WEBVTT

00:00:14.220 --> 00:00:16.080
از پنجره به بیرون نگاهی بندازید.

00:00:16.080 --> 00:00:17.771
الان در چه فصلی هستید؟

00:00:17.771 --> 00:00:19.294
از کجا میتونید بفهمید؟

00:00:19.294 --> 00:00:22.023
احتمالا، به یک درخت یا گیاه نگاهی انداختید

00:00:22.023 --> 00:00:23.979
و به جزئیات روی برگهاش دقت کردید

00:00:23.979 --> 00:00:27.583
و کیفیت تابش آفتاب را ارزیابی کردید.

00:00:27.583 --> 00:00:29.986
مشاهدهی زمانبندی رویدادهای زیستی

00:00:29.986 --> 00:00:32.524
در ارتباط با تغییرات فصلی و آب و هوایی

00:00:32.524 --> 00:00:34.788
زیستپدیدهشناسی - فنولوژی - نامیده میشه.

00:00:34.788 --> 00:00:37.611
وقتی جوانههای نرگس زرد را میبینید که از دلِ برف بیرون زدن

00:00:37.611 --> 00:00:39.338
و با خودتان فکر میکنید که بهار در راهست،

00:00:39.338 --> 00:00:41.893
دارید از زیستپدیدهشناسی استفاده میکنید.

00:00:41.893 --> 00:00:43.936
وقتی میبینید که برگها دارند از سبز به قرمز میگرایند،

00:00:43.936 --> 00:00:46.475
و پرندههای مهاجر را تماشا میکنید که پروازکنان میگذرند،

00:00:46.475 --> 00:00:49.369
و تشخیص میدید که تابستان رو به پایانست، پاییز از راه رسیده،

00:00:49.369 --> 00:00:51.811
دارید زیستپدیدهشناسی را به کار میگیرید.

00:00:51.811 --> 00:00:54.057
معنای تحتاللفظیاش هست: «دانشِ منظر»،

00:00:54.057 --> 00:00:56.030
فنولوژی از ریشهی واژههای یونانی «فِنو»، به معنای نمایش یا ظهور،

00:00:56.030 --> 00:00:58.409
فنولوژی از ریشهی واژههای یونانی «فِنو»، به معنای نمایش یا ظهور،

00:00:58.409 --> 00:01:00.841
و «لوگوس»، به معنای بررسی میاد.

00:01:00.841 --> 00:01:02.584
بشر از زمان شکارچیها و گردآورندهها به زیستپدیدهشناسی تکیه کردهاست.

00:01:02.584 --> 00:01:04.822
بشر از زمان شکارچیها و گردآورندهها به زیستپدیدهشناسی تکیه کردهاست.

00:01:04.822 --> 00:01:06.700
ما به تماشای تغییرات در فصلها نشستهایم

00:01:06.700 --> 00:01:08.772
تا بدانیم که کِی باید بکاریم و کِی درو کنیم

00:01:08.772 --> 00:01:11.511
و چه هنگام باید به جستجوی جانوران کوچکننده بر بیاییم.

00:01:11.511 --> 00:01:14.786
دانشمندان تغییرات فصلی را در طبیعت مشاهده و ثبت میکنند

00:01:14.786 --> 00:01:18.537
و در جستجوی الگوهایی برای زمانبندی رویدادهای فصلی هستند.

00:01:18.537 --> 00:01:23.342
برنامهریزی زمانیِ این نشانههای طبیعی تا همین اواخر پایستار و بدون تغییر باقی مانده بود.

00:01:23.342 --> 00:01:27.354
افزایش دمای جهانی سبب دگرگونی در روند طبیعت شدهاست.

00:01:28.168 --> 00:01:32.143
جوانهزنی، یعنی روزی که برگها یا شکوفههای یک درخت یا گیاه باز میشن،

00:01:32.143 --> 00:01:35.761
برای برخی از گونهها در زمان زودتری از سال رخ میدهد.

00:01:35.761 --> 00:01:38.927
بهازای هر یک درجه سلسیوس افزایش دما،

00:01:38.927 --> 00:01:42.907
جوانهزنی پنج روز زودتر از زمان معمول رخ میدهد.

00:01:42.907 --> 00:01:45.474
تفاوت در زمانبندی نه تنها گیاهان را تحت تاثیر قرار میدهد،

00:01:45.474 --> 00:01:49.312
بلکه بر حشرهها و پرندگانی که برای غذا وابسته به گیاهان هستند تاثیر میگذارد.

00:01:49.312 --> 00:01:52.543
برای نمونه، درخت بلوطِ جنگل آرنهِم در هلند

00:01:52.543 --> 00:01:55.380
هماکنون، جوانهزنی را، در مقایسه با بیست سال پیش، ده روز زودتر تجربه میکند.

00:01:55.380 --> 00:01:57.903
هماکنون، جوانهزنی را، در مقایسه با بیست سال پیش، ده روز زودتر تجربه میکند.

00:01:57.903 --> 00:02:01.559
برگهای تازهی بلوط غذای مورد علاقهی کرم ابریشم است.

00:02:01.559 --> 00:02:03.829
برای بقا، کرمهای ابریشم خود را با تغییر در زمانبندی درخت سازگار کردهاند،

00:02:03.829 --> 00:02:05.879
برای بقا، کرمهای ابریشم خود را با تغییر در زمانبندیِ درخت سازگار کردهاند،

00:02:05.879 --> 00:02:09.607
و حالا ۱۵ روز زودتر از پیش سر از تخم بیرون میآورند.

00:02:09.607 --> 00:02:11.701
هرچند، مرغهای مهاجر مگسخوار،

00:02:11.701 --> 00:02:13.493
چنین کاری نمیکنند.

00:02:13.493 --> 00:02:17.384
پرندهها ترجیح میدن که جوجههاشان را با کرمهای ابریشم تغذیه کنند.

00:02:17.384 --> 00:02:19.610
حالا کرمهای ابریشم زودتر از تخم بیرون میان،

00:02:19.610 --> 00:02:21.709
اما جوجههای پرندهها نه.

00:02:21.709 --> 00:02:24.812
این تاخیر به قیمت منبع غذایی برای پرندهها تمام میشه.

00:02:24.812 --> 00:02:27.041
پیامد این موضوع کاهشِ ۹۰ درصدی مرغهای مگسخوار در برخی مناطقست.

00:02:27.041 --> 00:02:30.214
پیامد این موضوع کاهشِ ۹۰ درصدی مرغهای مگسخوار در برخی مناطقست.

00:02:30.214 --> 00:02:32.037
تغییرات ناشی از رویدادی به ظاهر ساده،

00:02:32.037 --> 00:02:33.056
جوانه زدن،

00:02:33.056 --> 00:02:36.491
اثرات موجی شکلی در سرتاسر شبکهی غذایی دارد.

00:02:36.491 --> 00:02:40.028
شکوفهزدن زودتر از موعد تاثیرات اقتصادی هم دارد.

00:02:40.028 --> 00:02:42.694
شکوفههای مشهور گیلاس در واشنگتن دی.سی

00:02:42.694 --> 00:02:45.639
حالا پنج روز زودتر شکوفه میزنند.

00:02:45.639 --> 00:02:48.116
از آنجاییکه درختها زودتر شکوفا میشن،

00:02:48.116 --> 00:02:49.827
شکوفهها زودتر هم پرپر میشن،

00:02:49.827 --> 00:02:52.158
و رویای هزاران گردشگر را که برای دیدن جشنوارهی شکوفهی گیلاس آمدند، نقش برآب می:کند.

00:02:52.158 --> 00:02:54.200
و رویای هزاران گردشگر را که برای دیدن جشنوارهی شکوفهی گیلاس آمدند، نقش برآب می:کند.

00:02:54.200 --> 00:02:55.991
گروههای رژهی دبیرستان تمام سال نقشه میریزند تا

00:02:55.991 --> 00:02:57.366
وارد میدان مشق بشن

00:02:57.366 --> 00:03:00.374
و در حالی که در طاقی سفید و شکوهمند احاطه شدند، نمایش بدن.

00:03:00.374 --> 00:03:02.905
چقدر براشون دلسرد کنندهست که، راستش، به جای شکوفههای مشهور گیلاس، درختها را ببینند.

00:03:02.905 --> 00:03:05.485
چقدر براشون دلسرد کنندهست که، راستش، به جای شکوفههای مشهور گیلاس، درختها را ببینند.

00:03:06.376 --> 00:03:09.548
گیاهان و جانوران به تغییرات در روشنایی و دمای طبیعی واکنش نشان میدن.

00:03:09.548 --> 00:03:13.986
افزایش دما سبب میشه که گیاهان زودتر از پیش شکوفه کنند،

00:03:13.986 --> 00:03:17.435
و با حشرات و پرندهها در شبکهی غذایی ناهمگام میشن.

00:03:17.435 --> 00:03:19.502
بنابراین، دفعهی بعدی که از پنجره بیرون را نگاه کردید

00:03:19.502 --> 00:03:21.445
تا بفهمید چه فصلی از سالست،

00:03:21.445 --> 00:03:23.714
ممکنست شکوفههای درختها شما را گول بزنند.

00:03:23.714 --> 00:03:25.239
به پدیدهشناسی بیندیشید،

00:03:25.239 --> 00:03:29.819
سپس فکر کنید که چطور میتونید نقشی در آهسته کردن روند تغییرات آب و هوایی به عهده بگیرید.