[Script Info]
Title: 
[Events]
Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text
Dialogue: 0,0:00:00.09,0:00:03.75,Default,,0000,0000,0000,,Hallo! Mijn naam is Krystian Aparta,
Dialogue: 0,0:00:03.77,0:00:06.79,Default,,0000,0000,0000,,en ik zal het hebben \Nover het vertalen van terminologie.
Dialogue: 0,0:00:07.80,0:00:10.24,Default,,0000,0000,0000,,Vertalers weten
Dialogue: 0,0:00:10.27,0:00:13.93,Default,,0000,0000,0000,,dat één woord \Nvele dingen kan betekenen.
Dialogue: 0,0:00:13.95,0:00:16.48,Default,,0000,0000,0000,,We kunnen een woord dus niet zomaar vertalen.
Dialogue: 0,0:00:16.51,0:00:20.72,Default,,0000,0000,0000,,We moeten eerst uitzoeken \Nnaar welk concept het verwijst,
Dialogue: 0,0:00:20.74,0:00:25.47,Default,,0000,0000,0000,,en vervolgens welke woorden \Nvoor dat concept bestaan in onze doeltaal.
Dialogue: 0,0:00:26.67,0:00:32.53,Default,,0000,0000,0000,,Gewoonlijk volstaat het\Nom de context te bekijken.
Dialogue: 0,0:00:32.56,0:00:36.50,Default,,0000,0000,0000,,Voor een woord als 'mouse' \Nin de eerste zin hier,
Dialogue: 0,0:00:36.52,0:00:42.96,Default,,0000,0000,0000,,weten we uit de context dat het gewoon \Nverwijst naar het algemene domein
Dialogue: 0,0:00:42.98,0:00:45.78,Default,,0000,0000,0000,,van kennis en ervaring met muizen.
Dialogue: 0,0:00:45.85,0:00:50.52,Default,,0000,0000,0000,,In de tweede zin verwijst het \Nnaar een meer gespecialiseerd domein
Dialogue: 0,0:00:50.55,0:00:52.86,Default,,0000,0000,0000,,van computerapparatuur.
Dialogue: 0,0:00:53.40,0:00:56.27,Default,,0000,0000,0000,,Als we een woord als 'mouse' \Nin de eerste zin vertalen,
Dialogue: 0,0:00:56.30,0:00:59.52,Default,,0000,0000,0000,,doen we beroep op onze \Nalgemene kennis van de taal,
Dialogue: 0,0:00:59.65,0:01:05.49,Default,,0000,0000,0000,,en maken we een zogenaamde\N'letterlijke' of 'woord-voor-woord'-vertaling.
Dialogue: 0,0:01:05.83,0:01:09.22,Default,,0000,0000,0000,,Maar bij een woord als 'muis' in de tweede zin,
Dialogue: 0,0:01:09.24,0:01:11.46,Default,,0000,0000,0000,,dat verwijst naar een gespecialiseerd domein,
Dialogue: 0,0:01:11.49,0:01:13.94,Default,,0000,0000,0000,,kunnen we niet echt letterlijk vertalen.
Dialogue: 0,0:01:13.96,0:01:16.58,Default,,0000,0000,0000,,Eerst moeten we uitzoeken...
Dialogue: 0,0:01:16.89,0:01:18.93,Default,,0000,0000,0000,,Als we niets van computers kennen,
Dialogue: 0,0:01:18.95,0:01:20.40,Default,,0000,0000,0000,,zouden we wat onderzoek moeten doen
Dialogue: 0,0:01:20.42,0:01:24.86,Default,,0000,0000,0000,,om uit te vissen hoe dit apparaat heet in onze taal.
Dialogue: 0,0:01:25.50,0:01:26.73,Default,,0000,0000,0000,,Dit is belangrijk,
Dialogue: 0,0:01:26.76,0:01:31.95,Default,,0000,0000,0000,,want zelfs als één woord in het Engels \Nbeide betekenissen kan hebben,
Dialogue: 0,0:01:32.09,0:01:38.49,Default,,0000,0000,0000,,dan kan de specifieke term in een vreemde taal \Neen andere, niet-letterlijke vertaling hebben.
Dialogue: 0,0:01:38.64,0:01:43.25,Default,,0000,0000,0000,,In het Japans is 'mouse' \Nin de betekenis van knaagdier 'nezumi',
Dialogue: 0,0:01:43.33,0:01:47.94,Default,,0000,0000,0000,,terwijl 'muis' als aanwijsapparaat \Nvoor een computer 'mausu' is.
Dialogue: 0,0:01:47.97,0:01:51.10,Default,,0000,0000,0000,,Je merkt dat 'mausu' en 'nezumi' \Nvolkomen verschillend zijn.
Dialogue: 0,0:01:52.30,0:01:58.30,Default,,0000,0000,0000,,Ik zal een woord dat naar een gespecialiseerd domein verwijst, aanduiden als een 'term'.
Dialogue: 0,0:01:59.02,0:02:05.88,Default,,0000,0000,0000,,Het is meestal eenvoudig om vast te stellen \Ndat een woord of uitdrukking een term is.
Dialogue: 0,0:02:06.16,0:02:09.07,Default,,0000,0000,0000,,Termen hebben vaak een hoofdletter.
Dialogue: 0,0:02:09.20,0:02:14.52,Default,,0000,0000,0000,,Deze twee zinnen betekenen iets heel anders,
Dialogue: 0,0:02:14.55,0:02:17.70,Default,,0000,0000,0000,,en misschien hebben ze \Neen andere vertaling in jouw taal.
Dialogue: 0,0:02:17.73,0:02:21.88,Default,,0000,0000,0000,,Zoals in het Spaans, waar de monumentale betekenis \N'la Gran Muralla China' is,
Dialogue: 0,0:02:21.90,0:02:24.66,Default,,0000,0000,0000,,en de letterlijke vertaling 'la pared grande',
Dialogue: 0,0:02:24.68,0:02:28.29,Default,,0000,0000,0000,,wat gewoon een muur ergens in een huis betekent.
Dialogue: 0,0:02:28.32,0:02:34.91,Default,,0000,0000,0000,,Woorden die moeilijk lijken of 'buitenlands klinken' \Nzijn ook vaak termen.
Dialogue: 0,0:02:34.94,0:02:38.93,Default,,0000,0000,0000,,Als we een woord als 'velocity' of 'aperture' zien,
Dialogue: 0,0:02:38.95,0:02:43.06,Default,,0000,0000,0000,,dan zegt ons buikgevoel \Ndat we het moeten opzoeken.
Dialogue: 0,0:02:45.77,0:02:52.78,Default,,0000,0000,0000,,Maar er zijn gevallen waar het moeilijk \Nuit te maken is of een woord een term is.
Dialogue: 0,0:02:52.81,0:02:57.60,Default,,0000,0000,0000,,We moeten dan eerst uitzoeken \Nof het als term fungeert in het Engels
Dialogue: 0,0:02:57.63,0:03:03.49,Default,,0000,0000,0000,,en dan of er een vaste vertaling is in onze doeltaal,
Dialogue: 0,0:03:03.52,0:03:06.42,Default,,0000,0000,0000,,dan wel of we onze eigen vertaling moeten maken.
Dialogue: 0,0:03:06.100,0:03:10.37,Default,,0000,0000,0000,,Ik zou graag zo'n ervaring willen delen...
Dialogue: 0,0:03:10.70,0:03:14.14,Default,,0000,0000,0000,,die zich voordeed bij het nalezen \Nvan de Poolse vertaling
Dialogue: 0,0:03:14.16,0:03:17.72,Default,,0000,0000,0000,,van de talk van Janna Levin \Nover het geluid van het universum
Dialogue: 0,0:03:17.75,0:03:19.32,Default,,0000,0000,0000,,door Kinga Skorupska.
Dialogue: 0,0:03:19.33,0:03:23.76,Default,,0000,0000,0000,,Ik gebruik dit voorbeeld \Nmet toestemming van de vertaler.
Dialogue: 0,0:03:24.56,0:03:29.48,Default,,0000,0000,0000,,Op een bepaald moment \Ngebruikt Janna Levin de term 'dust lanes',
Dialogue: 0,0:03:29.50,0:03:34.46,Default,,0000,0000,0000,,die in het Pools werd vertaald als 'ścieżki pyłu',
Dialogue: 0,0:03:34.48,0:03:38.77,Default,,0000,0000,0000,,een letterlijke vertaling \Ndie neerkomt op 'paden van stof'.
Dialogue: 0,0:03:38.84,0:03:43.72,Default,,0000,0000,0000,,Omdat Janna Levin in haar talk veel vaktaal gebruikt,
Dialogue: 0,0:03:43.75,0:03:48.61,Default,,0000,0000,0000,,was ik niet helemaal zeker \Nof de letterlijke vertaling zou werken.
Dialogue: 0,0:03:49.13,0:03:55.10,Default,,0000,0000,0000,,Ik moest dus te weten komen \Nof 'dust lane' een term is.
Dialogue: 0,0:03:56.09,0:03:58.51,Default,,0000,0000,0000,,Ik begon met het googlen van \N" 'dust lane' galaxy",
Dialogue: 0,0:03:58.53,0:04:04.93,Default,,0000,0000,0000,,met aanhalingstekens, \Nom exact deze uitdrukking te zoeken.
Dialogue: 0,0:04:05.72,0:04:10.34,Default,,0000,0000,0000,,Ik vond dit lemma in Wikipedia \Nover de Sombreronevel,
Dialogue: 0,0:04:10.36,0:04:15.34,Default,,0000,0000,0000,,dat de term 'dust lane' bevatte, \Nmet dezelfde betekenis.
Dialogue: 0,0:04:15.72,0:04:19.85,Default,,0000,0000,0000,,Dit bevestigde dat 'dust lane' inderdaad \Neen term was in het Engels.
Dialogue: 0,0:04:19.88,0:04:24.19,Default,,0000,0000,0000,,Nu moest ik een Poolse vertaling vinden.
Dialogue: 0,0:04:24.50,0:04:30.50,Default,,0000,0000,0000,,Het eerste dat ik deed, was het Poolse lemma \Nover de Sombreronevel opzoeken,
Dialogue: 0,0:04:30.66,0:04:34.23,Default,,0000,0000,0000,,dat deze zin bevatte, letterlijk vertaald als:
Dialogue: 0,0:04:34.39,0:04:39.73,Default,,0000,0000,0000,,"is gedeeltelijk afgesloten door een kring (torus) \Nvan niet-luminescente materie".
Dialogue: 0,0:04:40.48,0:04:46.98,Default,,0000,0000,0000,,Op dit punt leek 'torus' een goede kandidaat \Nvoor 'dust lane' in het Pools,
Dialogue: 0,0:04:47.01,0:04:50.57,Default,,0000,0000,0000,,maar ik was er niet zeker van of dit gewoon \Neen woord was dat in dit artikel werd gebruikt,
Dialogue: 0,0:04:50.60,0:04:53.68,Default,,0000,0000,0000,,dan wel een gevestigde term in het Pools.
Dialogue: 0,0:04:54.16,0:04:58.58,Default,,0000,0000,0000,,Om dat uit te vissen, \Ngoogelde ik opnieuw,
Dialogue: 0,0:04:58.74,0:05:03.25,Default,,0000,0000,0000,,deze keer in het Pools, naar 'torus galaktyka'.
Dialogue: 0,0:05:03.74,0:05:08.15,Default,,0000,0000,0000,,Ik vond dit Wikipedia-lemma over Seyfert-stelsels,
Dialogue: 0,0:05:08.72,0:05:13.68,Default,,0000,0000,0000,,met deze zin, letterlijk vertaald als:
Dialogue: 0,0:05:13.70,0:05:18.93,Default,,0000,0000,0000,,la la la, "dichtst in de buurt \Nvan de actieve kern (gekend als een stoftorus)".
Dialogue: 0,0:05:19.43,0:05:20.50,Default,,0000,0000,0000,,Voilà!
Dialogue: 0,0:05:20.97,0:05:24.81,Default,,0000,0000,0000,,Ik dacht dat ik er klaar mee was, \Nen dit was mijn vertaling:
Dialogue: 0,0:05:24.83,0:05:30.32,Default,,0000,0000,0000,,'dust lane' wordt vertaald als\N'torus pyłowy' of 'stofring' in het Pools.
Dialogue: 0,0:05:31.02,0:05:35.53,Default,,0000,0000,0000,,Maar toen bedacht ik dat ze wellicht \Nniet zo gelijkend zijn.
Dialogue: 0,0:05:35.55,0:05:39.60,Default,,0000,0000,0000,,Want hoewel een 'lane', die meestal recht is,
Dialogue: 0,0:05:39.62,0:05:42.14,Default,,0000,0000,0000,,soms gebruikt kan worden voor iets cirkelvormigs,
Dialogue: 0,0:05:42.17,0:05:46.02,Default,,0000,0000,0000,,is een 'torus' altijd cirkelvormig.
Dialogue: 0,0:05:46.29,0:05:50.91,Default,,0000,0000,0000,,Ik moest dus uitvissen of de term \N'dust lane' in het Engels
Dialogue: 0,0:05:50.94,0:05:55.32,Default,,0000,0000,0000,,echt voor iets cirkelvormigs werd gebruikt,
Dialogue: 0,0:05:55.34,0:05:58.07,Default,,0000,0000,0000,,wat een 'torus' zou zijn.
Dialogue: 0,0:06:00.01,0:06:03.91,Default,,0000,0000,0000,,Ik keerde terug naar Google \Nen zocht naar " 'dust lane' galaxy",
Dialogue: 0,0:06:03.94,0:06:05.87,Default,,0000,0000,0000,,maar deze keer zocht ik naar beelden.
Dialogue: 0,0:06:05.90,0:06:09.50,Default,,0000,0000,0000,,Het resultaat waren alleen \Ndeze mooie beelden van sterrenstelsels,
Dialogue: 0,0:06:09.52,0:06:13.41,Default,,0000,0000,0000,,maar niets dat mijn idee bevestigde of ontkrachtte.
Dialogue: 0,0:06:14.13,0:06:15.94,Default,,0000,0000,0000,,Vervolgens deed ik nog een opzoeking,
Dialogue: 0,0:06:15.97,0:06:18.78,Default,,0000,0000,0000,,naar " 'straight|long' dust lane" -
Dialogue: 0,0:06:18.79,0:06:23.20,Default,,0000,0000,0000,,het rechte streepje werkt als 'OF'.
Dialogue: 0,0:06:24.57,0:06:29.29,Default,,0000,0000,0000,,Dat is omdat we meestal niet \Nnaar cirkels refereren als 'recht' of 'lang'.
Dialogue: 0,0:06:29.87,0:06:34.55,Default,,0000,0000,0000,,Dat bracht me naar een pagina met beelden en beschrijvingen van melkwegstelsels,
Dialogue: 0,0:06:34.58,0:06:39.14,Default,,0000,0000,0000,,en één van de beschrijvingen \Nbevatte de uitdrukking 'long dust lane'.
Dialogue: 0,0:06:39.68,0:06:44.86,Default,,0000,0000,0000,,Maar als ik de beschrijvingen en de beelden \Nvergeleek met andere stelsels op deze pagina,
Dialogue: 0,0:06:44.88,0:06:51.28,Default,,0000,0000,0000,,zag ik dat ze allemaal nogal op elkaar leken.
Dialogue: 0,0:06:51.30,0:06:56.87,Default,,0000,0000,0000,,'Dust lane' verwees dus toch naar \Niets cirkelvormigs op al deze beelden.
Dialogue: 0,0:06:57.04,0:07:00.66,Default,,0000,0000,0000,,En zie, ik had mijn term.
Dialogue: 0,0:07:00.69,0:07:03.41,Default,,0000,0000,0000,,'Dust lane' werd vertaald als 'torus pyłowy',
Dialogue: 0,0:07:03.43,0:07:06.42,Default,,0000,0000,0000,,of letterlijk 'stofring' in het Pools.
Dialogue: 0,0:07:08.00,0:07:12.89,Default,,0000,0000,0000,,Als vertalers hebben jullie waarschijnlijk voortdurend \Nmet dit soort opzoekingen te maken.
Dialogue: 0,0:07:12.91,0:07:15.67,Default,,0000,0000,0000,,Maar ik wilde dit verhaal delen, want...
Dialogue: 0,0:07:17.94,0:07:23.13,Default,,0000,0000,0000,,slimmer zijn dan een talk \Ndie een term voor mij verstopt,
Dialogue: 0,0:07:24.27,0:07:30.38,Default,,0000,0000,0000,,is voor mij één van de spannendste onderdelen \Nvan het vertaalproces.
Dialogue: 0,0:07:30.90,0:07:32.13,Default,,0000,0000,0000,,Hartelijk dank.