WEBVTT

00:00:00.287 --> 00:00:03.640
♪ (hareketli müzik) ♪

00:00:03.640 --> 00:00:09.665
İnternet: Teller, Kablolar ve Wi-Fi

00:00:10.618 --> 00:00:13.508
(Tess) İsmim Tess Winlock,
Google'da yazılım mühendisiyim.

00:00:13.508 --> 00:00:14.519
Size bir sorum var.

00:00:14.519 --> 00:00:18.447
Bir resim, metin mesajı veya e-posta
bir cihazdan diğerine nasıl gönderilir?

00:00:18.447 --> 00:00:21.005
Sihirle değil, internetle.

00:00:21.005 --> 00:00:24.975
Bilginin taşınması için inşa edilen
somut, fiziksel bir sistem.

00:00:24.975 --> 00:00:27.695
İnternet posta hizmetine çok benzer

00:00:27.695 --> 00:00:31.238
fakat gönderilen fiziksel şeyler
birazcık farklıdır.

00:00:31.238 --> 00:00:36.330
Kutu ve zarfların yerine
internet "İkili Bilgi" gönderir.

00:00:36.330 --> 00:00:40.688
Bilgi, bit'lerden oluşur.
Bit, karşıt çifti olarak tanımlanabilir:

00:00:40.688 --> 00:00:42.920
Açık veya kapalı, evet veya hayır.

00:00:42.920 --> 00:00:47.700
Genellikle açık için 1
ve kapalı için 0 kullanırız.

00:00:47.700 --> 00:00:51.652
Bit için iki olası durum olduğundan
"İkili Kod" olarak adlandırıyoruz.

00:00:51.652 --> 00:00:57.828
8 bit bir araya geldiğinde 1 byte yapar.
1000 byte birleştiğinde 1 kilobyte,

00:00:57.828 --> 00:01:00.090
1000 kilobayt ise 1 megabyte yapar.

00:01:00.090 --> 00:01:04.823
Bir şarkı genellikle
3 ila 4 megabyte kullanılarak kodlanır.

00:01:04.823 --> 00:01:07.042
Resim, video veya şarkı
fark etmeksizin

00:01:07.042 --> 00:01:09.892
internetteki her şey
bit ile gösterilir ve gönderilir.

00:01:09.892 --> 00:01:12.753
Bunlar, bilginin atomlarıdır.

00:01:12.753 --> 00:01:15.828
Fakat 1 ve 0'ları fiziksel olarak
bir yerden bir yere

00:01:15.828 --> 00:01:18.568
veya bir kişiden diğerine
göndermek gibi düşünmeyin.

00:01:18.568 --> 00:01:23.092
Peki teller ve yayın araçları üzerinden
gönderilen fiziksel şey nedir?

00:01:23.092 --> 00:01:26.706
İnsanların tek bit'lik bir bilgiyi
bir yerden bir yere göndermek için

00:01:26.706 --> 00:01:30.211
fiziksel olarak nasıl iletişim kurduğuna
dair bir örneği inceleyelim.

00:01:30.211 --> 00:01:33.801
Mesela ışığı
1 için açıp 0 için kapatabiliriz.

00:01:33.801 --> 00:01:38.900
Bip sesi veya morse kodu
benzeri şeyler kullanabiliriz.

00:01:38.900 --> 00:01:43.018
Bu yöntemler çalışır fakat oldukça yavaş,
hata eğilimli ve insana bağımlıdır.

00:01:43.018 --> 00:01:44.846
Aslında ihtiyacımız olan
bir makinedir.

00:01:44.846 --> 00:01:47.984
Tarih boyunca bu ikili bilgileri
farklı fiziksel ortamlar yoluyla

00:01:47.984 --> 00:01:49.347 line:1
Telgraf-Braille-Semafor

00:01:49.347 --> 00:01:51.517
gönderebilen birçok sistem inşa ettik.

00:01:51.517 --> 00:01:57.969
Bugün bit'leri fiziksel olarak elektrik,
ışık ve radyo dalgaları ile gönderiyoruz.

00:01:58.529 --> 00:02:03.759
Elektrikle bit göndermek için birbirine
bakır telle bağlı iki ampul düşünün.

00:02:03.759 --> 00:02:07.669
Bir cihaz kullanıcısı elektriği açarsa
ampul yanar.

00:02:07.669 --> 00:02:11.239
Elektrik yoksa ışık da yoktur.
İki uçtaki kullanıcı, ışığın

00:02:11.239 --> 00:02:14.519
açık olmasının 1 ve kapalı olmasının 0
olduğunu kararlaştırırsa

00:02:14.519 --> 00:02:19.522
bilgi bit'lerini bir kişiden diğerine
elektrik ile gönderen bir sistemimiz olur.

00:02:19.522 --> 00:02:24.722
Fakat küçük bir sorunumuz var.
Art arda beş kez 0 göndermemiz gerekirse

00:02:24.722 --> 00:02:30.135
iki tarafın da sıfırları sayabilmesini
nasıl sağlarsınız?

00:02:30.135 --> 00:02:33.525
Çözüm, bir saat veya zamanlayıcıyı
sisteme dahil etmektir.

00:02:33.525 --> 00:02:37.785
Kullanıcılar, göndericinin saniyede 1 bit
göndermesini ve alıcının her bir saniyeyi

00:02:37.785 --> 00:02:40.758
kaydetmesini kararlaştırıp
ve hatta ne olduğunu anlayabilirler.

00:02:40.758 --> 00:02:45.165
Art arda beş 0 göndermek için
ışığı kapatıp beş saniye beklersiniz.

00:02:45.165 --> 00:02:49.525
Hattın diğer ucundaki kişi
beş adet 0 yazar: 00000

00:02:49.525 --> 00:02:53.205
1 için de tam tersini yapın, ışığı açın.

00:02:53.205 --> 00:02:56.976
Elbette, saniyede bir bit'ten
birazcık fazlasını göndermek isteriz.

00:02:56.976 --> 00:02:59.089
Bunun için
"bant genişliğimizi" artırmalıyız:

00:02:59.089 --> 00:03:01.399
Bir cihazın "Maksimum İletim Kapasitesi".

00:03:01.399 --> 00:03:03.449
Bant genişliği "bit hızı" ile ölçülür.

00:03:03.449 --> 00:03:09.519
Genelde saniyelerle ölçülen bir sürede
fiilen gönderebildiğimiz bit sayısıdır.

00:03:10.617 --> 00:03:17.017
Farklı bir hız ölçüm türü ise "gecikme",
yani bir bit'in bir yerden bir yere

00:03:17.017 --> 00:03:20.883
kaynaktan talep eden cihaza
ulaşma süresidir.

00:03:21.662 --> 00:03:25.292
İnsan benzetiminde
saniyede bir bit oldukça hızlıydı

00:03:25.292 --> 00:03:27.602
fakat bir insanın takip etmesi biraz zor.

00:03:27.602 --> 00:03:31.482
Diyelim ki 3 saniyede 3 megabyte'lık
bir şarkı indirmek istiyorsunuz.

00:03:31.539 --> 00:03:36.824
Megabyte başına 8 milyon bit üzerinden
saniyede 8 milyon bit hızına denk gelir.

00:03:36.824 --> 00:03:40.090
İnsanlar saniyede 8 milyon bit
ne gönderebilir ne alabilir.

00:03:40.090 --> 00:03:41.990
Fakat bir makine bunu
gayet iyi başarır.

00:03:41.990 --> 00:03:45.464
Şimdi sorun, bu mesajların
hangi tür kablolarla gönderileceği

00:03:45.464 --> 00:03:48.318
ve sinyallerin
ne kadar uzağa gidebileceği.

00:03:48.318 --> 00:03:52.648
Ev, ofis veya okulunuzda gördüğünüz
bir ethernet kablosuyla

00:03:52.648 --> 00:03:56.878
yüz metreden sonra önemli ölçüde
"sinyal kaybı" veya kesinti oluşur.

00:03:58.423 --> 00:04:02.003
İnternet denen bu şeyin
tüm dünyada çalışmasını istiyorsak

00:04:02.003 --> 00:04:05.593
bit'leri oldukça uzun mesafelere
gönderecek alternatif bir yöntem olmalı.

00:04:05.593 --> 00:04:07.338
Okyanuslar arası diyorum!

00:04:07.338 --> 00:04:09.159
Peki başka ne kullanabiliriz?

00:04:09.159 --> 00:04:12.500
Telden geçen elektrikten
daha hızlı olan ne var?

00:04:13.270 --> 00:04:14.612
Işık.

00:04:14.732 --> 00:04:17.140
Bit'leri bir yerden diğerine
ışık demetleri halinde

00:04:17.140 --> 00:04:19.247
fiber optik kablo kullanarak
gönderebiliriz.

00:04:19.247 --> 00:04:20.627
"Fiber optik kablo",

00:04:20.627 --> 00:04:23.387
ışığı yansıtacak biçimde tasarlanan
bir cam ipliğidir.

00:04:23.387 --> 00:04:28.367
Bir ışık demetini kablodan gönderdiğinizde
ışık kablo boyunca diğer uçta alınana dek

00:04:28.367 --> 00:04:31.265
aşağı yukarı sıçrar.
Sıçrama açısına bağlı olarak

00:04:31.265 --> 00:04:36.135
tümü aynı anda ışık hızında ilerleyen
pek çok bit gönderebiliriz.

00:04:36.135 --> 00:04:38.975
Anlayacağınız, fiber oldukça hızlıdır.

00:04:38.975 --> 00:04:42.505
Fakat daha önemlisi,
mesafe uzadıkça sinyal kötüleşmez.

00:04:42.505 --> 00:04:45.655
Böylece, yüzlerce mili
sinyal kaybı yaşamadan aşabilirsiniz.

00:04:45.655 --> 00:04:49.318
O nedenle bir kıtadan diğerine
bağlanmak için okyanus zeminlerinden

00:04:49.318 --> 00:04:51.262
fiber optik kablo geçiririz.

00:04:51.262 --> 00:04:54.635
2008'de Mısır'ın İskenderiye kenti
yakınlarında bir kablonun kopması...

00:04:54.635 --> 00:04:56.005
2008 Deniz Altı
Kablo Kopması

00:04:56.005 --> 00:04:59.305
...Orta Doğu ve Hindistan'ın çoğunda
internet kesintisine yol açmıştı.

00:04:59.305 --> 00:05:03.145
Bu internet denen şeyi cepte sayıyoruz
ama oldukça kırılgan, fiziksel bir sistem.

00:05:03.648 --> 00:05:07.438
Fiber muhteşem fakat gerçekten pahalı
ve üzerinde çalışmak zor.

00:05:07.438 --> 00:05:10.338
Pek çok şey için bakır kablo bulmalısınız.

00:05:11.008 --> 00:05:13.458
Peki bir şeyleri kablo olmadan
nasıl taşıyoruz?

00:05:13.458 --> 00:05:15.978
Bir şeyleri kablosuz olarak
nasıl gönderiyoruz?

00:05:15.978 --> 00:05:16.948
Radyo

00:05:16.948 --> 00:05:20.518
"Kablosuz" bit gönderim makineleri
bir yerden bir yere bit göndermek için

00:05:20.518 --> 00:05:22.278
genellikle radyo sinyalleri kullanır.

00:05:22.278 --> 00:05:29.018
Makinelerin 1 ve 0'ları farklı frekanstaki
radyo dalgalarına dönüştürmeleri gerekir.

00:05:29.018 --> 00:05:34.058
Alıcı makineler, süreci tersine çevirip
bilgisayarınızda ikili kodlara dönüştürür.

00:05:34.058 --> 00:05:36.468
Kablosuz, internetimizi
taşınabilir hale getirdi.

00:05:36.468 --> 00:05:40.468
Fakat bir radyo sinyali hepten bozulmadan
o kadar da uzağa gidemez.

00:05:40.468 --> 00:05:44.778
Bir Los Angeles radyo istasyonu sinyalini
Chicago'da alamazsınız.

00:05:45.845 --> 00:05:49.215
Kablosuz ne kadar muhteşem olsa da
halen kablolu internete bağımlıdır.

00:05:49.215 --> 00:05:53.394
Bir kahvecide Wi-Fi kullanıyorsanız
bit'ler bu kablosuz yönlendiriciye

00:05:53.394 --> 00:05:57.496
ardından da fiziksel kablolarla
internette oldukça uzak mesafelere gider.

00:05:58.542 --> 00:06:01.452
Bit göndermede kullanılan fiziksel yöntem
ileride değişebilir.

00:06:01.452 --> 00:06:05.027
Uydular arasında gönderilen lazer de olsa
balon veya drone'lardan gönderilen

00:06:05.027 --> 00:06:08.642
radyo dalgaları da olsa
altta yatan ikili bilgi gösterimi

00:06:08.642 --> 00:06:14.033
ve bu bilgileri gönderip almada kullanılan
protokoller aşağı yukarı aynı kalmıştır.

00:06:14.033 --> 00:06:19.213
Kelime, e-posta, görsel, kedi videosu,
köpek videosu fark etmeksizin

00:06:19.213 --> 00:06:22.453
internetteki her şey 1 ve 0'lara
indirgenir ve elektronik sinyaller,

00:06:22.453 --> 00:06:27.213
ışık demetleri, radyo dalgaları
ve kucak kucak sevgiyle gönderilir.