1
00:00:14,220 --> 00:00:16,080
از پنجره به بیرون نگاهی بندازید.

2
00:00:16,080 --> 00:00:17,771
الان در چه فصلی هستید؟

3
00:00:17,771 --> 00:00:19,294
از کجا میتونید بفهمید؟

4
00:00:19,294 --> 00:00:22,023
احتمالا، به یک درخت یا گیاه نگاهی انداختید

5
00:00:22,023 --> 00:00:23,979
و به جزئیات روی برگهاش دقت کردید

6
00:00:23,979 --> 00:00:27,583
و کیفیت تابش آفتاب را ارزیابی کردید.

7
00:00:27,583 --> 00:00:29,986
مشاهدهی زمانبندی رویدادهای زیستی

8
00:00:29,986 --> 00:00:32,524
در ارتباط با تغییرات فصلی و آب و هوایی

9
00:00:32,524 --> 00:00:34,788
زیستپدیدهشناسی - فنولوژی - نامیده میشه.

10
00:00:34,788 --> 00:00:37,611
وقتی جوانههای نرگس زرد را میبینید که از دلِ برف بیرون زدن

11
00:00:37,611 --> 00:00:39,338
و با خودتان فکر میکنید که بهار در راهست،

12
00:00:39,338 --> 00:00:41,893
دارید از زیستپدیدهشناسی استفاده میکنید.

13
00:00:41,893 --> 00:00:43,936
وقتی میبینید که برگها دارند از سبز به قرمز میگرایند،

14
00:00:43,936 --> 00:00:46,475
و پرندههای مهاجر را تماشا میکنید که پروازکنان میگذرند،

15
00:00:46,475 --> 00:00:49,369
و تشخیص میدید که تابستان رو به پایانست، پاییز از راه رسیده،

16
00:00:49,369 --> 00:00:51,811
دارید زیستپدیدهشناسی را به کار میگیرید.

17
00:00:51,811 --> 00:00:54,057
معنای تحتاللفظیاش هست: «دانشِ منظر»،

18
00:00:54,057 --> 00:00:56,030
فنولوژی از ریشهی واژههای یونانی «فِنو»، به معنای نمایش یا ظهور،

19
00:00:56,030 --> 00:00:58,409
فنولوژی از ریشهی واژههای یونانی «فِنو»، به معنای نمایش یا ظهور،

20
00:00:58,409 --> 00:01:00,841
و «لوگوس»، به معنای بررسی میاد.

21
00:01:00,841 --> 00:01:02,584
بشر از زمان شکارچیها و گردآورندهها به زیستپدیدهشناسی تکیه کردهاست.

22
00:01:02,584 --> 00:01:04,822
بشر از زمان شکارچیها و گردآورندهها به زیستپدیدهشناسی تکیه کردهاست.

23
00:01:04,822 --> 00:01:06,700
ما به تماشای تغییرات در فصلها نشستهایم

24
00:01:06,700 --> 00:01:08,772
تا بدانیم که کِی باید بکاریم و کِی درو کنیم

25
00:01:08,772 --> 00:01:11,511
و چه هنگام باید به جستجوی جانوران کوچکننده بر بیاییم.

26
00:01:11,511 --> 00:01:14,786
دانشمندان تغییرات فصلی را در طبیعت مشاهده و ثبت میکنند

27
00:01:14,786 --> 00:01:18,537
و در جستجوی الگوهایی برای زمانبندی رویدادهای فصلی هستند.

28
00:01:18,537 --> 00:01:23,342
برنامهریزی زمانیِ این نشانههای طبیعی تا همین اواخر پایستار و بدون تغییر باقی مانده بود.

29
00:01:23,342 --> 00:01:27,354
افزایش دمای جهانی سبب دگرگونی در روند طبیعت شدهاست.

30
00:01:28,168 --> 00:01:32,143
جوانهزنی، یعنی روزی که برگها یا شکوفههای یک درخت یا گیاه باز میشن،

31
00:01:32,143 --> 00:01:35,761
برای برخی از گونهها در زمان زودتری از سال رخ میدهد.

32
00:01:35,761 --> 00:01:38,927
بهازای هر یک درجه سلسیوس افزایش دما،

33
00:01:38,927 --> 00:01:42,907
جوانهزنی پنج روز زودتر از زمان معمول رخ میدهد.

34
00:01:42,907 --> 00:01:45,474
تفاوت در زمانبندی نه تنها گیاهان را تحت تاثیر قرار میدهد،

35
00:01:45,474 --> 00:01:49,312
بلکه بر حشرهها و پرندگانی که برای غذا وابسته به گیاهان هستند تاثیر میگذارد.

36
00:01:49,312 --> 00:01:52,543
برای نمونه، درخت بلوطِ جنگل آرنهِم در هلند

37
00:01:52,543 --> 00:01:55,380
هماکنون، جوانهزنی را، در مقایسه با بیست سال پیش، ده روز زودتر تجربه میکند.

38
00:01:55,380 --> 00:01:57,903
هماکنون، جوانهزنی را، در مقایسه با بیست سال پیش، ده روز زودتر تجربه میکند.

39
00:01:57,903 --> 00:02:01,559
برگهای تازهی بلوط غذای مورد علاقهی کرم ابریشم است.

40
00:02:01,559 --> 00:02:03,829
برای بقا، کرمهای ابریشم خود را با تغییر در زمانبندی درخت سازگار کردهاند،

41
00:02:03,829 --> 00:02:05,879
برای بقا، کرمهای ابریشم خود را با تغییر در زمانبندیِ درخت سازگار کردهاند،

42
00:02:05,879 --> 00:02:09,607
و حالا ۱۵ روز زودتر از پیش سر از تخم بیرون میآورند.

43
00:02:09,607 --> 00:02:11,701
هرچند، مرغهای مهاجر مگسخوار،

44
00:02:11,701 --> 00:02:13,493
چنین کاری نمیکنند.

45
00:02:13,493 --> 00:02:17,384
پرندهها ترجیح میدن که جوجههاشان را با کرمهای ابریشم تغذیه کنند.

46
00:02:17,384 --> 00:02:19,610
حالا کرمهای ابریشم زودتر از تخم بیرون میان،

47
00:02:19,610 --> 00:02:21,709
اما جوجههای پرندهها نه.

48
00:02:21,709 --> 00:02:24,812
این تاخیر به قیمت منبع غذایی برای پرندهها تمام میشه.

49
00:02:24,812 --> 00:02:27,041
پیامد این موضوع کاهشِ ۹۰ درصدی مرغهای مگسخوار در برخی مناطقست.

50
00:02:27,041 --> 00:02:30,214
پیامد این موضوع کاهشِ ۹۰ درصدی مرغهای مگسخوار در برخی مناطقست.

51
00:02:30,214 --> 00:02:32,037
تغییرات ناشی از رویدادی به ظاهر ساده،

52
00:02:32,037 --> 00:02:33,056
جوانه زدن،

53
00:02:33,056 --> 00:02:36,491
اثرات موجی شکلی در سرتاسر شبکهی غذایی دارد.

54
00:02:36,491 --> 00:02:40,028
شکوفهزدن زودتر از موعد تاثیرات اقتصادی هم دارد.

55
00:02:40,028 --> 00:02:42,694
شکوفههای مشهور گیلاس در واشنگتن دی.سی

56
00:02:42,694 --> 00:02:45,639
حالا پنج روز زودتر شکوفه میزنند.

57
00:02:45,639 --> 00:02:48,116
از آنجاییکه درختها زودتر شکوفا میشن،

58
00:02:48,116 --> 00:02:49,827
شکوفهها زودتر هم پرپر میشن،

59
00:02:49,827 --> 00:02:52,158
و رویای هزاران گردشگر را که برای دیدن جشنوارهی شکوفهی گیلاس آمدند، نقش برآب می:کند.

60
00:02:52,158 --> 00:02:54,200
و رویای هزاران گردشگر را که برای دیدن جشنوارهی شکوفهی گیلاس آمدند، نقش برآب می:کند.

61
00:02:54,200 --> 00:02:55,991
گروههای رژهی دبیرستان تمام سال نقشه میریزند تا

62
00:02:55,991 --> 00:02:57,366
وارد میدان مشق بشن

63
00:02:57,366 --> 00:03:00,374
و در حالی که در طاقی سفید و شکوهمند احاطه شدند، نمایش بدن.

64
00:03:00,374 --> 00:03:02,905
چقدر براشون دلسرد کنندهست که، راستش، به جای شکوفههای مشهور گیلاس، درختها را ببینند.

65
00:03:02,905 --> 00:03:05,485
چقدر براشون دلسرد کنندهست که، راستش، به جای شکوفههای مشهور گیلاس، درختها را ببینند.

66
00:03:06,376 --> 00:03:09,548
گیاهان و جانوران به تغییرات در روشنایی و دمای طبیعی واکنش نشان میدن.

67
00:03:09,548 --> 00:03:13,986
افزایش دما سبب میشه که گیاهان زودتر از پیش شکوفه کنند،

68
00:03:13,986 --> 00:03:17,435
و با حشرات و پرندهها در شبکهی غذایی ناهمگام میشن.

69
00:03:17,435 --> 00:03:19,502
بنابراین، دفعهی بعدی که از پنجره بیرون را نگاه کردید

70
00:03:19,502 --> 00:03:21,445
تا بفهمید چه فصلی از سالست،

71
00:03:21,445 --> 00:03:23,714
ممکنست شکوفههای درختها شما را گول بزنند.

72
00:03:23,714 --> 00:03:25,239
به پدیدهشناسی بیندیشید،

73
00:03:25,239 --> 00:03:29,819
سپس فکر کنید که چطور میتونید نقشی در آهسته کردن روند تغییرات آب و هوایی به عهده بگیرید.