0:00:00.000,0:00:02.468
Hamjambo. Kipindi hiki kinawajieni kutoka[br]Ohio

0:00:02.468,0:00:07.682
ambako kwa maeneo mengine watu wanasubiri[br]kwenye foleni ndefu ili kupiga kura.

0:00:07.762,0:00:10.930
Wiki chache tu zilizopita, hapa katika [br]Jimbo la Buckeye,

0:00:10.930,0:00:16.380
kura zisizo sahihi zilipatikana kwa [br]wapiga kura 50,000 wa Franklin County.

0:00:16.634,0:00:20.534
Rais alisema ulikuwa uchaguzi wa ulaghai, [br]usiodhibitika na wa hila.

0:00:20.966,0:00:23.110
Kaunti iliarifu kuwa ilikuwa hitilafu [br]kubwa

0:00:23.110,0:00:25.253
ambayo walikuwa wanajitahidi [br]kushughulikia.

0:00:25.253,0:00:27.777
Tunaona simulizi kama hizi kote nchini.

0:00:27.777,0:00:29.778
"Kisanduku kisicho rasmi cha kura,"

0:00:29.778,0:00:32.637
"Kebo iliyokatwa ilizima tovuti ya [br]wapiga kura wa Virginia,"

0:00:32.645,0:00:35.179
"Mashine za kupiga kura wazi kwa [br]wadukuzi wa Kirusi,"

0:00:35.279,0:00:37.284
kila siku na mada mpya ya habari.

0:00:37.284,0:00:40.683
Msimu wa uchaguzi wa mwaka huu ni [br]muhimu zaidi kwa 2020.

0:00:40.683,0:00:43.672
Unawezaje kupita taarifa hizi zisizo [br]sahihi?

0:00:44.124,0:00:46.890
Hujambo, mimi ni Hari Sreenivasan.[br]Karibu kwa Take On Fake

0:00:46.900,0:00:50.856
ambapo tunafichua madai ambayo [br]huenda umeona au hata kushiriki mtandaoni.

0:00:50.856,0:00:52.758
Uchaguzi umekaribia.

0:00:52.758,0:00:54.166
Kuna hatari kubwa.

0:00:54.166,0:00:56.263
Pia kuna taarifa nyingi za kupotosha.

0:00:56.263,0:00:57.386
Wiki chache zilizopita,

0:00:57.496,0:01:01.405
tulizungumza na mwanahabari aliyefichua[br]hadithi tatu tofauti kuhusu upigaji kura

0:01:01.435,0:01:05.382
katika majimbo matatu tofauti:[br]Illinois, California na Washington.

0:01:05.385,0:01:11.247
Kuna balagha na madai mengi ya uongo [br]na ya kupotosha kuhusu mchakato huo.

0:01:11.404,0:01:14.741
Nafikiri ni muhimu zaidi kuwa sisi, [br]kama wanaohakikisha ukweli,

0:01:14.741,0:01:21.510
lakini pia kila Mwamerika apinge madai [br]hayo ambayo hayajahakikishwa

0:01:21.643,0:01:25.549
kwa sababu yanadhoofisha demokrasia [br]yetu mwisho wa siku.

0:01:25.549,0:01:28.150
Mwanahabari Angelo Fichera kutoka [br]FactCheck.org

0:01:28.150,0:01:31.969
alituonyesha mojawapo ya hadithi zake,[br]kuhusu vitambulisho bandia huko Illinois.

0:01:32.269,0:01:36.237
Chapisho kwenye Facebook liliripoti kuliwa[br]na karibu vitambulisho 20,000 bandia

0:01:36.237,0:01:40.541
na kuwa vyote vilihusishwa na usajili [br]wa kidemokrasia wa wapiga kura.

0:01:40.541,0:01:42.986
Kwa hivyo hawa ndio watu ambao -

0:01:43.256,0:01:47.149
wangejisajili kwa njia haramu ili kupiga [br]kura kwa kutumia leseni hizi za udereva?

0:01:47.209,0:01:48.580
Hilo ndilo lilikuwa athari.

0:01:48.620,0:01:54.333
Hivyo jambo la kwanza ambalo ningefanya [br]ni kutafuta maandishi hayo kwenye Google.

0:01:54.333,0:01:58.631
Na katika hali hii, nilielekezwa kwa[br]tovuti ya kipindi cha mazunguzo cha redio

0:01:58.631,0:02:02.795
ambayo ilitumia karibu maandishi[br]sawa kama mada yake.

0:02:02.795,0:02:07.114
Kwa hivyo nilitazama makala hayo kubaini [br]iwapo ushahidi wowote wa dai hili upo

0:02:07.114,0:02:09.900
kuwa vitambulisho vilihusishwa na [br]usajili wa wapiga kura.

0:02:09.910,0:02:14.132
Ukiangalia simulizi kwa karibu[br]na kutafuta maelezo yoyote,

0:02:14.132,0:02:17.499
utagundua kuwa hakukuwa na [br]uthibitishaji wa madai hayo

0:02:17.499,0:02:20.885
kuwa simulizi linataja idara ya Forodha [br]na Ulinzi wa Mipaka ya Marekani

0:02:20.885,0:02:26.242
na inahusisha maelezo kuhusu vitambulisho[br]bandia na shirika hilo la serikali.

0:02:26.242,0:02:30.143
Kwa hivyo nilifanya utafutaji kwa kutumia [br]nambari mahususi za vitambulisho bandia

0:02:30.143,0:02:32.480
na Idara ya Forodha ya Ulinzi wa Mipaka,

0:02:32.480,0:02:38.886
na niliona hati kwa wanahabari iliyotolewa[br]na shirika hilo mwishoni mwa Julai.

0:02:38.933,0:02:41.918
Hamna mahali kulikotajwa [br]vitambulisho bandia

0:02:41.918,0:02:45.770
vinavyohusishwa na usajili wa wapiga [br]kura, ulaghai wa kura.

0:02:45.770,0:02:50.113
Yote waliyosema ni kuwa ilikuwa inalenga [br]wanafunzi wa umri wa chuo

0:02:50.113,0:02:51.624
katika majimbo ya karibu.

0:02:51.624,0:02:54.074
Sawa, nikiwa nimewahi kupitia chuo,

0:02:54.564,0:03:00.547
Nafikiri kuna uwezekano kuwa kuna [br]soko kubwa ya wanafunzi

0:03:00.547,0:03:04.256
ambao huenda wanajaribu kuingia katika [br]vilabu kwa kutumia vitambulisho bandia.

0:03:04.316,0:03:08.636
Sijui iwapo upigaji kura ni jambo ambalo[br]wanajaribu kufanya, lakini ...

0:03:08.684,0:03:12.005
Huko Illinois, iwapo mtu atajaribu[br]kujisajili,

0:03:12.005,0:03:16.282
watakagua nambari hizo dhidi ya nambari[br]walizo nazo katika hifadhidata zao,

0:03:16.306,0:03:18.476
kwa hivyo mikakati ya usalama imewekwa

0:03:18.476,0:03:23.010
ili kuzuia aina hiyo ya [br]usajili wa ulaghai wa wapiga kura.

0:03:23.010,0:03:26.278
Lakini hilo silo tukio pekee la [br]maelezo ya kupotosha kuhusu uchaguzi

0:03:26.408,0:03:28.175
ambalo Angelo alifichua hivi majuzi.

0:03:28.195,0:03:31.668
Tweet iliyosambaa ilidai kulikuwa na [br]zaidi ya kura 1,000 za barua pepe

0:03:31.668,0:03:34.707
zilizopatikana kwenye bomba la taka[br]katika jimbo la California.

0:03:34.717,0:03:37.793
Lakini kupitia utafutaji wa maneno [br]muhimu, Angelo aligundua kuwa

0:03:37.813,0:03:41.588
picha hiyo ilionyesha bahasha mpya [br]kutoka kwa uchaguzi wa kati wa 2018,

0:03:41.998,0:03:45.970
na zilikuwa zimetupwa kwa njia haramu.

0:03:46.860,0:03:50.379
Kaunti ya Sonoma pia ilibainisha kuwa [br]wakati wa kutolewa kwa tweet hivyo,

0:03:50.379,0:03:53.489
kura za 2020 bado hazikuwa zimetumwa.

0:03:53.579,0:03:56.978
Simulizi la tatu - hili kutoka jimbo la [br]Washington - picha inayodai

0:03:56.988,0:04:00.791
maelfu ya Wanademokrasia wa Seattle wame[br]kutana kutaka upigaji kura wa barua pepe

0:04:00.791,0:04:03.629
kwa sababu ni hatari kupiga kura[br]moja kwa moja.

0:04:03.907,0:04:07.176
Ili kufichua hili, Angelo alifanya [br]utafutaji kwa kutumia picha

0:04:07.176,0:04:11.737
na akagundua kuwa picha hii haikuhusiana [br]kabisa na mchakato wa kupiga kura.

0:04:11.793,0:04:15.880
Picha hii ilitoka kwa maandamano ya [br]Black Lives Matter miezi 2 awali.

0:04:17.853,0:04:20.167
Tukirejelea tweet hiyo halisi,

0:04:20.167,0:04:24.088
utagunduaa kuwa mchapishaji halisi ni[br]akaunti inayoitwa Walter Cronkite.

0:04:24.088,0:04:27.519
Sote tunafahamu kuwa Walter Cronkite[br]alikuwa mwanahabari aliyeheshimiwa

0:04:27.709,0:04:31.756
ambayo mara nyingi alirejelewa kuwa mtu [br]anayeaminika zaidi nchini Marekani.

0:04:31.756,0:04:34.786
Kweli, "alikuwa" kwa sababu alifariki [br]miaka 11 iliyopita.

0:04:34.796,0:04:37.524
Kwa hivyo hii si tweet kutoka kwa [br]Walter Cronkite halisi.

0:04:37.524,0:04:39.085
Akaunti inatoa taarifa hapo,

0:04:39.085,0:04:42.100
lakini iwapo unapitia tu simu yako,

0:04:42.100,0:04:44.649
huenda usielewe hilo mara moja.

0:04:45.099,0:04:46.919
Huenda ukaona jina Walter Cronkite

0:04:46.919,0:04:50.428
na uamini tweet hiyo zaidi kuliko [br]inayohitajika

0:04:50.899,0:04:52.746
Ukiwa na maelezo haya ya kupotosha;

0:04:52.926,0:04:55.988
wahakikishaji wa ukweli kama Angelo [br]wanafanya nini ili kuandaa?

0:04:55.988,0:04:58.743
Tunakuwa makini zaidi

0:04:58.743,0:05:03.231
na kuwa tayari kukabili kitakachokuwa [br]maelezo mengi ya kupotosha,

0:05:03.231,0:05:07.118
lakini tunahitaji usaidizi wa umma, pia,

0:05:07.118,0:05:09.718
ili kuripoti mambo kwa wanaohakikisha[br]ukweli.

0:05:09.718,0:05:12.178
Tuna barua pepe.[br]tuna akaunti za mitandao jamii.

0:05:12.178,0:05:14.692
Na iwapo watu wana maswali,[br]tungependa kuwasaidia.

0:05:14.792,0:05:16.851
Kitakachofanyika katika siku [br]chache zijazo,

0:05:16.866,0:05:19.582
kitatuhitaji tutulie

0:05:19.582,0:05:24.710
inapofika kwa mada, tweets na [br]machapisho yanayotutisha na kutukasirisha.

0:05:24.740,0:05:26.841
Iwapo historia ni kiashirio chochote,

0:05:26.851,0:05:29.635
maelezo ya kupotosha kuhusu [br]uchaguzi yatakuwa kila mahali.

0:05:29.735,0:05:35.006
Kwa hivyo ni jukumu letu kuchunguza[br]zaidi na kutafuta vyanzo vinavyoaminika.

0:05:35.006,0:05:36.039
Hadi wakati mwingine.

0:05:36.039,0:05:37.909
Usisambaze habari bandia.[br]Kuwa wa kweli.

0:05:37.989,0:05:40.302
Mimi ni Hari Sreenivasan na hii ni [br]Take on Fake.

0:05:40.347,0:05:41.422
Asante kwa kutazama.

0:05:42.112,0:05:43.547
Tungependa kupata maoni yako.

0:05:43.627,0:05:47.021
Shiriki simulizi au mpango wako [br]wa kupiga kura katika maoni hapa chini.

0:05:47.061,0:05:48.816
Je, ulipiga kura kupitia barua pepe?

0:05:48.946,0:05:50.368
Je, unapanga kupiga mwenyewe?

0:05:50.514,0:05:53.922
Je, wewe ni mpigaji kura wa mapema[br]ambaye bado anasubiri kwenye foleni?

0:05:54.136,0:05:58.112
Kipindi chetu cha mwisho cha msimu [br]hakitakuja hadi baada ya uchaguzi.

0:05:58.352,0:06:00.236
Kwa hivyo tutaonana baada ya uchaguzi.