464,0:03:15.865
lub potencjalnych wspólników.

0:03:15.865,0:03:17.704
Mimo bycia otoczoną przez groźby

0:03:17.704,0:03:19.014
ludzi chcących ukarać ją za

0:03:19.014,0:03:20.014
szczerość z powodu

0:03:20.014,0:03:21.514
jej rasy i płci,

0:03:21.514,0:03:23.434
odmówiła bycia uciszoną.

0:03:24.284,0:03:25.875
Mimo, że walczyła o prawa kobiet,

0:03:25.885,0:03:28.584
Wells była często rozczarowana[br]białoskórymi sufrażystkami

0:03:28.584,0:03:30.136
które uważały problemy rasowe za

0:03:30.136,0:03:32.194
oderwanie się od walki z seksizmem.

0:03:32.194,0:03:34.375
Niektóre nawet wspierały segregację.

0:03:34.375,0:03:36.944
Podczas znanej parady sufrażystek w 1913r.

0:03:36.944,0:03:39.176
kiedy czarnoskórym kazano chodzić z tyłu,

0:03:39.176,0:03:41.424
Wells po prostu poczekała na[br]początek marszu

0:03:41.424,0:03:44.315
i prowokująco dołączyła się do[br]delegacji swojego stanu.

0:03:44.315,0:03:46.919
Podobnie, była sfrustrowana[br]przedstawicielami

0:03:46.919,0:03:49.004
społeczności czarnoskórych, [br]którzy uważali

0:03:49.004,0:03:51.486
prawa kobiet za nieważne w [br]walce z rasizmem.

0:03:51.486,0:03:53.809
Pomiędzy zmaganiami ze swoją rasą i płcią,

0:03:53.809,0:03:56.246
Wells często czuła się samotna w walce.

0:03:57.926,0:03:59.495
Mimo, że miała wielu konkurentów

0:03:59.495,0:04:01.815
i odparła się ogromnej[br]społecznej presji do ślubu

0:04:01.815,0:04:03.705
Wells pozostała bez męża[br]do 30. roku życia.

0:04:03.705,0:04:06.066
Gdy miała około 30 lat, [br]wreszcie znalazła kochanka

0:04:06.066,0:04:07.574
Ferdynanda Barnetta,

0:04:07.574,0:04:09.765
czarnoskórego prawnika[br]z równą pasją do

0:04:09.765,0:04:11.885
sprawiedliwości społecznej[br]i mężczyznę, który

0:04:11.885,0:04:13.445
całkowicie wspierał jej karierę.

0:04:13.445,0:04:15.455
Wzięli ślub i mieli czworo dzieci.

0:04:15.455,0:04:17.186
Mimo, że Wells w pewnym momencie

0:04:17.186,0:04:19.725
zrezygnowała z pozycji redaktorki gazety,

0:04:19.725,0:04:21.485
kontynuowała pracę jako reformatorka

0:04:21.485,0:04:22.966
aż do śmierci.

0:04:24.096,0:04:26.906
Gdy zginęła w roku 1931 w wieku 69 lat,

0:04:26.906,0:04:29.216
Ida B. Wells zmieniła sposób

0:04:29.216,0:04:30.986
postrzegania rasy, płci

0:04:30.986,0:04:32.366
i przemocy w Ameryce.

0:04:32.366,0:04:34.185
Zmieniła się z niewolnicy, która była

0:04:34.185,0:04:35.676
uznawana za własność,

0:04:35.676,0:04:37.097
w kobietę raz opisaną jako

0:04:37.097,0:04:38.097
stąpającą po Ziemi,jakby należała do niej.