1
00:00:01,580 --> 00:00:05,261
[Bili smo svedoci, 3. aprila 2016,
najvećeg curenja podataka u istoriji.]

2
00:00:06,061 --> 00:00:08,892
[Panamski papiri su razotkrili
bogate i moćne ljude]

3
00:00:08,932 --> 00:00:11,522
[kako kriju ogromne količine novca
na ofšor računima.]

4
00:00:11,828 --> 00:00:14,338
[Šta ovo znači?]

5
00:00:15,312 --> 00:00:18,262
[Pozvali smo Roberta Palmera
iz Global Vitnesa da nam objasni.]

6
00:00:20,852 --> 00:00:25,804
Ove nedelje smo imali tmuštu i tmu priča

7
00:00:25,828 --> 00:00:29,124
koje su stizale iz curenja
11 miliona dokumenata

8
00:00:29,148 --> 00:00:33,572
iz pravne firme sa sedištem u Panami
koja se zove Mosak Fonseka.

9
00:00:33,596 --> 00:00:39,378
Objavljivanje ovih papira iz Paname
podiže veo sa sićušnog dela

10
00:00:39,402 --> 00:00:41,640
tajanstvenog sveta ofšora.

11
00:00:41,664 --> 00:00:46,972
Imamo uvid u to kako klijenti
i banke i advokati

12
00:00:46,996 --> 00:00:49,024
odlaze u firme, poput Mosak Fonseke,

13
00:00:49,048 --> 00:00:51,555
i kažu: "U redu, želimo anonimnu firmu,

14
00:00:51,579 --> 00:00:52,971
možete li nam je osnovati?"

15
00:00:52,995 --> 00:00:54,805
Pa, zapravo možete da vidite imejlove,

16
00:00:54,829 --> 00:00:56,792
možete da vidite razmenu poruka,

17
00:00:56,816 --> 00:00:59,891
možete da vidite mehaniku
toga kako ovo funkcioniše,

18
00:00:59,915 --> 00:01:01,316
kako se ovo izvodi.

19
00:01:01,340 --> 00:01:05,393
Sad, ovo je već počelo
da ima skoro trenutne posledice.

20
00:01:05,417 --> 00:01:08,018
Premijer Islanda je dao ostavku.

21
00:01:08,042 --> 00:01:09,257
Takođe smo čuli vesti

22
00:01:09,281 --> 00:01:14,324
da saveznik brutalnog
sirijskog diktatora, Bašara el Asada,

23
00:01:14,348 --> 00:01:16,903
takođe ima ofšor firme.

24
00:01:16,927 --> 00:01:22,156
Postoje navodi
traga od dve milijarde dolara

25
00:01:22,180 --> 00:01:26,083
koji vodi do predsednika Rusije
Vladimira Putina,

26
00:01:26,107 --> 00:01:28,568
preko njegovog bliskog prijatelja
iz detinjstva,

27
00:01:28,592 --> 00:01:30,820
koji je slučajno vrhunski čelista.

28
00:01:30,844 --> 00:01:33,444
A biće tu još mnogo bogatih pojedinaca

29
00:01:33,468 --> 00:01:37,786
i drugih koji će da budu nervozni
zbog sledećeg skupa priča,

30
00:01:37,810 --> 00:01:40,363
i narednog skupa procurelih podataka.

31
00:01:40,387 --> 00:01:44,573
Sad, ovo zvuči poput zapleta
iz špijunskog trilera

32
00:01:44,597 --> 00:01:46,260
ili romana Džona Grišama.

33
00:01:46,284 --> 00:01:50,300
Čini se veoma dalekim
od vas, mene, običnih ljudi.

34
00:01:50,324 --> 00:01:52,832
Zašto bi nas bilo briga za ovo?

35
00:01:52,856 --> 00:01:57,099
Ali istina je da ako su bogati
i moćni pojedinci

36
00:01:57,123 --> 00:01:59,777
u stanju da čuvaju svoj novac u ofšorima

37
00:01:59,801 --> 00:02:02,288
i ne plaćaju porez
koji bi trebalo da plaćaju,

38
00:02:02,312 --> 00:02:06,406
to znači da imamo manje novca
za vitalne javne usluge,

39
00:02:06,430 --> 00:02:09,783
poput zdravstva, obrazovanja, puteva.

40
00:02:09,807 --> 00:02:12,128
A to nas sve pogađa.

41
00:02:12,152 --> 00:02:14,868
Sad, za moju organizaciju, Global Vitnes,

42
00:02:14,892 --> 00:02:18,954
ovo razotkrivanje je bilo fenomenalno.

43
00:02:18,978 --> 00:02:23,466
Svetski mediji i političke vođe

44
00:02:23,490 --> 00:02:28,145
su počele da pričaju o tome kako pojedinci
mogu da koriste ofšor poverljivost

45
00:02:28,169 --> 00:02:30,564
kako bi prikrili svoju imovinu -

46
00:02:30,588 --> 00:02:35,372
nešto o čemu govorimo
i što razotkrivamo već deceniju.

47
00:02:35,396 --> 00:02:40,031
Sad, mislim da mnogi ljudi pronalaze
čitav ovaj svet zbunjujućim i konfuznim

48
00:02:40,055 --> 00:02:44,520
i teško im je da razumeju
kako ovaj svet ofšora funkcioniše.

49
00:02:44,544 --> 00:02:47,376
Volim da razmišljam o njemu
pomalo kao o babuški.

50
00:02:47,400 --> 00:02:50,859
Pa, možete da imate jednu firmu
upakovanu unutar druge firme,

51
00:02:50,883 --> 00:02:52,994
upakovanu unutar treće firme,

52
00:02:53,018 --> 00:02:57,429
zbog čega je skoro nemoguće
zaista razumeti

53
00:02:57,453 --> 00:02:59,680
ko stoji iza ovih struktura.

54
00:02:59,704 --> 00:03:02,617
Može da bude veoma teško za policiju

55
00:03:02,641 --> 00:03:05,604
ili poreske vlasti,
novinare, građansko društvo

56
00:03:05,628 --> 00:03:07,890
da zaista shvate o čemu se radi.

57
00:03:08,318 --> 00:03:09,755
Takođe smatram zanimljivim

58
00:03:09,779 --> 00:03:12,986
to što se ovim pitanjem
manje bave u Sjedinjenim Državama.

59
00:03:13,010 --> 00:03:16,773
A to je možda zato što neki ugledni
ljudi iz SAD-a

60
00:03:16,797 --> 00:03:21,335
prosto nisu otkriveni
u ovom ekspozeu, u ovom skandalu.

61
00:03:21,359 --> 00:03:25,294
Sad, to nije zato što nema
bogatih Amerikanaca

62
00:03:25,318 --> 00:03:28,128
koji gomilaju svoju imovinu u ofšorima.

63
00:03:28,152 --> 00:03:31,974
Već je to zbog načina
na koji ofšor funkcioniše.

64
00:03:31,998 --> 00:03:35,488
Mosak Fonseka
ima manje američkih klijenata.

65
00:03:35,512 --> 00:03:38,768
Mislim, da smo videli curenja
sa Kajmanskih ostrva

66
00:03:38,792 --> 00:03:42,443
ili čak iz Delavera
ili Vajominga ili Nevade,

67
00:03:42,467 --> 00:03:48,259
videli biste mnogo više slučajeva
i primera koji vode do Amerikanaca.

68
00:03:48,283 --> 00:03:54,201
Zapravo, u brojnim državama SAD-a
potrebno vam je manje informacija,

69
00:03:54,225 --> 00:03:58,399
potrebno vam je manje informacija
da pokrenete firmu

70
00:03:58,423 --> 00:04:01,216
nego da dobijete
člansku kartu u biblioteci.

71
00:04:01,240 --> 00:04:07,022
Takav vid poverljivosti u Americi je
omogućio zaposlenima u školskim okruzima

72
00:04:07,046 --> 00:04:08,952
da opljačkaju đake.

73
00:04:08,976 --> 00:04:13,872
Omogućio je prevarantima
da opljačkaju ranjive investitore.

74
00:04:14,452 --> 00:04:18,142
Ovakvo ponašanje pogađa sve nas.

75
00:04:18,166 --> 00:04:20,037
Sad, u Global Vitnesu

76
00:04:20,061 --> 00:04:23,322
smo želeli da vidimo
kako ovo izgleda u praksi.

77
00:04:23,346 --> 00:04:25,759
Kako ovo stvarno funkcioniše?

78
00:04:25,783 --> 00:04:26,958
Pa smo uradili sledeće:

79
00:04:26,982 --> 00:04:33,219
poslali smo istraživača u tajnosti
u 13 pravnih firmi na Menhetnu.

80
00:04:33,763 --> 00:04:37,537
Naš istraživač se predstavljao
kao afrički ministar

81
00:04:37,561 --> 00:04:41,688
koji želi da prebaci sumnjive fondove
u Sjedinjene Države,

82
00:04:41,712 --> 00:04:44,851
kako bi kupio kuću, jahtu, avion.

83
00:04:45,288 --> 00:04:50,349
Sad, istinski šokantno je bilo
da su svi osim jednog advokata

84
00:04:50,373 --> 00:04:54,966
pružili našem istraživaču sugestije

85
00:04:54,990 --> 00:04:56,954
kako da prebaci sumnjive fondove.

86
00:04:56,978 --> 00:04:58,790
Ovo su sve bili preliminarni sastanci

87
00:04:58,814 --> 00:05:01,086
i nijedan advokat
nas nije preuzeo za klijenta

88
00:05:01,110 --> 00:05:03,399
i, naravno, nikakav novac nije razmenjen,

89
00:05:03,423 --> 00:05:06,881
ali ovo uistinu pokazuje problem sistema.

90
00:05:06,905 --> 00:05:08,824
Takođe je važno

91
00:05:08,848 --> 00:05:12,214
da ne razmišljamo o ovome
kao o pojedinačnim slučajevima.

92
00:05:12,238 --> 00:05:14,451
Ne radi se prosto o pojedinačnom advokatu,

93
00:05:14,475 --> 00:05:18,329
koji je razgovarao s našim prikrivenim
istraživačem i pružio sugestije.

94
00:05:18,353 --> 00:05:21,208
Ne radi se samo
o određenom višem zvaničniku

95
00:05:21,232 --> 00:05:22,861
koji je umešan u skandal.

96
00:05:22,885 --> 00:05:25,941
Radi se o tome kako sistem funkcioniše,

97
00:05:25,965 --> 00:05:31,908
tako što učvršćuje korupciju,
utaju poreza, siromaštvo i nestabilnost.

98
00:05:31,932 --> 00:05:33,747
A kako bismo se bavili ovim,

99
00:05:33,771 --> 00:05:35,442
moramo da promenimo igru.

100
00:05:35,466 --> 00:05:37,988
Moramo da promenimo pravila igre

101
00:05:38,012 --> 00:05:40,004
kako bismo otežali ovakvo ponašanje.

102
00:05:40,028 --> 00:05:42,972
Ovo se može učiniti
kao beznadežna situacija,

103
00:05:42,996 --> 00:05:44,917
nešto povodom čega ne možemo bilo šta,

104
00:05:44,941 --> 00:05:46,571
kao da se ništa nikad ne menja,

105
00:05:46,595 --> 00:05:49,931
kao da će uvek da postoje
bogati i moćni pojedinci.

106
00:05:49,955 --> 00:05:52,402
Ali kao optimista po prirodi,

107
00:05:52,426 --> 00:05:55,904
vidim da počinjemo
da dobijamo neke promene.

108
00:05:55,928 --> 00:05:57,803
U proteklih nekoliko godina,

109
00:05:57,827 --> 00:06:01,495
videli smo istinski pomak
ka većoj transparentnosti,

110
00:06:01,519 --> 00:06:03,353
kad se radi o vlasništvu firmi.

111
00:06:03,755 --> 00:06:06,092
Ovo pitanje
je na politički dnevni red stavio

112
00:06:06,116 --> 00:06:08,610
premijer Ujedinjenog Kraljevstva,
Dejvid Kameron,

113
00:06:08,634 --> 00:06:13,394
na velikom samitu G8 koji je održan
u Severnoj Irskoj 2013.

114
00:06:13,872 --> 00:06:18,222
A od tada, Evropska Unija će da osniva

115
00:06:18,246 --> 00:06:20,403
centralne registre na nacionalnom nivou

116
00:06:20,427 --> 00:06:23,834
o tome ko zaista poseduje i upravlja
firmama širom Evrope.

117
00:06:23,858 --> 00:06:28,537
Jedna od tužnih stvari
je da zapravo SAD zaostaju.

118
00:06:28,958 --> 00:06:31,658
Postoji dvostranački zakon
koji je predstavljen

119
00:06:31,682 --> 00:06:33,585
u Predstavničkom domu i u Senatu,

120
00:06:33,609 --> 00:06:36,766
ali ne ostvaruje napredak
kakav bismo želeli da vidimo.

121
00:06:36,790 --> 00:06:39,877
Pa bismo zaista voleli da vidimo
kako se curenje iz Paname,

122
00:06:39,901 --> 00:06:43,695
ovo veliko virenje u svet ofšora,

123
00:06:43,719 --> 00:06:48,771
koristi kao način za pokretanje diskusije
u SAD-u i širom sveta.

124
00:06:48,795 --> 00:06:53,585
Za nas u Global Vitnesu,
ovo je prekretnički momenat.

125
00:06:53,950 --> 00:06:57,698
Potrebno nam je da se obični ljudi naljute

126
00:06:57,722 --> 00:07:00,975
na način na koji ljudi
mogu da sakriju svoje identitete

127
00:07:00,999 --> 00:07:02,912
iza tajnih firmi.

128
00:07:02,936 --> 00:07:06,523
Potrebno nam je da se poslovne vođe
usprotive i kažu:

129
00:07:06,547 --> 00:07:09,831
"Ovakva poverljivost
nije dobra za poslovanje."

130
00:07:09,855 --> 00:07:14,235
Potrebno nam je da političke vođe
prepoznaju problem

131
00:07:14,259 --> 00:07:19,266
i da se obavežu da će da promene zakon
i da razotkriju ovaj vid poverljivosti.

132
00:07:19,639 --> 00:07:22,918
Zajedno možemo da okončamo poverljivost

133
00:07:22,942 --> 00:07:25,999
koja trenutno omogućuje utaji poreza,

134
00:07:26,023 --> 00:07:29,214
korupciji, pranju novca da cvetaju.