0:00:00.900,0:00:06.081
На 3.04.2016 г. се случи најголемото [br]“протекување“ на податоци во историјата.

0:00:06.081,0:00:08.892
Панамските документи разоткрија[br]богати и моќни луѓе

0:00:08.932,0:00:11.382
со тајни сметки со огромни суми[br]во странски банки.

0:00:11.828,0:00:14.338
Што значи ова?

0:00:15.312,0:00:18.212
Го поканивме Роберт Палмер од [br]Глобал Витнес да објасни.

0:00:20.852,0:00:25.804
Оваа недела имаше навала [br]на бројни приказни

0:00:25.828,0:00:29.124
појавени по истекот на[br]11 милиони документи

0:00:29.148,0:00:33.572
од компанијата Мосак Фосека со седиште [br]во Панама.

0:00:33.596,0:00:39.378
Објавувањето на документите од Панама [br]открива еден мал дел

0:00:39.402,0:00:41.640
од тајниот офшор свет.

0:00:41.664,0:00:46.972
Имаме увид како клиентите, банкарите[br]и адвокатите

0:00:46.996,0:00:49.024
се обраќаат на компании како Мосак Фонсека

0:00:49.048,0:00:51.555
и велат:„Ни треба анонимна компанија,

0:00:51.579,0:00:52.971
ќе ни предложите некоја?“

0:00:52.995,0:00:54.805
Всушност, може да ги видите мејловите,

0:00:54.829,0:00:56.792
размената на пораките

0:00:56.816,0:00:59.891
и да видите како фунционира

0:00:59.915,0:01:01.316
самата процедура.

0:01:01.340,0:01:05.393
Веќе ги гледаме последиците од ова.

0:01:05.417,0:01:08.018
Премиерот на Исланд си даде оставка.

0:01:08.042,0:01:09.257
Имаме вести

0:01:09.281,0:01:14.324
дека сојузникот на бруталниот Сириски [br]диктатор Башар Ал-Асад

0:01:14.348,0:01:16.903
истотака поседува офшор компании.

0:01:16.927,0:01:22.156
Постојат тврдења за трагата на[br]2 милијарди долари

0:01:22.180,0:01:26.083
која води до Владимир Путин,[br]претседателот на Русија

0:01:26.107,0:01:28.568
преку негов другар од детството,

0:01:28.592,0:01:30.820
кој случајно е врвен виолончелист.

0:01:30.844,0:01:33.444
Има многумина од светот на богатите

0:01:33.468,0:01:37.786
и други кои ќе се вознемират од[br]приказните кои ќе следат

0:01:37.810,0:01:40.363
и од документи кои ќе се појават[br]во јавност.

0:01:40.387,0:01:44.573
Ова звучи како заплет на шпиунски трилер

0:01:44.597,0:01:46.260
или роман на Џон Гришам.

0:01:46.284,0:01:50.300
Нам, обичните луѓе тоа ни изгледа далечно.

0:01:50.324,0:01:52.832
Зошто да се грижиме за тоа?

0:01:52.856,0:01:57.099
Но, фактот е: ако богатите и моќни луѓе

0:01:57.123,0:01:59.777
имаат можност да ги чуваат [br]парите во странство

0:01:59.801,0:02:02.288
и да не плаќаат даноци за кои се обврзани,

0:02:02.312,0:02:06.406
тоа значи дека ќе има помалку пари[br]за виталните јавни услуги

0:02:06.430,0:02:09.783
како здравство, образование, патишта.

0:02:09.807,0:02:12.128
Тоа е нешто што нѐ засега сите.

0:02:12.152,0:02:14.868
За мојата организација Глобал Витнес

0:02:14.892,0:02:18.954
ова беше феноменално разоткривање.

0:02:18.978,0:02:23.466
Светските медиуми и[br]политичките лидери

0:02:23.490,0:02:28.145
зборуваат за тоа како поединци можат да ја[br]користат офшор доверливоста

0:02:28.169,0:02:30.564
за да ги сокријат или камуфлираат [br]своите имоти-

0:02:30.588,0:02:35.372
нешто за кое ние зборувавме и го [br]разоткривавме повеќе од една деценија.

0:02:35.396,0:02:40.031
Мислам дека многумина се збунети[br]и збркани,

0:02:40.055,0:02:44.520
и не им е јасно како функционира [br]овој офшор свет.

0:02:44.544,0:02:47.376
Јас ќе го споредам [br]со познатата руска кукла (матрешка).

0:02:47.400,0:02:50.859
Имате една компанија вметната во друга [br]компанија,

0:02:50.883,0:02:52.994
која е вметната во трета компанија,

0:02:53.018,0:02:57.333
и речиси е невозможно да се разбере

0:02:57.333,0:02:59.680
кој стои зад овие структури.

0:02:59.704,0:03:02.407
Тешко можат до нив да допрат[br]законски регулативи

0:03:02.421,0:03:05.604
даночниот систем, новинарите или[br]граѓанското општество

0:03:05.628,0:03:07.890
за да сфатат што се случува навистина.

0:03:08.128,0:03:11.785
Сметам дека интересен податок[br]е тоа што

0:03:11.860,0:03:15.387
во САД помалку се занимаваат[br]со овој проблем.

0:03:15.387,0:03:19.879
Можеби затоа што некои угледни луѓе во САД

0:03:19.879,0:03:22.708
не се откриени во овој скандал.

0:03:22.708,0:03:27.328
Не поради тоа што нема богати Американци

0:03:27.382,0:03:29.478
кои ги трупаат своите богатства[br]во странство,

0:03:29.478,0:03:31.708
туку поради начинот на кој[br]функционира офшорот.

0:03:32.512,0:03:35.228
Мосак Фонсека има само неколку[br]американски клиенти.

0:03:35.372,0:03:38.577
Мислам дека ако видиме тајни документи [br]од Кајманските острови

0:03:38.577,0:03:42.293
од Делавер, од Вајоминг или Невада,

0:03:42.293,0:03:48.345
ќе видиме многу повеќе случаи и примери[br]кои водат до американците.

0:03:48.345,0:03:54.643
Всушност, во многу држави на САД помалку[br]информации се потребни,

0:03:54.733,0:03:57.360
помалку информации ви требаат за [br]да добиете компанија

0:03:57.380,0:04:00.860
отколку што ви требаат за членска[br]карта во библиотека.

0:04:01.230,0:04:04.256
Ова во Америка овозможува, вработените[br]во школските региони,

0:04:04.256,0:04:08.616
да вршат грабеж врз учениците[br]

0:04:08.616,0:04:13.052
и измамниците да ограбуваат [br]ранливи инвеститори.

0:04:13.232,0:04:17.256
Ваквото однесување нѐ засега сите.

0:04:17.256,0:04:20.037
Ние во Глобал Витнес

0:04:20.061,0:04:23.322
сакаме да видиме како изгледа[br]ова во пракса.

0:04:23.346,0:04:25.759
Како всушност функционира ова?

0:04:25.783,0:04:26.958
Еве што направивме.

0:04:26.982,0:04:33.219
Пративме таен истражувач во 13 [br]адвокатски фирми на Менхетен.

0:04:33.763,0:04:37.537
Тој се претстави како африкански министер

0:04:37.561,0:04:41.688
кој сака да префрли сомнителни[br]средства во САД

0:04:41.712,0:04:44.851
за да купи куќа, јахта или авион.

0:04:45.288,0:04:50.349
Навистина шокантно беше што сите[br]освен еден од адвокатите

0:04:50.373,0:04:54.966
му предложија на нашиот истражувач

0:04:54.990,0:04:56.954
како да ги префрли средствата.

0:04:56.978,0:04:58.790
Сите овие беа прелиминарни средби

0:04:58.814,0:05:01.086
и ниеден адвокат не нѐ превзеде [br]како клиент

0:05:01.110,0:05:03.399
и се разбира, никави пари[br]не беа разменети,

0:05:03.423,0:05:06.881
но тоа го покажува проблемот со системот.

0:05:06.905,0:05:08.824
Истотака е важно

0:05:08.848,0:05:12.214
да не се размислува за ова како за [br]поединечен случај.

0:05:12.238,0:05:14.451
Не се работи само за еден адвокат

0:05:14.475,0:05:18.329
кој разговараше со нашиот таен истражувач[br]и му даде предлози.

0:05:18.353,0:05:21.208
Не се работи само за еден [br]висок функционер

0:05:21.232,0:05:22.861
кој е фатен во скандал.

0:05:22.885,0:05:25.941
Се работи за функционирањето на системот

0:05:25.965,0:05:31.908
кој овозможува корупција, даночно[br]избегнување, сиромаштија и нестабилност.

0:05:31.932,0:05:33.747
За да се справиме со ова

0:05:33.771,0:05:35.442
треба да ја смениме играта.

0:05:35.466,0:05:37.988
треба да ги смениме правилата на игра

0:05:38.012,0:05:40.004
за да го оневозможиме ова однесување.

0:05:40.028,0:05:42.972
Може да ни звучи безнадежно,

0:05:42.996,0:05:44.917
бесмислено за да сториме нешто,

0:05:44.941,0:05:46.571
дека никогаш ништо не се сменило

0:05:46.595,0:05:49.931
дека секогаш ќе има богати и сиромашни.

0:05:49.955,0:05:52.402
Но, јас сум по природа оптимист,

0:05:52.426,0:05:55.904
гледам дека почнуваат да се[br]случуваат промени.

0:05:55.928,0:05:57.803
Изминативе години

0:05:57.827,0:06:01.495
видовме огромен чекор напред кон [br]поголема транспарентност

0:06:01.519,0:06:03.553
во однос на сопственоста на компаниите.

0:06:03.755,0:06:06.092
Овој проблем беше ставен[br]на политичка агенда

0:06:06.116,0:06:08.610
од страна на британскиот премиер[br]Дејвид Камерон

0:06:08.634,0:06:13.394
на големиот Г8 самит кој се одржа[br]во 2013 во Северна Ирска.

0:06:13.872,0:06:18.222
Оттогаш Европската Унија почнува[br]да создава

0:06:18.246,0:06:20.403
централен регистер на национално ниво

0:06:20.427,0:06:23.834
за да се види кој поседува и контролира [br]компании ширум Европа.

0:06:23.858,0:06:28.537
Една од работите кои се кажаа е дека[br]САД заостануваат.

0:06:28.958,0:06:31.658
Постои двопартиски закон кој е претставен

0:06:31.682,0:06:33.585
во Домот и Сенатот,

0:06:33.609,0:06:36.766
но не напредува како што очекувавме.

0:06:36.790,0:06:39.877
Навистина сакаме да видиме како[br]“протекувањето“ од Панама

0:06:39.901,0:06:43.695
овoј врвен дострел во офшор светот,

0:06:43.719,0:06:48.771
ќе се примени како отворање на пат [br]кон САД и ширум светот.

0:06:48.795,0:06:53.585
За нас во Глобал Витнес, овој е миг [br]на промена.

0:06:53.950,0:06:57.698
Сакаме обичните луѓе да се разлутат

0:06:57.722,0:07:00.975
за начинот на кој богатите го кријат [br]својот идентитет

0:07:00.999,0:07:02.912
зад тајните компании.

0:07:02.936,0:07:06.523
Ни требаат бизнис лидери да[br]се спротивстават и речат:

0:07:06.547,0:07:09.831
„Овој вид на тајност не е добар [br]за бизнисот.“

0:07:09.855,0:07:14.235
Ни требаат политички лидери за да[br]го препознаат проблемот

0:07:14.259,0:07:19.266
и да се посветат на промена на законите [br]и да ја разоткријат оваа тајност.

0:07:19.639,0:07:22.918
Заеднички можеме да ја прекинеме тајноста

0:07:22.942,0:07:25.999
која во моментов дозволува затајувањето[br]на даноци,

0:07:26.023,0:07:30.554
корупцијата и перењето на пари [br]да цветаат.