0:00:14.220,0:00:16.080
از پنجره به بیرون نگاهی بندازید.

0:00:16.080,0:00:17.771
الان در چه فصلی هستید؟

0:00:17.771,0:00:19.294
از کجا میتونید بفهمید؟

0:00:19.294,0:00:22.023
احتمالا، به یک درخت یا گیاه نگاهی انداختید

0:00:22.023,0:00:23.979
و به جزئیات روی برگهاش دقت کردید

0:00:23.979,0:00:27.583
و کیفیت تابش آفتاب را ارزیابی کردید.

0:00:27.583,0:00:29.986
مشاهدهی زمانبندی رویدادهای زیستی

0:00:29.986,0:00:32.524
در ارتباط با تغییرات فصلی و آب و هوایی

0:00:32.524,0:00:34.788
زیستپدیدهشناسی - فنولوژی - نامیده میشه.

0:00:34.788,0:00:37.611
وقتی جوانههای نرگس زرد را میبینید که از دلِ برف بیرون زدن

0:00:37.611,0:00:39.338
و با خودتان فکر میکنید که بهار در راهست،

0:00:39.338,0:00:41.893
دارید از زیستپدیدهشناسی استفاده میکنید.

0:00:41.893,0:00:43.936
وقتی میبینید که برگها دارند از سبز به قرمز میگرایند،

0:00:43.936,0:00:46.475
و پرندههای مهاجر را تماشا میکنید که پروازکنان میگذرند،

0:00:46.475,0:00:49.369
و تشخیص میدید که تابستان رو به پایانست، پاییز از راه رسیده،

0:00:49.369,0:00:51.811
دارید زیستپدیدهشناسی را به کار میگیرید.

0:00:51.811,0:00:54.057
معنای تحتاللفظیاش هست: «دانشِ منظر»،

0:00:54.057,0:00:56.030
فنولوژی از ریشهی واژههای یونانی «فِنو»، به معنای نمایش یا ظهور،

0:00:56.030,0:00:58.409
فنولوژی از ریشهی واژههای یونانی «فِنو»، به معنای نمایش یا ظهور،

0:00:58.409,0:01:00.841
و «لوگوس»، به معنای بررسی میاد.

0:01:00.841,0:01:02.584
بشر از زمان شکارچیها و گردآورندهها به زیستپدیدهشناسی تکیه کردهاست.

0:01:02.584,0:01:04.822
بشر از زمان شکارچیها و گردآورندهها به زیستپدیدهشناسی تکیه کردهاست.

0:01:04.822,0:01:06.700
ما به تماشای تغییرات در فصلها نشستهایم

0:01:06.700,0:01:08.772
تا بدانیم که کِی باید بکاریم و کِی درو کنیم

0:01:08.772,0:01:11.511
و چه هنگام باید به جستجوی جانوران کوچکننده بر بیاییم.

0:01:11.511,0:01:14.786
دانشمندان تغییرات فصلی را در طبیعت مشاهده و ثبت میکنند

0:01:14.786,0:01:18.537
و در جستجوی الگوهایی برای زمانبندی رویدادهای فصلی هستند.

0:01:18.537,0:01:23.342
برنامهریزی زمانیِ این نشانههای طبیعی تا همین اواخر پایستار و بدون تغییر باقی مانده بود.

0:01:23.342,0:01:27.354
افزایش دمای جهانی سبب دگرگونی در روند طبیعت شدهاست.

0:01:28.168,0:01:32.143
جوانهزنی، یعنی روزی که برگها یا شکوفههای یک درخت یا گیاه باز میشن،

0:01:32.143,0:01:35.761
برای برخی از گونهها در زمان زودتری از سال رخ میدهد.

0:01:35.761,0:01:38.927
بهازای هر یک درجه سلسیوس افزایش دما،

0:01:38.927,0:01:42.907
جوانهزنی پنج روز زودتر از زمان معمول رخ میدهد.

0:01:42.907,0:01:45.474
تفاوت در زمانبندی نه تنها گیاهان را تحت تاثیر قرار میدهد،

0:01:45.474,0:01:49.312
بلکه بر حشرهها و پرندگانی که برای غذا وابسته به گیاهان هستند تاثیر میگذارد.

0:01:49.312,0:01:52.543
برای نمونه، درخت بلوطِ جنگل آرنهِم در هلند

0:01:52.543,0:01:55.380
هماکنون، جوانهزنی را، در مقایسه با بیست سال پیش، ده روز زودتر تجربه میکند.

0:01:55.380,0:01:57.903
هماکنون، جوانهزنی را، در مقایسه با بیست سال پیش، ده روز زودتر تجربه میکند.

0:01:57.903,0:02:01.559
برگهای تازهی بلوط غذای مورد علاقهی کرم ابریشم است.

0:02:01.559,0:02:03.829
برای بقا، کرمهای ابریشم خود را با تغییر در زمانبندی درخت سازگار کردهاند،

0:02:03.829,0:02:05.879
برای بقا، کرمهای ابریشم خود را با تغییر در زمانبندیِ درخت سازگار کردهاند،

0:02:05.879,0:02:09.607
و حالا ۱۵ روز زودتر از پیش سر از تخم بیرون میآورند.

0:02:09.607,0:02:11.701
هرچند، مرغهای مهاجر مگسخوار،

0:02:11.701,0:02:13.493
چنین کاری نمیکنند.

0:02:13.493,0:02:17.384
پرندهها ترجیح میدن که جوجههاشان را با کرمهای ابریشم تغذیه کنند.

0:02:17.384,0:02:19.610
حالا کرمهای ابریشم زودتر از تخم بیرون میان،

0:02:19.610,0:02:21.709
اما جوجههای پرندهها نه.

0:02:21.709,0:02:24.812
این تاخیر به قیمت منبع غذایی برای پرندهها تمام میشه.

0:02:24.812,0:02:27.041
پیامد این موضوع کاهشِ ۹۰ درصدی مرغهای مگسخوار در برخی مناطقست.

0:02:27.041,0:02:30.214
پیامد این موضوع کاهشِ ۹۰ درصدی مرغهای مگسخوار در برخی مناطقست.

0:02:30.214,0:02:32.037
تغییرات ناشی از رویدادی به ظاهر ساده،

0:02:32.037,0:02:33.056
جوانه زدن،

0:02:33.056,0:02:36.491
اثرات موجی شکلی در سرتاسر شبکهی غذایی دارد.

0:02:36.491,0:02:40.028
شکوفهزدن زودتر از موعد تاثیرات اقتصادی هم دارد.

0:02:40.028,0:02:42.694
شکوفههای مشهور گیلاس در واشنگتن دی.سی

0:02:42.694,0:02:45.639
حالا پنج روز زودتر شکوفه میزنند.

0:02:45.639,0:02:48.116
از آنجاییکه درختها زودتر شکوفا میشن،

0:02:48.116,0:02:49.827
شکوفهها زودتر هم پرپر میشن،

0:02:49.827,0:02:52.158
و رویای هزاران گردشگر را که برای دیدن جشنوارهی شکوفهی گیلاس آمدند، نقش برآب می:کند.

0:02:52.158,0:02:54.200
و رویای هزاران گردشگر را که برای دیدن جشنوارهی شکوفهی گیلاس آمدند، نقش برآب می:کند.

0:02:54.200,0:02:55.991
گروههای رژهی دبیرستان تمام سال نقشه میریزند تا

0:02:55.991,0:02:57.366
وارد میدان مشق بشن

0:02:57.366,0:03:00.374
و در حالی که در طاقی سفید و شکوهمند احاطه شدند، نمایش بدن.

0:03:00.374,0:03:02.905
چقدر براشون دلسرد کنندهست که، راستش، به جای شکوفههای مشهور گیلاس، درختها را ببینند.

0:03:02.905,0:03:05.485
چقدر براشون دلسرد کنندهست که، راستش، به جای شکوفههای مشهور گیلاس، درختها را ببینند.

0:03:06.376,0:03:09.548
گیاهان و جانوران به تغییرات در روشنایی و دمای طبیعی واکنش نشان میدن.

0:03:09.548,0:03:13.986
افزایش دما سبب میشه که گیاهان زودتر از پیش شکوفه کنند،

0:03:13.986,0:03:17.435
و با حشرات و پرندهها در شبکهی غذایی ناهمگام میشن.

0:03:17.435,0:03:19.502
بنابراین، دفعهی بعدی که از پنجره بیرون را نگاه کردید

0:03:19.502,0:03:21.445
تا بفهمید چه فصلی از سالست،

0:03:21.445,0:03:23.714
ممکنست شکوفههای درختها شما را گول بزنند.

0:03:23.714,0:03:25.239
به پدیدهشناسی بیندیشید،

0:03:25.239,0:03:29.819
سپس فکر کنید که چطور میتونید نقشی در آهسته کردن روند تغییرات آب و هوایی به عهده بگیرید.