1
00:00:00,640 --> 00:00:02,239
Jest coś nieodpartego w

2
00:00:02,239 --> 00:00:03,119
historiach przegrańców, w

3
00:00:03,119 --> 00:00:04,329
których niezwykli ludzie

4
00:00:04,329 --> 00:00:05,509


5
00:00:05,509 --> 00:00:08,308
aby robić niesamowite rzeczy
mimo wszystkich przeciwności.

6
00:00:08,308 --> 00:00:10,630
Ale mało jest historii dramatyczniejszych

7
00:00:10,630 --> 00:00:11,910
niż ta o Idzie B. Wells.

8
00:00:11,910 --> 00:00:13,989
Urodzona jako niewolnica w Mississippi

9
00:00:13,989 --> 00:00:15,369
w środku wojny secesyjnej,

10
00:00:15,369 --> 00:00:17,533
została dzielną dziennikarką śledczą

11
00:00:17,533 --> 00:00:19,511
i aktywistką społeczną,

12
00:00:19,511 --> 00:00:20,490


13
00:00:20,490 --> 00:00:22,569


14
00:00:22,569 --> 00:00:24,620
w erze niesprawiedliwości.

15
00:00:24,620 --> 00:00:25,959
Od dziecka, Wells nosiła

16
00:00:25,959 --> 00:00:28,321
wyjątkowe brzemienia z wyjątkową odwagą.

17
00:00:28,321 --> 00:00:29,803
Została głową swojej rodziny

18
00:00:29,803 --> 00:00:31,419
w wieku 16 lat, gdy jej rodzice

19
00:00:31,419 --> 00:00:33,581
nagle zginęli z żółtej febry.

20
00:00:33,581 --> 00:00:35,789
Aby wspierać pięcioro bratów i sióstr,

21
00:00:35,789 --> 00:00:37,672
kontynuowała edukację i zaczęła pracę

22
00:00:37,672 --> 00:00:39,834
jako nauczycielka w wioskach Mississippi.

23
00:00:40,204 --> 00:00:42,073
W wieku 21 lat, Wells wsiadła

24
00:00:42,073 --> 00:00:43,301
w pociąg do Memphis

25
00:00:43,301 --> 00:00:45,899
i usiadła w wagonie 1. klasy dla kobiet,

26
00:00:45,899 --> 00:00:47,880
jednak powiedziano jej, że czarnoskóre

27
00:00:47,880 --> 00:00:49,410
mogą korzystać tylko z 2. klasy.

28
00:00:49,410 --> 00:00:51,770
Oprócz ugryzienia konduktora, który

29
00:00:51,770 --> 00:00:53,680
próbował ją usunąć z wagonu, wkrótce

30
00:00:53,700 --> 00:00:55,970
pozwała firmę kolejową za dyskryminację.

31
00:00:56,270 --> 00:00:57,430
Początkowo wygrała;

32
00:00:57,430 --> 00:00:59,062
mimo, że werdykt zmieniono apelacją,

33
00:00:59,062 --> 00:01:00,620
artykuł, który o tym napisała

34
00:01:00,620 --> 00:01:02,952
pomógł jej zacząć karierę dziennikarki.

35
00:01:03,252 --> 00:01:05,590
Życie Wells zmieniło się na zawsze w 1892r

36
00:01:05,590 --> 00:01:07,110
gdy jej przyjaciela Thomasa Mossa

37
00:01:07,110 --> 00:01:08,450
zabił biały gang w Memphis

38
00:01:08,450 --> 00:01:10,221
wraz z 2 innymi czarnymi mężczyznami.

39
00:01:10,221 --> 00:01:12,461
Ich brutalne morderstwa zmotywowały Wells

40
00:01:12,461 --> 00:01:14,169
do protestu przeciw linczowaniu,

41
00:01:14,169 --> 00:01:16,084
coraz powszechniejszego narzędzia terroru

42
00:01:16,084 --> 00:01:17,700
używanego przeciw czarnoskórym tuż

43
00:01:17,700 --> 00:01:19,302
po wojnie secesyjnej.

44
00:01:19,302 --> 00:01:21,611
Często fałszywie oskarżano
czarnoskórych mężczyzn

45
00:01:21,611 --> 00:01:23,509
o gwałt, aby uzasadnić ich morderstwa.

46
00:01:23,509 --> 00:01:24,709
Ale w serii poczytnych

47
00:01:24,709 --> 00:01:26,090
artykułów i ulotek,

48
00:01:26,090 --> 00:01:28,061
Wells utrzymywała, że linczowanie nie

49
00:01:28,061 --> 00:01:29,372
jest związane z ochroną

50
00:01:29,372 --> 00:01:31,520
kobiet, tylko z ochroną władzy

51
00:01:31,520 --> 00:01:33,351
białych mężczyzn Południa.

52
00:01:33,351 --> 00:01:34,943
Jak wiele liderów praw osobistych

53
00:01:34,943 --> 00:01:36,430
którzy podążyli za jej śladem,w

54
00:01:36,430 --> 00:01:38,012
tym dzisiejsi liderzy praw osobistych

55
00:01:38,012 --> 00:01:39,641
jej krytyka była mocna ponieważ

56
00:01:39,641 --> 00:01:40,641
była skierowana nie

57
00:01:40,641 --> 00:01:42,342
tylko w występki pojedynczych ludzi

58
00:01:42,342 --> 00:01:44,696
ale w niesprawdzone powołania rasizmu

59
00:01:44,696 --> 00:01:46,061
i władzy stające za nimi.

60
00:01:46,061 --> 00:01:48,091
Jej przełomowa analiza zmieniła

61
00:01:48,091 --> 00:01:49,832
narodowe rozmowy o linczowaniu, a

62
00:01:49,832 --> 00:01:52,231
jej przyszły mentor Frederick Douglass

63
00:01:52,231 --> 00:01:53,231
nazwał swoje zapiski

64
00:01:53,231 --> 00:01:55,492
"marnymi" w porównaniu z jej pracą.

65
00:01:55,492 --> 00:01:56,841
Wells była współwłaścicielką

66
00:01:56,841 --> 00:01:58,432
i redaktorką gazety czarnoskórych

67
00:01:58,432 --> 00:01:59,971
Po tym jak jeden z jej artykułów

68
00:01:59,971 --> 00:02:01,861
przeciw linczowaniu obraził białoskórych

69
00:02:01,861 --> 00:02:04,151
wściekły tłum wszedł do biura gazety

70
00:02:04,151 --> 00:02:05,602
i je zniszczył.

71
00:02:06,472 --> 00:02:08,582
Z powodu gróźb śmierci, Wells

72
00:02:08,802 --> 00:02:10,301
zaczęła nosić ze sobą pistolet,

73
00:02:10,301 --> 00:02:11,624
ale odmówiła wycofania się

74
00:02:11,624 --> 00:02:13,514
ze swojej kampanii przeciw linczowaniu.

75
00:02:13,514 --> 00:02:14,844
Powiedziała, że lepiej jest

76
00:02:14,844 --> 00:02:17,833
umrzeć walcząc z niesprawiedliwością,

77
00:02:17,833 --> 00:02:19,893
niż umrzeć jak pies lub gryzoń w pułapce.

78
00:02:19,893 --> 00:02:21,532
Potem przeniosła się do Nowego Jorku

79
00:02:21,532 --> 00:02:23,055
gdzie zaczęła publikować prasę

80
00:02:23,055 --> 00:02:25,823
śledczą dla większej publiczności,

81
00:02:25,823 --> 00:02:27,943
w tym ulotki zawierające statystyki

82
00:02:28,233 --> 00:02:29,803
dotyczące linczowania na Południu

83
00:02:29,903 --> 00:02:31,247
Jej popularne przemowy w

84
00:02:31,247 --> 00:02:33,174
końcu przeniosły ją do Wielkiej Brytanii

85
00:02:33,174 --> 00:02:34,257
gdzie biali zdawali się

86
00:02:34,257 --> 00:02:35,100
bardziej wściekli

87
00:02:35,950 --> 00:02:37,643
niż wielu amerykańskich odpowiedników.

88
00:02:37,643 --> 00:02:39,363
Jej wycieczka z przemowami przeciw

89
00:02:39,363 --> 00:02:42,543
linczowaniu zainspirowała międzynarodowe
jego znienawidzenie,

90
00:02:42,673 --> 00:02:44,624
szczególnie ze strony brytyjskich gazet

91
00:02:44,624 --> 00:02:46,564
i polityków, czyniąc Wells najwidoczniejszym

92
00:02:47,204 --> 00:02:48,993
narodowym liderem przeciw linczowaniu.

93
00:02:48,993 --> 00:02:51,034
Mimo, że Wells często się krytykowała

94
00:02:51,034 --> 00:02:53,103
za bycie upartą i porywczą,

95
00:02:53,103 --> 00:02:55,764
te same cechy uczyniły ją 
zapalczywą oratorką

96
00:02:55,764 --> 00:02:57,404
i nieustającą wojowniczką przeciw
niesprawiedliwości.

97
00:02:57,404 --> 00:02:59,946


98
00:02:59,946 --> 00:03:01,614


99
00:03:01,614 --> 00:03:03,594


100
00:03:03,594 --> 00:03:05,304


101
00:03:05,304 --> 00:03:07,026


102
00:03:07,476 --> 00:03:09,174


103
00:03:09,174 --> 00:03:10,167


104
00:03:10,167 --> 00:03:12,265


105
00:03:12,265 --> 00:03:14,404


106
00:03:14,404 --> 00:03:15,865


107
00:03:15,865 --> 00:03:17,704


108
00:03:17,704 --> 00:03:19,014


109
00:03:19,014 --> 00:03:20,014


110
00:03:20,014 --> 00:03:21,514


111
00:03:21,514 --> 00:03:23,764


112
00:03:24,284 --> 00:03:25,885


113
00:03:25,885 --> 00:03:28,224


114
00:03:28,224 --> 00:03:30,136


115
00:03:30,136 --> 00:03:32,194


116
00:03:32,194 --> 00:03:34,375


117
00:03:34,375 --> 00:03:36,944


118
00:03:36,944 --> 00:03:39,176


119
00:03:39,176 --> 00:03:41,424


120
00:03:41,424 --> 00:03:44,315


121
00:03:44,315 --> 00:03:46,919


122
00:03:46,919 --> 00:03:49,004


123
00:03:49,004 --> 00:03:51,486


124
00:03:51,486 --> 00:03:53,809


125
00:03:53,809 --> 00:03:56,656


126
00:03:58,056 --> 00:03:59,475


127
00:03:59,475 --> 00:04:01,775


128
00:04:01,775 --> 00:04:03,655


129
00:04:03,655 --> 00:04:06,066


130
00:04:06,066 --> 00:04:07,574


131
00:04:07,574 --> 00:04:09,765


132
00:04:09,765 --> 00:04:11,985


133
00:04:11,985 --> 00:04:13,445


134
00:04:13,445 --> 00:04:15,455


135
00:04:15,455 --> 00:04:17,186


136
00:04:17,186 --> 00:04:19,725


137
00:04:19,725 --> 00:04:21,435


138
00:04:21,435 --> 00:04:24,096


139
00:04:24,096 --> 00:04:26,906


140
00:04:26,906 --> 00:04:29,216


141
00:04:29,216 --> 00:04:30,986


142
00:04:30,986 --> 00:04:32,366


143
00:04:32,366 --> 00:04:34,185


144
00:04:34,185 --> 00:04:35,676


145
00:04:35,676 --> 00:04:37,097


146
00:04:37,097 --> 00:04:39,905